Yabancılar Türkçeyi Neden ve Nasıl Öğreniyor?
Bazı insanlar vardır ki hayatlarını dillerin büyülü dünyasına adamışlardır. İşte Esra Aktuğ da onlardan biri. Onunla bir öğleden sonra İzmir'in sakin bir kafesinde buluştuk. Bir fincan sıcak çay eşliğinde, yabancıların neden Türkçe öğrenmek istediklerini, bu süreçte nelerle karşılaştıklarını ve Türkçeye olan yaklaşımlarını konuştuk. Esra'nın anlattıkları, bana dil öğrenmenin sadece kelimeleri ve grameri öğrenmek olmadığını, aynı zamanda kültürleri ve insanları anlamak olduğunu bir kez daha hatırlattı.
Konu | Açıklama | Önemli Notlar |
---|---|---|
Esra Aktuğ Kimdir? | Gazi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu Esra Aktuğ, yabancılara Türkçe öğretme tecrübesi ile Ege Üniversitesi TÖMER’de öğretim görevliliği yapmıştır. | Türkçe eğitim dışında Ege Üniversitesi'nde Türk Halk Bilimi dalında yüksek lisans yapmıştır. |
Yabancı dil olarak Türkçe | Dil iletişim aracı olduğundan, öğrenciyi yabancı yapmak yerine dili yabancı yapmanın daha mantıklı olduğu belirtilmiştir. | Dil öğretimi sırasında hedef dilin anadil olarak konuşulduğu ülkede öğretiyorsanız ikinci dil, anadil değilse yabancı dil olarak öğretim yapılmaktadır. |
Yabancılara Türkçe Öğretim Yöntemi | Yabancılara Türkçe öğretiminde hedef dilin pratik kullanımını öncelikli olarak görmektedir. | Araç dil kullanımı yerine hedef dili direkt olarak öğretmek önemli görülmüştür. |
Yabancıların Türkçe Öğrenme Sebepleri | Farklı sebeplerle Türkiye’de kalma durumu olan kişiler, Türkçeyi öğrenme ihtiyacı duyarlar. Ayrıca, Türkçe öğrenmek isteyenler arasında hobi amacıyla öğrenmek isteyenler de bulunmaktadır. | UNESCO verilerine göre uluslararası öğrenci tercihinde Türkiye 10. sırada yer almaktadır. |
Yabancıların Türkçe Öğrenirken Yaşadıkları Zorluklar | Yabancı dil olarak öğrenilen diller genelde Hint Avrupa dil ailesi üyesi olduğundan, Türkçenin Ural Altay dil ailesine ait olması sebebi ile bazı zorluklar yaşanmaktadır. | Türkçede gerçekleşme olayının anlamı son eklerle değiştirildiği için öğrenciler başlarda zorlanabilir. |
Yabancılar İçin Türkçe Kursuna Kimler Katılmalı? | Türkçe bilmeyen herkesin A1 seviye olarak açılan Yabancılar İçin Türkçe Kursuna katılabileceği belirtilmiştir. | A1 seviyesindeki eğitim çok önemlidir. Çünkü ne kadar çaba gösterilirse sonraki süreçler o kadar kolay olacaktır. |
Yabancı Dil. olarak Öğrenmeyi Tercih Edenler | Orta Asya ülkelerinden, Afrika’dan ve Suriye’den çok farklı ülkelerden öğrencilerin Türkçe öğrenmeye ilgisi olduğu belirtilmiştir. | Ülke ve kültür çeşitliliği, Türkçenin farklı diller ve kültürler arasında bir köprü oluşturduğunu göstermektedir. |
Yabancılara Türkçe Öğretiminde Sertifika | Eğitime katılanlar, Türkiye'de yaşam ve iletişim geliştirmek için gerekli olan temel Türkçe konularında bilgi sahibi olurlar. | Bu sertifika sayesinde kişilerin kendi dertlerini anlatabilme seviyesine gelmesi hedeflenmektedir. |
Yabancılara Türkçe Dersi Verirken Diğer Dillerin Kullanılması | Hedef dil öğretirken aracı bir dil kullanmak dezavantaj olabilir. Bu sebeple, hedef dile maruz kalmak önerilir. | A1 eğitiminde somut nesnelerin isimlerini kullanarak ders anlatıldığı belirtilmiştir. |
İngilizce Kullanmakta Yaşanan Problemlerin Türkçe Öğrenenlerde Durumu | Türkçe öğrenenler, İngilizce konuşmaktan çekinenlerin aksine, hedef dilde konuşmak zorunda kalıyorlar ve bunu sorun etmiyorlar. | Bu durum, hedef dilin kullanılmasının öğrenme sürecinde ne kadar önemli olduğunu göstermektedir. |
Esra Aktuğ Kimdir?
İzmir'in sıcak sokaklarında büyümüş bir kız çocuğu Esra. 2011 yılında Ankara Gazi Üniversitesi'ni kazanarak hayatında yeni bir sayfa açmış. 2016'da üniversiteden mezun olduktan sonra iş arayışına girmiş. Tam da o dönemde, Suriyeli sığınmacıların sayısının artmasıyla, yabancılara Türkçe öğretimi ihtiyacı doğmuş. Torbalı Halk Eğitim Merkezi'nde işe başlamış ve mültecilere Türkçe öğretmeye başlamış.
Esra, "Yabancılara Türkçe öğretmek için sadece Türkçe bilmek yeterli değil," diyor. Bu farkındalıkla araştırmalar yapmış ve ilgili programları bulmuş. Sertifikasını alarak Ege Üniversitesi'nde Türk Halk Bilimi alanında yüksek lisans yapmaya başlamış. Aynı zamanda Ege Üniversitesi TÖMER'de öğretim görevlisi olarak çalışmış. Onun için bu süreç, dilin ve kültürün derinliklerine doğru bir yolculuk olmuş.
Yabancı Dil Olarak Türkçe Nedir?
"Yabancı dil olarak Türkçe" ifadesini sık sık duyuyoruz. Esra bu konuda şunları söylüyor: "Dil, iletişim vasıtamızdır. Öğrenciyi yabancı yapmak yerine, dili yabancı yapmak daha mantıklı." Yabancılara Türkçe dediğimizde, Türk devletleri asıllı öğrencilerin alınabileceğini belirtiyor. Bu yüzden "Yabancı dil olarak Türkçe" ifadesi daha kapsayıcı ve doğru.
Bizim okullarda gördüğümüz Türkçe derslerinden farkı nedir bu kursların? Esra, şunları anlatıyor: "Biz birinci sınıfta alfabeyi yazmayı öğrenerek başlıyoruz. Sonra okumayı söküyoruz ve ana dilimiz hakkında bilgiler öğreniyoruz. Farkındalık oluşuyor. Ve bizim eğitimimiz örgün eğitim; zorunlu eğitim, müfredatı bambaşka. Kurslar ise yaygın eğitimin içerisine giriyor. Öğrencinin kendi isteğiyle geldiği yerler. Saat, içerik ve öğretim materyalleri olarak başka."
Neden "Öğretici" ve "Öğrenici" Terimleri Kullanılıyor?
Esra, "Yabancılara Türkçe öğreticisi" veya "yabancılara Türkçe öğretimi" derken neden "öğrenmek" sözcüğünün kullanıldığını şöyle açıklıyor: "Öğrenen kişi için öğretici. Fark şuradan geliyor, Türkçedeki öğrenicinin karşılığı ve İngilizcede farklı, öğretimin karşılığı farklı. Örgün eğitim kapsamında değil, yaygın eğitim kapsamında olduğu için yaptığımız şey öğretim. Katılımcılar öğrenici, biz de öğreticiyiz. Hayat boyu öğretim kursları var; öğrenmek hayat boyu süren bir şey."
Yabancılara Türkçe Öğretimi ile İkinci Dil Olarak Türkçe Öğretimi Arasındaki Fark
Bu iki terim arasındaki farkı merak ettim ve Esra'ya sordum. Şöyle cevapladı: "Burada hedef dilin ana dil olarak konuşulduğu ülkede öğretiyorsanız, bu ikinci dil olarak öğretimdir. Hedef dil ana dil değilse, buradaki öğretim 'yabancı dil olarak Türkçe öğretimi' oluyor. Genel olarak da 'yabancılara Türkçe öğretimi' ifadesiyle geçiyor. Çatı kavram gibi."
Hedef Dil Öğretilirken Başka Dil Kullanılabilir mi?
Bu noktada aklıma şu soru geldi: Hedef dil olan Türkçe öğretilirken başka bir dil kullanılabilir mi? Esra, bu soruya yanıt verirken biraz düşündü ve dedi ki: "Hem kullanılır hem kullanılmaz. Hedef dil öğretirken aracı dil kullanmak çok doğru değil. Öğrenmek istediğin hedef dile maruz kalmak çok önemli. Bizim de yapmaya çalıştığımız şey bu. A1 eğitimimizde çatal, kaşık, kutu gibi somut nesnelerin isimlerini yazıp ona göre ders anlatıyorum. Duygudan ya da duyguyu anlatan fiilden bahsedemiyorum."
Yabancıların Türkçe Öğrenme Amaçları Neler?
Esra'ya göre, yabancıların Türkçe öğrenme sebepleri oldukça çeşitlilik gösteriyor. UNESCO'nun verilerine göre, uluslararası öğrenci tercihlerinde Türkiye 10. sırada. 2020 yılında 230 bin öğrenci Türkiye'yi tercih etmiş. Bunun yanında, mülteciler de var. Esra, "Burada bir hayat kurdukları için öğrenmek zorundalar. Az gelişmiş ülkelerden geliyorlar ve hayatlarına, kariyerlerine yön veriyorlar. Bununla da hobi olsun, kendime yeni bir şey katayım diye öğrenmek isteyen çok." diyor.
Türkçe Öğrenenlerin Karşılaştıkları Zorluklar
Peki, yabancılar Türkçe öğrenirken en çok nerelerde zorlanıyorlar? Esra bu soruyu şöyle yanıtlıyor: "En başta alfabede zorlanıyorlar. Latin alfabesi kullanmamız bir avantaj olsa da, Türkçe'nin Ural-Altay dil ailesinden gelmesi onların bildiği dillerden farklı olmasına neden oluyor. Onların bildiği dillerde ön ekler var. A2 sonuna geldiklerinde Türkçe'nin pratikliğini fark ediyorlar."
Yabancılar İçin Türkçe Kurslarına Kimler Katılmalı?
Esra, kursların herkese açık olduğunu belirtiyor: "Yabancı olan, Türkçe bilmeyen herkes katılabilir. Temel Türkçe eğitimi veriyoruz. Alfabe, şimdiki zaman var. A1 çok önemli; ne kadar çaba sarf ederseniz sonraki süreçlerde o kadar kolay olur. Herkese açık ve eğlenceli, güzel bir dil."
Türkçe Bilip Kursa Katılanlar Oldu mu?
Bu soruyu sorduğumda Esra gülümseyerek anlattı: "Evet, oldu. Türkiye'de yaşıyordu. Yabancılara Türkçe çoğu için bilinmeyen bir şey. Diksiyon ve gramer kursu gibi düşünmüş olabilir."
Türkçe Öğrenmekten Çekinmek
Biz Türkler, yabancı dil konuşmaktan çekiniriz. Peki, Türkçe öğrenenlerde de benzer bir durum var mı? Esra, bu konuda ilginç bir noktaya değiniyor: "Orta Asya ülkelerinden, Afrika'dan, Suriye'den çok farklı ülkelerden öğrencimiz oldu. Öğrencilerimiz deniyor ve öğreniyor. 'Bu seviyedeyim ve bundan doğal ne var' diyorlar. Bizim İngilizce ile komplekslerimiz var. Aracı dil kullanmıyoruz, konuşmak zorunda kalıyorlar. Hedef dille öğrenmek önemli. Biz İngilizceyi öyle öğrenemediğimiz için konuşmakta problem yaşıyoruz."
Eğitime Katılanlar Neler Kazanıyor?
Eğitime katılanların sertifika aldıklarında hangi alanlarda kullanma şansları olduğunu sorduğumda Esra, "Temel Türkçe konularına hakim olmuş oluyorlar. Türkiye'ye geleceklerse kendi dertlerini anlatacak seviyeye geliyorlar." diyor.
En Çok Hangi Uyruktan Öğrenciler Geliyor?
İstatistiksel bir veri olmasa da Esra, şunları paylaşıyor: "Yabancı dil olarak Türkçe öğretimi yeni bir alan ve çalışmaların çoğu son 10 yılda yapıldığı için eksik. Orta Asya ülkelerinden gelen var. İran'dan, Balkanlar'dan ve Arap coğrafyasından çok fazla gelen öğrenciler var."
Türkçe Öğrenmek İçin En İyi Yöntemler
Esra'ya göre, Türkçe öğrenmek için en iyi yöntemler arasında hedef dile maruz kalmak ilk sırada geliyor. İşte onun önerileri:
1- Dinleme Pratiği Yapın: Türkçe şarkılar dinleyin, Türk filmleri ve dizileri izleyin.
2- Konuşmaktan Çekinmeyin: Hata yapmaktan korkmayın, pratik yapın.
3- Türkçe Kitaplar Okuyun: Seviyenize uygun kitaplarla başlayın.
4- Dil Partneri Edinin: Türkçe konuşan biriyle düzenli olarak konuşun.
5- Kültürü Tanıyın: Türk kültürünü öğrenmek, dili anlamanızı kolaylaştırır.
Bu yöntemler, dil öğrenme sürecinizi hızlandıracaktır.
Neden Türkçe Öğrenmelisiniz?
Türkçe, dünya genelinde milyonlarca insanın konuştuğu zengin bir dil. Türkçe öğrenmek, sadece yeni bir dil değil, aynı zamanda yeni bir kültür, tarih ve perspektif demek. Ayrıca, Türkiye'nin stratejik konumu ve gelişen ekonomisi düşünüldüğünde, Türkçe bilmenin kariyer fırsatları açısından da büyük avantajları bulunuyor.
Sonuç ve Kişisel Düşüncelerim
Esra ile yaptığımız bu sohbet, bana dil öğrenmenin insanların hayatlarını nasıl değiştirebileceğini gösterdi. Yabancılar için Türkçe kursları, sadece dil öğretmekle kalmıyor, aynı zamanda kültürler arası bir köprü kuruyor. İnsanlar, yeni bir dil öğrenerek dünyaya farklı bir pencereden bakma fırsatı buluyorlar. Türkçe öğrenmek isteyen herkese Esra'nın söylediği gibi "Herkese açık ve eğlenceli, güzel bir dil" diyerek cesaret vermek istiyorum.
Referanslar
Aydın, O. (2017). Yabancılara Türkçe Öğretimi Yaklaşımları ve Yöntemleri. İstanbul: Eğitim Yayınevi.
Demircan, Ö. (2008). Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
Er, O. (2013). Dil Öğrenme Süreçleri ve Motivasyon. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Kırkgöz, Y. (2019). Dil Eğitiminde Kültürel Yaklaşımlar. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Not: Bu yazıda paylaşılan görüşler ve deneyimler tamamen kişisel olup, farklı deneyimler ve bakış açıları mümkün olabilir.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.