Yabancı Dil Olarak Türkçe
| Konu | Açıklama | Daha fazla bilgi |
|---|---|---|
| Türkiye'deki yabancı öğrenci sayısı | Türkiye'deki yabancı öğrenci sayısı 200 bin sınırına dayanmıştır. | UNESCO verilerine göre Türkiye, uluslararası öğrencilerin en çok tercih ettiği ülkeler arasında 10. sıradadır. |
| Türkiye'de en çok öğrencisi bulunan ülkeler | Türkiye'de en çok Suriyeli öğrenciler eğitim görüyor. | Suriyeli öğrencileri sırasıyla Azerbaycan, Türkmenistan, Irak ve İranlı öğrenciler takip ediyor. |
| Türkçe'nin yabancı dil olarak popülerliği | Duolingo'da Türkçe öğrenmek isteyenlerin sayısı 1,5 milyon. | Memrise, Busuu, Learn a Language gibi dil öğrenim uygulamalarında Türkçe, en çok öğrenilen diller arasında 10. sırada. |
| Yabancı dil olarak Türkçe öğretimin tarihçesi | Yabancı dil olarak Türkçenin öğrenildiğine dair ilk izlere Orhun yazıtlarında rastlanmıştır. | Divan-ı Lügati’t Türk eseri, Türkçe öğretimi için yazılan ilk eserdir. |
| Türkçe öğretim kurumları | Türkiye'deki birçok üniversitede TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) faaliyet göstermektedir. | Ankara Üniversitesi, Boğaziçi Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi ve Dicle Üniversitesi örneklendirilebilir. |
| Yabancılara Türkçe öğretim yapan kurumlar | Yurt dışında Türkçe öğretimin öncülüğünü Yunus Emre Enstitüsü yapıyor. | Bu kurum, Almanya, Afganistan, ABD, Azerbaycan ve daha birçok ülkede faaliyet gösteriyor. |
| Türk Cumhuriyetleriyle ilişkiler | Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan gibi Türk Cumhuriyetleriyle ilgili projeler 1991 yılında başlatıldı. | Bu projeler kapsamında Türk dünyası öğrenci projesi geliştirildi. |
| Devşirme sistemi ve Türkçe öğretimi | Osmanlı döneminde fetihler ve devşirme yolu ile dil öğretimleri yürütülmüştür. | Devletin resmi dili olan Türkçe'nin daha geniş çevrelere yayılmasını sağlamıştır. |
| Anadil ve yabancı dil eğitimi | 21. yüzyılda anadil ve yabancı dil eğitimleri çoğalmıştır. | Bunun nedeni, küreselleşme ile birlikte ülkeler ve milletlerarası ilişkilerin hız kazanmasıdır. |
| Yabancılara Türkçe öğretimi ve akademik çalışmalar | Üniversitelerde Türkçe öğretimiyle ilgili lisansüstü kürsüler açılmıştır. | Bu durum, 'Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi' konusunun bir uzmanlık alanı haline geldiğini göstermektedir. |
Ülkemizde öğrenim gören yabancı öğrenci sayısındaki artış ve mülteci göçleriyle beraber Türkiye; globalleşme sürecinde hızlı adımlarla ilerliyor. UNESCO verilerine göre Türkiye; uluslararası öğrencilerin en çok tercih ettiği ülkeler arasında 10. sırada yer alıyor. Ülkemizde eğitimine devam eden yabancı öğrenci sayısının 200 bin sınırına dayandığı biliniyor.
Türkiye’de en çok öğrencisi bulanan ülkelerle ilgili bilgiyi YÖK verilerinden öğreniyoruz. YÖK verilerine göre; Türkiye’de en çok Suriyeli öğrenciler eğitim görüyor. Suriyeli öğrencileri sırasıyla; Azerbaycan, Türkmenistan, Irak ve İranlı öğrenciler takip ediyor.
Uluslararası öğrencilerle birlikte az gelişmiş ülkelerden gelen mültecilerin sayısı da bir hayli fazla. Hem yabancı öğrenciler hem mültecilerleler birlikte Türkçeyi öğrenmesi gereken bireylerin sayısı da artıyor.
Verileri yabancı dil öğrenimi siteleri de destekliyor. Bu platformlarda Türkçe dünya dilleri arasında oldukça popüler. Örnek vermek gerekirse; en popüler yabancı dil platformlarından biri olan Duolingo’da Türkçe öğrenmek isteyenlerin sayısı 1,5 milyon. Türkçe uygulamadaki popüler diller listesinde 12. sırada yer alıyor. “Memrise, Busuu, Learn a Language” gibi diğer dil öğrenimi uygulamalarında ise Türkçe en çok öğrenilen diller arasında 10. sırada.
Yabancı Dil Olarak Türkçe Öğretiminin Tarihçesi
Yabancı dil olarak Türkçe öğretimin tarihçesine geçmeden önce yabancı dil öğreniminin tarihiyle ilgili kısa bir bilgi vermek gerekiyor. Yabancı dil öğretiminin tarihi MÖ 2000’li yıllara dayanıyor. İnsanlık tarihindeki ilk yabancı dil öğreniminin Akadlar tarafından yapıldığı biliniyor. MÖ. 2225 yılında Sümerlerin ülkesini ele geçirdikleri ve dillerini öğrendikleri tarih kaynaklarında yer alıyor. Yabancı dil öğretiminin; dil öğreniminin konuşma üzerinde yürütüldüğü tahmin ediliyor.
Yabancı dil olarak Türkçenin öğrenildiğine dair ilk izlere Orhun yazıtlarında rastlanmış olsa da kesin tarih olarak günümüzden yaklaşık “bin” sene öncesi veriliyor. Türk Dili ve Edebiyatı derslerinden aşina olduğumuz "Divan-ı Lügati’t Türk" Türkçe öğretimi için yazılan ilk eser. Kaşgarlı Mahmut tarafından 1075 yılında yazılan eserin amacı; Araplara Türkçeyi öğretmek. Türkçe-Arapça bir sözlük olan Divan-ı Lügati’t Türk; aynı zamanda Türk dünyası için geniş bir bilgi kaynağı.
Yakın tarihte Osmanlı Devleti döneminde dil öğretimleri fetihler ve devşirme yolu ile yürütülmüştür. Devletin ihtişamlı dönemlerinde Osmanlı Türkçesi Avrupa ülkelerinde de rağbet görmüştür. Osmanlı Devleti’nin sınırları içerisinde yaşayan azınlıklarla beraber yabancı ülke vatandaşları da Türkçe öğrenmiştir. Devletin resim dilinin Türkçe olması da bu öğrenimin önünün açmıştır.
Günümüzde Yabancılara Türkçe Öğretimi
21. yüzyılda dünyanın küresel köy haline dönüşmesi ülkeler ve milletlerarası ilişkileri hızlandırmış buna bağlı olarak da dil öğrenimi de önem kazandı. Anadil eğitimleri ve yabancı dil eğitimleri çoğaldı. Peki, ülkemizdeki yaygın öğrenim kurumlarında ve özel kurslarda Türkçe öğretimi ne aşamada? Bu konudaki bilimsel altyapı ve öğretim kurumlarının sayısı yeterli mi? Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi konusunda büyük gelişmelerin yaşandığını söyleyebiliriz.
Türkiye Cumhuriyeti devletinin kurulmasından sonra Türkçeye ayrı bir önem verildi. Yabancılara Türkçe öğretimi üniversiteler aracılığıyla yürütüldü. Ankara Üniversitesi bünyesinde 1984 yılında TÖMER kuruldu. Böylece yabancı dil olarak Türkçenin öğretilmesi de kurumsal kimlik kazandı.
Türkçeyi “ana dil” olarak öğretmekle “yabancı dil” olarak öğretmek bir hayli farklı konular. Bu durum diğer diller için de geçerli. Bu yüzden “Türkçenin yabancı dil olarak öğretimi” yeni bir uzmanlık alanı haline geldi. Üniversitelerde lisans öğretiminin yanı sıra akademik çalışmalar da yapılmakta. Üniversitelerde Türkçe öğretimiyle ilgili lisansüstü kürsülerin açılması da bu konuda uzmanlaşmak için adımlar atıldığını göstergesi. Bunun yanı sıra, şu anda hemen hemen bütün üniversitelerde TÖMER (Türkçe Öğretim Merkezi) adı altında veya farklı isimlerde Türkçe öğretim ve araştırma merkezleri faaliyet gösteriyor. Türkçe öğreten kurumlardan bazıları şunlardır:
Ankara Üniversitesi Türkçe ve Yabancı Dil Uygulama ve Araştırma Merkezi (Ankara TÖMER)
Boğaziçi Üniversitesi Dil Merkezi
Atatürk Üniversitesi Dil Öğretim Merkezi (DİLMER)
Dicle Üniversitesi Yabancı Diller Öğretimi Uygulama ve Araştırma Merkezi
Yurt dışında Türkçe öğretimin öncülüğünü ise Yunus Emre Enstitüsü yapıyor. Almanya, Afganistan ABD, Azerbaycan, Belçika, Bosna-Hersek, Danimarka, Filipinler, Fransa, Güney Kore, Gürcistan, İsviçre, İspanya, Japonya, Rusya, Ukrayna ve Tayland yabancılara Türkçe öğretiminin yapıldığı ülkelerden bazılarıdır.
Kazakistan, Özbekistan, Kırgızistan gibi Türk Cumhuriyetleriyle ilgili projeler ise 1991 yılında başlatıldı. Bu kapsamda Tük dünyası öğrenci projesi geliştirildi. Türk Cumhuriyetlerinden gençler; lise düzeyinden başlamak üzere yüksek lisans ve doktora eğitimi için Türkiye’ye getirildi.
Yabancılara Türkçe Öğreticisi Nasıl Olunur?
Türkçe öğrenenlerin büyük çoğunluğunun Türkiye’de yaşayan yabancı uyruklular olduğu araştırmalar sonucu ortaya çıkıyor. Bu grubun büyük çoğunluğunu ise göçmenler oluşturuyor. Türkiye’de öğrenim gören öğrenciler ise Türkçe öğrenen gruplar arasında ikinci sırada yer alıyor. Türk vatandaşlarıyla evlenip Türkçeyi öğrenmek isteyen yabancılar da bir hayli çoğunlukta. Küreselleşmenin de etkisiyle Türkçe edebiyat eserlerinin birçok dünya diline tercüme edildiğini görüyoruz. Bu da Türk edebiyatına olan ilgiyi gittikçe artırıyor. Türkçe edebiyat eserlerini ana dillerinde okuma isteği de yabancıların Türkçe öğrenme motivasyonlarının arasında yer alıyor.
Yabancılara Türkçe Öğretimi, özellikle Türk Dili ve Edebiyatı, Türkçe Öğretmenliği gibi alanlardan mezun olanlara da yeni bir istihdam kapısı açtı, açıyor. Geçtiğimiz senelerde bu çalışma alanında çeşitli yüksek öğretim kurumları birçok iş ilanı yayınlandı. Sadece üniversitelerde değil özel dil kurumlarında da artık Türkçe öğrenmek isteyen yabancılar için kurslar bulunuyor. Bu alanda kariyer yapmak isteyenlerin “Yabancılara Türkçe Öğretimi” alanında lisansüstü eğitim alması artık bir gereklilik haline geliyor. Türkoloji bölümlerinden mezun olanların “Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi” sertifikasına sahip olmaları önemli bir avantaj sağlıyor.
Yabancılar İçin Türkçe Kursu
Yabancı dil olarak Türkçe başlıklı bir yazıda İstanbul İşletme Enstitüsü online eğimleri arasında yer alan Yabancılar İçin Türkçe Kursu’ndan da bahsetmek gerekiyor. Temel Türkçenin öğretildiği kurs, A1 düzeyinde. Eğitimin online düzenlenmesi zaman ve mekan konusundaki sınırlamaları ortadan kaldırıyor. Öğrenciler canlı derslere katılabiliyor ya da sonrasında video kayıtlardan dersleri dinleyebiliyor. Alfabenin yanı sıra Türkçe selamlaşma ve tanışma, şimdiki zaman, eğitiminin konu başlıkları arasında. Katılımcılar eğitimin sonunda temel konuma kalıplarını öğrenecek ve kendilerini tanıtabilecek düzeyde Türkçe öğrenecek.
Türkçe öğrenmek konusunda kitaplardan da destek alınabilir. Yabancı dil olarak Türkçe öğrenimi için bazı kaynaklar:
Türkçe Öğrenelim 1, 2, 3, 4
Türkçe Öğreniyoruz 1, 2, 3, 4, 5, 6
Türkçe/Turkish
Türkçe'nin Kapıları / Yabancılar İçin Türkçe
Türkçeye Doğru 1, 2, 3
Türkofoni Türkçe Öğren 1, 2, 3, 4, 5, 6
Yabancı Dil Olarak Türkçe Dil Bilgisi Öğretimi
Yabancı Dil Olarak Türkçe Dizisi
Türkçeyi yabancılara öğretmek ve sevdirmek için atılan profesyonel adımlar dilimizin bir “dünya dili” olmasına büyük katkılar sağlayacaktır. Yabancılara dil öğretimi hem profesyonellik hem de sabır isteyen bir iştir. Bir dili yabancılara öğretmek için yalnızca akademik bilgi yeterli değildir. Kültürel farklılıkları anlamak, öğrenciye eğlenceli bir ders ortamı hazırlamak ve öğretilen dili sevmek gerekir. Siz de bu alanda daha fazla bilgi sahibi olmak ve iş imkânı bulmak istiyorsanız eğitiminizi bu yönde sürdürebilirsiniz. Bu alanda yayımlanan eserleri takip etmek de size mesleki anlamda önemli katkılar sağlayacaktır.
Bayburt'ta doğdu. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon ve Sinema bölümünden mezun oldu. Medya sektöründe çalıştı. Yayınevlerinde editörlük yaptı.
