Yönetici ve Lider Arasındaki Farklar
| Kavramlar | Tanımlar ve Karakteristikler | Warren Bennis'in Görüşü |
|---|---|---|
| Lider | Sözcük anlamı olarak yol gösterici, önder, şef. Bulunduğu ortamı ve çevresini etkileme yeteneği olan ve genellikle ekip içindeki üyeler tarafından seçilir. Ayrıca, ikna etme yeteneği üzerine yoğunlaşırken, gücünü bağlı olduğu bireylerden alır. | Lider yenilik yapar, orijinaldir, geliştirir, insanlar üzerinde durur, güven ve ilham verir, uzun menzilli perspektif, “Ne?” ve “Neden?” diye sorar, nitelikleri düşler ve insanlara ilham verir. |
| Yönetici | Bir işi bütün yönleri ile idare etme sanatıdır. Gücünü yazılı kanun, yönetmelik veya mevzuatlardan alır ve genellikle tayin edilir. Yönetici de ise gücünü aldığı yazılı metinlerden kendisine verilen yetkilerle baskı kurabilir. | Yönetici yönetir, kopyadır, sürdürür, sistemler ve yapı üzerinde durur, kontrole dayanır, kısa menzilli bakış, “Nasıl?” ve “Ne zaman?” diye sorar, en alt sınırdadır, taklit eder, statükoyu kabul eder, klasiktir. |
| Lider ve Yöneticinin Özellikleri | Her ikisi de vizyon sahibi kişilerdir. Ancak lider, vizyon yaratmada daha önde olmalıdır. Yönetici süreci ve prosedürü düşünür, lider ise insanları. Yönetici emirler, lider sorular sorar ve gelişmeyi düşünür. | Lider işin kaynağıdır ve doğru işleri yapar. Yönetici ise işin taklitçisidir ve işleri doğru yapar. |
| Lider vs Yönetici | Lider ilham verirken, yönetici organizasyonu yönetir. Yöneticilik bir konumken, liderlik bir süreçtir. Liderler genellikle ekip tarafından seçilirken, yöneticiler tayin edilir. | Yönetici statükoyu kabul eder, lider statükoyu meydan okur. Yönetici klasik iyi bir askerken, lider kendi gibi olabilir. |
| Liderin Rolü | İnsanlara ilham vermek ve moral desteği sağlamak. Yeni vizyonlar oluşturmak ve ekibini bu vizyon doğrultusunda yönlendirmek. | Liderin görevi, insanlara ilham vermek ve onları motive etmektir. |
| Yöneticinin Rolü | Organizasyonu veya işletmeyi yönetmek, kargaşayı önlemek ve iş süreçlerini kontrol etmek. Yöneticinin görevi, sistemler ve yapıyı yönetmektir. | Yönetici, işleri doğru yapmakla sorumludur. |
| İdeal Durum | Her işletmenin hem iyi bir lideri hem de etkili bir yöneticiye ihtiyacı vardır. | Yöneticinin liderlik özelliklerini de taşıması, en ideal durumdur. |
| Güç Kaynakları | Lider, gücünü takipçilerinden veya insanlardan alır. Yönetici ise gücünü pozisyonundan ve yazılı kanunlardan alır. | Liderler insanları etkileyerek etkili olabilirken, yöneticiler genellikle pozisyonlarından güç alır. |
| Karar Verme | Yöneticiler genellikle var olan süreç ve prosedürler doğrultusunda karar verirken, liderler genellikle yeni bir vizyon yaratma ve bu vizyon doğrultusunda karar verme eğilimindedir. | Liderler genellikle “Ne?” ve “Neden?” diye sorarlar, yöneticiler genellikle “Nasıl?” ve “Ne zaman?” diye sorarlar. |
| Perspektif | Yöneticinin bakış açısı genellikle kısa dönemli ve mevcut duruma odaklı iken, liderin perspektifi genellikle uzun dönemli ve geleceğe odaklıdır. | Yöneticinin kısa menzilli bir bakışı vardır; lider ise uzun menzilli bir perspektife sahiptir. |
Günümüzde iş hayatında olsun ve günlük yaşantımızda olsun lider ve yönetici anlam bakımından birbirine yakın ifade edilir ya da eş anlamlı kullanılarak karşımıza çıkmaktadır. Oysaki bu iki kavram arasında çok ince bir çizgi olmakla birlikte aralarında belirgin vaziyette bazı farklar mevcuttur.
Her yönetici lider olmak zorunda değildir veya lider olmak yönetici olmayı gerektirmez. Bu farkları anlamak adına öncelikle lider ve yönetici tanımlarına göz atmakta fayda olacağına inanıyorum. Lider, sözcük anlamı yol gösterici, önder, şef olarak tanımlanmaktadır. Bulunduğu ortama bağlı olarak çevresini etkileyen kişidir.
Liderin işi karşısında ki insana ilham olmak ve moral destek sağlayarak onu motive etmektir. Yöneticilik, bir işi bütün yönleri ile idare etmek sanatıdır. Tarih boyunca, aile yönetimi de dahil olmak üzere büyük devletlerin yönetimlerini düzene sokmak ve ülküsüne bağlı kalması için, tasavvur eden, kitleyi başarılı bir şekilde idealine götüren kişi yönetici olarak adlandırılır. Bunun yanı sıra pek çok yönetici, liderlik eğitimi almayı tercih eder.
Lider ve Yönetici Neler Yapar?
Lider gücünü bağlı olduğu bireylerden sağlar. Yönetici ise gücünü yazılı kanun, yönetmelik ya da mevzuatlardan alır. Liderde tahakküm değil ikna etme vardır. Yönetici de ise gücünü aldığı yazılı metinlerden kendisine verilen yetkilerle baskı kurabilir. Lider, ekip içinde ki üyeler tarafından seçilerek bulunduğu konuma getirilirken yönetici tayin edilerek bulunduğu konuma gelir. Yöneticilerin ödül ve cezaya dayalı yasal bir gücü vardır. (Sabuncuoğlu ve Güz, 1998: 81) Liderlik bir süreç iken, yöneticilik bir konumdur. Liderlik, anlaşılabilir öğrenilebilir, gözlenebilir bir beceriler ve uygulamalar dizisidir. (Kauses, 1999: 40)
Warren Bennis'e Göre Lider Olmak
Yönetici yönetir, lider yenilik yapar.
Yönetici kopyadır, lider orijinaldir.
Yönetici sürdürür, lider geliştirir.
Yönetici sistemler ve yapı üzerinde durur; lider insanlar üzerinde durur.
Yönetici kontrole dayanır; lider güven ve ilham verir.
Yöneticinin kısa menzilli bakışı vardır; lider uzun menzilli bir perspektife sahiptir.
Yönetici “Nasıl?” ve “Ne zaman?” diye sorar, lider “Ne?” ve “Neden?” diye sorar.
Yöneticinin gözü her zaman en alt sınırdadır, liderin gözü ise ufukta.
Yönetici taklit eder, lider işin kaynağıdır.
Yönetici statükoyu kabul eder; lider statükoya meydan okur.
Yöneticisi klasik iyi bir askerdir; lider ise kendidir.
Yönetici işleri doğru yapar, lider ise doğru işleri yapar.
Lider ve Yönetici Kavramları
Lider ve yönetici kavramlarıyla sık karşılaşmaya başladık. Anlam açısından birbiriyle ilişkilendirilen bu iki kariyer terimi temelinde farklılıklar içeriyor. Gözümüzde canlanan görüntü ise birbirine benzer. Örneğin koyu renk takım elbise giymiş, gömleğinin, kravatının ve kullandığı aksesuarların kalitesi ilk bakışta fark edilen bir iş adamı canlandırabiliriz.
Aynı şekilde kalem etek üzerine şık bir gömlek ya da ceket giyen, fönlü ya da şık topuzu, fuları ve diğer aksesuarlarıyla dikkat çeken bir iş kadını.
Gözlük ve evrak çantası her ikisinin olmazsa olmazıdır diyebiliriz. Hayali bir yaş sınırı çizerek gençleri bu profile pek kabul etmeyiz. Tabii zihnimizde onları canlandırırken çalışma ofislerini de unutmayalım. Deri koltuklar, oval toplantı masası, bilgisayar vb. detaylar bu resmi görünümlü kişilerle neredeyse özdeşleşmiştir.
Son yıllarda bu algımız değişmeye başladı. Farklı yaş gruplarından farklı profillerdeki kişileri yönetici olarak gördüğümüzde yadırgamıyoruz. Aynı şekilde renkli yönleriyle ön plana çıkan etkili liderlerin rüzgârına kapılabiliyoruz.
Her ne kadar fiziksel görüntülerinden bahsetsek de önemli olan yönetici ve liderlerin iş performanslarıdır. İşletmeler ve firmalar ayakta kalabilmek için hem iyi idarecilere hem de ilham veren liderlere ihtiyaç duyarlar. Öte yandan tarihe yön verenler yöneticiler değil liderlerdir. Yöneticilerin isimleri resmi evraklara yazılırken liderler beyinlere ve kalplere kazınır. Tabii lider olmayı başaran yöneticiler de yok değildir. Dijitalleşen dünya bu iki kavrama yeni boyutlar getirecek olabilir.
Lider ve Yöneticinin Özellikleri
Lider ve yönetici vizyon sahibi kişilerdir lakin lider vizyon yaratmada da önde olmak zorundadır.
Yöneticiliğe ilk adım yönetmektir, kargaşaları önlemekle sorumludur. Lider ise bu kargaşalardan yön belirleyerek ekibin daha iyi çalışmasını sağlar.
Yönetici düz bir mantıkla ilerler ve sabit fikirlidir. Lider ise değişime her zaman açıktır, bunu destekler.
Yöneticinin odak noktası süreç ve prosedür olurken, liderin ise insanlardır.
Yönetici çalışanına emir kipi ile hitap ederken, lider çalışanının gelişmesini düşünerek ona soru sorar.
Lider ve yönetici arasındaki temel farkları gördükten sonra, sıklıkla birbirine karıştırılsa da farklı şeylerdir. Ama bir işletmenin başarısı için her ikisinin de olması şarttır. Mükemmel bir lider ve yönetici işletmenin ileri günlerinde ayakta kalmasına ve karşı firmalar ile daha iyi rekabet etmesine olanak sağlayacaktır.
Lider her zaman pozitif olmak zorundadır. Çalışanlarının bilinmeyen yönlerini ortaya çıkararak hem kendi hedeflerine hem de işletmenin hedeflerine rehberlik ederek devamlılığı sürdürür. Yönetici, zaman zaman negatif ilerlese de çalışanlarını yerer fakat onların heveslerini kırmaz.
Yönetici Kimdir? Özellikleri Nelerdir?
Yönetici TDK ’ya göre, “Yönetme yetkisi ve gücüne sahip olan kişi, yöneten kişi, idareci, menajer anlamında kullanılır. Yönetici olması için öncelikle ortada ortak amaçlar için kurulmuş bir işletme olması gerekir.
Bu işletmelerde işlerin en doğru ve verimli şekilde yapılmasını sağlayan, işlerin takip ve denetimini yapan, disiplin ve düzenden sorumlu kişilere yönetici denir. Yöneticilerin oluşan stratejileri uygulama ve uygulatma sorumlulukları vardır. İşletmenin her bölümünün kusursuz işlemesi için İşlerin doğru şekilde ve zamanında yapılmasını sağlarlar. Çalışmalarında güçlerini kurallardan alırlar.
Yöneticiler idari vasfa sahipken aynı zamanda işletmenin kâr ortağı ya da sahibi olabilirler. Kendi aile şirketlerinde yöneticilik yapmaları da söz konusu olabilir. O zaman kâr ve zarar durumunda sorumlulukları ortaya çıkar. Yöneticilerin otorite ve disiplin sağlama gibi özelliklerinin yanında empati becerilerinin yüksek olması gerekir. Aynı şekilde görev yaptıkları alanda iş ve süreçlere hâkim olmaları beklenir. Yöneticilerde aranan diğer vasıfları aşağıda listelediğim şekilde sıralayabiliriz.
Zaman yönetimi,
Empati becerisi,
Disiplin,
Sonuç odaklı çalışma,
Doğru ve yerinde karar verebilme,
Verimliliği sağlama,
Performans parametrelerini takip etme.
İlgili eğitim: Zaman Yönetimi Eğitimi
Lider Kimdir? Özellikleri Nelerdir?
Lider kelimesi Fransızcadan gelir. TDK’ da “Önder, şef, bir parti ya da kuruluşun en üst düzey yöneticisi, bir yarışmada başta bulunan takım ve yarışmacı,” anlamlarıyla tanımlanır. Lider kelimesini duyunca aklımıza geniş bir bakış açısı gelir. Liderler, belirledikleri hedeflere ulaşmak ve vizyonu yakalamak için ekiplerini motive eden ve harekete geçiren kişilerdir. Bunu sağlamak için hem kendi özgüvenlerinin yüksek olması hem de liderlik ettikleri kişi ve grubun özgüvenlerini yüksek tutmaları gerekir.
Zaten toplantılarda açık uçlu sorular tercih etmelerinin nedeni de budur.
Liderlerin iletişim yetenekleri oldukça kuvvetlidir. Ekip içinde ya da dışında işbirliği gereken zor insanlarla rahatlıkla iletişim kurabilirler. Herkesin köşe bucak kaçtığı kişileri onların yanında kuzu gibi görürseniz şaşırmayın. İnisiyatif kullanmaları ve kendi eksik ya da gelişmeye açık yönlerini objektif olarak değerlendirebilmeleri onları klasik yöneticilerden farklı kılar. Dengeli hırsları, verdikleri zamanında ve doğru kararlar ve doğru adımlar onları başarıya taşır. Dilerseniz liderlerin diğer özelliklerini de sıralayalım:
Sorunlara çözüm odaklı yaklaşırlar.
Enerjileri yüksektir.
Çalışanların mevcut potansiyellerini keşfedip mesleki ve kişisel gelişimlerine fırsat tanırlar.
Takım çalışmasına yatkındırlar.
Ekip arkadaşlarının görüşlerine önem verirler.
Risk yönetiminde başarılıdırlar.
Kararlarını bilgiye ve araştırmaya dayandırırlar.
Bir adım ötesini görür ve ona göre strateji belirlerler.
Orijinallikleri ile ön plana çıkarlar.
Yenilikçidirler.
Kriz yönetiminde başarılıdırlar.
Kararlı, samimi ve açık sözlüdürler.
Gerektiğinde hayır demeyi bilirler.
İyi bir liderle çalışan şirketler Ar-Ge ve inovasyona daha çok yatırım yaparlar. Güçlü stratejileri ve finansal yapıları ile rakiplerinden sıyrılırlar.
Etkin Bir Lider Nasıl Olunur?
Günümüzde liderlik yeteneğinde sahip olan kişiler şirketlerde yönetici, genel müdür, başkan ya da başkan yardımcısı gibi pozisyonlarda olmuştur. Ancak etkin bir lider olmak için her zaman daha fazlasına ihtiyaç vardır. Çünkü etkin lider olmak her zaman liderlik yeteneklerinden daha fazlasını gerektirir. Yöneticilik ya da liderliğin tanımı genel ifadeyle başkalarının işbirliğiyle şirket hedeflerinin yerine getirilmesidir.
Vikipedi de ise şu şekilde açıklanmıştır.
Temel yaklaşım olarak; çevresinde bulunan bireyleri hitabet gücü, sahip olduğu bilgi ve vizyonu ile etkileyip, sürükleyen bir yapıya sahiptir. İnsanları dinler ve anlamak için özel çaba sarf eder. Çevresindeki herkesin en iyi yanlarını geliştirmelerine olanak sağlayacak olumlu değişim ve sürekli öğrenme ortamları sağlar. Sahip olduğu güçlü sosyal değerler sayesinde çevresinde yarattığı “karizma” sahip olduğu örnek kişilik ve tutarlı davranışları, diğer insanlar için etkin bir rol modeli olmasına yol açar.
Yönetici ve lider arasında nasıl bir fark var?
Bir yönetici ya da lider işletmenin yürüttüğü tüm işleri bir uzman gibi bilmiyor olabilir. Ama bir lider pazar eğilimleri, şirketin dinamiklerini, misyon ve vizyonu ve şirketin hedeflere ulaşabilirliğini bilmelidir. İyi bir lider idealisttir ancak doğruları gösterir. Dürüsttür ve iyiye işaret eden herşeyde önayak olmalıdır. Sürekli sorular sorar. Bu yönüyle sorgulayıcı bir yöntemi vardır. Bunu yapmak zorundadır. Çünkü ona sorulan tüm sorulara doğru cevap vermek zorundadır. Cevapları geçiştiremez ya da erteleyemez. Etkin bir liderin bilgi kaynakları da sağlam olmalıdır. Onu yanlışa sevk edecek bilgi kaynağından mutlaka uzak durmalıdır. Başarısız liderlerin yaptığı hataları yapmaktan kaçınmalısınız.
Yaşadığımız yüzyılda yöneticilere değil, yeni nesil liderlere ihtiyacımız olacak. Gelişen teknoloji ve üretim sistemlerinin gelişmesi yönetici ve lider bakışının da değişmesini sağlıyor.
Liderler şirket programlarını ve hedeflerini oluşturur. En uygun etkenleri belirliyor ve bunları analiz ediyor. Yöneticilere ise bu tasarıyı uygulamak görevi düşüyor.
Yönetici ve lider arasındaki en önemli farklardan biri de işte budur. İyi bir yönetici işlerin doğru yapılmasından sorumludur. Bir lider ise doğru işler yapar. Buradaki doğru işler ise; bir hedef, vizyon ve stratejik yönetim süreci doğrultusunda işler yapmasıdır. Bir liderin görevi tüm şirketi doğru merdivene tırmandırmasıdır. Merdivenin sonunda istenilen şeyin olması bir liderin görevini başarıyla yerine getirmesi için yeterlidir. Merdivenin sonunda büyük şeyler vadetmek elbetteki idealist yönünün ön plana çıkması demektir. Etkin bir liderde hayalgücü ve kararlılık özelliklerin bulunması gerekiyor.
Her Yönetici Lider midir?
Yöneticilik daha dar çerçevede alınabilecekken liderlik iddialı bir alandır diyebiliriz. Hatta “Her lider yönetici olabilir ama her yönetici lider olamaz.” şeklinde iddialı bir cümle kurmamız da mümkün.
Tarih sayfaları geleceğe yön veren liderlerin hikâyeleriyle doludur. Bu noktada UNESCO tarafından 1981 yılının Atatürk Yılı olarak kutlandığını hatırlatmak isterim. Ulu Önderimiz gelecek nesillerin uluslararası barış için örnek kişiliği nedeniyle “Ulusal Mücadele ve Çağdaşlaşma Lideri” olarak tanımlanmıştır. Bu arada Amold Ludwig’in 18 yıl süren ve 2000 liderin değerlendirildiği çalışmasını okumuş olabilirsiniz. Bu çalışmanın sonucunda 20. yüzyılın en büyük devlet adamı olarak M.Kemal Atatürk seçilmişti.
Sanırım yirminci yüzyılın en güçlü ve en kötü şöhretli diktatörünün Adolf Hitler olduğunu bilmeyen yoktur. Mozart, Nikola Tesla, Leonardo da Vinci , Galileo gibi birçok lider farklı alanlarda çığır açmışlardır. Taliban yönetimine karşı eğitim hakkını savunan Malala Yusufzay da liderlik vasfını fazlasıyla hak ediyor. Zaten 2014 Nobel Barış Ödülü’ne layık görüldü. “Ben Malala” adlı kitabını hayranlıkla okumuştum. Asıl konumuza dönecek olursak sanırım iki pozisyon arasındaki farklılıkları maddeleyerek ortaya koymak yerinde olacaktır.
Yöneticiler klasik anlamda idarecidirler. Kuralları ve yönergeleri uygularlar. Liderler ise hem işletmeyi yönetirken aynı zamanda yeniliklerin peşinde koşarlar.
Yöneticiler ödül ve ceza yöntemini kullanırken liderler güdülemeyi ve motive etmeyi tercih ederler.
Yöneticinin dayanağı kurallar ve mevzuatlar, liderin ilham kaynağı yeni fikirlerdir.
Yöneticiler çoğunlukla esnek olmayan bir düzen ve disiplin isterlerken liderler sorgulayıcıdırlar. Eleştirmekten ve eleştirilmekten çekinmezler.
Yöneticiler kısa vadeli ve garanti hedefler koyarken liderlerin hedefleri daima uzun vadelidir.
Yöneticiler enerjisini işletmenin koordinasyonu için harcarken liderler şirket programını ve hedeflerini belirlerler.
Liderler yöneticilere nazaran gelişim, değişim ve eğitime daha açıktırlar.
Yöneticiler diğer yöneticilerle benzer özellik gösterse de liderler daima orijinaldirler.
Liderler yöneticilere göre daha özgür ve geniş bakış açısına sahiptirler.
Daha somut bir örnekleme yapmak gerekirse: Yöneticiler, bir binanın planlara göre inşasından sorumlu olan kişilerdir. Oysa liderler binanın çizimlerini yapan ve diğer tüm detaylarını benzer binalardan ayrılacak özgünlükte tasarlayan kişilerdir. Bu noktaya kadar paylaştığım bilgilerle umarım “Lider ve yönetici arasındaki farklar nelerdir?” sorunuza bir yanıt oluşturabilmişimdir. Her iki kariyer alanı aralarındaki farklılıklara rağmen şirketler ve işletmeler için oldukça önemlidir.
Yönetici ve lider arasındaki en önemli farklar neler?
Yönetici ve lider kişiler yenilikçi olmalıdır. Ancak lider ayrıca yaratıcı olmalıdır.
Yönetici ve lider kişiler bir vizyona sahip olmalıdır. Ancak liderler vizyon oluşturma yeteneğine sahip kişilerdir. İnsanlara ilham vermelidirler.
Yöneticiler doğru olanı yapar.
Liderler yönetimi sürekli geliştirir ve yönetir.
Yöneticiler bir kopyadır. Liderler ise orijinal.
Yöneticiler yapı üzerinde uğraşır, lider ise insanlar üzerinde…
Yöneticiler kısa bir vizyona, liderler ise uzun bir vizyona sahiptir.
Yöneticiler statükocudur. Liderler ise statükoya meydan okur.
Liderlik Öğrenilir mi?
Liderlik insanlara özgü bir yetenektir. Bu yüzden herkesin lider olma şansı var. Ancak geliştirilmesi gereken bir çok yeteneğin de sizi beklediğini unutmamanız gerekiyor. Yapmanız gereken tek şey, liderin tüm özelliklerine sahip olmaktır. Liderlik eğitimi ile sahip olmanız gereken tüm özellikleri kazanabilirsiniz.
Celal Bayar Üniversitesi, Anadolu Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesinde Lisans eğitimleri, Yıldız Teknik Üniversitesi İnsan Kaynakları Yönetimi ve Beykent Üniversitesinde İşletme Yönetimi üzerine Tezli Yüksek Lisans yapmıştır. Halen insan kaynakları üzerine doktora tezi yazmakta ve işletmelere insan kaynakları üzerine danışmanlık yapmaktadır.
