Stratejik Yönetim Süreci
Her ne kadar yıllar önce küçük bir aile şirketinde çalışmış olsam da, o günlerde yaşadıklarım hâlâ aklımdadır. Stratejik yönetimin ne denli önemli olduğunu ilk kez orada fark etmiştim. Şirketimizin büyüme hedefleri vardı, ancak nasıl ilerleyeceğimiz konusunda net bir planımız yoktu. İşte tam da bu noktada, stratejik yönetimin gerekliliğiyle yüzleştim.
| Konular | Tanımlar | Örnekler |
|---|---|---|
| Stratejik Yönetim | İşletme yönetimlerinin, uzun vadeli hedeflerine ulaşabilmek, kaynaklarını etkin olarak kullanarak rakiplerine karşı rekabetçi üstünlük sağlayabilmek maksadıyla, örgütün dış çevresi ile aralarındaki ilişkileri sahip oldukları varlıklara göre düzenleyecek stratejilerini geliştirdikleri, politikalarını oluşturdukları, uyguladıkları ve kontrol ettikleri bir süreçtir. | Herhangi bir şirketin bel kemiğidir. Değişim aniden geldiğinde ne yapılacağını belirleme, kriz yönetimi gibi süreçlerde stratejik yönetim önemlidir. |
| Strateji | Belli bir amaca ulaşmak için kullanılan yollar olarak tanımlanır. | Şirketler açısından 'kimin, hangi ihtiyacının nasıl karşılanacağı' konusunda tutarlı seçimler yapmak. |
| Stratejinin Hammaddesi | Doğru Düşünme | Vizyon ve stratejisi net, doğru düşünce modelleri üreten şirketler başarılı olmaya adaydır. |
| Dış Çevre Faktörleri | Ulaşılmak gereken yere gitmeyi etkileyebilecek, ekonomik, politik, sosyal teknolojik faktörler. | Bu faktörler iyi etüt edilmeli, dış çevre faktörleri ile örgütün üretim faktörleri içindeki değişkenlerin uyumu sağlanmalıdır. |
| Bilgi Yönetimi | Doğru insana doğru zamanda gerekli bilgiyi verme, stratejik bilgi yönetimi ise amaçlara ulaşılmayı sağlayacak stratejiyi seçme işlemidir. | Bilgi yönetiminin stratejik yönetimle bağlantısı kurulmalıdır. |
| 21. Yüzyıl Ekonomisi | Maddeye-dayalı ekonomiden bilgiye dayalı ekonomiye geçiş. | Bu ekonomide birçok örgütsel değer bilgi ile ilişkilendirilmekte, bilginin etkili kullanımı rekabetçi avantajın temel kaynağı olarak düşünülmektedir. |
| Stratejik yönetim süreci | Düşünce kalitesi ile etkin iletişim ve uygulama disiplinini gerektiren, farklılık yaratan ve örgütsel özellikler arasında bir uyum olmasını isteyen bir yönetim yaklaşımıdır. | Kurumların başarısının alt yapısını oluşturur. |
| İşletmelerin rekabetçi avantajı | Bilgiyi elde etme, yaratma, değerlendirme ve örgütsel bilgiye dönüştürmeye yönelik becerilerini geliştirmek stratejik düşünmeyi gerektirir. | Bilginin etkili kullanımı rekabetçi avantajın temel kaynağı olarak düşünülebilir. |
| İyi bir strateji | Şirkette her seviyede alınacak kararlar için bir pusula görevi görür. | Başarılı bir strateji hem strateji geliştirme sürecinin etkinliğinden, hem de liderliğin tutarlılığından etkilenir ve yaratıcılık içerir. |
| Vizyon ve strateji | Bir kurumu ileriye taşıyan ve onu rakiplerinden farklı kılan, o kurumun vizyonu ve bu vizyon doğrultusunda oluşturduğu ve uyguladığı doğru stratejilerdir. | Vizyon ve stratejisini net olarak ortaya koyan ve uygulayan şirketler, başarılı olmaya adaydır. |
Stratejik Yönetimin Önemi ve Kişisel Deneyimler
Bir işletmenin kalbi olan stratejik yönetim, sadece büyük şirketler için değil, her ölçekten işletme için kritik bir role sahiptir. Benim deneyimimde, şirketimiz net bir strateji belirlediğinde, hem verimlilik arttı hem de çalışanların motivasyonu yükseldi. İyi planlanmış bir strateji olmadan, hedeflere ulaşmak neredeyse imkânsız hale gelebiliyor.
Strateji Nedir ve Neden Önemlidir?
Genel bir tanımla strateji; belirli bir amaca ulaşmak için kullanılan yollar ve yöntemler bütünüdür. Şirketler açısından bakıldığında ise, kimin, hangi ihtiyacının, nasıl karşılanacağını belirlemek için doğru düşünce modelleri üretmektir. Şunu unutmamak gerekir ki, geçerli stratejilere dayanmayan hedeflere ulaşmak mümkün olmadığı gibi, tutarlı olmayan hedeflere de herhangi bir stratejiyle varılamaz.
Doğru Düşüncenin Gücü
Stratejinin hammaddesi doğru düşünebilmektir. Düşünme, çoğu zaman eğitim ve deneyimle edinilen bilginin yeniden düzenlenmesinden ibarettir. Bir kurumu ileriye taşıyan ve rakiplerinden farklı kılan, o kurumun vizyonu ve bu vizyon doğrultusunda oluşturduğu ve uyguladığı doğru stratejilerdir. Vizyonunu ve stratejisini net olarak ortaya koyan ve uygulayan şirketler, başarılı olmaya aday yönetimlerdir.
Strateji, seçimler yapmak, değiş tokuş yapmakla ilgilidir; bilinçli olarak farklı olmayı seçmekle ilgilidir.
Stratejik Yönetimin Tanımı ve Özellikleri
Stratejik yönetim, işletme yönetimlerinin uzun vadeli hedeflerine ulaşabilmek için kaynaklarını etkin şekilde kullanarak rakiplerine karşı rekabetçi üstünlük sağlamayı amaçladığı bir süreçtir. Bu süreçte, örgütün dış çevresi ile arasındaki ilişkiler, sahip olunan varlıklara göre düzenlenir. Stratejik yönetim, öngörülebilir bir gelecekte yaşamaya hazırlık yapmayı gerektiren dinamik eylemler dizisidir.
Planlama: Nereye gitmek istediğimizi belirlemek.
Uygulama: Belirlenen planları hayata geçirmek.
Değerlendirme: Planların işe yarayıp yaramadığını görmek.
Kontrol: Gerekli düzeltmeleri yapmak ve süreçleri denetlemek.
Bu adımları izleyerek, şirketinizin hedeflerine ulaşmak için en iyi kararları almasını sağlayabilirsiniz.
Stratejik Yönetimin Amaçları
1- Rekabet Avantajı Sağlamak: Rakiplerden farklılaşarak piyasada öne çıkmak.
2- Kaynakları Etkin Kullanmak: İnsan, finans ve bilgi kaynaklarını verimli kullanmak.
3- Uzun Vadeli Başarıyı Garantilemek: Sürdürülebilir büyüme ve kârlılık sağlamak.
Hangi pazarda, kimin için, nasıl, ne yapmak istedikleri iyi belirlenmelidir.
Ulaşılmak gereken yere gitmeyi etkileyebilecek, ekonomik, politik, sosyal teknolojik dış çevre faktörler iyi etüt edilmelidir.
Dış çevre faktörleri ile örgütün üretim faktörleri içindeki değişkenlerinin uyumu sağlanmalı ve izlenmelidir.
Örgütün güçlü yanları geliştirilmeli, zayıf yanları miminize edilmeli, fırsatlar takip edilmeli ve firma için tehditle bertaraf edilmeye çalışılmalıdır.
Yinelenen bir süreç olduğu akıldan çıkarılmamalıdır.
Stratejik Yönetim Sürecinin Aşamaları Nelerdir?
Birçok kişi bana "Stratejik yönetim süreci aşamaları nelerdir?" diye sorar. Bu süreç genel olarak dört ana aşamadan oluşur ve her biri işletmenin başarısı için kritik öneme sahiptir.
1. Planlama Aşaması
Bu aşamada yöneticiler, şirketin veya departmanın net bir vizyonunu ve hedeflerini geliştirirler. Bu hedeflere ulaşmak için eylem planları ve ilerlemeyi ölçmek için performans ölçütleri oluştururlar.
Mevcut Durum Analizi: Şirketin güçlü ve zayıf yönlerini belirlemek.
Hedef Belirleme: Uzun ve kısa vadeli hedefleri tanımlamak.
Strateji Geliştirme: Hedeflere ulaşmak için yollar belirlemek.
Örneğin, bir teknoloji şirketi yeni bir ürün piyasaya sürmek istiyorsa, öncelikle pazarı analiz etmeli ve hangi özelliklerin müşteriler için değerli olduğunu belirlemelidir.
2. Uygulama Aşaması
Planların hayata geçirildiği bu aşamada yöneticiler, tüm çalışanların ortak bir amaç doğrultusunda hareket etmesini sağlarlar. İyi bir iletişim ve liderlik burada çok önemlidir.
Görev Dağılımı: Kimlerin hangi görevleri üstleneceğini belirlemek.
Kaynak Tahsisi: Gerekli bütçe ve kaynakları sağlamak.
İletişim: Tüm ekibi bilgilendirmek ve motive etmek.
Bir arkadaşımın şirketinde, yeni bir strateji uygulamaya konduğunda, haftalık toplantılar düzenlenerek herkesin süreçten haberdar olması sağlandı.
3. Değerlendirme Aşaması
Yöneticiler, planların işe yarayıp yaramadığını bu aşamada değerlendirir ve gerekli düzeltmeleri yaparlar. Ayrıca çalışan performansını değerlendirerek ek eğitimlerin gerekli olduğu alanları belirlerler.
Performans Ölçümü: Belirlenen ölçütlere göre değerlendirme yapmak.
Geri Bildirim Toplama: Çalışanlardan ve müşterilerden geri bildirim almak.
Düzeltici Faaliyetler: Gerekli değişiklikleri uygulamak.
4. Kontrol Aşaması
Sürecin son aşamasında yöneticiler, tüm çalışanların belirlenen planları takip etmesini ve hedeflere ulaşmasını sağlarlar. Öngörülemeyen sorunların kaydedilen ilerlemeyi rayından çıkarmasını önlemek için çalışırlar.
Sürekli İzleme: Süreçlerin ve sonuçların sürekli gözlemlenmesi.
Raporlama: Düzenli raporlar hazırlayarak üst yönetimi bilgilendirmek.
Risk Yönetimi: Olası riskleri önceden tespit edip önlemler almak.
Stratejik Yönetimin İş Dünyasına Etkileri
Stratejik yönetim, sadece hedeflere ulaşmayı değil, aynı zamanda krizlerin oluşmasını da önlemeye yardımcı olur. Bir plana sahip olarak ve herkes aynı amaç için çalışırsa, bir şeylerin ters gitme olasılığı daha düşüktür.
Kriz Anlarında Stratejik Yönetim
Beklenmedik bir kriz meydana geldiğinde, stratejik yönetim süreci krizin üstesinden hızlı ve verimli bir şekilde gelinmesine yardımcı olur. Örneğin, bir ürün geri çağırma durumunda, önceden belirlenmiş bir strateji sayesinde müşteri güveni korunabilir.
Rekabet Avantajı Sağlamak
Stratejik yönetim, işletmelere rakipleri karşısında üstünlük sağlamada kritik bir rol oynar. Doğru stratejilerle pazarda farklılaşmak ve müşteri sadakati oluşturmak mümkündür.
İnovasyon: Yeni ve yaratıcı çözümler sunmak.
Maliyet Liderliği: Maliyetleri düşürerek rekabet avantajı elde etmek.
Odaklanma: Belirli bir pazar segmentine yoğunlaşarak uzmanlaşmak.
Stratejik Yönetim ve Bilgi Yönetimi
Günümüz iş dünyasında, bilgi en değerli varlıklardan biri haline gelmiştir. Bilgi yönetimi, stratejik yönetimin önemli bir bileşeni olarak kabul edilir.
Bilginin Stratejik Rolü
Bilgiyi elde etmek, yaratmak ve değerlendirmek, işletmelerin rekabetçi avantaj sağlamaları için kritiktir. Bu nedenle, stratejik düşünme ile bilgi yönetimi arasında bir bağ kurulması zorunlu hale gelmiştir.
Doğru İnsana Doğru Zamanda Bilgi: Karar verme süreçlerini hızlandırır.
Bilginin Paylaşılması: Organizasyon içinde öğrenmeyi teşvik eder.
Teknolojinin Kullanımı: Bilgiye erişimi ve analizini kolaylaştırır.
Sonuç ve Kapanış Düşünceleri
Özetlemek gerekirse, stratejik yönetim bir organizasyonun nereye gittiği ve oraya nasıl ulaşacağı hakkında doğru karar vermeyi sağlar. Aynı zamanda organizasyonun kaynaklarını hedeflerle uyumlu hale getirmekle de ilgilidir. Başka bir deyişle, organizasyondaki herkesin aynı amaç için çalıştığından emin olmakla ilgilidir.
Stratejik yönetim önemlidir, çünkü krizlerin oluşmasını önlemeye yardımcı olur. Bir plana sahip olarak ve herkes aynı amaç için çalışırsa, bir şeylerin ters gitme olasılığı daha düşüktür. Eğer bir kriz meydana gelirse, stratejik yönetim süreci krizin üstesinden hızlı ve verimli bir şekilde gelinmesine yardımcı olur.
Kendi Deneyimimden Öğrendiklerim
Son olarak, kendi deneyimlerimden yola çıkarak şunu söyleyebilirim ki, stratejik yönetim bir lüks değil, bir ihtiyaçtır. Şirketimizde stratejik yönetim uygulamalarına geçtikten sonra, hem çalışan memnuniyetinde hem de finansal sonuçlarda belirgin iyileşmeler gözlemledik. Bu süreçte öğrendiğim en önemli şey, stratejinin sadece yönetim kademesinde değil, tüm organizasyonda benimsenmesi gerektiğiydi.
Kaynaklar
1- Porter, M. E. (1998). Rekabet Stratejisi. İstanbul: MESS Yayınları.
2- Johnson, G., Scholes, K., & Whittington, R. (2008). Exploring Corporate Strategy. Londra: Prentice Hall.
3- Aktan, C. C. (2000). Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
4- Barca, M., & Kılıç, S. (2004). Stratejik Yönetim. Bursa: Ekin Kitabevi.
Unutmayın, stratejik yönetim bir varış noktası değil, sürekli bir yolculuktur. İşletmenizin başarısı için bu yolculuğa çıkmak ve sürekli öğrenmek en önemli adımlardan biridir.
Spor Yönetimi Uzmanı olan Serdar Samur, Türk spor yönetimi ve kültürünün gelişmesine katkı sağlamak maksadıyla, Gedik Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi'nde Öğretim Üyesi olarak çalışmaktadır. Futbol Yönetimine ışık tutacak çok sayıda ulusal ve uluslararası makaleler yanında 5 kitabı bulunmaktadır.
