Spiker Gibi Konuşmak İster Misiniz?
| Konu | Açıklama | İpucu |
|---|---|---|
| Nurcan Usta Diriker | Anadolu Üniversitesi, Türk Dili ve Edebiyatı bölümü mezunu. Diksiyon, sunuculuk ve spikerlik eğitmeni. | Bir senarist olarak da çalışmaktadır ve diksiyon üzerine bir kitap çalışması vardır. |
| Spikerlik ve Sunuculuk | Spikerler genellikle elindeki metne bağlı kalırken, sunucular metni yorumlayabilir. | Sunuculuk daha fazla yaratıcı zekâ ve espritüellik gerektirir. |
| Düzgün Konuşma | Spikerlerin düzgün konuşma kabiliyeti ilk başta sıkıcı bir süreçle gelişir. | Düzgün konuşma en az 2-3 yıllık çalışmayı gerektirir. |
| Diksiyon Eğitimi | Diksiyon, etkili iletişimin temelini oluşturur ve çok geniş çeşitlilikteki kişilere eğitim verilebilir. | Diksiyon eğitimi almış olmak spikerlik veya sunuculuk için şart olmasa da önerilir. |
| Türkçede K Harfi ile Biten Kelimeler | Özel adlar hariç, k harfi ile biten kelimelerin sonunda yumuşama yapmaktayız. | Toprak kelimesi eğer yerdeki toprak ise 'toprağı' şeklinde, isim ise 'Toprak'ı' şeklinde söylenir. |
| Eğitim Gerekliliği | Spiker veya sunucu olmak için herhangi bir eğitim ön koşulu yoktur. | Bununla birlikte, en az bir fakülte mezuniyeti ve diksiyon eğitimi önerilir. |
| İyi Bir Diksiyon | İyi bir diksiyon ifade gücünü artırır ve yüksek bir saygınlık hissi verir. | Diksiyon kurallarının ilkokulda öğretilmesi gerektiğini düşünür. |
| Dil Bilgisi | Dil bilgisi ve kültür birikimi, etkili bir sunucu veya spiker olmak için önemlidir. | Hatta simit satma gibi işlerde bile dil bilgisi önem taşıyabilir. |
| Diksiyon Çalışmaları | Diksiyon eğitiminin bir parçası olarak kalem çalışmaları, tekerleme çalışmaları ve daha birçok pratik uygulama yapılır. | Bu pratikler öğrencilerin dil tembelliklerini aşmasına yardımcı olur. |
| Spiker gibi Konuşma | Spiker gibi konuşmak, etkin bir şekilde ifade yeteneğini geliştirmenin ve kendini başkalarına etkili bir şekilde anlatmanın bir yoludur. | Uygulama ve pratik bu konuda gelişimi destekler. |
Spikerler nasıl bu kadar düzgün konuşuyor? Türkçeyi “İstanbul ağzı” ile konuşmak için neler yapmak gerekiyor? Siz de sunucu gibi konuşmak ister misiniz? Türkolog- senarist - diksiyon / sunuculuk ve spikerlik eğitmeni Nurcan Usta Diriker; sunuculuk ve spikerlik tüyolarını anlattı.
Nurcan Usta Diriker kimdir?
1973 doğumluyum. Yaklaşık 25 yıldır İstanbul’da yaşıyorum. Anadolu Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı bölümünü bitirdim. Uzun yıllardır diksiyon sunuculuk - spikerlik eğitimi veriyorum. Başka hayallerim vardı, kader beni farklı alana yönlendirdi. Senaryo yazıyorum ve diksiyon üzerine bir kitap çalışmam var.
Sunucu ile spiker arasında fark var mı?
Aslında ortak noktaları çok fazla. Birbirinden ayıran en temel özellik ise bir spiker elinde yazılı olan metne bağlı kalır. Sunucu ise elindeki metne sadık kalmayabilir. Sunucuya biraz daha fazla iş düşüyor. Yaratıcı zekâsını, esprisini katarak yorumlayabilmeli.
Spikerler nasıl bu kadar düzgün konuşuyor?
Spikerlere baktığımız zaman biz onları ellerinde haber metni var, o ne kadar güzel zannediyoruz. İşin aslı öyle değil. Sıkıcı bir süreç bekler ilk başta. Uzun zaman sıkıcı çalışmalar yapması gerekir. Türkçeyi doğru ve düzgün konuşmakla başlar. Binlerce kişiyle birebir muhatap olunca, hangi alanlarda boşluklar var, fikir sahibi oldum. Diksiyon en kolay branş olarak gözüküyor. Kuralları öğrendikten sonra konuşmayı bilmiyormuşuz diye giden çok fazla öğrencim oldu. Düzgün konuşma en az 2-3 yıllık çalışmayı gerektiren bir süreç. Spiker ya da sunucu olmak çok da kolay değil. Uzun süre kalem çalışmaları, tekerleme çalışmaları, sakız çiğneme çalışmaları, çakıl taşları ile çalışmalar, dudak çene dil tembelliği varsa uzun ve sıkıcı bir çalışma süreci bekliyor kendilerini.
K harfi ile biten kelimeler nasıl telaffuz edilir?
Özel adlarsa yumuşatma yapmıyoruz. Özel ad değil ise yumuşama yapıyoruz. Toprak yerdeki toprak ise toprağı olur, isim ise “Toprak’ı” diyeceğiz, yumuşatma yapmıyoruz.
Sunucu ya da spiker olmak için okul bitirmek şart mı?
Mesleklere baktığımızda ön koşul yok. Eğitmen olarak bana sorarsanız, simit satmak için bile fakülte mezun olmak yabancı dil bilmek gerekiyor. Dil ise kültür birikimi, bilgi birikimi gerekir. Bir sunucunun ya da spikerin en az bir fakülte bitirmesi gerektiğini düşünüyorum. Eğitim alarak da ilenebilir.
Sunucu ve spiker olmak için diksiyon eğitimi şart mı?
Diksiyon eğitimi almadan olanlar da var tabi ki. Diksiyon eğitimi alma şartı yok ama diksiyon eğitimi almak şart bana göre. Dil ise bu konuya en iyi göstermeniz gerekir.
Bir spiker gibi konuşmak için ne gibi tüyolar verebilirsiniz?
Diksiyon eğitimine her meslekten kişiler geliyor. Etkili iletişimin temelini oluşturan diksiyon. İlkokulda nasıl Türkçenin temel kurallarını öğreniyoruz, ilkokulda öğretilmesi gerektiğini düşünüyorum. İyi bir diksiyon ifade gücü getiriyor.
Konuşma dili dediğimiz bir dil var. Konurken ipe inci dizer gibi o-konuştuğumuzda sıkıcı bulunuyoruz. Konuşmanın doğallığını yakalamak için belli bir akışta konuşmamız gerekiyor.
İyi bir konuşmanın temel özellikleri nelerdir?
İyi bir konuşma eşittir kaliteli ve etkili konuşma. Bütün meslek dalları için birinci derece önemli. Önce İstanbul ağzının temel özelliklerini iyi bilmek ve hayata geçirmek gerekir. Neden? Türkçenin standart konuşma dili İstanbul ağzıdır. İstanbul ağzı ile konuştuğumuzda Türkiye’nin neresine gidersek gidelim, derdimi anlatabilirim ve herkes tarafından rahatlıkla anlaşılabilirim. Türkiye Türkçesinin gramer bakımından en düzeye ulaşmış halidir. Konuşma dilinde ölçüdür. İyi bir konuşma için önce İstanbul ağzının inceliklerini öğrenmek gerekiyor.
Aynalama yöntemiyle, taklit yöntemiyle öğreniyoruz. Bebekken de annemizin ağzına bakarak öğreniyoruz. Doğduğun yer neresi ise öyle konuşmaya başlıyoruz. Televizyon gibi kitle iletişim araçları çok etkili.
Hitabet ve beden dilinin yerini nasıl konumlandırabiliriz?
i̇yi bir konuşmacı olmak istiyorsanız önce çok iyi bir susmacı olmalısınız. kaliteli bir konuşma için iyi dinleyici olmamız gerekiyor. hitabet ve beden dili bu işin büyük yüzdesini oluşturuyor. etkili olabilmesi için sözcüklerin doğru telaffuz edilmesi gerekiyor. beden diliniz iyi değilse, doğru tonlama yapmıyorsanız hiş etkileyemezsiniz karşı tarafı. telaffuz yüzde 10, yüzde 30 ses tonu ve yüzde 60 beden dilinden etkileniyor. türkçe sözlük alıp okusunlar sunucu olmak isteyenler.
Sesleri düzgün çıkarmak nasıl mümkün olur?
Kendimizi doğru ve etkili ifade edebilmek için diksiyonumuzun ve telaffuzumuzun düzgün olması gerekir. Her harfin çıkış noktaları var. Sesli ve sessiz harflerin İstanbul ağzında nasıl telaffuz edildiğini öğreniyoruz. İlk tavsiyem ilk önce doğru nefes almak. Birçok problemi ortadan kaldıran şey, doğru nefes almak ve diyafram nefesi kullanmak. Sonrasında harfleri sesleri doğru çıkış noktalarından çıkarabilmek.
Artikülasyon sunucunun 2 yıl çalışması gereken bir alan. Harflerin çıkış noktalarını değiştirmek gerekiyor.
Sessiz harfler nasıl doğru telaffuz edilir?
SGK, TDK kullanımlarında “ka değil ke.” Bizdeki sessiz harfler e harfi ile sesletilir.
Açık ''e'' ve kapalı ''e'' telaffuzu nasıl düzeltilir?
Açık e’de aya yakın çıkış noktası. Kapalı e ise i ile yakın bir noktada. İnceliklerini diksiyon eğitiminde görebiliriz.
Türkçe sözlük için hangisini önerirsiniz?
Kendi kullandığım sözlük; Kubbealtı sözlüğü kullanıyorum. 20-30 yıllık bir çalışma sonucunda ortaya çıkmış biz sözlük.
Diksiyon için her gün kitap okumak faydalı mı?
Sesli okumak benim bütün öğrencilerime önerdiğim bir durum. Hatta kaydederek okumak. Mutlaka herhangi bir şey okuyun konuşun ya da bir anınızdan bahsedin kayda alın. Sonra hem dinleyin hem izleyin, kendinizi göreceksiniz orada.
Tekerleme de işin olmazsa olmazlarından biri. Önce doğru telaffuz edebilmeliyiz. Tekerlemeler mutlaka okunması gerekiyor. H harflerinin utulması en büyük artikülasyon problemlerimizden. Ortamda ne dedin anlamadım demiyorsa ya da çocuklara masal anlatırken pür dikkat dinliyorsa diksiyonunuz iyidir.
'Ee', 'ıı' 'hani, yani' vb. asalak kelimelerden nasıl kurtulur?
Önce farkına varmak gerekiyor. Tespit edeceğiz, yaptığımızda duracağız, kendimizi dürtüp devam edeceğiz. Kafanın içinde çok takılmazsan aşmam mümkün.
Muhabirler neden farklı konuşuyor?
Muhabirin, gazetecinin, sunucunun ya da spikerin kendine özgü üslubu olması gerekir. Doğru tonlama, doğru ses büküşü yapmadıklarından kaynaklanan problemleri var.
Sunuculuk ve spikerlik eğitimine kimler katılmalı? Neler öğrenecekler?
Sunuculuk ve spikerlik eğitimine; etkili iletişim alanında kendini geliştirmek isteyen herkes katılabilir. Sunuculuk yapmak isteyenler katılabilir. Türkçeyi doğru estetik kullanmak isteyen herkes katılabilir. Öğretmenlerimiz katılabilir. Online eğitim ve seminer verenler katılabilir. Hukukçular katılabilir, youtuberlar katılabilir, kariyer hedefleyenler katılabilir. Mesleğini daha iyi yapmak isteyenler katılabilir. Konuşmasıyla fark yaratmak isteyen herkes katılabilir.
Öğrendiği teknikleri devam ettirerek konuşma düzeltilebilir. Eğitimden aldığınız bilgileri, tekrar tekrar yaparsanız mutlaka yol kat edersiniz.
Prompter kullanmanın bir püf noktası var mı?
Büyük stüdyolarda kullanılır. Büyük kolaylıktır. Spikerler sabah 9’da işinin başında oluyor. Akşam haberlerini sunup evine dönebiliyordu. Spikerin muhabirlikten gelmesi de önemli avantaj. Öncesinde haberlere tek tek çalışmış olmalı.
Spiker veya sunucu olmak isteyenlere neler önerirsiniz?
Öncelikle sabırlı olmaları. Artiküllasyon dersi sıkıntılıdır. Diksiyon eğitimi ile başlamalarını tavsiye ediyorum. Kendilerini çekip konuşup izleyip dinlesinler.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.
