Tez Nedir? Nasıl Yazılır?

Üniversite öğreniminin bir noktasında ya da sonunda merak ettiğimiz ve hakkında bir şekilde bilgi sahibi olduğumuz tez ve tez yazımı, çoğunlukla lisansüstü öğreniminde ortaya çıkmaktadır. Daha çok üniversite yıllarında adını duyduğumuz ve akademik bir hedef belirleyen kişilerin araştırdığı bir kavram olarak tez, bilimsel yönteme dayalı bir önermeyi, düşünceyi öne sürmektir. Tez ile birlikte hipotez, bilimsel araştırma, teori ve kanun gibi yan kavramların da bilinmesi, tez sürecinde araştırmanın yapılması ve sınıflandırılması açısından önemlidir.

Tez yazmak, üniversite öğrencilerinin bitirme tezi ya da yüksek lisans, doktora öğreniminde ortaya çıkan, ilgi alanına göre oluşturulabilecek bir süreç içinde meydana gelir.  Akademik bir kavram olarak tez yazmak, bilimselliğin ışığında geliştirilen bir uğraştır. Bu uğraşla yakından ilgilenmek ve içine dahil olmak ise emek gerektiren profesyonel bir süreç yönetimini gerektirir. Tez yazmak, içine dahil olduğunuz bir süreçte net olarak kavrayabileceğiniz bir uğraş olmakla birlikte daha öncesinde ön bilgi sağlamanız da nasıl bir sürece dahil olacağınız ile ilgili bir perspektif ve fayda sunacaktır.

Tez Yazmak Nedir?

Mezuniyet- bitirme tezi, yüksek lisans ve doktora süreçlerinde karşımıza çıkan tez yazımı, bilimsel araştırmaya dayalı, kendi kuralları olan bir niteliğe sahiptir. Üniversite öğreniminde ilk yıllarında bilimsel ve toplumsal araştırma yöntemleri içeriğine sahip derslerle birlikte akademik makale yazımında da karşılaştığınıza benzer bir forma ve niteliğe sahip olan tez yazımı, öğrencilerin de aşina olduğu bir kavramdır. Bazı üniversitelerin son sınıfında zorunlu olarak bitirme tezi yer almaktadır. Lisans döneminde yazılan bu tezler, genellikle kağıt israfı olarak görülecek bir biçimde özensizce hazırlanmaktadır. Buna karşın ilgisini çeken konular ve konuyla alakalı bir sorunu olan öğrenciler lisans döneminde de tez yazımına önem göstermektedir.

lisans öğreniminde yazılan tezlerin, lisansüstü tezler kadar önemli ve özenli olmasına gereksinim olmasa da akademisyenlik yolunda ilerleyecek birinin lisans eğitiminden itibaren içerisinde yer alacağı süreci iyi tanıması gerekmektedir. Tez yazmak emek ve sabır gerektiren bir süreç olarak ciddi hedefleri olan kişileri ilgilendirmelidir. Lisans döneminde hasbelkader yazdığınız tez, sizin becerinizi test edebilen, alan ve tez yazımı ile ilgili yetkinliğinizi belirten nitelikte değildir. Lisansüstü tez yazmak, ciddi bir araştırma isteği ve becerisi, bilimsellik kontrolü, yazım kuralları ve derinlemesine literatür araştırmasını gerektirir.

bir tezin amacı, belirli bir akademik alandaki bilgiye özgün bir katkı sağlamaktır. bunu yapabilmek için daha önce geniş çapta araştırılmamış bir konu seçmek ve net bir araştırma sorusu geliştirmek önemlidir. bunu yaptıktan sonra bilimsel yöntemlerle araştırma yapmaya başlayabilirsiniz. bu, konunuzla ilgili mevcut literatürü okumayı, deneyleri tasarlamayı ve gerçekleştirmeyi ve verilerinizi analiz etmeyi içerecektir. bulgularınızı iyi tartışılmış ve kanıta dayalı bir şekilde sunarak, seçtiğiniz alana yeni anlayışlar katabileceksiniz. bu nedenle, akademik bilgiye değerli bir katkı sağlamak için tezinizin güçlü bir bakış açısı içermesi önemlidir.

Yüksek lisans tezi yazmak, lisans tezinden daha önemli ve emek gerektirse de, yazılacak her tezin bilimsel araştırmaya dayanması ve alanla ilgili bir sorunu belirlemesi gerekir. Lisansüstü eğitiminizin ikinci döneminde sizden bir tez yazmanız istenir ve tez yazma süreciniz alanınızda bir danışmanla veya isteğinize bağlı olarak başlar.

Lisansüstü tez yazmak, almış olduğunuz eğitimin yeterliliğini ölçmenize ve akademik olarak ilerlemenize olanak sağlayan bir sürecin başlangıcını temsil eder. Bu süreçteki başarınız, gelecekteki akademik başarınızı belirleyecektir. Kaliteli bir yüksek lisans tezi yazmanın önemi küçümsenmemelidir. Lisansüstü eğitiminizi başarıyla tamamlamak için, kurumunuzun belirlediği tüm gereksinimleri karşılayan, iyi yazılmış, iyi araştırılmış bir yüksek lisans tezi üretmeniz gerekir. Bu hedefe ulaşmak kolay değildir, ancak gerekli çabayı göstermeye ve danışmanlarınızın tavsiyelerine uymaya istekliyseniz mümkündür.

Lisans eğitiminden sonra ilginiz ve isteğiniz dahilinde okuyacağınız bölümü belirlerken aynı zamanda eğitim ve tez sürecinde zorlanmayacağınız bir alanı da seçmelisiniz. Akademik hedefler doğrultusunda olan birinin de tez yazımına gereken önemi ve emeği vermesi gerekmektedir. Yazacağınız tez akademinin ve sizin katkı sunduğunuz alanın belleğinde saklanacaktır.

Lisansüstü eğitiminde eğer akademik bir hedef ve konum belirlediyseniz tezsiz yüksek lisans gibi bir seçeneği seçmeniz alana dair katkınızı gösteremeyeceğiniz, akademi dünyasına dair bilginizi, fikrinizi, araştırma yetkinliğinizi ortaya çıkaramayacağınız için bir tatminsizlik doğuracaktır. Kısaca lisans döneminden itibaren akademiye adım atmak ya da alanda kendinizi kanıtlamak için aldığınız eğitiminin ve bilgilerin sunumu dahilinde tez yazmak gereklidir. Bu nokta itibariyle ise nasıl bir tez yazılacağı ile ilgili bilgilerin öğrenilmesi ve tavsiyelerin dinlenmesi lazımdır.

Tez konusu nasıl seçilir?

Tez yazmanın ilk adımı bir konu seçmektir. Bu, özellikle nereden başlayacağınızı bilmiyorsanız, göz korkutucu bir görev olabilir. Ancak, teziniz için doğru konuyu seçmenize yardımcı olacak aklınızda bulundurmanız gereken birkaç şey var.

İlk olarak, ilgi alanınızı düşünün. Tutkulu olduğunuz şey nedir? Ne hakkında daha fazla öğrenmek istiyorsun? Bunlar, teziniz için bir konu seçerken başlamak için iyi yerlerdir.

İkinci olarak, tezinizle ne tür bir etki yaratmak istediğinizi düşünün. Alanınıza yeni bilgiler katmak ister misiniz? Yoksa canınızı sıkan bir sorunu çözmek mi istiyorsunuz? Ne tür bir etki yaratmak istediğinizi belirleyin.

Son olarak, yardım istemekten korkmayın. Danışmanınızla, arkadaşlarınızla ve daha önce tez yazmış olan diğer kişilerle konuşun. Tez konusu için yardım isteyin.

Tez Nasıl Yazılır?

Lisansüstü eğitim öncesi mevcut öğrenci adaylarını en çok strese sokan iki evreden biri de tez yazım sürecidir. Daha öncesinde ise lisansüstü eğitime kabulünüzü sağlayabilecek akademik mülakat aşaması vardır. Mülakat aşaması başarıya ulaştıktan sonra ise isteğiniz doğrultusunda aldığınız eğitimi, ilgilendiğiniz alanı etkinleştirerek sunacağınız tez yazım süreci vardır. Kısa sürede jüriye sunacağınız teziniz, süreç içinde doğru ve özenle hazırlanmalıdır. Tez hazırlığı içerisinde olacağınız yılın verimli geçmesi için kafanızda zaman yönetimi sağlamalı ve uygulamaya geçmelisiniz. Bir tezin sonunu getirmekten çok başlangıcını yapmak daha zor olmaktadır.

Özellikle bugün verimliliğin önündeki en büyük engel ertelemeye çalışmaktır ki bu tez yazımında sık sık karşınıza çeldirici olarak çıkacaktır. Bu duruma düşmemek adına zamanınızı kontrol altına alacak bir program, muhakkak elinizin altında bulunsun. Stresli ve sabır isteyen bir süreci yönetmek kolay olmayacaktır. Tez yazımında zaman yönetimini sağladıktan sonra ise yapmanızda fayda sunacak bazı aşama ve noktalar bulunmaktadır.

Öncelikle lisansüstü eğitimine başlamanıza sebep olan ya da eğitim süreci boyunca sizi meşgul eden tabiri caizse kafanıza iğne batıran sorunu, konuyu bulmanız ve konuya yönelik kaynak taraması yapmanız beklenmektedir. Tezinizin merkezinde yer alacak konu; ilginizi çekebilen, araştırma isteği duyduğunuz ve süreci sizin için zorlaştırmayacak bir seçimi içermelidir. Kaynak taraması aşamasında ise ilgili konunun araştırma ve tez yazımına yetecek bilgi ve kaynakları sunup sunmadığını gözden geçirmelisiniz. Bu aşamayı es geçmeyerek konunun nasıl adlandırıldığı ,hangi bağlamda ele alındığını,eksik kalmış taraflarını kaynaklar ışığında araştırmalısınız.

Tezinizin ana başlığını ve ilgileneceği konuyu bulduktan sonra çalışma programını aktif hâle getirerek zaman yönetimininden faydalanmalısınız. Varsa birincil kaynaklardan ve ikincil kaynaklardan yararlanacağınız dokümanları sınıflandırarak literatür taramasına başlamalısınız. İkincil kaynakların incelenmesi ve araştırılması noktasında konunun fazla derinine inmek ve fazla okuma yaparak cümleleri, alıntıları kısaltmamak tez yazımında konunuzu daraltmanızı engelleyecektir. Okuma yaptığınız her dokümandan faydalı ve konuyu anlamlaştıracak yeterli bilgileri kendi özgün anlamlandırmanızla yazmalısınız.

Literatür taramasında yaralanmak için ilgili konuyu pdf halinde google arama motoru üzerine yazabilir ve google scholar (akademik)  arama seçeneğini de kullanabilirsiniz. Ayrıca literatür taraması yaparken İngilizce kaynaklara yönelmeli ve konunuz ile alakalı uluslararası yayınları, makaleleri incelemelisiniz. Bunun için academia.edu, web of science, researchgate sitelerinde yer alan makale ve tezlere göz atabilirsiniz. Türkiye'de ise ulusal tez merkezinden konu ve alan başlığını arama kısmına yazıp tez ve makalelere bakabilirsiniz. Bu seçenekler dışında kütüphanelere giderek de konu ile ilgili araştırma kaynaklarını incelemek, kaynakçalara bakıp yeni kaynaklar aramak yarar sağlayacaktır. Yine günümüzde dijital kütüphane seçeneklerine bakarak da kaynak taraması için çalışmalar bulabilirsiniz.

Tez yazım sürecinde konunuzu yazıya dökeceğiniz her uzun ya da kısa fikri not alacağınız bir dijital yahut basılı not defterini elinizde bulundurmanız her ne yapıyorsanız o an aklınıza gelen fikirleri yazmanızı kolaylaştıracaktır. Tez yazım sürecinde aklınızın büyük bölümü tezle ilgili fikirlere yoğunlaşacağından her uğraşta aklınızdaki fikirleri yazmanız ve teze uygun olacak şekilde eklemeniz faydanıza olacaktır. Ayrıca tez yazınızın ve düşüncelerinizin özgünlüğünü ölçmek için intihali engelleme siteleri olan turnitin ve ithenticate programlarını kullanabilirsiniz.

Tez yazımında diğer önemli bir konu ise danışman seçimidir. Tez yazma aşaması boyunca sürekli iletişimde olacağınız bir danışmanla sağlıklı ilişkiler de kurmalısınız. Tezinizin konusunu kafanızda belirledikten sonra danışmanınız da buna bağlı olarak seçilmelidir. Konu ile ilgili akademik çalışma ve projelerde görev almış ve tezinizin eksik yanlarını görebilecek bir danışman seçmeniz sürecin verimli işlemesini sağlayacaktır.

Danışman seçimi tamamlandıktan sonra tez yazımında yetkili hocanızın görüşlerini, eleştirilerini dikkate alarak tezinizin odak noktasını oluşturmalısınız. Bu noktada danışmanınızdan  gerekli desteği alarak eğitim yetkinliğinizi göstermelisiniz. Tez yazımında her fikir geliştirmeyi danışmanınızdan beklemeniz hem aldığınız eğitimi hem de araştırma ve fikir geliştirme yetkinliğinizi hiçe saymak olacaktır.

Tez yazımı, sancılı ve stresli bir süreci ifade etmekle birlikte sizin yarattığınız bir ürünün akademi dünyasında varlığını ispatlaması da ayrı bir keyif verecektir. Bundan dolayı bu süreçte motivasyon kaynaklarınızdan biri de size ait bir ürünün varlığını sunabilme olanağınızın olacağını bilmenizdir. 

Verimliliğinize gölge düşüren düşünce ve bahaneleri bir köşeye atarak tezinizin işleyişine odaklanmalısınız. Elbette her zaman teze odaklanmak mümkün olmasa da bu sürecin uzaması da size fayda getirmeyecektir.  Lisans düzeyinde ya da lisansüstü eğitime geçiş sürecinde tez yazımı ile ilgili aklınızda soru işareti kaldıysa Enstitü tarafından online eğitim olarak sunulan bilimsel araştırma ve yazma teknikleri eğitimi alarak makale, tez ve araştırma hakkında temel bilgileri doğru şekilde öğrenebilirsiniz.

Profesyonellerden tez yazma önerileri

Tez yazmak istiyorsanız bilmeniz gereken birçok şey var. Her şeyden önce, güçlü bir tez konusu ile başlamanız gerekir. Bu, tezin temeli olacak, bu nedenle iyi düşünülmüş ve açık olması gerekir.

Tez konusunu belirledikten sonra, onu güvenilir kaynaklardan alıntılarla desteklemeniz gerekir. Argümanınızın sorunsuz olması için tezinizi mantıklı bir şekilde yapılandırdığınızdan emin olun. Ve son olarak, açık ve özlü bir tarzda yazın. Göndermeden önce çalışmanızı dikkatlice düzenlemeyi ve düzeltmeyi unutmayın.

Profesyonellerden gelen bu ipuçlarını takip etmek, güçlü ve etkili bir tez yazmanıza yardımcı olacaktır.

Güçlü bir tez cümlesiyle başlayın

Bir tez ifadesi, bir makalenin, araştırma makalesinin veya diğer herhangi bir akademik yazı türünün temelidir. Makalenin ana fikrini belirtir ve makalenin geri kalanı için bir yol haritası sunar. İyi bir tez ifadesi açık ve özlü olmalı ve tartışılabilir bir iddia sunmalıdır. En iyi tez ifadeleri spesifik ve kışkırtıcıdır ve okuyuculara makalenin argümanı veya ana fikri hakkında bir fikir verir. Güçlü bir tez ifadesi, ortalama bir makale ile harika bir makale arasındaki fark olabilir, bu nedenle yazarların makalelerine güçlü bir tez ifadesi ile başlamaları önemlidir.

Tezinizi güvenilir kaynaklardan alıntılarla destekleyin

Bir tez sunumunuz varsa güvenilir kaynaklardan kanıtlarla desteklemeniz gerekir. Bu kanıtlar istatistikler, uzmanlardan alıntılar veya gerçek hayattan örnekler şeklinde olabilir. Güvenilir kaynaklardan elde edilen kanıtları kullanmak, hipotezinizi daha inandırıcı ve ikna edici hale getirecektir.

Makalenizi mantıklı bir şekilde yapılandırın

Tezi yapılandırırken, hipotezi nasıl sunacağınızı bilmeniz gerekir. Bunu yapmanın en iyi yolu, yazmaya başlamadan önce bir taslak oluşturmaktır. Bu, tezin sorunsuz bir şekilde ilerlemesine sağlamanıza yardımcı olacaktır.

4. Açık ve özlü bir tarzda yazın

Teziniz açık ve özlü bir tarzda yazılmalıdır. Uzun, dolambaçlı cümlelerden kaçının ve okuyucunuzun anlayabileceği basit bir dil kullanın.

İmla ve tez yazım kılavuzuna dikkat edin

Tezinizi yazmayı bitirdikten sonra, çalışmanızı dikkatlice düzenlemeniz ve düzeltmeniz gerekir. Bu, Tezinizde hata olmamasını ve hipotezin açık ve etkili bir şekilde sunulmasını sağlayacaktır.