IIENSTITU
AnasayfaBlogÇalışma Yaşamının Kabusu Mobbingin Neden ve Sonuçları
Mobbing

Çalışma Yaşamının Kabusu Mobbingin Neden ve Sonuçları

23 Eylül 2020
Bir adam ellerini yüzüne koymuş sandalyede oturuyor. Koyu renkli bir takım elbise giymiş ve siyah arka planlı bir odada oturuyor. Bacak bacak üstüne atmış ve gözleri kapalı, üzüntü hissi veriyor. Sağ pantolonunun paçası, sanki rahatsızmış gibi hafifçe kıvrılmış. Odadan gelen ışık yüzüne odaklanmış ve yüz hatlarını vurguluyor. Sanki bir şeyleri anlamaya çalışıyormuş gibi yenilmiş ve düşünceleri içinde kaybolmuş görünüyor. Duruşu yalnızlık ve hayal kırıklığı hissi uyandırıyor.
KonuAçıklamaÖnemli Notlar
Mobbingin TanımıKarşı tarafı yıldırma, yıpratma, üzerinde baskı kurmaya yönelik yapılan negatif, saldırgan, agresif, etik dışı davranışlar1960’lı yıllardan itibaren daha da bilinir bir hale gelmiştir.
Mobbingin NedenleriKötü yönetim, zayıf iletişim, stresli çalışma ortamı, takım çalışmalarının az olması vb.Çoğu zaman birkaç nedenin birleşmesi mobbing oluşturur.
Mobbingin SonuçlarıBireysel ve kurumsal düzeyde olumsuz etkileri vardır.Bireylerde stres, yorgunluk, karamsarlık vb., kurumdaki performans ve verimliliği olumsuz etkiler.
Mobbingin TürleriEn yaygın türü hiyerarşik yani dikey mobbingdir ve genellikle üstten asta uygulanır.Ayrıca yatay mobbing (bireyler arasında) da görülebilmektedir.
Mobbing ÇeşitleriMobbing mağdurları, mobbing uygulayıcıları ve izleyicilerden oluşur.Birçok vakada, uygulayıcılar genellikle antipatik, narsist, kompleksli bireyler olabilir.
En Sık Görülen SektörlerSağlık ve hizmet sektörü en sık görülen mobbing vakalarına sahiptir.Tüm sektörlerde görülebilmekte ve her birey etkilenebilmektedir.
Çatışma ve MobbingÇatışma ve mobbing aynı değildir. Çatışma, taraflar arasındaki uyuşmazlığı ifade ederken, mobbing düşmanca eylemler serisini belirtir.Çatışma bazen verimliliği artırabilirken, mobbing genellikle verimliliği azaltır.
Mobbing EitimiMobbing ile baş etmenin ön adımı, eğitim alıp farkındalığı artırmaktır.Eğitim kısmen etkili bir araçtır, ancak tüm sorunlar bu şekilde ortadan kaldırılamaz.
Mobbinge Karşı ÖnlemlerMobbingi engellemek adına etik kurallar, iletişim becerileri, çatışma çözme teknikleri ve ekip çalışması geliştirilebilir.Bu önlemler mobbingi tamamen ortadan kaldırmaz ama olasılığını azaltabilir.
Mobbingin EtkileriMobbingin kurbanı birey açısından fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olabilir.Kurumsal düzeyde ise iş tatmini ve verimlilik düşüşüne neden olabilir.

Bu yazımızda, mobbing davranışının nedenleri, çatışma ve mobbing kavramlarının farkı, mobbingin bireysel ve kurumsal sonuçları, baş edilebilen bir davranış olduğuna değinilmiştir. Bunun yanı sıra, mobbing ile baş etmeye yönelik ön adımının Mobbing Eğitimi almak olduğundan bahsedilmiştir.

Bundan önceki yazıda mobbinge ilişkin genel bir çerçeve çizmiştim. Mobbing davranışı, geçmişi 1960’lı yıllara kadar uzanan, karşı tarafı yıldırma, yıpratma, üzerinde baskı kurmaya yönelik yapılan negatif, saldırgan, agresif, etik dışı davranışlardır. Özellikle günümüz iş dünyasında kalabalık nüfuslu iş yerlerinde konuya ilişkin farkındalığın da artması ile mobbinge daha sık rastlanır olmuştur.

İster kalabalık iş yeri olsun, ister az kişinin çalıştığı kurumlar olsun, iş yaşamında herkesin yaşayabileceği bir davranış olarak karşımıza çıkmaktadır. Öncelikle davranışın mobbing olup olmadığını ayırt etmek gerekir. Mobbingin pek çok nedeni bulunmaktadır. Nedenlerinin  yanı sıra, birçok bireysel ve kurumsal sonuçları da vardır.

Mobbing’in Nedenleri Nelerdir?

Karşılıklı olarak tarafların birbirlerine karşı hoşnutsuz yaklaşımları davranışın nedeni olabilmektedir. Mobbing süreci başlayabilmektedir. Tabii ki, sürece katkıda bulunan pek çok neden de bulunmaktadır. Bunlardan bazıları;

  • Kötü, hiyerarşik bir yönetimin varlığı,

  • Kurum içi zayıf ve kopuk iletişim,

  • Liderin zayıf olması, takipçilerine güven sağlayamamış olması ve liderlik edememesi,

  • Stresli bir çalışma ortamının olması,

  • Kurumda ekip ruhunun olmaması veya benimsenmemesi,

  • Takım çalışmalarının azlığı ya da olmamasıdır.

İlgili eğitim: Etkili Liderlik Eğitimi

En Çok Görülen Mobbing Türü: Dikey Mobbing (Hiyerarşik Mobbing)

Literatürde en çok görülen mobbing türü, hiyerarşik mobbing yani dikey mobbing olarak karşımıza çıkmaktadır. Dikey mobbing türü, hem üstten asta uygulanan mobbingi, hem de her ne kadar nadir görülse de, asttan üste doğru uygulanan mobbingi kapsamaktadır. En çok üstten asta olan dikey mobbing görülmektedir.

Üstten asta gerçekleşen mobbing türüne örnek verecek olursak;

  • Başkalarının yanında kırıcı, küçümseme, alaycı konuşmalar,

  • Çalışanı haksız yere suçlama ve yargılama,

  • Çalışana işinin doğasında ve iş tanımında olmayan işlerin yüklenmesi,

  • Görüş ve önerilerine saygılı olmamak ve fikirlerini beyan etmesine engel olmak,

  • Çalışanlar arası ayrım yapmak,

  • Kapasiteli olmasına rağmen çalışana iş vermemek.

Mobbing Sürecinde Rol Alanlar

Mobbing süreci denildiğinde, üç grup insan akla gelmektedir. Bunlar; mobbing uygulayıcıları, mobbing kurbanları ve mobbing seyircileridir. Mobbing uygulayan kişilerin genellikle zayıf, narsist, antipatik, kompleksli bireyler oldukları bilinmektedir. 

Mobbing kurbanları yani mağdurlarının ise, herhangi bir ayırt edici kişilik özellikleri bulunmamaktadır. Genellikle çalışkan, vasıflı, girişken, dürüst, gelişme ve değişmelere açık kişiler oldukları bilinmektedir. Her sektörde, her bireyin karşı karşıya gelebileceği bir olgudur. Şüphesiz en çok hasar alan ve zarar gören kişiler mobbing’in kurbanlarıdır. Davenport vd., kurumda yeni fikirler ortaya atan ve üretken kişilerin dikkat çekmesi ve diğer kişilerde bu durumun rahatsızlık uyandırması nedeniyle mobbing’e maruz kaldıklarını ortaya atmışlardır.

Mobbing’in seyirci grubu yani izleyicileri ise, her şeyin farkında olan ve süreci yok sayan kişilerdir. Süreci gözlemleyen bireylerdir. Ancak bu kişiler, genellikle başta işini kaybetme korkusu olmak üzere çeşitli sebeplerden dolayı mağdur kişinin yanında durmayı tercih etmezler.

En Çok Görülen Sektörler

Gerek ülkemizde, gerekse Dünya’da, kamu ve özel sektör olmak üzere pek çok mobbing vakasına rastlanmaktadır. Her sektörden bireyin başına gelebileceği unutulmamalıdır. En çok görülen iki sektör ise, sağlık ve hizmet sektörü olarak karşımıza çıkmaktadır. Yerli ve yabancı literatürde, konuya ilişkin pek çok farklı sektörü kapsayan çalışma bulunmaktadır.

Çatışma ve Mobbing Aynı Kavramlar Mıdır?  

Tabii ki hayır. Çatışma ve mobbing davranışları çokça karıştırılan kavramlar arasında yer almaktadır. Her ne kadar benzer kavramlar gibi görülse de, iki ayrı kavram olduğunu vurgulamak gerekir. Çatışma, iki ya da daha fazla kişi ya da grupların arasında çeşitli sebeplerden dolayı meydana gelen uyuşmazlık durumudur. Tarafların zıtlaşma, ters düşme, uyumsuzluk içinde olmasıdır. Anlaşmazlık anlamına gelen çatışmanın, kurum içerisinde dozunda dediğimiz, yapıcı, faydalı ve kurumu ileriye götüren yönü vardır. Tabii ki, sadece olumlu yönünün olduğunu söylemek doğru değildir. Olumlu olmasının yanı sıra, olumsuz tarafı da mevcuttur. Çatışmanın klasik ve modern anlayışa göre farklılaştığı bilinmektedir. Klasik bağlamda çatışma, kurum için tehlikeli ve derhal önlenmesi gereken bir olgudur. Klasik anlayıştaki yöneticiler, mümkün olduğunda çatışmadan kaçınma, kabul etmeme eğilimindedirler.

Modern bağlamda ise, çalışanları motive eden, belirli düzeyde faydalı ve kuruma rekabet avantajı sağlayan bir olgu olarak kabul edilmektedir. Çatışmalar, kuruma zarar verecek seviyeye ulaştığında gerekli önlemler alınmalı ve çözümler geliştirilmelidir.  Modern anlayışa göre yöneticiler ise, çatışmanın varlığını kabul eden, kurumda çatışmaya yönelik önlemler alan kişilerdir.

Mobbing davranışında ise, bireyler ya da kurumlara fayda sağlayan bir yön bulunmamaktadır. Mobbing, kişi ya da kişilerin hedef alınarak, kasıtlı, planlı, bile isteye yıpratılması, yıldırılmasıdır. Saldırgan, agresif, etik ve ahlak dışı davranışlardır. Heinz Leymann, çatışma ve mobbing arasındaki ayrımı ele alırken, davranışın sıklık ve süresine dikkat çekmiştir. Çatışma kısa soluklu olur, yönetilir ve gerekli çözüm bulunur. Fakat mobbing davranışında, davranışın tekrarını dikkate almak gerekir.

Mobbing’in Bireysel ve Kurumsal Sonuçları

Hem bireylere hem de kurumlara yıkıcı, zararlı olan mobbing davranışının bireysel ve kurumsal sonuçları vardır. Bunlardan bazıları;

  • İşe devamsızlık,

  • İş devir oranında artma,

  • Performans ve verimlilikte düşme,

  • Kuruma bağlılıkta azalma,

  • Yoğun stres yaşama,

  • Tükenmişlik sendromu,

  • Depresyona yakalanma,

  • Bireylerin aile hayatlarının olumsuz yönde etkilenmesi,

  • Mide, kalp, psiko-somatik cilt hastalıkları görülmesi vb.  

Mobbingin Tanımı, Karşı tarafı yıldırma, yıpratma, üzerinde baskı kurmaya yönelik yapılan negatif, saldırgan, agresif, etik dışı davranışlar, 1960’lı yıllardan itibaren daha da bilinir bir hale gelmiştir, Mobbingin Nedenleri, Kötü yönetim, zayıf iletişim, stresli çalışma ortamı, takım çalışmalarının az olması vb, Çoğu zaman birkaç nedenin birleşmesi mobbing oluşturur, Mobbingin Sonuçları, Bireysel ve kurumsal düzeyde olumsuz etkileri vardır, Bireylerde stres, yorgunluk, karamsarlık vb, kurumdaki performans ve verimliliği olumsuz etkiler, Mobbingin Türleri, En yaygın türü hiyerarşik yani dikey mobbingdir ve genellikle üstten asta uygulanır, Ayrıca yatay mobbing (bireyler arasında) da görülebilmektedir, Mobbing Çeşitleri, Mobbing mağdurları, mobbing uygulayıcıları ve izleyicilerden oluşur, Birçok vakada, uygulayıcılar genellikle antipatik, narsist, kompleksli bireyler olabilir, En Sık Görülen Sektörler, Sağlık ve hizmet sektörü en sık görülen mobbing vakalarına sahiptir, Tüm sektörlerde görülebilmekte ve her birey etkilenebilmektedir, Çatışma ve Mobbing, Çatışma ve mobbing aynı değildir Çatışma, taraflar arasındaki uyuşmazlığı ifade ederken, mobbing düşmanca eylemler serisini belirtir, Çatışma bazen verimliliği artırabilirken, mobbing genellikle verimliliği azaltır, Mobbing Eitimi, Mobbing ile baş etmenin ön adımı, eğitim alıp farkındalığı artırmaktır, Eğitim kısmen etkili bir araçtır, ancak tüm sorunlar bu şekilde ortadan kaldırılamaz, Mobbinge Karşı Önlemler, Mobbingi engellemek adına etik kurallar, iletişim becerileri, çatışma çözme teknikleri ve ekip çalışması geliştirilebilir, Bu önlemler mobbingi tamamen ortadan kaldırmaz ama olasılığını azaltabilir, Mobbingin Etkileri, Mobbingin kurbanı birey açısından fiziksel ve ruhsal sorunlara neden olabilir, Kurumsal düzeyde ise iş tatmini ve verimlilik düşüşüne neden olabilir
mobbing mobbing eğitimi iş hayatında mobbing psikolojik taciz dikey mobbing
Uzun dalgalı siyah saçlı genç bir kadın beyaz bir arka plan üzerinde duruyor. Üzerinde ince siyah beyaz çizgili bir gömlek ve mavi bir kot pantolon var. Ellerini kalçalarına koymuş, kendinden emin ve kararlı bir ifadeyle doğrudan kameraya bakıyor. Gözlerinin kenarları kırışan sıcak bir gülümsemesi var. Saçları geriye doğru toplanmış ve birkaç tutam yüzünü çerçeveliyor. Duruşu rahat ama kendinden emin, güçlü ve bağımsız bir varlık sergiliyor.
Dr. Burcu Yiğit
Eğitmen - Yazar

Yıldız Teknik Üniversitesi'nde İşletme Yönetimi doktora eğitimini tamamladı. İşletme, insan kaynakları ve kişisel gelişim üzerine yazıyor.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.
Takım elbiseli bir adam bir hedefin önünde durmaktadır. Doğrudan hedefe bakıyor, yüzü ve ifadesi kararlılık ve konsantrasyon ifade ediyor. Takım elbisesi kömür grisidir ve üzerine tam oturmaktadır. Beyaz bir gömlek giymiş ve desenli bir kravat takmıştır. Kısa, koyu renk saçları ve keskin bir çene çizgisi vardır. Gri yüzeyde beyaz bir çizgi görülüyor ve adamın boynuna yakından bakıldığında siyah arka plana karşı beyaz bir çubuk ortaya çıkıyor. Bu resim, ileriye doğru kararlılıkla bakan bir bireyin detaylı bir portresidir.
Mobbing

Çalışma Yaşamının Kabusu: Mobbing

31 Temmuz 2020
Bir adam ellerini yüzüne koymuş sandalyede oturuyor. Koyu renkli bir takım elbise giymiş ve siyah arka planlı bir odada oturuyor. Bacak bacak üstüne atmış ve gözleri kapalı, üzüntü hissi veriyor. Sağ pantolonunun paçası, sanki rahatsızmış gibi hafifçe kıvrılmış. Odadan gelen ışık yüzüne odaklanmış ve yüz hatlarını vurguluyor. Sanki bir şeyleri anlamaya çalışıyormuş gibi yenilmiş ve düşünceleri içinde kaybolmuş görünüyor. Duruşu yalnızlık ve hayal kırıklığı hissi uyandırıyor.
Mobbing

Çalışma Yaşamının Kabusu Mobbingin Neden ve Sonuçları

23 Eylül 2020
Mavi kazaklı bir kadın, bir kağıt parçası tutan bir kadının elini işaret ediyor. Arka plan mavi ve beyaz bir battaniyedir. Görüntü, kadının elinin ve kâğıdın yakın plan çekimidir. Kadın dikkatle kâğıda bakıyor, yüz ifadesi konsantrasyon ve odaklanmayı yansıtıyor. İşaret parmağını uzatmış, elindeki kâğıdı gösteriyor. Diğer eli sanki kağıdı tutmaya hazırmış gibi hafifçe sıkılıdır. Mavi kazak kadının ciddiyetini vurguluyor. Kâğıdın üzerinde zar zor görülebilen bir metin var. Kadının eli resmin ana odağı ve mavi beyaz battaniye sahneye ilginç bir arka plan sağlıyor.
Mobbing

Mobbing ve Çözümleri

30 Mayıs 2019
Bir kadın elleriyle yüzünü kapatıyor, gözleri kapalı ve kederli ifadesi görünüyor. Ellerini yüzüne doğru kaldırmış, etrafındaki dünyayı görmesini engelliyor. Arkasında bir bilgisayar monitörü ve yanında beyaz bir kurdeleyle bağlanmış bir yığın kağıt görülüyor. Solunda bir adam ağzı açık bir şekilde çığlık atıyor. Sağında ise bir kişi makasla kaşlarını kesmektedir. Kadın kederinin içinde izole ve yalnız görünüyor ve yüzündeki duygular hissediliyor.
Mobbing

Geçmişten Günümüze Mobbing

28 Ocak 2019
Bir kadın kara tahtanın önünde duruyor. Kollarını kavuşturmuş ve yüzünde şaşırtıcı derecede sıcak bir gülümseme var. Uzun, siyah saçları arkaya toplanmış ve üzerinde rahat, açık renkli bir gömlek var. Kara tahtanın üzerinde beyaz bir metin ve farklı renklerde birkaç şekil ve diyagram yazılı. Kadın kendinden emin ve memnun görünüyor, önündeki tahtada yazılı olan bilgileri bir an için kavrıyor. Görüntü kara tahtanın yakın çekimidir ve metnin ve diyagramların karmaşık ayrıntılarını göstermektedir. Kadının varlığıyla çerçevelenen genel kompozisyon, çevreye benzersiz bir bakış açısı sağlıyor.
4.9
(33)

Mobbing Eğitimi

15 Konu5 Saat
Uzun dalgalı siyah saçlı genç bir kadın beyaz bir arka plan üzerinde duruyor. Üzerinde ince siyah beyaz çizgili bir gömlek ve mavi bir kot pantolon var. Ellerini kalçalarına koymuş, kendinden emin ve kararlı bir ifadeyle doğrudan kameraya bakıyor. Gözlerinin kenarları kırışan sıcak bir gülümsemesi var. Saçları geriye doğru toplanmış ve birkaç tutam yüzünü çerçeveliyor. Duruşu rahat ama kendinden emin, güçlü ve bağımsız bir varlık sergiliyor.Dr. Burcu Yiğit
₺1028₺0
Görsel, genç bir kadının, geniş camlı bir pencerenin önünde durduğu ve arkasında bir ofis ortamı gösteriyor. Kadının giydiği çizgili bluz ve arkadaki düzenli bir şekilde yerleştirilmiş kitaplık, sıcak ve profesyonel bir atmosfer yaratıyor. Masanın üzerinde bir Apple marka bilgisayar ve çalışma ışığını sağlayan bir masa lambası bulunuyor. Görselin altında "TÜKENMİŞLİK SENDROMU" başlığı ve "Dr. Burcu Yiğit" ismi öne çıkıyor, bu da görselin, Dr. Burcu Yiğit tarafından verilecek bir tükenmişlik sendromu eğitimi ve seminerini tanıtmak için kullanıldı. Görsel, potansiyel katılımcılara eğitim hakkında bilgi vermek ve onları kayıt olmaya teşvik etmek amacıyla tasarlanmıştır.
5
(19)

Tükenmişlik Sendromu Eğitimi

18 Konu5 Saat
Uzun dalgalı siyah saçlı genç bir kadın beyaz bir arka plan üzerinde duruyor. Üzerinde ince siyah beyaz çizgili bir gömlek ve mavi bir kot pantolon var. Ellerini kalçalarına koymuş, kendinden emin ve kararlı bir ifadeyle doğrudan kameraya bakıyor. Gözlerinin kenarları kırışan sıcak bir gülümsemesi var. Saçları geriye doğru toplanmış ve birkaç tutam yüzünü çerçeveliyor. Duruşu rahat ama kendinden emin, güçlü ve bağımsız bir varlık sergiliyor.Dr. Burcu Yiğit
₺464₺0
Bu görüntü stres yönetimi üzerine çevrimiçi bir kursa ait. Bir yığın siyah beyaz tabelanın önünde gülümseyen bir kadın. Kadın bir kolye takıyor ve görüntüde ağzının yakın çekimi yer alıyor. Ayrıca bazı beyaz metinlerin yakın çekimi de var. Arka plandaki işaretler bunun stresle başa çıkma konusunda bir online kurs olduğunu düşündürüyor. Kadının ifadesi ve tabelalardaki metin, bunun insanların stresi azaltmayı ve daha mutlu olmayı öğrenmelerine yardımcı olacak bir kurs olduğunu ima ediyor. Bu kurs muhtemelen stresle sağlıklı bir şekilde nasıl başa çıkılacağı ve yaşamda daha fazla denge yaratılacağı konusunda ipuçları ve stratejiler sağlayacaktır. İşaretler ayrıca kursun insanların strese karşı daha dirençli olmalarına ve daha olumlu bir bakış açısı oluşturmalarına yardımcı olacağını göstermektedir. Bu online kurs, insanların stresi nasıl azaltacaklarını ve genel sağlık durumlarını nasıl iyileştireceklerini öğrenmeleri için mükemmel bir yol gibi görünüyor.
4.5
(21)

Stres Yönetimi Eğitimi

6 Konu5 Saat
Dalgalı, sarı saçlı güzel bir kadın şık, gri bir takım elbise giyiyor. Yüzünde kendinden emin bir ifade var, gözleri doğrudan kameraya bakıyor. Kollarını göğsünün üzerinde kavuşturmuş ve uzun bacaklarını ayak bileklerinden kavuşturmuş. Bir çift siyah, sivri burunlu topuklu ayakkabı giyiyor. Boynunda inci bir kolye ve bir çift küçük altın küpe var. Dudakları açık pembe tonuna boyanmış. Dengeli ve zarif görünüyor.Fatoş Kanıtemiz
₺750₺0
Bir kadın çerçevenin ortasındaki büyük beyaz bir beynin önünde duruyor. Açık renkli bir bluz ve koyu renk bir pantolon giymiş olan kadın ellerini göğsünün önünde kavuşturmuş. Geniş gülümsemesi ve parlak gözleri rahat ve mutlu olduğunu gösteriyor. Uzun siyah saçları yüzünden geriye doğru toplanmış ve siyah bir fonun önünde duruyor. Beyin beyaz ve ebruli bir dokuya sahip. Çerçevenin büyük bir kısmını kaplıyor ve ince siyah bir kenarlıkla çevreleniyor. Beynin detayları çok net ve kadın ön planda hayranlık dolu bir bakışla duruyor.
4.9
(73)

Duygusal Zeka Eğitimi

36 Konu5 Saat
Bu, koyu siyah saçlarını topuz yapmış bir kadının görüntüsüdür. Kollarını göğsünün üzerinde kavuşturmuş ve kameradan uzağa bakıyor. Uzun kollu siyah bir üst ve beyaz bir alt giymiştir. Yüz ifadesi ciddidir ve gözleri görünmemektedir. Görüntüde başka hiçbir şey olmayan beyaz bir duvarın önünde duruyor. Derin düşüncelere dalmış gibi görünüyor ve beden dili düşünceli olduğunu gösteriyor.Burcu Topçu Ekelik
₺1102₺0