Şehir Plancısı Nedir? Ne İş Yapar?
Konu | Açıklama | Örnek/Uygulama |
---|---|---|
Şehir Plancısı Nedir? | Kentle ilgili bütün alanları inceleyerek kentin yapısı için projeler oluşturan ve uygulayan kişi. | Kent içerisindeki kamu binaları, konutlar, parklar ve yol sistemleri için düzenlemeler yaparak çizimler oluşturur. |
Şehir Plancısı Ne İş Yapar? | Bir şehrin veya belirli bir bölgenin fiziksel düzenlenmesi için projeler geliştirir ve uygular. | Bir şehrin tamamı veya belirli bir mahalleyi düzenleyebilir; bu, ekonomik şartlar, kentsel alt yapı, kültürel ve sosyal faktörler gibi birçok faktörü göz önünde bulundurmayı gerektirir. |
Şehir Plancısı Maaşları | Maaşlar genellikle belediyeler, özel şirketler ve birçok farklı sektörde çalışabilecekleri için değişkenlik gösterir. | Maaşın belirlenmesinde görev ve sorumluluklar, iş deneyimi ve çalışılan sektör önemli faktörlerdendir. |
Bilgi Alanları | Mühendislik, sosyoloji, psikoloji, ekonomi, tarih gibi çok geniş bir bilgi alanına sahip olmalıdır. | Bir şehir ya da bölgenin tarihsel değerleri, ekonomik durumu, sosyal ve kültürel özelliklerini değerlendirebilmeli. |
Çalışma Alanları | Şehir planlama, interdisipliner bir meslek olduğu için pek çok farklı meslek dalıyla birlikte çalışır. | Birlikte çalışılan meslekler mimarlık, peyzaj mimarlığı, inşaat mühendisliği olabilir. |
Planlama | Şehir plancısı, şehirlerin düzgün bir şekilde büyüme ve gelişimini, sonra genişlemesini yönetir. | Daha sağlıklı ve yaşanabilir kentler oluşturmak için bina yoğunlukları, kat sayılarına karar verir, eğitim ve sağlık gibi önemli kurumların yerlerini belirler. |
Yazılım Bilgisi | Harita programları ve üç boyutlu programlar ile rahatlıkla çalışabilmelidir. | CAD, GIS ve 3D modelleme yazılımlarıyla çizim ve tasarım yapabilir. |
Kentsel Sit Alanları | Kentsel sit alanları gibi özel yerlerde belirli kurallar ve yönetmelikler vardır. | Bu yönetmeliklere uygun çalışmalar yapar ve bu alanların korunmasına katkıda bulunur. |
Etik Kurallar | Bir şehir plancısı, yolsuzluğa ve rüşvete izin vermez. | Her projede dürüstlük prensibi ile hareket eder ve şeffaflığı savunur. |
Diğer Mesleklerle İşbirliği | Şehir plancıları, genellikle mimarlar ve inşaat mühendisleri gibi diğer mesleklerle işbirliği yapar. | Bir proje üzerinde çalışırken, aynı proje üzerinde çalışan diğer meslek gruplarından gelen bilgi ve görüşleri değerlendirir ve böylece daha karmaşık ve bütüncül çözümler üretir. |
Şehir plancısı, adını son yıllarda sıkça duymaya başladığımız mesleklerden biridir. Ne iş yaptığı, maaşlarının e kadar olduğu gibi konular merak konusudur. Özellikle son yıllarda kentsel dönüşümlerin çoğalmasıyla dikkatleri üzerine çekmiştir. Bazen çok tepki çeken bir meslek olabilmektedir. İşin içinde insanlar açısından önemli değerler bulunmaktadır.
Şehir ve bölge planlama açısından mimarlık fakültesinin bir bölümüdür. Üniversiteye giriş puanı mimarlık bölümünden düşüktür. O yüzden bu bölüm hakkında genel bir algı vardır. Mimarlığa puanı yetmeyenlerin bu bölümü tercih etmek zorunda kaldığı sanılır. Oysaki bu doğru değildir. Bir kısım böyle olabilir ama bu tamamen önyargıdır. İnsanların çoğu bu bölümü bile isteye tercih etmektedir. Yaptığı işler mimarlığa benzese de büyük farklılıkları da vardır.
Kullandıkları programlar, gördükleri dersler ve birçok sebepten mimarlık bölümünden ayrılırlar. Tam da bu yüzden şehir plancısı ve mimarlar birlikte çalışabilir. Şehir plancısı ile mimarın bilgileri birleştirilebilir. Mimarlık hariç başka mesleklerle de çalışır. Yazının devamında, şehir plancısı nedir? Şehir plancısı ne iş yapar? Şehir plancısı maaşları? Gibi sorulara cevap bulabilirsiniz.
Şehir Plancısı Nedir?
Şehir plancısı kentin yapısı için projeler oluşturur. Sonrasında bu projeleri uygulamaya geçirir. Kent ile ilgili bütün alanları göz önünde bulundurur. Her detayı düşünerek planlar yapması gerekir. İçinde kentin geçtiği her alanla ilgili bilgi sahibi olmak zorundadır. Örnek olarak mühendislik, ekonomi, sosyoloji, tarih, psikoloji verilebilir. Bu konular hakkında genel de olsa bilgiye sahip olmalıdır. Bunun yanında şehir planlama interdisipliner bir meslektir. Yani diğer mesleklerle birlikte çalışabilir. Örnek olarak mimarlık, peyzaj mimarlığı, inşaat mühendisliği mesleklerini verebiliriz.
Dünya nüfusu arttıkça planlama çok önemli bir meslek haline gelmiştir. Özellikle de kırdan kente göç olayları çoğaldıktan sonra gereklilik olmuştur. İnsan sayısı çok olduğu için herkesin düzgün bir şekilde yerleşmesi önemlidir. Ayrıca bir şehre gittiğimizde mimarisi kadar düzeni de dikkatimizi çeker. Gittiğimiz şehirde sağa baktığımızda gökdelenleri, sola baktığımızda tek katlı müstakil evleri görmek insana güzel bir his vermez. Bu tür zıtlıkların dünyada örnekleri vardır. Bunların giderilmesinde şehir plancıları çalışır. Gecekondular, dağınık ve düzensiz yerleşmeler çirkin bir görüntüye sebebiyet verir. Şehir plancılar estetik, sürdürülebilir ve herkes tarafından kullanışlı olanın peşindedir. Yeşil alanları koruyan, doğaya saygılı planlar yapılmalıdır. Şehrin, orada yaşayan insanların sorunlarını önemsemelidir.
Şehir Plancısı Ne İş Yapar?
Şehir plancısının amacı yaşanabilir bir ortam yaratmaya çalışmak olmalıdır. Bunun için gereken politikaları belirler, uygulanması ve denetlenmesinde yer alırlar. Doğaya, sosyal ve kültürel değerlere duyarlı şekilde planlar yapmalıdırlar. Elindeki işe göre bazen bir şehrin tamamını çalışabilir. Bazen ise sadece bir mahalleyi çalışabilir. İsminde olduğu gibi plan yaparlar. Plan yaparken ekonomik şartlar, kültürel ve sosyal faktörler, mekânın durumu gibi faktörleri inceler. Sorunları tespit eder ve çözüm için plan yapar. Planlarını yaparlarken bütçeye göre hareket ederler. Bütçeleri sınırsızmış gibi davranamazlar.
Şehri düzenler, yeni yerleşim planları oluşturur. Bunun için harita programları ve üç boyutlu programlar ile çalışır. Şehirlerin düzgün şekilde büyümesi ve gelişmesi, sonra da genişlemesi için uğraşır. Buna engel olan sorunları bulur ve onları çözmeye çalışır. Daha sonra planını hayata geçirir. Şehirlerdeki binaların yoğunluklarını bulur. Azaltılması gerekenlerin azaldığı, artması gerekenlere dolgu yapıldığı planlar yapar. Yani binaların yoğunluklarına, kat sayılarına hatta çatı tiplerine bile karar verir. Eğitim ve sağlık gibi önemli kurumların yerlerini belirler. Sosyal ve ekonomik sorunlara dikkat eder. Yolsuzluğa ve rüşvete izin vermez.
Bir plan yaparken ilk olarak arazi sınırı belirlenir. Arazi sınırının dışında neler olduğu tespit edilir. Alanda neler yapılması gerektiği kararlaştırılır. Soyut bir şekilde ilk tasarım yapılır. Sonrasında plana geçilir. Genelden özele doğru gidilir. Bölgede, varsa eğitim ve sağlık kurumlarının yerleri belirlenir. Ulaşıma, ekonomiye, sosyal değerlere, halkın isteklerine bakılır. Herkese uygun bir plan yapılmaya çalışılır. Diğer mesleklerdeki takım arkadaşları ile görüşülür. En küçük detaylara dahi karar verilir. Örneğin binanın hangi malzemeden yapılması gerektiği. Bunlar hakkında net kararlar verilir. Bu sayede kimse bu kararların aksini yapamaz. Eğer tarım alanı varsa etrafı boş bırakılmaz. Bu sayede tarım alanları korunur. Kentsel sit alanı varsa belirlenir. Kentsel sit alanı gibi özel yerlerde kurallar farklıdır. Bunlar hakkında yönetmelikler vardır. Şehir plancısı da bu yönetmeliklere uymak zorundadır. Mesela derenin yakınına ev yapmak isterseniz bunun asgari uzaklığı vardır. Bu yönetmelikler doğrultusunda şehir plancısı kararlarını belirler. Bunlar da plan notları olarak planın yanında yerini alır.
Sadece masa başı iş yapmazlar. Yeri geldiğinde saha çalışması yaparlar. İncelemeleri gereken araziyi sokak sokak gezerler. Çalıştıkları alandaki yapıları tek tek incelerler. Yapılardaki nüfus, daire sayısı, çatı tipolojisi, yapı malzemesi gibi detayları öğrenirler. Yaptıkları planda yeni yapılar eklenecekse bunların alanla uyumlu olması için bu detaylar önemlidir. Bunun dışında araziyi de incelerler. Eğim, yükseklik, bakı gibi faktörlerin analizlerini yaparlar. Planlarında bu faktörlerin sonuçlarına göre yol izlerler.
Şehir plancıların çalışma alanları çok çeşitlidir. İsteklerine göre devlette veya özelde çalışabilirler. Çalışabilecekleri bazı yerler;
Devlet kurumları
Genel müdürlükler
Bakanlıklar
Valilikler
Kalkınma ajansları
Belediyeler
Özel şirketler
üniversiteler (akademisyen olarak)
Serbest şekilde (Yani kendi şirketi ile çalışmak isteyen müşterileri olduğunda)
Şehir Plancısı Maaşları?
Şehir plancılarının maaşları devlete ve özel sektöre göre değişiklik gösterir. 2020 yılının verilerine göre bakalım. Devlette maaşlar ortalama 5.000 TL civarındadır. Eğer yeni mezunsanız 4.500 TL ile başlarsınız. Zaman geçtikçe 6.000 TL’ye kadar çıkabilir. Özel sektörde ise maaşlar 3.000 TL ile başlamaktadır. İşe, bağlı olduğunuz sektöre göre ilerleyen zamanlarda 10.000 TL’ye kadar çıkabilir.
Şehir plancıları eğer devlette çalışırlarsa çalışma saatleri sabah 09.00 ile akşam 17.00 arasındadır. Yani klasik bir devlet memuru gibidir. Öğle yemeği molası ise 1 saattir. Hafta sonları tatildir. Özelde çalışan şehir plancıların ise çalışma saatleri çalıştıkları yere göre değişiklik gösterir. Bazı yerlerde hafta sonu dahil çalışılmaktadır ve mesai saatleri devlete göre daha uzun olabilir. Yani özel sektörde çalışmak, devlette çalışmaya göre daha zordur. Ağır bir tempoya sahiptir. İkisinin de artı ve eksi yönleri mevcuttur.
Şehir Plancısı Nasıl Olunur?
Şehir plancısı olmak için şehir ve bölge planlama bölümü okunmalıdır. Bu bölüm dört yıllık bir bölümdür. Bazı üniversitelerde hazırlık olma durumuna göre 5 yıla çıkmaktadır. Üniversiteden mezun olunduğunda Şehir Plancısı unvanı alınır.
Bunun haricinde bazı nitelikler de olmalıdır. En önemli nitelik mesleğin alanı hakkında meraklı olmaktır. Her mesleğin olmazsa olmazıdır bu. İnsanlarla olan iletişimleri de iyi olmalıdır. Şehir planlamada insan en önemlidir. Sonuçta planlanan alanlarda insanlar yaşayacaktır.
Takım çalışması da oldukça önemlidir. Yukarıda dediğim gibi bu meslek takım çalışmasını gerektirir. Yani takım çalışmasında iyi olmalısınız. El beceriniz de iyi olmalıdır çünkü çok küçük detayları çizmek gerekmektedir. Çizerek düşünebilmek ve yaratıcılık da önemli niteliklerdendir. Şehir plancılarının kullandığı programları bilmeniz gerekmektedir. Son olarak ise iş seyahatlerine gidebilmeniz gerekir. Saha çalışmaları bu mesleğin olmazsa olmazıdır.
2000 yılında Almanya’da doğdu. Gazi Üniversitesi Şehir ve Bölge Planlama bölümü öğrencisi. Aynı zamanda Anadolu Üniversitesi AÖF Radyo ve Televizyon Programcılığı bitirdi. Daha 17’yim adında bir kitap yazdı ve kitabı 2019 yılında basıldı. Şimdi de İstanbul İşletme Enstitüsü’nde yazılar yazıyor.