Doktora Nedir? Bilmeniz Gereken Her Şey
Eğitim Türü | Amaç | Süre ve Şartlar |
---|---|---|
Lisans Eğitimi | Mesleki yetenek kazanma ve bölümü bitirip mezun olma. | Genellikle 4 yıllık sürece sahip. Bölüme bağlı olarak ÖSYM sınavıyla yerleşme şartı vardır. |
Yüksek Lisans Eğitimi | Lisans eğitimi ile elde edilen bilgi birikimini ileri seviyeye taşıma, akademik düzeyde kendini geliştirme. | Genelde 2 yıllık sürece sahip. ALES ve YDS sınavlarına girmiş olma şartı vardır. |
Doktora Eğitimi | Akademik kariyer yapma, kendi alanında bilimsel çalışmalar yapma, bağımsız araştırmacı olma. | Genelde 4 yıllık sürece sahip. Lisans veya yüksek lisans mezuniyeti, ALES ve YDS sınavlarına girmiş olma şartı vardır. |
Bütünleşik Doktora Eğitimi | Lisans eğitimi sonrası, yüksek lisansı tamamlamadan direkt doktora yapma. | Genelde 5-7 yıllık sürece sahip. Lisans mezuniyeti ve yüksek not ortalaması şartları vardır. |
Tezsiz Yüksek Lisans | Alanında uzmanlaşma ve iş hayatında avantaj elde etme. | Genelde 1.5-2 yıllık süreye sahip. ALES ve YDS sınavlarına girmiş olma şartı vardır. |
Tezli Yüksek Lisans | Akademik kariyer yapma yolunda ilerleme. | Genelde 2 yıllık süreye sahip. ALES ve YDS sınavlarına girmiş olma şartı vardır. |
Doktora Yeterlilik Sınavı | Doktora yapabilme yeteneğini test etme. | Doktora derslerinin tamamlanmasının ardından gerçekleştirilir. Başarısızlık durumunda bir sonraki dönemde yeniden sınava girebilme hakkı vardır. |
Doktora Unvanı | Bilimsel yeterlilik seviyesini kanıtlama ve bu unvanla öğretme yeteneği kazanma. | Unvan, doktora tezinin başarılı bir şekilde savunulmasıyla kazanılır. |
Lisansüstü Eğitim | Akademik ve bilimsel yeteneklerin geliştirilmesi ve araştırma yeteneklerinin artırılması. | Lisans mezuniyeti ve çeşitli sınavlara girmiş olma şartları vardır. |
Bölüm Mezun Diploması | Herhangi bir mesleği icra etme yeteneği ve hakkını kazanma. | 4 yıllık lisans eğitiminin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla elde edilir. |
4 yıllık bir bölümü bitirip üniversite mezunu olunduğunda lisans eğitimi ya da lisans programı tamamlanmış olur ve alan ile ilgili bir mezuniyet diploması kazanılır. Örneğin Bilgisayar Mühendisliği için Bilim Mezunu diploması elde edilir. Bu diploma ile bir mesleği icra etme yetisi ve hakkı kazanılmış olur. Bundan sonra öğrenciler, yüksek lisans (Master) ya da doktora gibi lisansüstü eğitim tercihinde bulunabilirler. Yüksek lisans üzerine doktora yapmak tercih edilebileceği gibi doğrudan lisans üzerine de doktora yapılabilir.
Doktora Yapmak Nedir?
Doktora yapmak, kariyerine akademide devam etmek isteyenlerin tercihidir. Doktora prosedüründe aday, bağımsız bilimsel çalışma yapabildiğini kanıtlar. Doktora, akademisyen olmak, bağımsız araştırmalar gerçekleştirmek, kısaca bilim insanı olmak için yapılır. İlgili alanın felsefesini yapmak olarak da tanımlanabilir. Doktora yapmak, öğrencinin iş hayatına değil akademik alana, deneylere, teorilere, literatüre hazırlanması amacını güder.
Doktora yapmak için lisans ya da yüksek lisans eğitiminden sonra ALES sınavı katılım şartı vardır. Lisans mezunları bu sınavdan en az 70 puan, yüksek lisans mezunu olanlar 55 puan almalıdır. Buna ek olarak yabancı dil (YDS) sınavına da girmiş olmak gerekiyor. Doktora dersleri tamamlandığında yazılı ve sözlü değerlendirme yapılır. İlgili üniversite tarafından belirlenen puana ulaşıldığında tez yazmaya başlanır.
Doktora yeterlilik sınavı, doktora programının ders aşamasının tamamlanmasıyla yapılır. İlgili doktora alanında yeterliliğin test edildiği bir sınavdır. Yeterlilik sınavının geçilmesi doktoranın en zor kısmının bittiği anlamına gelir. Yılda 2 kez gerçekleştirilen sınav, üniversite yönetmeliğinde belirtilmektedir. Bu nedenle, tarihler değişiklik gösterebilmektedir. Yeterlilik sınavı belirtilen tarihte yazılı ve sözlü olarak gerçekleştirilir. Doktora yeterlilik sınavında başarılı olamayan öğrenciler bir sonraki yarıyılda yeniden sınava girerler. Başarısızlığın tekrarı durumunda ise doktora programı sonlandırılır.
Doktora Unvanı Nedir?
Latince kökenli doctore kelimesinden gelir ve öğretmek anlamını taşır. Öğreten kişi olarak kullanılır. Doktora tamamlandığında Felsefe Doktoru (PhD) diploması verilir ve böylece Doktor derecesine ulaşılır. Uluslararası itibarı olan bir derecedir. Doktorayı veren akademisyenlerin derecesine çıkmak, onlarla eşit olmak demektir. Bilimsel yeterlilik seviyesidir. Doçent, profesör gibi unvanlar akademik unvanlardır ve doktora ile desteklenmezse bilimsel yeterlilik söz konusu olmaz. Doktora yapmak ilgili alanın en üst akademik derecesine ulaşmaktır.
Yüksek Lisans
Yüksek lisans, lisans eğitimi ile elde edilen birikimin sonuçlarını ortaya koymak için alınan lisansüstü eğitim olarak tanımlanabilir. Alınan eğitim alanında bilimsel yetkinlik kazanılır. Bu eğitimi almak için bir lisans programını tamamlamış olmak gerekir. Eğitime katılan öğrenciler, ilgili alanda akademik düzeyde kendilerini geliştirirler. İş hayatında oldukça fayda sağlamakta ve yüksek mevkiler ile iş hayatına başlama imkânı sunmaktadır. Yükseköğretim kurumlarında, uzman, araştırma ya da öğretim görevlisi gibi kadrolara katılma şansı tanır.
Yüksek lisans eğitimi, tezli ve tezsiz olmak üzere iki kategoriye ayrılır. Akademisyen olma yolunda ilerlemek isteyen öğrenciler tezli yüksek lisans programlarına yönelirken iş hayatında avantaj elde etmek isteyenler de tezsiz yüksek lisans programlarına yönelmektedir. İş hayatından bazı mevkiler için yüksek lisans diploması tercih edilebilmektedir. İş hayatına atılacağınız alanın aradığı diploma türünün ne olduğunu iyi tespit etmek gerekir. Lisans eğitiminden sonra iş hayatına atılmış kişilerin edindiği tecrübe tercih nedeni sayılabilmektedir.
Bütünleşik Doktora Nedir?
Bütünleşik doktora programı, yüksek lisans eğitimini tamamlamadan, lisans eğitimini tamamladıktan sonra doğrudan doktora yapmak için imkân sağlar. Bu programa katılım şartları üniversitelere göre farklılık göstermektedir. Not ortalamasının da 4’lük sistemde en az 3 olması gerekir. Program süresi en az 5 en çok 7 yıldır. Programın ilk yıllarında yüksek lisans eğitimleri verilir. Derslerin tamamlanmasından sonra yeterlilik sınavına girilir ve başarılı olunduğunda tez hazırlama hakkı kazanılır.
Başarılı olan öğrenciler doktora programını tamamlamış olurlar. Bütünleşik doktora programına katılmadan doktora başvurusu yapabilmek için yüksek lisans programına katılmış olmak gerekir. Doktora programı ile bu süre 6 yıldır. Bütünleşik doktora programı ile bu süre 5 yıla indirilmiş olur. Üniversiteler her yıl bütünleşik doktora ilanları yayınlarlar. Üniversitelerin ilgili bölümlerinden bu ilanlar takip edilebilir. İlanların hangi aylarda yapıldığına ilişkin bilgi almak için enstitülere bizzat gidip öğrenci işleri ile görüşmek fayda sağlayacaktır.
Lisansüstü Eğitim: Yüksek Lisans ve Doktora
Lisansüstü eğitim için 3 şeye ihtiyacınız vardır. ALES puanı, lisans ortalaması ve yabancı dil puanı. Bu 3 gereksinim ile ilgili birtakım farklılıklar da olabilir. Örneğin bazı üniversiteler yüksek lisans için yabancı dil istemeyebilirler. Ancak hemen hemen tüm üniversiteler, doktora yapmak için eğitimin doğası gereği yabancı dil şartı aramaktalar. ALES, lisans ve yabancı dil puanlarının olabildiğince iyi olması gerekir. Bu puanlardan biri kötü ise, örneğin iyi bir ortalama ile mezun olunamamışsa, ALES puanının yüksek tutulması gerekir. Üniversitelerin ilanlarında puan ortalamaları belirtilir.
Bu puanların oranları alınarak bir başvuru puanı oluşturulur ve öğrenci sıralamaya alınır. Bu sıralamadaki belli sayıda öğrenci mülakat ve/veya bilim sınavı olan ikinci aşamaya geçirilir. Bu aşamada tek başına mülakat yapılabildiği gibi sadece sınavda gerçekleştirilebilir. Ek olarak her ikisinin yapıldığı durumlarla da karşılaşılabilir.
Yüksek lisans ya da doktorayı, lisans programından farklı bir alanda yapmak da mümkündür. Ancak mülakat ve bilim sınavı ilgili yüksek lisans ya da doktora alanında olacaktır. Böyle bir durumda ilgili bölümün öğretmeninden bilgi alınabilir. Öğretmenin işaret ettiği kaynaklardan çalışarak sınava hazırlanılabilir.
Üniversiteler özerktirler dolayısıyla kendi şartlarını kendileri belirlerler. Üniversitelerin ALES puanı tercihleri değişiklik gösterebilir. Bu nedenle puanların mümkün olduğunca yüksek tutulması her zaman iyidir. Yukarıda da bahsedildiği gibi yüksek lisans, lisansüstü eğitim kapsamında olup, doktorayı da kapsayan bir kavram değildir. Doktora, yüksek lisans derecesi değil lisansüstü eğitim derecesidir.
Yüksek lisans eğitimi ile doktora eğitimlerinin amacı farklıdır. Bu konuda yapılacak olan tercihlerde dikkatli olunmalıdır. Lisansüstü eğitim elbette iş hayatında yüksek mevkiler ve yüksek maaş fırsatı sağlayacaktır. Ancak pek çok şartın göz önüne almak gerekir. Yaşınızın ilerlemiş olması, maddi durumunuz, lisansüstü eğitim alarak iş hayatında edineceğiniz tecrübelerden feragat etmeniz gibi.
Bütünleşik doktora programlarını tamamlamak 5 yıl sürecektir. Bu 5 yıllık iş tecrübesinden yoksun kalacağınız anlamına gelir. Buradaki tercihler akıllıca yapılmalıdır ve ihtiyaç ve şartların kişiden kişiye değişebileceği unutulmamalıdır.
İzmir Namık Kemal Lisesi mezunuyum. Girişimcilik, Bilgisayar Programcılığı ve Seo eğitimleri aldım. Anahtar kelime çalışması, short-tail ve long-tail keyword kullanımı, anahtar kelime gruplandırması, SEO’yu destekleyen site yapısı, teknik seo, site içi SEO konularında bilgi sahibiyim. 20 yıllık süreç içinde bu konular ile yakından ilgilendim. Pek çok okumalarım oldu. Bu alanlarda içerik üretmekte zorlanmıyorum.