Akademisyen Nedir? Nasıl Akademisyen Olunur?

Akademik kariyer geliştirmek, birçok öğrencinin öğrencilik yıllarında hayalidir. Akademisyenlik, bilimle ilgilenmek, çeşitli araştırmalar yapmak ve öncülük etmek, kendi branşında söz sahibi olmak ve hayat boyu süren öğrenme ve öğretme sürecidir. Toplumda saygın bir yere sahiptir. Ders programları, sınavlar, eğitimler gibi görevleri üstlenip, kalan zamanlarda da uzmanlık alanı ile ilgili konulara yönelir, araştırmalar yapar ve makale yazarlar.

Ülkenin bilim, edebiyat, teknoloji, mühendislik, tıp, güzel sanatlar gibi alanlarının temel taşı olarak çalışır. Bu anlamda çok önemli ve değerli bir iş yapmaktadırlar. Sıklıkla çeşitli akademik toplantılara, seminerlere katılırlar. Emeklilik yaşlarına kadar çok yoğun bir tempoda öğrenmeye, öğretmeye devam eder, yaşam boyu üretmek için çaba sarf ederler. Belli bir sıralamayı takip eden, akademisyenlik unvanları vardır. Bu unvanlar, ilk akademik kadro unvanı olan araştırma görevlisi ünvanı ile başlar. Sonrasında yardımcı doçent ve doçent şeklinde devam eder. Profesör ünvanı ile sıralama tamamlanır.

Akademisyen Ne Demek?

Akademisyen kelimesinin etimolojisine bakıldığında “akademi” yüksek okul kökünden türeyen akademisyen kelimesi, Türkçede “öğretim üyesi” veya “öğretim elemanı” olarak karşılık almıştır. Akademisyenlik mesleği ise “üniversitelerde veya bunun gibi yüksek öğrenim kurumlarında uzmanı olduğu alanla ilgili araştırmalar yapan, bilimsel konular üzerinde çalışan ve eserler üreten, alanı ile ilgili öğretim faaliyetlerini doğrudan yürüten kişi” şeklinde tanımlanır.

Akademisyenler, üniversitelerde öğretmenlik görevini yerine getiren ve kalan zamanlarında uzmanı oldukları branşlarda bilimsel araştırmalar yapıp, çalışmalar üreten kişilerdir. Bir ülkenin gelişmesinde ve kalkınmasında bilim ve teknolojide yol almasında akademisyenlerin önemi oldukça büyük yer kaplar.

Akademisyen Olmak Nasıl Bir Süreçtir?

Türkiye'de akademisyen olmak için izlemeniz gereken adımlar ve yapmanız gerekenler şu şekildedir:

1. Üniversite eğitimi

   • Lisans programına kabul alın

   • Başarılı bir şekilde mezun olun

2. Yüksek lisans eğitimi

   • İlgili alanlardaki yüksek lisans programlarına başvurun

   • Kabul edildiğiniz programa kaydolun

   • Tezli yüksek lisans programını tamamlayarak mezun olun

3. Doktora eğitimi

   • İlgili alanlardaki doktora programlarına başvurun

   • Kabul edildiğiniz programa kaydolun

   • Doktora tezini başarıyla tamamlayarak doktora derecesini alın

4. Akademik kariyer başlangıcı: Araştırma görevlisi/öğretim görevlisi

   • Üniversitelerin ilan ettiği araştırma görevlisi veya öğretim görevlisi pozisyonlarına başvurun

   • Gerekli sınav ve mülakatlardan başarılı bir şekilde geçin

   • Atandığınız görevde çalışmaya başlayın

5. Yardımcı doçentlik

   • Yeterlilik şartlarını sağlayarak üniversiteye yardımcı doçent kadrosu için başvurun

   • Üniversite Senatosu tarafından atanarak yardımcı doçent ünvanını alın

6. Doçentlik

   • Doçentlik sınavına başvurun

   • Sınav ve değerlendirmelerden başarıyla geçin

   • Üniversite Yönetim Kurulu tarafından atanarak doçent ünvanını alın

7. Profesörlük

   • Profesörlük başvurusu için gereken şartları sağlayın

   • Başvurunuzu tamamlayarak üniversiteye sunun

   • Üniversite Senatosu tarafından değerlendirilerek profesör ünvanını alın

Yukarıda belirtilen adımlar genel olarak Türkiye'de akademisyen olma sürecini özetlemektedir. Fakat her üniversitenin kendi içinde uyguladığı bazı farklılıklar ve gereklilikler olabileceğini unutmayın. Bu nedenle, ilgilendiğiniz üniversitelerin ve bölümlerin güncel şartlarını ve gerekliliklerini takip etmelisiniz.

Dört yıllık bir üniversite bitirdikten sonra, mutlaka yüksek lisans eğitimi almak gerekir. Yüksek lisans, bir bireyin akademik kariyerin ilk basamağı olmaktadır. Yüksek lisans öğrencisi olabilmek için YDS ve ALES sınavlarından belirlenen not ortalamasının üstünde kalmanız, ayrıca mezuniyet notunuzun da yüksek olması gerekir. Kariyerin ikinci adımı, doktora yapmaktır. 1,5 ile 3 yıl arasında süren bir zaman aralığında, yüksek lisansı tamamladıktan sonra üniversitelerin ilanlarını takip ederek doktora başvurusu yapabilirsiniz. Gerekli şartları yerine getirdiğiniz hâlde doktora öğrencisi olmaya hak kazanırsınız. Bu süreç önce ders dönemi, sonra tez dönemi olarak yaklaşık 4 ve 6 yıl arasında sürmektedir.

Yüksek lisans ve doktora eğitimi almak akademik kadrolarda yer almak için şarttır. Üniversiteler, memur alım ilanına benzer akademik kadro ilanı verir. Bu ilanda ihtiyaç duyulan akademisyenin sahip olması gereken özellikleri listelerler. Örnek olarak, Türkçe öğretmenliği alanından mezun olmuş olmak, Türkçe eğitimi branşında yüksek lisans yapmaya devam ediyor veya yapmış olmak, henüz 35 yaşından gün almamış olmak, ALES sonucu en az 70, YDS sonucu en az 50 puan olmak şeklinde şartlar listelenir. Bu şartlara uyan kişiler başvuru yapar. Başvuru yapan kişiler arasında, mezuniyet notu da dahil edilerek ortalama bir puan hesabı yapılır ve sıralama belirlenir. İlk dörde girmeye hak kazanan kişiler mülakat ve yazılı sınava tabi tutulur.

Bu sınavlardan alınan puanlarda da hesaplamaya eklenir ve kazananlar liste olarak yayınlanır. Akademik kadro içine araştırma görevlisi olarak katıldıktan sonra da yüksek lisans veya doktora yapmanız mümkündür. Sonrasında yapmanız gereken yayınlar ve meslekteki kıdem sıranıza göre diğer unvanlara erişmek için başvuru yaparak, kariyer basamaklarını hızla çıkmaktır. Devlet üniversitelerinde yapılan alımlar anlattığımız adımları takip eder ve bu kişiler devlet güvencesinde çalışmaya başlarlar. Kariyer planlama aşamasında herkesin desteğe ihtiyacı olur.

Bu sırada alacağınız teknik eğitimlerin yanı sıra Enstitü tarafından verilen tamamlayıcı sertifika eğitimi, gelişim sürecinize destek olacaktır. Enstitü online eğitim seçenekleri içinde yer alan eğiticinin eğitimi hali hazırda eğitim veren, eğitmen olmak isteyen, mesleki veya eğitim sürecinde öğretmenlik rolü üstlenmek isteyen eğitmen adaylarına beceri ve bakış açıları kazandırmayı hedeflemektedir.

Akademisyen Maaşları

Akademisyen maaşlarında etkili olan birçok unsur bulunmaktadır. Akademik personelin evli olması, çocuk sahibi olması, sigortası ve BES kesintisi, deneyim, kıdem gibi etkenlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genellikle çalışma günü olarak haftanın birkaç günü boşlukları bulunur. Tez çalışmaları, araştırmalar gibi çalışmalar, çalışma sürelerini haftanın 6 gününe de çıkartabilir.

Toplu sözleşme zammı kapsamına bakıldığında ocak ve temmuz aylarında gerçekleştirilen maaş artışlarının yanında enflasyon farkı da aylık olarak yansımaktadır. Tüm bu nedenler göz önüne alındığında, personellerin kazandığı ücretler artış gösterir. Derece ve kıdemlerine, hizmet sürelerine ve unvanlarına göre 2020 yılı akademisyen maaşları 6 bin TL ile 15 bin TL arasında değişkenlik göstermektedir.

Profesör, dekan ve rektör maaşları; 1/4 derecesinde deneyimli rektör maaşı 13 bin TL civarı

• 1/3 derecesinde 17 yıl deneyimli rektör yardımcısı veya dekan 12.500 TL civarı

• 1/1 derecesinde 15 yıl deneyimli dekan yardımcısı, yüksek okul müdürü 12 bin TL civarı

• 1/4 kıdeminde 25 yıl deneyimli en az 4 yıllık profesör 12 bin TL civarı

• 1/3 kıdeminde 17 yıl deneyimli 3 yıllık profesör 11.500 TL civarı

• 1/2 derecesinde 16 yıl deneyimli 2 yıllık profesör 11 bin TL civarı

• 1/1 derecesinde 15 yıl deneyimli 2 yıldan az deneyime sahip profesör 10.500 TL civarı aylık maaş alır

Doçent maaşları; 3/2 derecesinde 10 yıl deneyimli doçent 7 bin 250 TL civarı

• 2/1 derecesinde 12 yıl deneyimli akademik personel 7 bin 350 TL civarı

• 1/1 derecesinde 15 yıl hizmet süresi bulunan akademisyen 7 bin 450 TL civarı

• 1/ 4 derecesinde kazanılmış hak aylık derecesi 1 olan ve 25 yıllık hizmet süresi olan doçent ise 8 bin 500 TL civarı maaş alır.

Araştırma ve öğretim görevlisi maaşları; 7/1 derecesinde yeni başlayan öğretim görevlisi 6 bin 250 TL civarı

• 4/1 derecesinde 6 yıl deneyimli personel 6 bin 350 TL civarı

• 3/1 derecesinde 9 yıl deneyimli personel 6 bin 400 TL civarı

• 1/4 derecesinde 25 yıl deneyimli öğretim görevlisi 7 bin TL civarı

• 7/1 derecesinde yeni başlayan araştırma görevlisi 6 bin 300 TL civarı

• 5 yıl deneyimli öğretim görevlisi 6 bin 500 TL civarı

• 5-10 yıl deneyimli doktor öğretim üyesi 7 bin TL civarı aylık maaş alır.