Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü

Eşit ağırlık bölümleri, üniversite tercih döneminde en sık başvurulan meslek dallarını oluşturuyor. Türkçe- Matematik ağırlıklı alan, öğrencilerin tercih listelerini süslerken bu alandaki her bölüme aşina olmadığımız da biliniyor. Genellikle gözde bölümler olan Hukuk, Psikoloji, İşletme, Rehberlik ve danışmanlık harici bölümler, tanımlanmaya ve bilinmeye ihtiyaç duyuyor. Bu eşit ağırlık bölümlerinden biri de bilgi ve ve belge yönetimi bölümüdür.

Bilgi ve belge yönetimi, aslında adını daha fazla duyduğumuz ve tanımlayabileceğimiz bir meslek dalının adı: Kütüphanecilik. Daha önce Kütüphanecilik, Arşivcilik ve Dokümantasyon-Enformasyon adlarıyla tercih edilebilen bölümler, bugün bilgi ve belge yönetiminin içinde barınıyor.

Eşit ağırlık bölümleri arasında, genellikle tercih zamanında araştırılan bilgi ve belge yönetimi, kıymetli ve ilgi çeken bilgi ve uygulamaları bölüm içinde yer veriyor. kütüphaneciliğin, sadece kütüphane ve kitap düzeninden ibaret olmadığını, çağdaş ve teknolojik bilgi ile uygulamalarla gösteren bölüm, öğrencilerinin dijital medya yetkinliğini de artırıyor. böylesi bir bölümün eşit ağırlık alanı içinde göze girememesi ve sık tercih edilememesi, kamu ve özel sektör iş imkanlarının daralması olarak yorumlanabilir. tabii ki her meslek dahilinde konuşabileceğimiz iş imkanlarının kısıtlılığı ve istihdam azlığı, bölümlere bakış açısını da belirliyor. bununla birlikte bilgi ve belge yönetimi bölümü, genişleyen iş tanımı ve farklı yetkinlikleri geliştiren meslek anlayışı ile eşit ağırlık alanında tercih edilmeye devam edecektir. 

Bilgi ve Belge Yönetimi Nedir?

Kütüphaneciliğin aşina olduğumuz tanımı dışında bilgi ve belge yönetimi, kurumların bilgi ve belgelerini geleneksel ve dijital yöntemlerle kayıt altına alınmasını, arşivde tutulmasını ve elektronik hizmete sunulmasını kapsar. Özellikle dijitalleşme çağına uygun bir iş tanımına sahip bölüm, bilgi- iletişim teknolojileri konusunda kapsamlı bir müfredatı içeriyor. 

Bilgi ve belge yönetimi bölümü, kütüphaneciliği içermesiyle birlikte arşivcilik, veri analizi, web tasarım gibi farklı alanlarda da yetkinliği artıran uygulamalara sahiptir. Bölüm; kütüphaneciliğin elektronik mecralarda kullanılması, kurumun bilgi, belge ve veri analizini kapsamasıyla dijital okuryazarlık becerisini de öğretiyor. Bugün, bir bölüm tercih ederken göz önünde bulundurulması gerekilen unsurlardan biri de farklı becerileri içeren derslerin olup olmadığıdır. Bu açıdan bilgi ve belge yönetimi, geniş ders içeriğine sahip ve mezunlarının kendilerini geliştirmelerine bağlı farklı iş alanlarına geçişi de kolaylaştırıyor. 

Bölümün tercih edilme sıklığı az olmasına rağmen geniş  iş tanımı ve farklı yetkinlikleri barındırması da gözden kaçırılmamalı. Özellikle bilgi ve verinin olduğu her yerde bu dokümanlarının düzeni ve yönetiminden sorumlu bir birim de vardır. Yani bilgi ve belge yönetimi, günümüz koşullarına uygun bir meslek anlayışına sahiptir. bilgi ve belge yönetimi kavramına baktıktan sonra bölümün Türkiye'deki durumuna da bir göz atalım. 

Bilgi ve belge yönetimi bölümü, 4 yıllık eğitim veren eşit ağırlık bölümlerinden biridir. Bölüm, toplam 10 üniversite bünyesinde eğitim verirken hepsi de devlet üniversitesidir. Bununla birlikte tercih döneminde öğrencilerin kafasını karıştıran bir meseleye de açıklık getirmek gerekiyor. 4 yıllık lisans eğitimi veren bilgi ve belge yönetimi dışında bilgi yönetimi adıyla bir bölüm daha bulunuyor. Bilgi yönetimi 2 yıllık ön lisans bölümü olarak bilgi ve belge yönetiminin 2 yıllık karşılığı değildir. ayrı bir alan olarak yalınızca bilgi teknolojisi ve bilgisayar işletmenliği ile ilgilidir. yani 2 yıllık bir bölüm okuyarak kütüphaneci olamazsınız. bunun için 4 yıllık lisans düzeyinde eğitim görmeniz gerekir. 

Bilgi ve Belge Yönetimi Dersleri Nelerdir?

Bilgi ve belge yönetiminin farklı yetkinleri beslediğinden söz ettik. Şimdi de yetkinlik ve becerilere önayak olan derslere de bir bakalım. Bilgi ve belge yönetimi bölümü, 4 yıllık eğitim boyunca hem alan hem de alan ile ilişkili diğer dersleri öğrencilerin ilgisine sunuyor. Bölüm dersleri, hem kütüphaneciliğin bilgi kaynaklarını öğretirken aynı zamanda bilgisayar kullanımı da önemsiyor. Bu açıdan bölümü tercih edenlerin bir kısmı da bilgisayar işletmenliği, veri analisti, yazılım ve  kod ile ilgilendiklerinden bölümü okuyorlar. Bu kısmı iş alanları bölümünde daha detaylı anlatacağız. Derslere dönecek olursak üniversitelerin farklı ders programı olmasına rağmen aşağıdaki dersler farklı adla da olsa müfredatta yer alır. 

• Bilgi Kaynakları

• Belge Yönetimine Giriş

• Arşivcilik ve Arşiv Yönetimi

• Bilgi Okuryazarlığı

• Osmanlı Türkçesi ( İstanbul Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve İstanbul Medeniyet Üniversitesinde vardır.)

• Bilgi, İletişim ve Toplum

• Dil ve iletişim Becerileri

• Temel Bilgi ve İletişim Teknolojileri Kullanımı

• Mesleki İngilizce

• Bilgi Hizmetleri

• Bilgisayar Yazılımı

• Müzelerde Bilgi Yönetimi

• Okul ve Halk Kütüphaneleri

• Web Tasarım

• Dizinleme ve Sınıflandırma

• Veri Madenciliği ve veri tabanı yönetme sistemleri

Ders programlarındaki dersleri araştırarak üniversite ve bölümün size neler katabileceğini görebilirsiniz. Özellikle sadece kütüphaneciliğe yönelik değil, bilgisayar ve yazılıma da önem veren üniversiteleri tercih edebilirsiniz. Ayrıca bilgi ve belge yönetimi ile ilgili etkinlikler, sempozyumlar ve öğrenci kulüpleri geneli İstanbul ve Ankara merkezlidir. Yine Hacettepe, Ankara ve İstanbul Üniversitesi, bilgi ve belge yönetimine farklı bakış açıları ve farklı becerileri içeren ders programlarıyla öne çıkmaktadırlar.

Bilgi ve Belge Yönetimi Taban Puanları ve Sıralama

Bilgi ve belge yönetimi, eşit ağırlık bölümlerinden biri olarak TM ağırlıklı dersler ile tercih edilebilir. Yani bu bölümü tercih etmek isteyenler ilk sınav TYT  sonrası, AYT Edebiyat ve Matematik çözmek zorundadır. Bilgi ve belge yönetimi, görece diğer eşit ağırlık bölümlerine göre daha elde edilebilir puan ve sıralama değerine sahiptir. Bunun sebebi ise daha az tercih edilmesi ve daha az üniversitede bulunmasıdır. Bu aynı zamanda bir avantaj da sağlanmaktadır. Diğer bölümlere nazaran daha az mezun verildiğinden, istihdam olanakları da azalmamış oluyor. 

Bilgi ve belge yönetimi puanları, eşit ağırlık testlerindeki başarıya göre düzenlenmektedir. Lisans örgün ve ikinci öğretim olarak en yüksek puan ve sıralamaya sahip üniversiteler şu şekildedir: Hacettepe (282 puan- 312.336 sıralama), Ankara (281 puan- 317.429 sıralama), İstanbul (275 puan- 352.588 sıralama), Marmara(271 puan- 374.833 sıralama) ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (268 puan- 395.893 sıralama). Örgün ve ikinci öğretim olarak bilgi ve belge yönetimi eğitimi veren tüm üniversiteleri ise aşağıda bulabilirsiniz. 

• Hacettepe Üniversitesi

• Ankara Üniversitesi

• İstanbul Üniversitesi

• Marmara Üniversitesi

• Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

• İstanbul Medeniyet Üniversitesi

• Marmara Üniversitesi( KKTC Uyruklu 1 kontenjanlı)

• Atatürk Üniversitesi

• Kastamonu Üniversitesi

• Çankırı Karatekin Üniversitesi

• Atatürk Üniversitesi İÖ

• Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi

Bilgi ve Belge Yönetimi Mezunları İş Alanları

Bilgi ve belge yönetimini tercih etmek isteyenlerin en çok araştırdıkları konu, iş imkânları ve çalışma alanlarıdır. Daha önce Bilgi ve belge yönetiminin  az mezun verdiğinden bahsettik. Buna bağlı olarak da  iş alanlarına yönelik taleplerde bir yığılma olmuyor.  Özel ve kamu genelinde bilgi ve belge yönetimi mezunları, kütüphaneci unvanı ile çalışacak bir yetkinliğe sahiptir. 

Kütüphanecilik genelde sıkıcı bir meslek, bilgi ve belge yönetimi bölümü de okunmaya değer görülmeyen bir bölüm olarak lanse ediliyor. Bununla beraber bölüme bakış açısını geliştirmeyen ve 4 yıllık süreci iyi değerlendirmeyenler bu önyargıyı yaratabilmektedir. Bilgi ve belge yönetimi, karşılaşılan istihdam sorunlarına rağmen gereksiz bir bölüm değildir. Bir kütüphanenin, kurumun veya şirketin bilgi sisteminden ve arşivinden sorumlu olmak son derece önemli bir görevdir. Bundan dolayı da herkese uygun değildir. Tercihte bulunmak isteyenlerin; araştırma, inceleme, teknolojik bilgi birikimi ve okuryazarlık seviyesini geliştirebilecek düzeyde olması gerekir. Bu ilgi ve istekten sonra ise çalışma alanlarına yönelik bilgileri inceleyebilirsiniz.

Bilgi ve belge yönetimi, özel ve kamuya ait kurumlara kütüphaneci yetiştirir. Üniversitelerin, kurumların ve halk-özel kütüphanelerinde görevli olarak çalışabilir ve kamuya ait kütüphane ve arşivler için de KPSS ile çalışma olanağına sahip olabilirler. Mezun olmadan önce de staj deneyimi ile çalışma fırsatına sahip olabiliyorsunuz. Bu fırsatı yaratmak için zorunlu ya da isteğe bağlı staj dönemini önemsemelisiniz. Bu sizin için bir iş fırsatı yaratabilir ya da referans sağlayabilir. Bunun yanında mezunlar sadece kütüphaneci olarak çalışma durumunda değildir.

Alınan dersler ve edinilen beceriler neticesinde, dijital pazarlama, dijital medya, veri madenciliği, veri analisti, bilgisayar ve yazılım alanlarında iş bulunabiliyor. Yani bölüm mezunları, sadece arşiv memuru ya da kütüphaneci olarak değil, farklı alanlarda da mesleklerinin bilgi birikimini uygulayabilirler. özellikle yazılım, web tasarımı ve veri analisti gibi konularda iş imkânları oldukça fazla ve bölümü okuyarak bu yetkinliği yaratabilirsiniz. yine yüksek lisans yaparak akademisyenlik mesleği hazırlığına da olanak vardır. şunu da bilmeniz gerekir ki her bölüm dahilinde yaşınılan istihdam sıkıntılarını aşmanın bir yolu düşünülmüş doğru bir tercihten ve 4 yıllık süreci bölümün ve üniversitenin olanakları kullanmaktan geçiyor. okuduğunuz süre boyunca etkinliklere, projelere katılmalı ve bölüm ile alakalı öğrenci kulüplerine de üye olabilmelisiniz. bununla beraber üniversite sürecinde eğlenmekten de uzun durmayın, okuyacağınız bölüm ve üniversitenin her açıdan size değer katmasını önemseyin.