Laboratuvar Teknikeri Nedir? Ne İş Yapar?
Görev | Açıklama | Önem |
---|---|---|
Numune alma | Deney, analiz ve testler için usulüne uygun şekilde numuneleri alır. | Numunenin doğru bir şekilde alınması, analiz sonuçlarının doğruluğunu doğrudan etkiler. |
Temizlik ve dezenfeksiyon | Laboratuvarda kullanılan araç-gereçlerin ve cihazların temizlik ve dezenfeksiyonunu sağlar. | Steril bir çevre, verilerin doğruluğunu ve çalışanların sağlığını korur. |
Kalite kontrol çalışmaları | İç ve dış kalite kontrol çalışmalarını yapar ve kaydeder. | Dış kalite kontrolü, laboratuvarın genel performansını değerlendirir. İç kontrol ise her analiz için uygulanır. |
Test ve analiz | İstemi yapılan test ve analizleri çalışır, sonuçları hekim onayına sunar. | Hastaların teşhis ve tedavi süreçlerinin yönetimi için gereklidir. |
Stok takibi | Kullanılan kitlerin miad ve stok takiplerini, gerektiğinde istemlerini yapar. | Laboratuvarın sürekli ve düzgün bir biçimde işlemesi içindir. |
Atıkların yönetimi | Zararlı atıkların güvenli şekilde bertaraf edilmesini sağlar. | Hem laboratuvar çalışanlarının sağlığı hem de çevre sağlığı için oldukça önemlidir. |
Veri güvenliği | Laboratuvar verilerinin güvenliğini sağlar. | Hastaların kişisel sağlık verilerinin korunması yasal bir zorunluluktur. |
Eğitimlere katılım | Görev tanımlarıyla, ilgili eğitimlere katılır. | Laboratuvar teknikerlerinin bilgi ve becerilerinin güncel kalması için gereklidir. |
Bilimsel araştırmalar | Laboratuvar verilerine dayalı bilimsel araştırmalarda üzerine düşen görevleri yerine getirir. | Bilimsel araştırmalar, tıbbın gelişimine katkı sağlar. |
Panik değer bildirimi | Teknikerlerin, panik değer bildirimini laboratuvar uzmanı, klinik hemşiresi ve hastanın hekimine bildirme sorumluluğu vardır. | Panik değerler, hasta için hayati risk taşıyan durumları belirtir. |
Sağlık hizmetlerinin olmaz ayaklarından biri laboratuvar hizmetleridir. Hekimin muayenesi, hastanın verdiği bilgiler ve radyolojik görüntülemeler çoğu zaman teşhis için yeterli olmaz. Bazen de ilaç dozlarını ayarlamak için vücut sıvılarının analizi gerekir. Kısacası tanıdan tedaviye hemen her alanda laboratuvar tetkiklerine başvurulur.
İncelenen numuneler farklı olsa da laboratuvar denilince gözümüzde benzer tablolar canlanır: Deney tüpleri, pipetler, mikroskop ve çeşitli boyutlarda laboratuvar cihazları… Beyaz bir zemin, beyaz duvar boyası ve beyaz önlük. Eldiven, gözlük ve daha birçok ekipman. Hepsi heyecanla beklediğimiz analiz sonuçlarının sağlıklı elde edilmesi için bir araya gelirler. Uzman hekimlerin sorumluluğunda işleyen laboratuvarların belki de en vaz geçilmez üyesi laboratuvar teknikerleridir. Numunelerinin alınmasından sonuçların çıkmasına kadar geçen tüm süreçlerde onların emeği vardır.
Laboratuvar Teknikeri Nedir?
Laboratuvar teknikerleri, hastanelerin ve sağlık kurumlarının; mikrobiyoloji, patoloji, genetik ve klinik biyokimya laboratuvarında çeşitli analizler yapan, yöntem ve cihazların işleyişinden sorumlu sağlık profesyonelleridir. Patoloji Laboratuvar Teknikleri bölümü mezunlarının çalışma alanları daha spesifik olduğu için yazımın genelinde onları kapsam dışı tutacağım.
Laboratuvar teknikerleri Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler, Tıp Fakülteleri ve Aile Sağlığı Merkezlerinde görev yaparlar. Özel hastaneler, özel üniversite hastaneleri, özel tahlil laboratuvarları, test bazında yetkili referans laboratuvar ve Hıfzıssıhha Enstitüsü bünyesinde istihdam edilebilirler. Tıbbi Laboratuvar Yönetmeliği ile tıbbi laboratuvarların ruhsatlandırılması sürecinde, kamu-özel ayrımı olmaksızın laboratuvar teknikeri/ teknisyeni bulundurulması zorunluluğu getirilmiştir. Bu yönetmelik laboratuvar teknikerlerinin iş sahasının genişlemesi açısından olumlu olmuştur.
Laboratuvarlarda kullanılan cihazlar, kitler ve teknolojiler sürekli olarak yenilenir. Laboratuvar teknikerlerin bu yenilik ve teknolojilere uyum sağlaması gerekir. Ekip çalışmasına yatkın olmak, dikkat ve titizlik teknikerler için önemli vasıflardır. Özellikle dikkat hem sonuçların güvenliği hem de oldukça pahalı cihazların verimli kullanılması açısından önem arz eder.
Laboratuvar Teknikeri Ne İş Yapar?
Laboratuvar teknikerlerinin yaptığı işlere geçmeden önce çalışma ortamlarından bahsetmek isterim. Çalışma ortamına göre bireysel şekilde mesleklerini icra edebilirler. Bazı bölümlerde ekip halinde hareket etmeleri gerekebilir. Laboratuvar teknikerleri, ağırlıklı olarak gündüz mesaisi yaparlar. Bazı kurumlarda rotasyonlu olarak acil laboratuvar nöbeti tutmaları gerekebilir.
Genelde laboratuvar cihazlarının başında ve oturur pozisyonda çalışırlar. Gerekli tedbirleri almadıkları takdirde hareketsizlikten kaynaklı sağlık problemleri yaşamaları olasıdır. Testlerin çalışıldığı kimyasal maddeleri kullanırken de dikkatli olmaları gerekir. Aksi taktirde iş kazası riskiyle karşılaşırlar. Laboratuvar ortamları oldukça titiz şekilde temizlenip dezenfekte edilirler. Yine de Mikrobiyoloji laboratuvarı gibi bölümlerde enfeksiyon riski yüksek olduğu için koruyucu ekipman kullanmak önemlidir.
Bu hususlar oldukça ciddidir ve laboratuvar çalışanlarının sağlığı kişisel tedbirlere bırakılamaz. Neyse ki Sağlık Bakanlığı tüm sağlık kurumlarında ciddi yaptırımlar uygulamaktadır. SHKS (Sağlıkta Hizmet Kalite Standartları) kapsamında çalışanların sağlığını korumaya yönelik düzenlemeler bulunur. Şimdi dilerseniz laboratuvar teknikerlerinin görev ve sorumluluklarını birlikte inceleyelim.
Deney, analiz ve testler için usulüne uygun şekilde numuneleri alır.
Laboratuvarda kullanılan araç-gereçlerin ve cihazların temizlik ve dezenfeksiyonunu sağlar.
İç ve dış kalite kontrol çalışmalarını yapar ve kaydeder.
Birimlerden gelen örnekleri kabul eder ve analiz öncesi gerekli işlemleri uygular.
Acil tetkiklerin öncelikli olarak çalışılmasından sorumludur.
Uygunsuz numunelerin reddi ve yeniden istenilmesi sürecini yönetir. (Pıhtılaşmış kan, kırık tüp, barkodun okunmaması vb.)
İstemi yapılan test ve analizleri çalışır, sonuçları hekim onayına sunar.
Kullanılan kitlerin miad ve stok takiplerini, gerektiğinde istemlerini yapar.
Zararlı atıkların güvenli şekilde bertaraf edilmesini sağlar.
Laboratuvar verilerinin güvenliğini sağlar.
Görev tanımlarıyla ilgili eğitimlere katılır.
Laboratuvar Güvenlik Rehberine uygun hareket eder.
Kalite çalışmalarında istenilen kayıtları tutar.
Laboratuvar istatistik çalışmasını yapar.
Laboratuvar verilerine dayalı bilimsel araştırmalarda üzerine düşen görevleri yerine getirir.
Laboratuvar teknikerlerinin görevlerinden bahsetmişken panik değer bildirimine değinmeden geçemeyeceğim. Teknikerlerin, panik değer bildirimini laboratuvar uzmanı, klinik hemşiresi ve hastanın hekimine bildirme sorumluluğu vardır. İlginç bir terim değil mi? “Panik” kelimesi tek başına bile paniklememize neden oluyor. Söz konusu laboratuvar sonuçları olunca da “Hastanın sonuçlarında panik yapmamızı gerektirecek bir durum var” anlamına geliyor. Yani hayati bir tehlike var. Acilen müdahale edilmesi gerek.
Dilerseniz bunu bir örnekle açıklayalım. Klinikte yatan bir hastanın kan şekeri sonucu çıktı ve çok yüksek ya da tam tersi çok düşük. (Bu değerler ilgili laboratuvar uzmanınca hazırlanıp kalite birimi tarafından dokümanlaştırılır. Tekniker laboratuvar uzmanını bilgilendirir ve gerekirse aynı numune tüpünden tekrar kan şekeri çalışılır. Sonuç yine aynı çıkarsa klinik hemşiresinden tekrar kan alması istenir. Bu esnada laboratuvar hekimince hastanın hekimi bilgilendirilir. Sonuçlar örtüşüyor ise otomasyon sistemi üzerinden kırmızı renkte uyarı verilir. Gerekli müdahaleler zaman kaybetmeden uygulanır. İkinci bir örneği de ameliyat olmuş hasta üzerinden verelim. Laboratuvar teknikerleri hastaların hayati tehlikelerden kurtarılması sürecinde düğmeye ilk basan kişi olabilirler. Bu yönüyle beceri ve donanımları yanında sahip oldukları mesleki bilgileri çok kıymetlidir.
Laboratuvar Teknikleri Maaşları
Laboratuvar teknikerleri ön lisans mezunu olarak KPSS puanına göre kamuya atanırlar. İlk göreve başlamaları 10.derecenin 2. kademesinden olur. 4600-4800 aralığında ham maaş alırlar. Aile ve çocuk yardımı, fazla mesai ve nöbet ücretleri bu miktara dahil değildir. Çalıştırdıkları kuruma bağlı olarak ek ödeme alabilirler.
Acil Laboratuvarında görev yapan teknikerler özellikli birim statüsünde sayılırlar. Diğer birimlerden daha yüksek ek ödeme alırlar. Özel sektörde görev yapan laboratuvar teknikerlerinin ücretleri, çalışma yılı, tecrübe, çalışılan kurum ve farklı birçok kritere göre değişkenlik gösterir. Yine de minimum ücretin asgari ücret seviyesinde olduğu söylenebilir.
Laboratuvar Teknikeri Nasıl Olunur?
Laboratuvar teknikeri olmak için üniversitelerin ön lisans düzeyindeki “Tıbbi Laboratuvar Teknikeri” bölümlerinden mezun olmak gerekir. Mesleki Teknik Anadolu Liseleri mezunları bu bölümlere ek puan avantajıyla yerleşebilirler. Özel sektörde çalışmayı hedefleyenler için diploma yeterlidir.
Kamuya atanmak isteyenlerin KPSS sınavına girerek yeterli puanı almaları gerekir. Bu noktada 2020 /14 atamalarının en yüksek 95,404 taban puanı ile en düşük ise 87,641 taban puanı ile gerçekleştiğini bilmeniz faydalı olabilir. Tıbbi Laboratuvar Teknikerlerinin eğitimi: Anatomi, genetik, fizyoloji, biyokimya, endokrin ve hematoloji gibi temel dersleri içerir.