IIENSTITU
AnasayfaBlogToplumsal Yapı Nedir?
Nedir?

Toplumsal Yapı Nedir?

12 Ocak 2021
Arka planda bulanık bir figürün yer aldığı bir dünya haritasının önünde şırınga tutan bir el görülüyor. Figür kollarını uzatmış ve uzun kollu bir gömlek giymiş. Haritanın solunda kalem tutan bir el vardır. Sağ tarafta, kolunu uzatmış, uzun kollu bir gömlek giyen bulanık bir figür vardır. Şırınga haritanın üzerinde tutuluyor ve haritayı işaret eden bir termometre var. Arka plan mavi bir renk tonuna sahip ve harita yeşil, sarı ve kahverenginin çeşitli tonlarına sahip. Görüntü hafif bulanıktır.
Toplumsal Yapı UnsurlarıTanımıÖrnek
Toplumsal StatüToplumda, grupta ya da organizasyonda bireyin konumunu belirleyen durum.Öğretmen, doktor, mühendis statüleri.
Toplumsal RolBireyin belirli bir konumda üstlendiği görev veya davranış biçimi.Öğretmenlik, ebeveynlik gibi roller.
Toplumsal GrupOrtak amaç çerçevesinde bir araya gelen bireylerin oluşturduğu yapı.Spor kulüpleri, meslek odaları gibi gruplar.
Toplumsal SınıfEkonomik ve kültürel bakımdan ayırt edilen bireylerin oluşturduğu kategoriler.İşçi sınıfı, burjuva sınıfı gibi toplumsal sınıflar.
Toplumsal KurumToplum içinde örgütlü hareket eden insanların oluşturduğu yapılar.Hukuk sistemi, dini inanışlar, aile kurumu.
KültürBir toplumun yüzyılları kapsayan birikimi, tarih boyunca öğrendikleri bilgileri, sanatı, hukuku, inancı, değerleri ve hünerleri.Türk kültürü, İslam kültürü gibi kültürel yapılar.
DilToplumun ortak malı olan ve toplumsal ilişkilerin kurulabilmesi için gereken araç.Türkçe, İngilizce, Fransızca gibi diller.
DinBir toplumun inanç sistemini ve değerlerini belirleyen manevi yapı.İslam, Hristiyanlık, Budizm gibi dinler.
Örf ve AdetlerKültürel değerlerin bir parçası olarak toplumlar arası farklılık gösteren geleneksel uygulamalar.Ramazan Bayramı kutlamaları, çeyiz geleneği gibi örf ve adetler.
Değer YargılarıBir toplumda hakim olan ve bireylerin düşünce ve davranışlarını şekillendiren normlar.Özgürlük, dürüstlük, adalet gibi değer yargıları.

Toplum; aynı coğrafyayı paylaşan, ortak tarihi ve uygarlığı olan, yaşamlarını devam ettirebilmek için işbirliği yapan bireylerin oluşturduğu yapıya verilen addır. Toplum içinde yaşayabilmek için de bireyler arasında farklı amaçlarla ilişkiler kurulur. Bu iletişim ve ilişkilerin tamamı da toplumsal yapıyı oluşturur.

Toplumsal yapı insanların toplum içindeki yaşamlarının ürünüdür. Birlikte yaşamaya karar veren insanlar, bu yapının getirdiği kuralları da kabul etmiş olur. Birlikte yaşayabilmek ve iletişim kurabilmek için de dile ihtiyaç vardır. Kişilere özgü bir dilin olması mümkün değildir. Bu sebeple dil toplumun ortak malıdır sağlıklı iletişim için de toplumda yaşayan bireyler dilin gerekliliklerine uymalıdır. Dille birlikte içinde yaşanılan toplumun yapısal kurallarına da uyulmalıdır. Beraber yaşamak için bu mecburidir; toplum kurallarına uygun hareket etmek.

İstikrarlıdır. Toplum yapısının oluşturan öğeler birbiriyle uyumludur. Kendine has bir işleyiş biçimi vardır. Değişmez gibi görünse de değişim söz konusudur. Kayalar rüzgâr ve yağmur sebebiyle aşınırlar ve değişirler. Bu değişim çok uzun yıllara yayıldığı için fark edemeyiz. Bize göre, kayada değişim söz konusu değildir.

Toplumsal yapıda da benzer durum söz konusudur. Oluşum aşamaları da değişimi de fark edilmez ve bize değişim yokmuş gibi gelir. Aslında dinamiktir; sürekli değişir. Din, kültür, örf ve adetlerin yanı sıra toplumun değerlerine verdiği önem de bu değişimde etkilidir.

Toplumsal yapı kavramını ilk kullanan Émile Durkheim olmuştur. Fransa’nın değişen sosyal yapısını incelerken bu değişimin hem sosyolojik hem de felsefi dayanaklarını yazarken terimi ortaya atmıştır. Bu yapıyı incelerken de köy ve kent olmak üzere iki sosyal yapı belirlemiştir. Bu sosyal yapılar daha sonra başka isimlerle de ifade edilmiştir.

Sosyologlar kavram konusunda farklı görüşlere sahiptirler. Bazı düşünürlere göre toplumsal yapı toplumsal gerçektir. Bazılarına göre ise de insan zihninin ürünüdür yani soyut bir modeldir.

Toplumsal Yapı ve Unsurları

Maddenin en küçük yapı taşı atomlardır. Canlı organizma ise hücrelerden oluşur. Aynı şekilde toplumsal yapıyı da oluşturan unsurlar vardır. Bu unsurlarla ilgili farklı sınıflandırmalar yapılabilir. En genel anlamda bu sistemin unsurları şöyle sıralanabilir:

  • Toplumsal Statü

Tolumsal statü; toplumda, grupta ya da organizasyonda bireyin konumunu belirler.doğuştan kazanılacağı gibi sonradan çalışarak, emek vererek; eğitimle de kazanılabilir. Öğretmen-öğrenci, anne-çocuk, işveren- işçi gibi. Statüler dönemlere ve ortama göre değişiklik gösterebilir. Ülkemizde geçmiş yıllarda özellikle 1980’li yıllara kadar toplumsal statüde mesleğe dayalı statüler önemliydi. Kaymakam, öğretmen, doktor ve mühendis gibi meslek grupları prestijli idi. 80’li yıllardan sonra siyasette ve ekonomide yaşanan dönüşümle birlikte mesleğe dayalı statüler prestijini sermaye sahiplerine bıraktı. Günümüze geldiğimizde ise sosyal medya fenomenliği (influencer) statü belirleyici oldu. Bloggerlar, Youtuberlar gibi. 

  • Toplumsal Rol

Toplumsal sistemlerde statüye göre toplumsal roller de değişir. Ebeveynlik, öğretmenlik, vatandaşlık toplumsal rollere örnek verilebilir. Bir öğretmenin okuldaki rolü öğretmenliktir eve geldiğinde ise baba ya da annedir. Bu sebeple de okulda beklenen rol ile evdeki rol aynı olmayacaktır. Bazen evdeki roller ile işteki roller karışır ve çatışmaya neden olur.

  • Toplumsal Grup

Bireylerin ortak amaç çerçevesinde bir araya gelmesi toplumsal grupları oluşturur. Yani toplumsal grup iki veya daha fazla insanın bir amaç, hedef için bir araya gelmesidir. Ortak amaçları da toplumsal grupları kalabalıklardan ayırır. Grup bireyleri birbirleriyle etkileşim içindedir. 

  • Toplumsal Sınıf

İlk çağlardan beri sahip olduğu ekonomik ve fiziki güçler sebebiyle bazı insanlar diğerlerine göre daha üstün kabul edilmiştir. Bu kabul de toplumsal sınıfı oluşturmuştur. Toplumsal sınıflar ekonomik ve kültürel bakımdan birbirinden ayrılır. Her toplumsal sınıfı diğerlerinden ayıran belli özellikleri bulunur.

  • Toplumsal Kurum

Toplum içinde örgütlü hareket eden insanlar toplumsal kurumları oluşturur. Toplumlar; cinsiyet, etnik köken, gelenek ve görenekler bakımından birbirinden farklı küçük guruplardan oluşur. Bütün bu farklılıkları bir arada tutan yapılar toplumsal kurumlardır. Hukuk sistemi, dini inanışlar ve aile toplumsal kurumu oluştururlar. Kurumlar toplumun ihtiyaçları çerçevesinde şekillenir, sürekli ve dinamik yapılardır. 

  • Kültür

Bir toplumun kültürü yüzyılları kapsayan birikimidir. Tarih boyunca öğrendikleri bilgileri, sanatı, hukuku, inancı, değerleri ve hünerleri gelecek kuşaklara aktarmasını kapsar. Kültürü maddi ve manevi kültür oluşturur. Mimari yapıları ve giyim tarzları maddi kültürdür. İnançlar, ahlak kavramları, değer yargıları da manevi kültürdür. Günümüzde dünyanın küresel köy haline gelmesi farklı toplumlara etkileşimi artırdı ve buna bağlı olarak da toplumların kültürleri birbirinden etkilendi. 

Toplumsal Yapının Özellikleri

Toplumda yaşanan olayların gözlemlenmesiyle bazı veriler elde edilir. Elde edilen veriler bilimsel yöntemlerle çözülür. Bu çözümleme de toplum yapısını ortaya çıkarır. Her toplumun yapısı kendine özgüdür değerlendirilmesinin de kendi içinde yapılması gerekir. Belli coğrafyada, belirli tarihsel ve kültürel koşullarda yaşayan bireylerin toplum içindeki yaşamlarının ürünüdür. Güvencesi ise kültür ve kültür ögeleridir.

  • Toplumu oluşturan unsurlar arasında etkileşim vardır. Ekonomi aile yapısını etkiler. Sivil toplum örgütleri siyasi yapıyı ya da siyasi yapı sivil toplum örgütlerini etkiler. 

  • Toplumun unsurları arasında uyum söz konusudur. Bireyler, gruplar ve kurumlar başka toplumlar göz önüne alındığında birbiriyle uyumludur. Ekonomik dalgalanma siyaseti, siyasetteki dalgalanma ekonomi üzerinde etkisinin hissettirir. 

  • Değişkenlik esastır. Bazen bu değişim hissedilemeyecek kadar yavaş olsa da durağan değildir ve mutlaka zamanla değişim vardır. 

  • Toplumu oluşturan öğelerin değişim hızları birbirinden farklıdır. Ekonomideki ya da eğitimdeki değişim hızı kültüre, ahlaka göre daha fazladır. 

  • Yapılar arasındaki uyum azaldığında toplumsal çözülme de meydana gelir. 

  • Dinamiktir, pek çok ögeyi içinde barındıran dinamik bir yapıdır.

Sosyal Yapı Nedir?

Sosyal yapı toplumu oluşturan etmenlerin bütünüdür. Sosyal yapının kültürel yani manevi ve fiziki yani maddi yönü vardır. Kültürel yapı toplumun yapı taşları arasındaki ilişkilerdir. Fiziki yapı da nüfusun yaşayış biçimini yani dıştan görünüşünü oluşturur. Yazılı olmayan gelenek ve görenekler de sosyal yapının manevi yönü arasındadır. Örneğin Türkiye’de sosyal yapı dini inançlar etrafında şekillenir.

Toplumda ihtiyaçları karşılamak için sürekliliği olan, sosyal gruplar, örgütler ve yapılar vardır. Bu yapıların hepsinin toplum içinde görevleri ve sorumlulukları bulunur. Görev ve sorumlulukları sayesinde de birbirlerine bağlanırlar. Toplumsal yapı kavramı Sanayi Devrimi sonucunda oluşan kentleşmesi ifade etmek için kullanılmıştır. Sosyal yapı ise ilk çağlardan günümüze birbirinden farklı grupları da kapsayan kavram olarak kullanılmıştır.

Toplumsal yapı, sosyal sistemin ve sosyal hayatın tümünü kapsar. Demografik yapı, ekonomik yapı, siyasi yapı, yerleşim düzeni, din, kültür, ırk, gelenek ve görenekler bu yapının içindedir ve değişiklik gösterebilir. Toplumun sosyal yapısı incelenirken fiili durum göz önünde bulundurulur. 

Toplumsal Statü, Toplumda, grupta ya da organizasyonda bireyin konumunu belirleyen durum, Öğretmen, doktor, mühendis statüleri, Toplumsal Rol, Bireyin belirli bir konumda üstlendiği görev veya davranış biçimi, Öğretmenlik, ebeveynlik gibi roller, Toplumsal Grup, Ortak amaç çerçevesinde bir araya gelen bireylerin oluşturduğu yapı, Spor kulüpleri, meslek odaları gibi gruplar, Toplumsal Sınıf, Ekonomik ve kültürel bakımdan ayırt edilen bireylerin oluşturduğu kategoriler, İşçi sınıfı, burjuva sınıfı gibi toplumsal sınıflar, Toplumsal Kurum, Toplum içinde örgütlü hareket eden insanların oluşturduğu yapılar, Hukuk sistemi, dini inanışlar, aile kurumu, Kültür, Bir toplumun yüzyılları kapsayan birikimi, tarih boyunca öğrendikleri bilgileri, sanatı, hukuku, inancı, değerleri ve hünerleri, Türk kültürü, İslam kültürü gibi kültürel yapılar, Dil, Toplumun ortak malı olan ve toplumsal ilişkilerin kurulabilmesi için gereken araç, Türkçe, İngilizce, Fransızca gibi diller, Din, Bir toplumun inanç sistemini ve değerlerini belirleyen manevi yapı, İslam, Hristiyanlık, Budizm gibi dinler, Örf ve Adetler, Kültürel değerlerin bir parçası olarak toplumlar arası farklılık gösteren geleneksel uygulamalar, Ramazan Bayramı kutlamaları, çeyiz geleneği gibi örf ve adetler, Değer Yargıları, Bir toplumda hakim olan ve bireylerin düşünce ve davranışlarını şekillendiren normlar, Özgürlük, dürüstlük, adalet gibi değer yargıları
toplumsal yapı toplumsal yapı nedir toplumsal yapı ve unsurları toplumsal yapının özellikleri sosyal yapı toplum
Boynuna parlak kırmızı bir başörtüsü bağlamış bir kadın kameraya bakıyor. Koyu renk gözleri uzun siyah kirpikleriyle çerçevelenmiş ve yüzünde ciddi bir ifade var. Hafif bir kumaştan yapılmış olan eşarp omuzlarından ve göğsünden aşağıya yumuşak bir şekilde düşüyor. Saçları yüzünden geriye doğru toplanmış ve kollarını önünde kavuşturmuş bir şekilde duruyor. Kendinden emin ve kararlı görünüyor, karşısına ne çıkarsa çıksın üstesinden gelmeye hazır.
Neşe Polat
Blog Yazarı

Bayburt'ta doğdu. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon ve Sinema bölümünden mezun oldu. Medya sektöründe çalıştı. Yayınevlerinde editörlük yaptı.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.
İki genç oğlan, etraflarına kitaplar yığılmış bir masada oturmaktadır. Çocuklardan biri sarı saçlı ve elini çenesine götürmüş, düşünceli bir şekilde masaya bakıyor. Masanın üzerinde bir küre ve bir kutu keçeli kalem var. Ayrıca yeşil bir kitap ayracı çıkıntı yapmış açık bir kitap var. Diğer çocuk ellerini kucağına koymuş, açık kitaba bakmaktadır. Çocukların etrafı, yakın çekim bir çocuk kitabı da dahil olmak üzere çeşitli kitaplarla çevrili. İkisi de odaklanmış ve dikkatli, kitapların dünyasını keşfederken derin düşüncelere dalmışlar.
Eğitim

Eğitimde Sosyal Adalet Ne İfade Ediyor?

21 Aralık 2020
Bir adam ahşap çerçeveli bir pencerenin önündeki merdivenin tepesinde duruyor. Kahverengi bir ceket giymiş ve beyaz gömleğinin içinde bacakları görünüyor. Arkasındaki gökyüzü beyaz bulutlarla kaplıdır ve arka planda bulanık bir kadın görüntüsü vardır. Pencerenin üzerinde panjur ya da kepenk olabilecek beyaz dikdörtgen nesneler var. Adam pencereden dışarı bakıyor gibi görünüyor, ifadesi okunamıyor. Kendinden emin bir şekilde ayakta duruyor, dünya karşısına ne çıkarırsa çıkarsın üstesinden gelmeye hazır.
Nedir?

Toplumsal Cinsiyet Rolleri

08 Haziran 2021
Resmin ortasındaki beyaz masanın üzerinde kâğıttan bir ev yer almaktadır. Ev beyaz ve mavi süslemeli ve duvarları boyunca birçok penceresi var. Evin sağ tarafında sarı bir kalem ve yanında birkaç bardak yer alıyor. Masanın alt kısmı hafifçe görülebiliyor ve sola doğru renkli bir nesnenin yakın çekimi var. Kağıt evin iki tepeli bir çatısı ve zar zor görülebilen bir bacası var. Masanın üzerindeki bardaklar ince gümüş kenarlı şeffaf camdan yapılmıştır. Soldaki nesnenin renkleri canlı ve çeşitlidir, bu da evin sessiz tonlarıyla ilginç bir kontrast oluşturmaktadır.
Bölümler

Yapı Ressamlığı Bölümü (MYO)

01 Ocak 2021
Bu, üzerinde eller olan bir kitabın yakın çekim görüntüsüdür. Kitabın kapağında parlak turuncu bir arka plan üzerinde metin ve çizimler bulunmaktadır. Kapağın üzerinde beyaz bir barkod da bulunmaktadır. Eller görüntüdeki kişinin yüzünü kapatmaktadır. Resmin sağ üst köşesinde siyah beyaz bir işaret fotoğrafı var. Sağ alt köşede ise bir şehrin planı yer almaktadır. Sol alt köşede ise bir kişinin bacaklarının yakın çekimi yer alıyor. Genel olarak bu görüntü, üzerinde eller ve kapağında çeşitli diğer tasarımlar ve semboller bulunan bir kitabın yakın çekimidir.
Kişisel Gelişim

Mimarların Okuması Gereken 10 Kitap

26 Mart 2021
Bu çevrimiçi kursta gülümseyen ve elinde mikrofon tutan bir sunucu veya spiker yer almaktadır. Görüntü, bulanık bir kask arka planıyla sunucunun yüzünün yakın çekimini yakalıyor. Ayrıca çerçevede siyah zemin üzerine beyaz harflerle yazılmış siyah beyaz bir işaret bulunmaktadır. Bu eğitim, bir sunucunun veya spikerin rolü, bu iş için gerekli beceriler ve izleyicilerin beklentileri hakkında derinlemesine bir inceleme sunmaktadır. Katılımcılar kendinden emin ve net bir şekilde nasıl konuşacaklarını, bir etkinliğe nasıl hazırlanacaklarını ve beden dili ve vokal teknikleri gibi teknikleri kullanarak izleyicilerle nasıl etkileşim kuracaklarını öğreneceklerdir. Ayrıca profesyonel bir sunum yapmalarına yardımcı olacak en son teknoloji ve araçlarla tanışacaklar. Eğitimin sonunda katılımcılar kendilerine daha fazla güvenecek ve mesajlarını etkili bir şekilde iletebileceklerdir.
5
(4)

Sunuculuk - Spikerlik Eğitimi

11 Konu5 Saat
Uzun siyah saçlı güzel bir kadın kameraya ışıl ışıl gülümsüyor. Doğal, ışıltılı bir parıltısı var ve gözleri sevinçle parlıyor. Üzerinde yakası açık beyaz bir elbise ve lacivert bir hırka var. Elleri önünde kenetlenmiş ve başı hafifçe sola doğru eğilmiş. Mutlu ve memnun görünüyor ve gülümsemesi iç huzurunu yansıtıyor. Görüntüsü yemyeşil bir arka planla çerçevelenmiş ve güneş yüzünde parlıyor. Bu, tek bir karede yakalanmış neşeli, zamansız bir an.Nurcan Usta Diriker
₺1102₺0
Hırslı bir kız (30'larında) modern bir çalışma alanında oturmuş, dizüstü imac'inde bir filmi analiz etmekle meşgul. Sarı saçları görünüyor. Öğrencinin etrafına çeşitli sinema türleri ve film teorisi hakkında kitaplar serpiştirilmiş. Film posterleri, kamera ve tripod gibi film yapım ekipmanlarıyla dolu rahat oda, tutkulu bir öğrenme ortamını yansıtıyor. Elinde notları ve kalemi olan öğrenci adanmışlığı simgeliyor ve 'Sinematik Tür Çalışmaları' başlıklı bir ders aracılığıyla film okuryazarlığını ve sinematik türlere ilişkin anlayışını geliştirmeye kendini adamış durumda.
5
(4)

Sinemada Türsel Okumalar Eğitimi

7 Konu10 Saat
Kısa, siyah saçlı bir adam resmi siyah bir takım elbise giymiş ve mavi kravat takmış. İyi aydınlatılmış bir odada ayakta duruyor ve ciddi bir ifadeyle önüne bakıyor. Ellerini önünde kavuşturmuş ve belinde kahverengi deri bir kemer var. Duruşu kendinden emin ve bakışları odaklanmış. Otuzlu yaşlarının ortalarında görünüyor ve kıyafetleri düzgün ve şık. Kare bir çene çizgisi ve temiz traşlı bir yüzü var. Gözleri kahverengi ve kaşları belirgin. Güçlü ve kararlı bir görünümü var.Dr. Özgür Yılmazkol
₺1254₺0
Bu, blog yazmayla ilgili bir çevrimiçi kursun görüntüsüdür. Takım elbiseli bir adam kara tahtanın önünde oturuyor, gözlüklü ve sakallı, bilgi ve otorite izlenimi veriyor. Konuşmacıyı dikkatle dinliyor gibi görünüyor. Tahtanın üzerinde siyah beyaz bir 'B' harfi var, muhtemelen blog yazmaya atıfta bulunuyor. Adamın üzerinde düğmesi yakından çekilmiş bir gömlek ve kolunda bir saat vardır. Gözleri de görülebiliyor, bu da dikkatle dinlediğini gösteriyor. Tüm bu ayrıntılar adamın bir blog kursuna katıldığına işaret ediyor. Bu görüntü sayesinde dijital çağda blog yazmanın önemini görebiliyoruz.
4.5
(87)

Blog Yazarlığı Eğitimi

9 Konu5 Saat
Bu, koyu mavi takım elbise giyen bir adamın fotoğrafı. Arkasında beyaz bir duvar olan parlak ışıklı bir odada durmaktadır. Adamın kısa siyah saçları var ve yüzünde ciddi bir ifadeyle önüne bakıyor. Beyaz bir elbise gömleği, mavi çizgili bir kravat ve koyu mavi bir takım elbise ceketi giymektedir. Ayrıca siyah elbise pantolonu ve siyah elbise ayakkabıları giymektedir. Elleri yanındadır ve sol bileğinde bir saat takılıdır. Adam kendinden emin ve sakin görünüyor.Dr. Bilal Şentürk
₺755₺0