Satranç Oynamak İsteyenler için Uzmanından Tüyolar

Erdem Turan ile zeka ve strateji oyunu olan satranç hakkında konuşacağız. Satranç taktikleri alacağız. Erdem Turan Enstitüde Satranç Eğitimi eğitmeni.

Erdem Turan Kimdir?

Çocuk gelişimciyim ve sosyoloğum. Aynı zamanda da satranç antrenörüyüm. Çocuk gelişimi ve sosyolog kimliğim satranç eğitimlerimde faydalı oluyor. Yaklaşık 15-16 yıldır eğitim sektöründe satranç eğitimi; akıl ve zeka oyunları eğitimleri veriyorum. Uzun süre kendime ait bir kreş işlettim. Son 5-6 yıldır satranca yoğunlaşmış durumdayım. Amacımız satrancı sevdirmek. 

Satranç Nedir? Bize Satrancı Anlatır Mısınız?

Satranç bir savaş strateji oyunudur. Oyuna dökülmeden önce bir masa hazırlanır engebeler koyulur, cepheler hazırlanır, savaş hazırlığı yapılır. Bir süre sonra demişler ki biz bunu bir oyuna çevirelim. İlk çıkış noktası diye söylenir.

Hindistan’da aklı fikri savaş olan bir hükümdar var. Bir süre sonra bana bir oyun hazırlansın diyor. Bir alim satranç oyununu getiriyor, tanıdık geliyor ve çok seviyor. Alime sen bunu hediye ettin ben de sana iyilik yapayım diyor. Israr edince her kareye bir buğday koyacaksın, her kareye artırarak buğday ver diyor. Hesaplama yapıyorlar. Dünyanın 3-4 yıllık buğday hasadına denk geliyor. Sonrasında zalimliği bıraktığı söyleniyor. Bilinen çıkış noktası Hindistan’dı sonra Mısır’da kullanıldığı da ortaya çıktı. 

Belirli Bir Başlama Yaşı Var Mı?

Satrancı somutlaştırabilmesi için en az 48 aylık olmasını bekleriz. 48-50-52 aylık olduğunda 10 dakikada öğreteceğin bir şeyi daha erken 10 saatte öğreteceksiniz. O yüzden 48 ay ideal başlamak için. 

Satrancın Çocuklar Üzerindeki Etkileri, Faydaları Nelerdir?

Algoritmik düşünmeyi öğreniyorlar. Bir sonraki hamleyi hesaplamayı, ödün vermeyi, kendilerini korumayı öğreniyorlar. Her şeyin bir somut kazancının olmaması gerektiğini öğreniyorlar. Bütün taşları yersin ama oyunu kazanamazsın. Feda kavramı vardır satrançta. Şüphelenmeyi ve bir sonraki hamlede gelebilecek kötü hamleyi hesaplayarak hayatına yansıtmasıdır. 

Demans, Parkinson Hastaları İçinde Önerebilir Miyiz?

Bu konuda bilirkişi değilim ama çok fazla örnek var. Başlangıç düzeyindeki Parkinson hastalarında %25-30 iyileştirme görüldüğü söyleniyor. Bir antrenmandır aslında. Parkinson hastalarında kilitlenme oluyormuş, satranç oynayanlarda 1 sene bir buçuk sene kilitlenme olmadığı dönüşlerini aldım. Geçmişte satranç oynayıp, demans hastalığına yakalanan kişilerde %50 civarı hastalığın seyrinin farklı olduğu söylenen bir durum.

Satrancı Öğrenebilmem İçin Ne Kadar Vakit Ayırmam Gerekiyor?

Enstitü eğitimlerinde 5 saatte başlangıç düzeyinde oynayabilecek şekilde öğretiyoruz. Pratik de gerekir. Her pratik bir şey öğretir. Sonra bakar ki planlar yapıyor.

Satrançta Oynatılan Taşların İsimleri Nelerdir? Dizilimi Nasıl Olur?

En uzun boylu olan şah, kaybetmememiz gereken taş. Yanındaki de vezir. En güçlü taşımız. Köşelerde kalelerimiz olur. Kalelerimizden sonra atlarımız ve fillerimiz var. Piyonlarımız var, sayı olarak olan yaya piyadeleri temsil eder. İsimler coğrafyalara göre değişiklik gösterir. Kaleleri köşelere koyduktan sonra atları yanına bağlıyoruz, at yalnız kalmasın diye arkadaşı fili koyduk. Kalan iki boşluğa şah ve matı yerleştirdik. Önüne de piyonları yerleştirdik.

Satrançta İlk Hangi Taraf Başlar?

Beyaz taşlarla başlanır. Piyonlarla oynar ya da diğer taşların üstünden atlayan atla oynarsınız. Ben de atla ya da şahımın önündeki piyonu oynarım.

Şah Mat Gibi Farklı Terimler Var Mı?

Mat farsça bir kelimdir, şahın yenilişi anlamındadır. Biz de şah ve mattır. Çoban matı, dünyadaki en popüler ve kısa matlardan biridir. Çeşit çeşit matlar var. 

2021 Mart Top 10 Listede İlk 3’te Carlsen, Caurana Ve Ding Var. Sizce Başarılarının Sırrı Nedir?

satranç konusunda en üst mertebedeki insanlar. çok farklı bakış açıları var. tahmin daha edemiyorum bazen, 3 tane peş peşe taş fedasıyla oyun kazandığı oluyor. futbolda messi, ronaldo vardır, satrançta da onlar. hayatlarını satranca adamışlar. onların yaşam biçimi olmuş artık. oraya geldikten sonra kalmaya çalışmak da çok zor, rakipler de zorlu geliyor. çok iyi oyuncular da alttan yukarıya geliyorlar.

Satranç Oynamak İş veya Sosyal Hayatımızda Bizlere Ne Gibi Katkılar Sağlıyor?

Küçük yaş gurubuyla çalışmamım nedeni, madalya kazansınlar değil. satranç oynasın ve satrancın kazanımlarını özümsesin. Nedir bu kazanımlar? Zeka gelişimi, odaklanma becerileri, 4-5 adım sonrasını hesaplayabilmesi. PISA sınavlarında iyi derece alan öğrencilerin çoğu satranç oyuncusu. YKS’de derece yapan öğrencilere bakıyoruz, çoğu lisanslı satranç oyuncusu. 
Orta 1’de mektup arkadaşım vardı Sudan’dan. Onunla hamle yazar gönderirdik. 3 buçuk sene oynadık ve anca bitirebildik. Günümüz turnuvaları süreli olduğu için başlayıp bitiyor.

Satranç Nasıl Kazanılır? Tüyoları Rica Edebilir Miyiz?

Satrançta tahtanın ortasında merkez kareler vardır. Merkez kareler galibi de savunmayı da belirler. O merkez 4 kare kimdeyse hakimiyet de ondadır. Oyuna 1-0 2-0 önde başlamış olur. Amaç merkez karelerin hakimiyetini sağlamak ve sonrasında hamleler geliştirmek. Ünlü açılışlar vardır; hepsinin temel noktası merkez noktalar içindir. Gazi Mustafa Kemal Atatürk neden Ankara’yı başkent seçmiştir? Konumu da sebeplerden biridir. Satranç tahtasındaki merkez kareler de bu yüzden önemlidir. Bütün tahtaya hakimdir. Öğrencilerime elinde ne varsa kullan derim. Hareket etmemiş taşın kalmasın. Hepsini bir şekilde oyuna sürmek lazım, gerekirse de kaybetmek lazım ama oynanmamış taş kalmamalı.

Satranç Nedir? 

Satranç bir savaş strateji oyunudur. Oyuna dökülmeden önce bir masa hazırlanır engebeler koyulur, cepheler hazırlanır, savaş hazırlığı yapılır. Bir süre sonra demişler ki biz bunu bir oyuna çevirelim. İlk çıkış noktası diye söylenir.

Satrancın Çocuklar Üzerindeki Etkileri, Faydaları Nelerdir?

Satrançla birlikte algoritmik düşünmeyi öğreniyorlar. Bir sonraki hamleyi hesaplamayı, ödün vermeyi, kendilerini korumayı öğreniyorlar. Her şeyin bir somut kazancının olmaması gerektiğini öğreniyorlar.

Satrancı Öğrenebilmem İçin Ne Kadar Vakit Ayırmam Gerekiyor?

Enstitü eğitimlerinde 5 saatte başlangıç düzeyinde oynayabilecek şekilde öğretiyoruz. Pratik de gerekir. Her pratik bir şey öğretir.