Rehberlik ve Psikolojik Danışman Nedir? Ne İş Yapar?

Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlar, çoğunlukla okullarda “rehber öğretmen” unvanıyla çalışan kişilerdir. Okul dışındaki çalışma alanları ise, Rehberlik ve Psikolojik Danışma Merkezleri türündeki iş yerleridir. Ayrıca, bazı kurumlarda da Rehberlik Servisi adı altında birimler bulunuyor ve bu danışmanlar orada çalışanlara da hizmet verebiliyor.

Rehberlik ve psikolojik destek faaliyetleri, 1950’li yıllardan beri ülkemizin gündemindedir ve eğitim sistemimize adapte edilmeye başlanmıştır. Önceki yıllarda yapılmış olan bir müfredat programı içeriğinde, öğrencilere “kılavuzluk” etmesi istenen öğretmenlerden bahsedilmiştir. O yıllardan beri gelişerek devam eden psikolojik danışmanlık faaliyetleri, öğrencilerin eğitim hayatlarındaki sorunları çözmek için bir yoldur. 

Okullarda yapılan rehberlik ve psikolojik danışmanlık faaliyetleri; öğrencilerin kişisel gelişimlerinin daha sağlıklı olmasına fayda sağlıyor. Çocukların merakları, yetenekleri ve ihtiyaçları gözetilerek danışmanlık yapılması; eğitim hayatına da destek olan bir durumdur.

Psikoloji biliminin yıllar içinde gelişmesiyle birlikte değişen teoriler ve ortaya çıkan yeni meslekler, rehberlik servislerini de geliştirmiştir. Bu danışmanlık hizmetlerinde, danışanın kendisini tanıması ve hayatıyla ilgili istekleri baz alınarak çalışmalar yapılmakta. Öğrencilerin daha sağlıklı bir gelişim evresi geçirmeleri, eğitim hayatlarının da sağlıklı bir şekilde ilerlemesini sağlıyor.

Bu yazımızda ele alacağımız başlıklar şunlar: “Rehberlik ve Psikolojik Danışman nedir?”, “Rehberlik ve Psikolojik Danışman ne iş yapar?”, “Rehberlik ve Psikolojik Danışman nasıl olunur?” ve “Rehberlik ve Psikolojik Danışman maaşları."

Rehberlik ve Psikolojik Danışman konusuyla ilgili merak edilen konu başlıklarına birlikte göz atmaya ne dersiniz?

Rehberlik ve Psikolojik Danışman Nedir?

“Rehberlik ve psikolojik danışman nedir?” diye sorulacak olursa cevabı, “koruyucu ruh sağlığı hizmeti sunan yetkili kişidir” diyebiliriz. Bu kişiler genellikle, insanların hayatları için bir yol gösterme ve sorunları çözme yardımcısıdır. Bu danışmanlar, eğitim kurumlarında var olduğu gibi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık merkezlerinde de bulunabiliyorlar. Bu uzmanlar, ruhsal hastalıkları olmayan, uyum sorunları yaşayan kişilere danışmanlık hizmeti verirler.

Eğitim kurumlarında çalışan bu danışmanlar biraz daha farklı konularda danışmanlık yaparlar. Örneğin; öğrencilerin uyum, arkadaşlarıyla iletişim ve sınavlarla ilgili kaygı gibi çeşitli konularda onlara destek olurlar. Okullarda çalışan rehberlik ve psikolojik danışmanlara “rehber öğretmen” de deniliyor ve bu nedenle öğretmenlik haklarından yararlanabiliyorlar.

Rehber öğretmenler sayesinde, öğrencilerin okul ortamında yaşadıkları sorunları aşmak daha kolay olabiliyor. Çocukların ve gençlerin gelişim aşamalarının sağlıklı ve sorunsuz bir şekilde ilerleyebilmesi için bu uzmanlara ihtiyaç bulunuyor. Öğrencilerin yaşadığı her türlü fiziksel, sosyal, duygusal ve ruhsal sorunlar, Rehber öğretmen adı verilen Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlarla aşılabiliyor. Öğrencilerin gelişim dönemlerinde, hem kendilerine rol model olacak hem de kendilerine rehberlik edecek kişilere ihtiyaçları vardır. İhtiyaç duyulan bu kişiler, rehber öğretmenlerinden başkası değildir.

Okul dışındaki bu danışmanlar, çeşitli kurumlarda Rehberlik Servisinde ve Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Merkezlerinde çalışır. Bu danışmanların; hem okulda hem de diğer kurumlarda yaptıkları faaliyetler sayesinde, toplum sağlığını koruyucu bir işlevleri vardır. Rehberlik ve Psikolojik Danışman genel olarak; danışan kişinin zihinsel, duygusal ve sosyal açıdan kendini tanımasına kılavuzluk eder.

Ayrıca bireylerin sorun çözme konusundaki becerilerini geliştiren ve doğru karar vermesine yardımcı olan bir rolleri de vardır. Danışmanlık faaliyetleri genellikle yüz yüze olarak yapılır ve sorunlara birlikte çözüm yolu bulmak için yapılan bir iletişimdir. Danışmanlıkta, öğrencilerin okul içinde veya dışında yaşadıkları sorunlara çözmelerinde onlara yardımcı olmak esastır. 

Öğrencilerin kendi kişiliklerini anlamaları, problemlerini çözebilmeleri ve yeteneklerinin farkına varmalarında destektir bu danışmanlar. Ayrıca öğrencilerin eğitim ve aile hayatlarının sağlıklı bir şekilde devam etmesi konusunda en büyük yardımcılardır. İnsan psikolojisinin karmaşıklığını düşünürsek, rehberlik ve psikolojik danışmanların ne kadar gerekli olduğunu düşünürüz. Gerek öğrenciler için gerekse de toplumun diğer bireyleri için olsun, bu hizmetler sağlıklı bir toplum için elzemdir.

Hem rehberlik hem de psikolojik danışma konusundaki hizmetler iki şekilde düzenlenebiliyor. Bireysel danışmanlık ve grup danışmanlığı şeklinde yapılabilen bu çalışmaların kendilerine özgü faydaları bulunuyor. İki tür danışmanlıkta da ortak olan nokta, bireylerin kişisel ve meslekî sorunlarıyla ilgili olmasıdır. 

Rehberlik ve Psikolojik Danışma çalışmalarında kullanılan tekniklerden bazıları şunlardır:

• Soru Listesi

• Anket

• Otobiyografi

• Gözlem

• Problem Tarama Listesi

• Başarı / Kabiliyet Karşılaştırma Tablosu

• Değerlendirme Cetveli

• Vaka incelemesi

• Aile Danışmanlığı

Rehberlik ve Psikolojik Danışman Ne İş Yapar? 

Rehberlik ve Psikolojik Danışman, MEB’e bağlı okullarda, Bakanlığın onayladığı müfredata göre programını hazırlar ve yürütür. Ayrıca, özel eğitim kurumları ve Rehberlik Araştırma Merkezlerinde rehber öğretmen veya psikolojik danışman olarak çalışır. 

• Rehberlik ve Psikolojik Danışmanın iş ortamlarında yaptıkları görevlerden bazıları şunlardır:

• Danışan bireye sorular yöneltmek ve cevaplarını dinlemek,

• Gözlem ve vaka öyküleri gibi tekniklerle, danışan kişinin hikâyesini oluşturmak, 

• Danışanın fiziksel, psikolojik ve sosyal problemlerini bütün olarak ele almak, 

• Psikolojik değerlendirmelerin sonuçlarına göre danışan için bir plan hazırlamak,

• Terapi plânını danışan kişiyle ve gerekirse ilgili diğer kişilerle paylaşmak,

• Danışan kişiye, olaylarla ilgili farklı bakış yollarını önermek, 

• Danışanın davranışsal sorunlarıyla ilgili olarak davranış terapisi yapmak,

• Danışanın aile üyeleri ile ilgili sorunları için aile terapisi uygulamak,

• Danışanın diğer insanlarla sağlıklı ilişkiler kurabilmeleri için beceri kazandırmak,

• Kişisel ve meslekî gelişim konularında bilgiler vererek yol göstermek. 

• becerilerinde yeterlilik ve kendine güven kazanmalarına yardımcı olmak. 

Rehberlik ve Psikolojik Danışman Maaşları

Rehberlik ve Psikolojik Danışman maaşları, çalıştıkları kurumlara göre değişkenlik gösterebiliyor. Bu kişilerin kariyerlerinde akademik olarak ilerledikçe aldıkları ortalama maaşlar da artış göstermekte. 2020 yılı itibarıyla, devlet okullarında çalışan Rehber öğretmenlerin ortalama gelirleri 4.000-4.500 TL arası değişiyor.

Rehberlik ve araştırma merkezleri ise eğitim kurumlarına göre yüksek bir maaş aralığına sahiptir. Merkezlerde çalışan danışmanların maaşlarının 5.500-6.500-TL arasında değiştiği biliniyor. Eğitim, seminer ve sertifika programlarıyla desteklenen bir kariyer hayatında; farklı iş fırsatları ve alternatif gelir kaynakları da mümkün olabiliyor. 

Ayrıca belirtmemiz gerekir ki, akademik kariyerini geliştiren mezunların maaşlarında da farklar olabiliyor. Bunun sebebi de lisans mezunu ile yüksek lisans veya doktora mezunu bir adayın maaşının aynı olmamasıdır. Akademik basamakları çıktıkça, daha yüksek maaşlar almak mümkün olabiliyor. 

bunların dışında, rehberlik ve psikolojik danışmanların akademik ortamlarda da çalışmaları söz konusudur. yükseköğretim kurumlarında çalışabilmek için ales sınavından yeterli bir puan almak ve üniversitelere başvuruda bulunmak gerekiyor. üniversitede akademisyen olarak çalışan danışmanların aldıkları maaşların ortaöğretim kurumları ve pdr merkezlerinden daha yüksek olduğu biliniyor. 

Rehberlik ve Psikolojik Danışman Nasıl Olunur?

“Rehberlik ve Psikolojik Danışman nasıl olunur?” sorusunun cevabını arayanlara şunu söyleyebiliriz:

Üniversitelerin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık lisans bölümü ile Psikoloji lisans bölümünü bitiren mezunlarına tanınan bir haktır. Bu bölümler, Eşit ağırlık puan türüyle öğrenci alan bir lisans bölümleridir. Rehberlik ve psikolojik danışman olarak çalışabilmek için öncelikle bu şartı yerine getirmek gerekiyor. Bu bölümlerden mezun olan adayların bu mesleği seçebilme şartlarından diğeri de KPSS’den yeterli puan alarak atanabilmektir. KPSS koşulu, devlet kurumlarında çalışmak isteyen mezunlar için gerekli bir şarttır. Özel kurumlarda çalışabilmek için KPSS şartı aranmayabiliyor. 

Bu iki şartın dışında, psikolojik danışman olabilmek için gerekli olan kişisel özellikler de bulunuyor. Bu nitelikler: danışanlara empati ile yaklaşabilmek, stres yönetimi becerisine sahip olmak ve yüksek gözlem gücüne sahip olmaktır. Ayrıca iletişim yeteneklerinin yüksek olması ve duygusal durumlara karşı dirençli tutum edinebilmek de gereklidir.

Şimdi gelelim Rehberlik ve Psikolojik Danışman unvanını alanlara… Bu kişiler, MEB’e bağlı devlet okullarında ve özel okullarda Rehber öğretmen sıfatıyla çalışabilmekteler. Rehber öğretmen olarak atanmalarının nedeni, öğretmenlik haklarına sahip olabilmeleriyle ilgilidir. Bu kişiler, rehber öğretmen olarak özel eğitim kurumları bünyesinde de çalışabiliyor. 

Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlar, yine MEB’e bağlı olan Rehberlik Araştırma Merkezlerinde veya Özel Psikolojik Danışmanlık Merkezlerinde çalışabiliyorlar. Bu yerlerin dışında, özel firmalardaki rehberlik servisleri gibi birimlerde de çalışabiliyorlar. Rehberlik araştırma merkezleri ve psikolojik danışmanlık merkezlerinde çalışan uzmanlar; psikoterapist unvanıyla çalışırlar. 

Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlar, temel psikoterapi eğitimleri alarak terapist de olabilirler. Bu temel psikoterapi eğitimleri; bireysel terapi, aile terapisi, bilişsel terapi, oyun terapisi gibi eğitimler. Bu eğitimleri alan danışmanlar, eğitim merkezlerinde veya online eğitim kurumlarında eğitmenlik de yapabilirler.