Mentor Nedir? Mentorluk Ne Demek?
Kavram | Açıklama | Örnek |
---|---|---|
Mentor | Kurumların veya kişilerin karar alırken deneyimlerini aktaran, yol gösteren ve kaynakların doğru kullanılmasını sağlayan kişi. | Kurumun kıdemli yöneticisi yeni gelecek yöneticilere mentorluk yapabilir. |
Mentorluk | Mentor ile daha az deneyime sahip kişi (mentee) arasında gerçekleşen bilgi paylaşım süreci. | Bir akademisyen, doktora yapmaya başlayan bir öğrenciye mentorluk edebilir. |
Formal Mentorluk | Mentee ve mentorun kurum içerisinde belirlendiği, amacı fayda ölçülebilen bir süreç. | Bir iş yerinde kıdemli bir çalışan, yeni başlayan bir çalışana mentorluk yaparsa bu formal bir mentorluk olur. |
İnformal Mentorluk | Genellikle usta çırak ilişkisi içerisinde ilerleyen, danışanın kariyer gelişimi için mentorun tecrübelerinden faydalanabileceği bir süreç. | Bir çırak, ustasından esnaflık hakkında bilgi ve tecrübe edinirken bu durum informal mentorluk örneği olabilir. |
Mentorun Özellikleri | Deneyimli, kendini ispatlamış olmalı, önyargısız fikirler oluşturmalı ve yeni bakış açısı kazandırmalı, motivasyon ve enerji kaynağı olmalıdır. | Alanında uzman, tecrübeli bir profesör veya iş insanı. |
Mentorluk İlişkisinin Başlaması | Mentor ve mentee arasındaki ilişki, hedeflerin belirlenmesi ve bu yönde adımlar atılmasıyla başlar. | Yeni bir işe başlamak isteyen bir kişi, bu alanda deneyimli bir kişiyi mentoru olarak seçip, kariyer planlaması yapabilir. |
İletişim ve Görüşme Koşulları | Mentorluk ilişkisinde toplantıların ne zaman ve nasıl yapılacağına ilişkin prensipler belirlenir. | Mentor ve mentee ayda bir kez yüz yüze görüşme kararı alabilirler. |
Toplantı Ajandası ve Sorular | Mentee'nin toplantının verimli geçmesi için soruları önceden hazırlaması gereken durumlar olabilmektedir. | Mentee, toplantı öncesinde kendi çıktısını ve hedefini güncellemiş, aşamaları ve soruları yazılı hale getirmeli. |
Mentorluk Faaliyetleri | Mentorluk sürecinde gerçekleşen faaliyetler mentee'nin hedefine ulaşmasına yardımcı olma işlemidir. | Mentorun, mentee'ye bir proje üzerinde yol göstermesi veya ihtiyacı olan bilgi ve tecrübeyi paylaşması. |
Mentor Seçimi | Mentor olacak kişi, mentee'nin hedeflerine ulaşmasında yardımcı olacak kişisel ve profesyonel özelliklere sahip olmalıdır. | Uzman olduğu alanda yetkin, deneyimli ve iletişimi güçlü bir kişinin seçimi. |
Mentor kelimesi yeni bir kavram gibi görünse de kökeni 3500 yıl öncesine dayanmaktadır ve mitolojiden gelmektedir. Yunanlı Homeros’un Odysseia destanına göre İthaca Kralı Ulysses, Truva Savaşı’ na gitmeden önce oğlu Telemachus’u en yakın arkadaşı ve sadık dostu Mentora emanet eder. Mentorun görevi kralın yokluğunda oğlunu yetiştirip, eğitmektir. Kral savaştan ancak yirmi yıl sonra dönebilmiş ve Mentor onun yokluğunda Telemachus’un özel eğitmeni ve akıl hocası haline gelmiştir. Orta Çağ’da ise mentorluğu “öğretmen – öğrenci” ilişkisi içerisinde, öğrencinin mentorun deneyimlerinden faydalandığı ve kendisini geliştirdiği, çalışmak istediği konuda cesaret aldığı şeklinde yorumlayabiliriz.
Mentor Ne Demek?
Kurumların veya kişilerin herhangi bir konu hakkında karar alırken, kişisel deneyimlerini aktaran, iş birliği yapan, yol gösteren ve kaynakların doğru kullanılmasını sağlayan, sürecin verimli bir şekilde ilerlemesini sağlayan kişiye mentor denir. Ya da mentoru, kurumda farklı görevlerde çalışıp, tecrübe kazanmış ve elde ettiği deneyimi astlarına aktararak şirket politikası, hedefleri, çalışma stratejileri ve kariyerleri hakkında yönlendirme ve tavsiyelerde bulunan kişi olarak da açıklayabiliriz.
Kısacası, sizden daha üstün olduğunu düşündüğünüz ve değerli tecrübelerinden faydalanmak istediğiniz kişi, sizin potansiyel mentorunuzdur, güvenilir bir rehber görevi görür. Sizi başarıya taşıyacak olan iyi bir mentorun kendine has özellikleri bulunmalıdır.
Deneyimli ve kendini ispatlamış olmalıdır. Zor problemler işe baş etmenize ve tekrar yaşamamanıza yönelik stratejiler geliştirmenize yardımcı olur.
Önyargısız fikirler oluşturmalı ve yeni bakış açısı kazandırmalıdır. İçinden çıkılmaz gibi gördüğünüz problemlere yaklaşımınızı değiştirmenizi sağlar. Sorunlarınızı farklı bakış açısı ile ele almanızı ve doğru sorular ile çözüme kavuşturmanıza destek olur.
Mentorunuz motivasyon ve enerji kaynağınız olmalıdır. Başarmak istediğiniz konu ile ilgili zaferinizde motivasyonunuzun artmasını sağlar. Enerjinizin düşmesine yol açacak nedenleri ortadan kaldırmaya çalışır.
Ulaşılmaz olarak gördüğünüz kişilere ulaşmanızı sağlar. Uzun yıllar sektörde olmasının verdiği deneyim ile mentorun network’ü geniştir. Bu yüzden sizi de alanında uzman kişiler ile bir araya getirebilir.
Mentorunuz aynı zamanda müttefikiniz olmalıdır. Sizin sadece başarı kazanmanıza değil, hataya düşmenizi de engellerken sıradan olmaktan uzaklaştırır.
Ulaşılabilir hedefler belirlemenize yardımcı olur. Uzun ve kısa vadede belirlediğiniz hedeflere ulaşmanızı sağlar.
Mentor sizi sorumlu tutar. Hedeflerinize ulaşırken yaptıklarınızdan sizin sorumlu olduğunuzu hatırlatarak, girişimin doğru yolda olup olmadığından emin olmak ister.
Mentorluk Nedir?
Mentor ile mentee (danışan) arasından gerçekleşen etkileşime mentorluk denilmektedir. Daha net açıklamak gerekirse daha tecrübeli olan bir kişi ile yani mentorla, daha az deneyime sahip yani mentee arasında gerçekleşen bilgi paylaşımı ile bilgeliğe ulaşma süreci, akıl öğretici ilişkiler bütününe mentorluk denir. Mentee‘nin hedefine ulaşması için yardımcı olma işlemidir.
Mentorluk çeşitlerini Formal ve İnformal olmak üzere ikiye ayırabiliriz.
Formal Mentorluk: Mentee ve mentorun kurum içerisinde belirlendiği, bir amacı hedeflenen sürede gerçekleştirmek için faydası ölçülebilen bir süreç olarak tanımlayabiliriz. Kurumlarda atama usulü ile yapılabilir.
İnformal Mentorluk: Usta çırak ilişkisi içerisinde ilerleyen, danışanın kariyeri ile ilgili mentorun tecrübelerinden faydalanabileceği, gelişime açık bir süreçtir.
Başarılı bir mentorluk ilişkisi kurmak için gerekenler,
Doğru mentorun bulunması: Üniversitede öğrenciyseniz ya da çalışıyorsanız, öncelikli olarak bu kurumların mentorluk programı var mı kontrol etmelisiniz. Mentorluk programı varsa, başvuru yaparak ilk adımı atabilirsiniz. Eğer böyle bir program yok ise, üniversite öğrencisi olarak mezunlarınızı takip edebilirsiniz. Çalışanlar için durum biraz daha basit olabiliyor. LinkedIn üzerinden kariyer alanınızdaki uzman kişileri takip ederek, kendileri ile iletişime geçebilirsiniz.
Hedefinizin belli olması: İşe alım yapan kişinin klasik sorularından olan “5 yıl sonra kendinizi nerede görüyorsunuz?” sorusuna belki de hazırlık yapmalısınız. Hedefiniz her zaman ulaşılabilir ve net olmalı, böylece mentorluk ilişkisinden alacağınız verim artar. Unutmayın mentorunuz size hedef belirlemez, sizin belirlediğiniz hedefe yaklaşmanızı sağlar.
İletişim ve Görüşme Koşullarının Belirlenmesi: Mentor ve mentee’nin ilk yapacağı işlerden biri toplantı kurallarına karar vermek olmalıdır. Mentorluk ilişkisi ne zaman başlamalı ve ne zaman bitmeli, toplantı ne sıklıkla gerçekleşmeli ve hangi kanal üzerinden iletişime geçilmeli gibi prensipler en başta belirlenmelidir.
Toplantıdan Önce Ajandanın Belirlenmesi ve Soruların Hazır Olması: Toplantının verimli geçmesi için mentee’ nin soruları önceden hazırlaması gerekmektedir.
Mentorluk sürecinde fayda sağlayan kişi ya da kurumu sadece mentee olarak görmek yanlış tutum olur. Karşılıklı bir win- win durumu vardır, mentor her danışanından farklı bir şeyler öğrenerek kendisini besler, kendine olan güveni artar ve bilgisini zenginleştirir.
Mentorluk, danışmana da faydalar sağlayarak kendisini geliştirmesine fırsat verir. Mentorluk sürecinin mentora sağladığı yararlar:
Mentorun kendine olan güveninin artmasını sağlar,
İletişim becerilerinin gelişmesine katkıda bulunur, bireyler ile iletişimini artırır,
Mentorluk programları oluşturma ve uygulama becerisi gelişir,
Farklı stratejiler oluşturarak, problem çözme yetkinliğini artırır,
Gündemi ve mesleği ile ilgili gelişmeleri takip eder,
Mesleki gelişim sürecinde tecrübe kazanmış olur,
Yeni menteeler için motivasyonu artar.
Koçluk ve Mentorluk Arasındaki Farklar
Koçluk, bir organizasyon içerisinde bir çalışanın performansını artırmak, ihtiyaç duyduğu yetkinlikleri kazandırmak amacıyla atılan güçlü bir adımdır. Koçluk süreci, profesyonelce eğitilmiş bir koç ile kariyer yönetimi yapmak ve performans hedeflerini gerçekleştirmeyi kabul eden danışan arasındaki ilişkiyi içerir. Kişinin kendisine, gelişimine ve yaşamına dışarıdan bir göz ile bakabilme sürecidir.
Temelinde empatik dinleme ve güçlü sorular vardır. Mentorluk ilişkisinde yer alan tavsiye verme süreci burada yer almaz. Koç seçiminde dikkat etmeniz gerekenler, koçluk eğitimi alması, akreditasyonu bulunması, etik ilkelere sahip olması, kişiyi yargılamadan nötr bir şekilde dinleyerek sonuca ulaşmasını sağlayacak yöntemleri kullanıyor olmasıdır.
Mentor ve koç arasındaki farklar:
Koçluk sorulara, mentorluk tavsiyelere ve deneyimlere dayanır.
Koçlukta hedefler, beceri ve davranış biçimlerini geliştirmeye odaklıdır. Mentorlukta kişisel gelişim ve kariyer ön plandadır.
Koçluk “olma” haline, mentorluk “yapma” haline yönelir.
Koçlar kurum içinden veya dışından olabildiği gibi, mentorlar genellikle kurum içerisinden olur.
Koçlukta sorular ile içsel bir yolculuk vardır, mentorlukta makul dozda deneyim ve tavsiyeler ile yönlendirme vardır.
Koç olan kişinin koçluk belgesi bulunmak zorundadır, mentorun deneyimi yeterli olmaktadır.
Koçluk ve mentorluk belirli bir amaca hizmet ederler, her ikisi içinde verimlilik esastır. Ortak noktaları:
İnteraktif ve iki yönlü ilişkilerdir, etkin dinleme başlıca ortak özellikleridir.
Hedefler bireysel olmakla beraber, organizasyonel olarak stratejiktir.
Pozitif ve geleceğe yönelik bakış açısı sunarlar.
Gelişim, değişim, öğrenim odaklı bir yaklaşım benimserler.
Mentor kavramının dilimizde İngilizceden yerleşmiş olduğu bilinse de; kelime kökenini mitolojiden alır. Homeros, Odysseus (Odessa) İthaka Kral’ı Ulysses’in savaşa gitmeden önce oğlu Telemachus’u en yakın arkadaşı olan Mentora emanet ettiğini anlatır. Bu dönem içerisinde mentor, kralın oğlunu en iyi şekilde eğitmiş ve yetiştirmiştir.
Bu uygulama ile mentorluk iş dünyasında herhangi bir konuda deneyimli ve bilgili olan bir kişinin daha az deneyim ve bilgiye sahip olan bir kişiye rehberlik etmesine yardım eder. Mentorluk ilişkisinin gerçekleşmesi için belirli bir uzmanlık alanına sahip olunması gerekmektedir. Bu kişi yaşlı veya genç olabilir önemli olan uzmanlığını ve deneyimlerini aktarabilmesidir.
Mentorluk İlişkisi Bireye Ne Sağlar?
Mentor ile eğitim alan kişiyi Mentii adı verilmektedir. Bu çift yönlü karşılıklı etkileşime dayalı yöntemdir.
Özellikler yeni mezun kişiler; mentorların deneyimlerinden yararlanarak daha az hata yapmayı öğrenmektedir. Kişiler İsteklerine yönelik kariyer planlama becerileri kazanabilmektedir. Öte yandan mentorlar de her farklı mentee çalışması ile sahip oldukları bilgileri pekiştirme olanağı elde etmektedir. Her yeni mentee ile tanışmak onların farklı fikirlerinden yararlanmak mentorün de sürekli kendini yenileyebilmesi ve geliştirmesine olanak sağlar.
İş yaşamında mentorluk çalışmaları ise; Bir kurum da çalışanların kendi iç potansiyellerini ortaya çıkarmaya yol göstericidir. İş dışında bir hobi çerçevesinde de becerilerin gelişmesinin yararları imgelenir. Kişinin bulunduğu pozisyonda kendini geliştirmesini hedefler. Onu olması gereken en yüksek kapasiteye taşır.
Bir mentor’ün sahip olması gereken en önemli iki özelliği konuşma becerisi ve üretkenliktir.
1 - Bir mentor iyi bir iletişim Becerisine sahip olmalıdır
Mentorluğun büyük bir kısmı konuşma becerileri ve diğer kişilerle iyi iletişim kurabilme üzerindedir.
Mentor mentee adayı ile iletişime geçer, Mentörlük sözleşmesini hazırlar, Uygun mentorluk modellerini düzenler, kişiye uygun hedef belirler, Aktif dinleme becerilerini ön plana çıkartarak kişiye açık uçlu sorular sorar ve cevaplarını yönlendirir.
2 - Olayları birbirleri ile ilişkilendirerek üretkenlik sağlamalıdır.
Mentör’ün bir durumdan diğerine yönlendirilebilen genel niteliklerin geliştirilmesine vurgu yapar. Empati kurabilme, problem çözme yeteneği, işbirliği bunun içerisinde yer alır.
Mentorluk İlişkisi Süreci Nasıl İşler?
Genel hatlarıyla giriş, gelişme ve sonuç adı altında ana üç aşaması bulunur, mentorun işleyiş tarzına göre bunlar değişim gösterebilir.
1 - Mentorluğa Giriş İlişkisinde;
1 ve 2. görüşmeleri kapsar. Hazırlık olarak adlandırılan mentor ve menteenin arasında gerçekleşen bir sözleşme formu üzerinden belirlenmiş sorumluluklar açıklanır.
Bunlar genelde;
Menti’nin rolü, görev ve sorumlulukları
Mentorun sorumlulukları
İlişkinin süresi, görüşme sıklığı ve görüşme aracı (online veya yüz yüze)
Menti’nin hedefinin ne olduğudur.
2 - Mentorlukta Gelişim İlişkisi;
Hazırlık aşamasında belli talepleri ve öncelikleri netleştiren mentor - mentee çiftleri bilgi ve deneyim paylaşımında bulunarak hedefe yönelik sonuçlar almaya başlar. Bu süreçte her iki tarafta anlatılan olayları inceler, farklı veya benzer deneyimlerini paylaşır ve farklı bakış açıları geliştirir.
3 - Mentorlukta Sonuç İlişkisi
Mentor ve mentee ilişkisinin başlangıç ve sonuç arasındaki süreç gelişimi ve hedefe ulaşabilme becerisi değerlendirilir.
Tersine Mentorluk
Günümüzde özellikle dijital dünyayı her alanda çok sık kullanabiliyor olmamızın gerekliliği X, Y, Z jenerasyonu arasında bazen uçurumlara sebep olabilmektedir. İşte durumda Tersine Mentorluk adı verilen bu kavram X jenerasyonu üst düzey bir çalışana bu alanda yardımcı olabilmek için imdadına yetişiyor. Y kuşağından bir başlangıç seviye çalışanı yaygın şekilde X kuşak olarak görülen deneyimli bir yöneticiye yeni teknolojiye dair kullandığı bilgilerini aktarabilmektedir. Bu uygulamanın ilk ilham kaynağı General Electiric eski CEO’su Jack Welch’dir. Welch 90’larda GE yönetimine internet ve yeni teknolojiler hakkında genç nesilden danışmanlık aldırmıştır.
Yeni nesil çalışanların üst düzey yöneticilerle bir araya gelerek yeni medya, dijital pazarlama konularında mentorluk yaptığı bu çalışma iki taraf içinde eğitici ve yakınlaştırıcı bir uygulamadır. İş ortamında kuşaklar arası çatışmayı dayanışmaya çevirmek, çalışan bağlılığını artırmak, kurumsal öğrenmeyi zenginleştirmek ülkemizde de sıklıkla görülebilen önemli bir bir mentor - mentee ilişkisi içerisinde yer almaktadır.
İnsan kaynakları, mülakat tavsiyeleri ve cv hazırlama konularında içerik üretiyor.