Kanban Sistemi Ve İşleyişi
| Konsept | Detaylar | Örnek |
|---|---|---|
| Kanban Sistemi | Üretim akışı içindeki bir sonraki operasyonun ihtiyaç duyduğu miktar malzemenin, ihtiyaç duyduğu zamanda kendisinden bir önceki operasyondan çekmesidir. | Bir biranın içerisindeki bütün demir parçalarının ayrılması, |
| Kanban Kartları | Bir önceki prosesin ne kadar malzeme çekeceğini belirlemek için kullanılır. Bu kartlar olmadan sistem çalıştırılamaz. | Üretim hattında belirli miktarda çamaşır ihtiyacı için bir talep belgesi oluşturulması, |
| Kanban Sisteminin Amaçları | Üretim içi ve depo stok seviyelerini asgari seviyede tutarak, ihtiyaç kadar malzemenin yerinde, zamanında ve istenilen kadar kullanılmasını sağlamak | Otobüs üretiminde gerekli parçaların ancak gereksinim duyulduğunda tedarik edilmesi, |
| Kanban Kurulu | İş akışı boyunca kategorilere ayrılmış ve belirli görevleri detaylandıran renk kodlu notların bulunduğu bir pano. Fiziksel veya dijital olabilir | Trello kullanılarak oluşturulan bir proje yönetim planı, |
| Sistem İşleyişi | Talepte bulunan, çekme işlemini yapan bir sonraki operasyonun talebi doğrultusunda bir önceki operasyon malzeme üretir. | Restoran mutfaklarındaki sipariş yönetimi, |
| Süreç | İşlerin miktarını, ne zaman ve kim tarafından gerçekleştirileceğini belirler | Bir mobil uygulama geliştirme projesinde görev dağıtımı, |
| Darboğaz | Bir iş sürecinde aksamalara ve aksiliklere sebep olan durumdur. Bu durumu belirleme ve çözüm bulma Kanban'ın işlevlerindendir | Üretim sürecinde makine arızası nedeniyle sürecin durması, |
| WIP Limiti | Bir çalışma aşamasında olabilecek maksimum iş miktarını belirler. Bu limit iş yükünü yönetmeyi sağlar | Bir ekibin aynı anda üzerinde çalışabileceği maksimum proje sayısı, |
| Çekme Sistemi | Talebe istinaden üretim yapılan bir sistem. Yani kullanıcı ihtiyaç duyduğu ürünü çeker. | Bir üretim hattında parçaların talep edildikçe ve ihtiyaç duyuldukça tedarik edilmesi, |
| Kanban'ın Faydaları | Kanban sistemi iş akışını düzenler, iş yükünü kontrol eder, darboğazları belirler ve çözer, iş süreçlerinin daha verimli bir şekilde yönetilmesini sağlar | Bir yazılım geliştirme ekibinin görevlerini doğru şekilde planlama ve yönetme durumu. |
Kanban yalın üretim sisteminin önemli tekniklerinden birisi ve JIT (Just-In-Time / Tam zamanında üretim) kavramının da aynı zamanda temelidir. Çekme üretim sistemini oluşturan temel öğedir. En basit haliyle kanban sistemi üretim akışı içerisindeki bir sonraki operasyonun ihtiyaç duyduğu miktarda malzemeyi, ihtiyaç duyduğu zamanda kendisinden bir önceki operasyondan çekmesidir.
Aynı şekilde bir önceki operasyonda, bir sonraki operasyonun çektiği malzeme kadar üretimi gerçekleştirmektedir. Özetlemek gerekirse kanban sisteminde talep son adımdan geriye dönük olarak yapılmaktadır. Kanban sisteminde amaç üretim içi ve depo stok seviyelerini sıfır seviyesinde tutarak, ihtiyaç kadar malzemenin yerinde, zamanında ve istenilen kadar kullanılmasını sağlamaktadır.
Kanban Sisteminin Kuralları Neler?
Kanban sisteminde bir önceki prosesten ne kadar malzeme çekilmesi gerektiği kanban kartları ile belirtilmektedir. Yani prosesler arası iletişimde kanban kartları esas alınır. Kanban kartları olmadan, kanban sistemi çalıştırılamaz, yani herhangi bir ürün veya malzeme akışı gerçekleştirilemez. Ayrıca kanban kartlarında belirtilen malzemeler hasarsız olmalıdır. Hasarlı veya arızalı malzeme veya parça sonraki proses noktasına ulaşmamalıdır.
Üretim sırası kanban kartlarının geliş sırası ile aynı olmalıdır ve miktar olarak asla kanban kartlarından fazla veya eksik miktara üretim yapılmamalıdır. Kanban kartlarının kullanım oranı gitgide azaltılmalıdır, sadece üretim sürecinde tezgahın atıl kalma durumu meydana geliyorsa kanban kart sayısı arttırılabilir ve bu kartların üstüne acil anlamına gelecek şekilde işaret konulabilmektedir. Kısaca, talep son montajdan geriye dönük olarak yapılmaktadır.
Örneğin; İplik işletmelerinde ne kadar iplik üretileceği gelen siparişe göre hesaplanmaktadır. Buna göre iplik makinelerinden geriye doğru, her makinede bir öncekinden gereken miktarı talep etmektedir. Kanban uygulaması için üretim miktarı ve üretim süresi bileşenleri ile bir önceki aşamadan talep zamanı belirlenmelidir.
Kanban verimlilik sağlamak ile ilgilidir. Kanban kelimesi Japonca “imza kartı” anlamına gelir ve mümkün olan en iyi iş akışını yaratmaya yönelik bir görsel iş akışı yönetim sistemi ile ilgilidir. Görevlerin görsel olarak kartlar halinde temsil edildiği ve bir çalışan tarafından alındığı ve "yeni", "devam eden" ve "tamamlanma" kategorilerinin bazı varyasyonları arasında dolanan bir sistemdir.
Kanban Sistemi ve Süreçleri
Kanban ilk olarak 1940'ların sonlarında Toyota tarafından bir programlama sistemi olarak kullanıldı.
Japon şirketi, süpermarketlerin raf-stoklama tekniklerini çekti, burada dükkanlar sadece belirli bir zamanda ihtiyaç duyulan şeyleri depoladı. Bir mühendislik hattına çevrilen bu, üretimi bir talep tahmininden müşteriden gelen talebe kaydırmak anlamına geliyordu. Bu bir “çekme” sistemi olarak bilinir.
Bu sistemin özünde, tedarik zinciri aracılığıyla talebe işaret edebilecek fiziksel kartlar vardı. Bu sistemin görsel doğası, tedarik ipuçlarını standartlaştırmaya yardımcı olurken, tedarikçiler ve sektörel güç dengesinin sağlanması noktasında da yardımcı bir unsurdur.
Günümüze hızlı ilerlemek ve bu sistemin özü "çevik" çalışma için popüler bir sistem haline gelmiştir.
Kanban Kurulu Fiziksel veya Dijital
Genel olarak bir Kanban sistemi, bir iş akışı boyunca kategorilere ayrılmış bir Kanban panosunu ve belirli görevleri detaylandıran renk kodlu Post-it notlarının bir kısmını içerecektir. Bu, Trello gibi bir yazılım parçasıyla fiziksel bir tahta veya dijital olabilir.
Trello'da sütunlar oluşturur ve her bir sütuna dijital kartlar atar ve bu kartlara üye eklersiniz. Görünüm filtrelenebilir ve böylece sadece iş yükünüzü görürsünüz ya da genişletebilirsiniz. Yani başkalarının üzerinde çalıştığı şeyi görebilirsiniz. İkincisi, darboğazların veya problemlerin nerede olduğunu ya da başkaları ile aynı seviyede performans gösterip gösteremediğini anlamanızı kolaylaştırır.
Fiziksel bir Kanban tahtası, akıllı bir beyaz tahta gibi veya boş bir duvar kadar basit olabilir. Yapmanız gereken tek şey alanı bölüme ayırmak ve Post-it notlarını ilgili alanlara iş adları ve üye bilgileriyle yapıştırmak. Aşağıda bir örnek verdim. Biraz karmaşık olsa da... Kanban yönetim kurulu çok daha basit olabilir ve ekibiniz ve işlerinizle büyüyebilir.
Kanban Nasıl Çalışır?
Kanban sisteminizin tam olarak nasıl işleyeceği, ekibinizin ihtiyaçlarına bağlıdır. Kafanızda bir dizi görevi dengelemek yerine, yapılması gereken şeylerin miktarını ve üretim hattında birbirleriyle bağlantılı olduklarını görebilirsiniz.
Kanban'ın bir diğer önemli yönü ise, bir çalışma aşamasındaki süreyi sınırlamasıdır (WIP limiti). Bu ters etki yaratabilirken, doğru bir şekilde kullanılırsa, işlerinizi net yapmanıza yardım eder ve iş yığını arasında kaybolmazsınız.
Bu aynı zamanda bir darboğaz oluşmaya başladığında görsel olarak göstermenin yararına da sahiptir. Örneğin, "devam eden" kategorinizdeki bir aşama beş Kanban kartıyla sınırlandırılmışsa ve ekibiniz kendini yığılmış sekiz kartla bulursa, herkes bu sahneyi tekrar kontrol altına almaya odaklanabilir. Yeni görevleri başlatmak ve iş akışını tıkamak yerine, başlattığınız işi bitirmenizi teşvik eder.
Bu "süreç içinde" görevler "tamamlandı" kategorisine girdiğinde, başka bir iş yerlerini alabilir. Bu, bir süreci anlaşılabilir, parça görevlere indirir ve iyi bir iş akışını korumaya yardımcı olur.
Çukurova Üniversitesi'nde Endüstri Mühendisliği bölümünden mezun olmuştur. İstanbul İşletme Enstitüsü blog bölümünde içerik üretmektedir.
