AnasayfaBlogSağlık Hizmetleri Üretiminde Yer Seçiminin Önemi
Üretim Yönetimi

Sağlık Hizmetleri Üretiminde Yer Seçiminin Önemi

12 Mart 2021
Bir fabrikadaki montaj hattında bir araba görülüyor. Arabanın kaputu açık, çeşitli bileşenleri ve parçaları ortaya çıkarıyor. Arabanın kapısı da açıktır. Arka planda beyaz etiketli turuncu bir kutu görülüyor. Arabaya yakından bakıldığında, etrafında çeşitli parçalar ve bileşenler bulunan bir tekerlek görülüyor. Montaj hattının yakın çekimi, kaputu açık ve çeşitli bileşenleri mevcut olan otomobilin daha fazla detayını ortaya koyuyor. Bu görüntü, bir fabrikadaki montaj hattında monte edilmekte olan bir otomobilin ayrıntılı bir görünümünü sunmaktadır.

Yer Seciminin Onemi Nasildir?
--------------------------------

Yer Seçimi KriterleriÖrneklerNeden Önemli
Hasta ve personel ulaşımıHastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye rahatlıkla ulaşabilmesi gerekmektedir.Yer seçimi hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye ulaşımı etkiler.
Tedarik zinciriTedarik etmeyi düşündüğü cihazların bakımını gerçekleştirecek firmanın yakınlığı, malzeme nakli ve depolamaYer seçimi tedarik zinciri ve stok yönetimini etkiler.
Müşteri ilişkileriHastaların hastane hizmetlerinden memnuniyetiYer seçimi hastaların hizmetlere olan talebini etkiler.
Devletin belirlediği teşvik ve kısıtlarDevletin sağlık yatırımları için belirlediği teşvikler, yer seçimi için belirlenen kısıtlayıcı tedbirlerYer seçimi işletmelerin devlet teşviklerinden yararlanabilmesini etkiler.
Ekonomik istikrarÜlkenin ekonomik göstergeleri ve istikrarıYer seçimi kurumların ekonomik riskleri yönetmesini etkiler.
İşgücünün maliyetiBölgenin işgücü maliyetleri ve insan kaynaklarına erişimYer seçimi işletmelerin işgücü maliyetlerini etkiler.
Kültürel faktörlerBölge halkının sağlık hizmetlerine bakış açısı ve talepleriYer seçimi hastaların sağlık hizmetlerine olan talep ve memnuniyetini etkiler.
Ülke nüfusu ve nüfus artış hızıNüfus artış hızı, ilçe ve il nüfusuYer seçimi hastanelerin kapasite planlamasını etkiler.
Rakip hastanelerAynı bölgedeki diğer hastaneler ve onların hizmetleriYer seçimi hastanelerin rekabet strategilerini etkiler.
İmar durumlarıArazi kullanımları, imar planları ve yapılandırma koşullarıYer seçimi hastanenin inşaat ve genişleme planlarını etkiler.

Yer secimi, bir isletmenin uretim ve hizmet islemlerini gerceklestirebilmesi icin gerekli olan cografi alanin belirlenmesi sureci olarak tanimlanabilir. Yer secimi, bir isletmenin degerlerini ve surecleri dogrudan veya dolayli olarak etkiler. Isletmenin hizmetlerine olan talep, stok yonetimi, tedarik zinciri, kaynaklarin planlanmasi, satis ve islemlerin planlanmasi gibi tum asamalar yer seciminden etkilenir.

Kisisel deneyimlerime dayanarak, yer seciminin onemini vurgulamak isterim. Gecmiste, bir saglik kurulusunda calisirken, hastanenin yer seciminin ne kadar onemli oldugunu bizzat gozlemledim. Hastane, sehrin merkezi bir bolgesinde yer aliyordu ve bu durum hastalarin hastaneye kolayca ulasmalarini sagliyordu. Ayrica, saglik calisanlari icin de hastanenin konumu buyuk bir avantajdi. Boylece, calisanlar islerine rahatlikla ulasabiliyor ve motivasyonlari yuksek kaliyordu. Bu deneyim, yer seciminin sadece hastalar icin degil, calisanlar icin de ne kadar onemli oldugunu gostermektedir.

Saglik Kurumlarinda Yer Secimi
------------------------------

Kurulmasi planlanan bir hastane icin yer secimi, yeni kurulan isletmeler icin en onemli kararlardan biridir. Karar verme surecindeki yoneticiler, uygun olabilecek en ideal yerin secimi icin bircok kriteri goz onunde bulundurur ve diger alternatifleri bu kriterler cercevesinde degerlendirir. Saglik isletmeleri icin de yerin onemi buyuktur. Hastalarin hastaneye rahatlikla ulasabilmeleri kadar, saglik calisanlarinin da hastaneye kolayca ulasmasi onemli bir faktordur.

Ornegin, bir goz hastanesinin tedarik etmeyi dusundugu cihazlarin bakimini gerceklestirecek firmanin yakinligi, malzeme naklinde ulasim kanallari ve malzeme tedarik ve depolama olanaklari, goz hastanesinin performansini ve maliyetlerini dogrudan etkiler. Yer secimiyle ilgili bir diger onemli husus ise musteri iliskileridir. Gunumuzde teknolojinin getirdigi yenilikler, yer secimi konusundaki olumsuzluklari azaltmaktadir. Ancak, bu durum yer seciminin onemsiz hale geldigi anlamina gelmez.



  • Sağlık kurumunun kurulması beklenen ülkenin seçimi

  • Sağlık kurumunun kurulacağı bölgenin belirlenmesi

  • Belirlenen alan sınırları içinde sağlık kurumunun yapılacağı arazinin parçasının tespit edilmesi

Yer secimi sureci uc farkli asamadan olusur:

1- Saglik kurumunun kurulmasi planlanan ulkenin secimi

2- Saglik kurumunun kurulacagi bolgenin belirlenmesi

3- Belirlenen alan sinirlari icinde saglik kurumunun yapilacagi arazi parcasinin tespit edilmesi

Saglik Bakanligi tarafindan hastane yeri secimi icin bir yonerge bulunmaktadir. Bu yonerge, "Saglik Bakanligina Ait Hastanelerin Yatirim Esaslarinin Tespitine Dair Yonerge"dir. Bu yonergeye gore, ozel ve genel hastaneler icin yer secimi kriterleri su sekilde siralanmaktadir:

Ozel Hastaneler icin Yer Secimi Kriterleri

Madde 10'a gore, ozel dal hastanesi yatirimlari icin su kriterler dikkate alinmalidir:

Hastanenin hizmet verecegi uzmanlik dallarinin niteligi

Mulki idare biriminin nufusu, cografi durumu ve ulasilabilirligi



  • Ülke nüfusunda meydana gelene hızlı artış ve sosyoekonomik yapısındaki değişimler nedeniyle en birinci hedef, ilçelerde olmak şartıyla her on bin nüfusa kapasitesi sınırlı olan yirmi beş yataklı hastane kurulması amaçlanmıştır. Fakat ilçe nüfusu belirtilen (on bin) rakama ulaşmaması halinde hastane kurulmaz. Bu durum büyükşehirlerde ise yüzbin nüfusa bir hastane olması söz konusudur.

  • Hastane kurulumu sağlanırken daha önce kurulmuş olan hastanelere yakın olması amaçlanır. Yeni kurulacak hastane en yakın hastaneye uzaklığı 40 kilometreden az olmayacak şekilde olması gerekmektedir.

  • Nüfus artış hızı yapılması teklif edilen hastanenin kapasitesinin belirlenmesinde önemli bir etkendir.

Nufus artis ve dogum hizi

Ozel dal hastanesinin hizmet verecegi hastalik veya hastalik grubunun insidansi

Il ve cevresinde ayni dalda hizmet veren Bakanliga veya diger kurumlara ait hastanelerin mevcudiyeti

Genel hastane bulunmayan ilcelere ozel dal hastanesi yapilamaz; belde ve koylere ozel dal hastanesi acilmaz.

Genel Hastaneler icin Yer Secimi Kriterleri

Madde 9'a gore, genel hastanelerin kurulmasi kapsaminda gelen yatirim tekliflerinin incelenmesinde ve degerlendirilmesinde su kriterler goz onunde bulundurulur:

Ulke nufusundaki hizli artis ve sosyoekonomik yapisindaki degisimler nedeniyle, ilcelerde olmak uzere her on bin nufusa yirmi bes yatakli hastane kurulmasi hedeflenir. Ancak, ilce nufusu on bine ulasmiyorsa hastane kurulmaz. Buyuksehirlerde ise her yuz bin nufusa bir hastane olmasi ongoruluyor.

Hastane kurulurken, daha once kurulmus olan hastanelere yakin olmasi amaclanir. Yeni kurulacak hastanenin en yakin hastaneye uzakligi 40 kilometreden az olmamalidir.

Nufus artis hizi, yapilmasi planlanan hastanenin kapasitesinin belirlenmesinde onemli bir etkendir.

Acilmasi planlanan hastanelerin imar yapilariyla ilgili istenen sartlarda olmasi beklenir. Yapim surecinde insaat muhendisleri ve mimarlar kadar, hastane yonetimi ve acil servis calisanlari da surece dahil edilmelidir. Hastaneye giris cikislarin uygunlugu, park alanlarinin yeterliligi, acil servisin hastaneyle baglantisi, hasta ve yatan hastalarin kabul kapasitesi gibi konular dikkate alinmalidir. Ayrica, radyoloji ve laboratuvar birimlerine yakinlik da onemlidir.

  • Devletin yasal çerçevede belirlemiş olduğu teşvik edici ve kısıtlayıcı tedbirler

  • Ülkenin göstermiş olduğu ekonomik istikrar

  • Ekonomik ve kültürel konular

  • İşgücünün maliyeti ve verimliliği

  • Enerji kaynaklarının gelecekteki ve şimdiki maliyeti ve durumu

  • Enerjinin ve iletişimin kolay elde edilebilmesi

  • Dövizlerde meydana gelen değişimler ve sağlık kurumlarına gösterilen kur farkı sabitliği

  • Dağıtım ve talep açısından pazar elverişliği “ Hastalık çeşitliliği ve hasta sayısı ve bunları karşılayacak bilgi birikimli sağlık çalışanları”

  • Yan sanayi kuruluşları ve ulaşım olanakları

  • Personelin çalışmalarını etkileyebilecek iklim koşulları da ülke kriterleri açısından da önemlidir.

  • Sağlık kurumunun arzusu

  • İklim ve vergilerle ilgili bölgenin çekiciliği

  • Teşvikler ve işgücü maliyetleri

  • Hammaddeye ve hastalara olan yakınlık

  • Arazi fiyatlarının uygunluğu ve inşaat maliyetlerinin makul olması

  • Seçilen yerin maliyeti ve büyüklüğü

  • Kara, hava, demir ve deniz yolu ulaşımları

  • Bölgesel nedenlerden dolayı ortaya çıkan kısıtlıklar

  • Çevresel faktörler

  • Ham maddeye ve hastalara olan yakınlık şeklinde sıralanabilir.

Optimum bir yer secimi icin her asamayla ilgili onemli kriterlerin belirlenmesi gereklidir. Ayrica, saglik yoneticilerinin yer secimi konusunda etkili olmasi da onemlidir. Yer secimini etkileyen faktorler genel olarak su sekilde siralanabilir:

Kur farki

Verimlilik

Davranislar

Maliyetler

Pazara ve tedarikcilere yakinlik

Rakiplere yakinlik

Yer Secimi Cesitleri Nelerdir?
------------------------------

Yer secimini uc ana baslik altinda inceleyebiliriz:

1. Ulke Kriterleri

Devletin yasal cercevede belirlenen tesvik edici ve kisitlayici tedbirleri

Ulkenin ekonomik istikrari

Ekonomik ve kulturel faktorler

Isgucunun maliyeti ve verimliligi

Enerji kaynaklarinin mevcut ve gelecekteki maliyeti ve durumu

Enerjinin ve iletisimin kolay elde edilebilirligi

Doviz kurlarindaki dalgalanmalar ve saglik kurumlarina saglanan kur farki sabitlemeleri

  • Başabaş analiz yöntemi

  • Ağırlık merkezi yöntemi

  • Ulaştırma modeli

  • Tartılandırma yöntemi ve coğrafi bilgi sistemi 

Hasta ve personel ulaşımı, Hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye rahatlıkla ulaşabilmesi gerekmektedir, Yer seçimi hastaların ve sağlık çalışanlarının hastaneye ulaşımı etkiler, Tedarik zinciri, Tedarik etmeyi düşündüğü cihazların bakımını gerçekleştirecek firmanın yakınlığı, malzeme nakli ve depolama, Yer seçimi tedarik zinciri ve stok yönetimini etkiler, Müşteri ilişkileri, Hastaların hastane hizmetlerinden memnuniyeti, Yer seçimi hastaların hizmetlere olan talebini etkiler, Devletin belirlediği teşvik ve kısıtlar, Devletin sağlık yatırımları için belirlediği teşvikler, yer seçimi için belirlenen kısıtlayıcı tedbirler, Yer seçimi işletmelerin devlet teşviklerinden yararlanabilmesini etkiler, Ekonomik istikrar, Ülkenin ekonomik göstergeleri ve istikrarı, Yer seçimi kurumların ekonomik riskleri yönetmesini etkiler, İşgücünün maliyeti, Bölgenin işgücü maliyetleri ve insan kaynaklarına erişim, Yer seçimi işletmelerin işgücü maliyetlerini etkiler, Kültürel faktörler, Bölge halkının sağlık hizmetlerine bakış açısı ve talepleri, Yer seçimi hastaların sağlık hizmetlerine olan talep ve memnuniyetini etkiler, Ülke nüfusu ve nüfus artış hızı, Nüfus artış hızı, ilçe ve il nüfusu, Yer seçimi hastanelerin kapasite planlamasını etkiler, Rakip hastaneler, Aynı bölgedeki diğer hastaneler ve onların hizmetleri, Yer seçimi hastanelerin rekabet strategilerini etkiler, İmar durumları, Arazi kullanımları, imar planları ve yapılandırma koşulları, Yer seçimi hastanenin inşaat ve genişleme planlarını etkiler

Dagitim ve talep acisindan pazar elverisliligi

Hastalik cesitliligi, hasta sayisi ve bunlari karsilayacak bilgi birikimli saglik calisanlari

Yan sanayi kuruluslari ve ulasim olanaklari

Personelin calismasini etkileyebilecek iklim kosullari

2. Bolge Secimi Kriterleri

Saglik kurumunun tercihleri

Bolgenin iklim ve vergiler acisindan cekiciligi

Tesvikler ve isgucu maliyetleri

Hammaddeye ve hastalara yakinlik

Arazi fiyatlarinin uygunlugu ve insaat maliyetlerinin makul olmasi

3. Belirlenen Alan Sinirlari Icinde Saglik Kurumunun Yapilacagi Arazi Parcasinin Tespit Edilmesi

Secilen yerin maliyeti ve buyuklugu

Kara, hava, demir ve deniz yolu ulasimlari

Bolgesel nedenlerden kaynaklanan kisitlamalar

Cevresel faktorler

Hammaddeye ve hastalara yakinlik

Yer Seciminde Degerlendirme Yontemleri Nelerdir?
------------------------------------------------

Isletme acisindan hastane yeri secimi, hesaplanabilen maliyet unsurlarinin yaninda, uzun vadeli ve gorunmeyen maliyet unsurlarinin toplamini en aza indiren bir secenek veya cozum bulmaktir. Malzeme nakliye maliyeti, enerji maliyeti ve arazi fiyati gibi faktorlerin onceden belirlenmesi nispeten kolaydir. Ancak, uzun vadede belirsiz maliyet unsurlarinin, ornegin sosyal cevrenin etkileri ve bolgenin gelisimi gibi belirsizliklerin gercek degerlerini bulmak daha zordur. Bu nedenle, elde edilen bilgilerin guvenilirligi onemlidir.

Toplanan bilgilerin ayristirilmasi, siniflandirilmasi ve degerlendirilerek cesitli analizlerde kullanilmasi gibi farkli teknikler mevcuttur. En yaygin olarak kullanilan teknikler, kolay ve basit anlasilir olmasi nedeniyle; cubuk diyagramlari, karsilastirmali tablolar ve grafikler gibi araclardir. Son yillarda, dinamik programlama ve dogrusal programlama gibi daha gelismis yontemler de kullanilmaya baslanmistir. Genel olarak basit teknikler su sekilde siralanabilir:

Basabas analiz yontemi

Agirlik merkezi yontemi

Ulastirma modeli

Tartilandirma yontemi

Cografi bilgi sistemi

Sonuc olarak, yer secimi, bir saglik kurumu icin kritik oneme sahip bir karardi. Dogru bir yer secimi, hastanenin basarisini, verimliligini ve karlililigini dogrudan etkiler. Bu nedenle, yer secimi surecinde tum faktorlerin dikkatli bir sekilde degerlendirilmesi ve en uygun yerin secilmesi gerekmektedir.

Kaynaklar:
----------

1- Hastane Isletmeciligi. Haydar Sur, Oguz Isik. Nobel Tip Kitabevleri, 2019.

2- Saglik Kuruluslarinda Finans Yonetimi. Tuncay Kose. Anadolu Universitesi Yayinlari, 2013.

3- Hastane ve Saglik Kurumlarinda Yonetim. Osman Hayran, Haydar Sur. Nobel Tip Kitabevleri, 2018.

4- Saglik Hizmetlerinde Yer Secimi: Analitik Hiyerarsi Sureci Uygulamasi. Emine Senay Gul. Doktora Tezi. Ankara Universitesi Saglik Bilimleri Enstitusu, 2019.

Üretimde Yer Seçiminin Önemi Sağlık Kurumlarında Yer Seçimi Yer Seçimi Çeşitleri Nelerdir Yer Seçiminde Değerleme Yöntemleri Nelerdir Yer Seçimi Kaça Ayrılır
Özel dikim siyah takım elbiseli yakışıklı bir adam gri bir arka planın önünde kendinden emin bir şekilde duruyor. Kısa, koyu renk saçları ve hafif bir sakalı var ve gözleri uzaklara bakıyor. Duruşu rahat, elleri rahatça ceplerinde ve dudaklarında hafif bir gülümseme var. Zarif ve sofistike görünüyor ve hayatın sunacağı her şeyi üstlenmeye hazır. Beyaz gömleği ve siyah kravatıyla kıyafetini tamamlıyor ve görünümüne sofistike bir hava katıyor.
Nevzat Yüksel
Blog Yazarı

Sağlık Yönetimi bölümünde öğretim görevlisi. Sağlık hukuku, Türk sağlık sistemi ve sağlık kuruluşlarında teknoloji yönetimi alanında dersler vermektedir. Birçok uluslararası dergi, kitap ve bildirilerde yazı ve bölümleri vardır.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.