İş Tatmini, Motivasyon, Liderlik ve Koçluk
Konu | Açıklama | Örnek |
---|---|---|
İş Tatmini | Yapılan işten elde edilen maddi veya manevi doyum. | Bir ürün tasarlamanın verdiği mutluluk veya parasal kazanç. |
Motivasyon | Çalışanları harekete geçirmek için kullanılan etkileme ve isteklendirme süreci. | Kendine özel bir projede var olma veya üst düzey bir görev alma hevesi. |
Liderlik | Belirlenmiş bir amaç uğruna insanları motive etme ve yönlendirme süreci. | Bir proje yönetimi veya ekip liderliği. |
Koçluk | İnsanın becerilerini geliştirmesine yardımcı olan sistem. | İşe ve iş arkadaşlarına karşı uyum sorunu olan bir çalışana destek sağlama. |
X Teorisi | Çalışanların tembellik eğiliminde olduğunu varsayan yönetim yaklaşımı. | Çalışanları tehdit veya korkutma yoluyla çalıştırma. |
Y Teorisi | Çalışanların gelişebilir ve yaratıcı olduğunu varsayan yönetim yaklaşımı. | Çalışanlara öğrenme ve gelişme fırsatları sunma. |
Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi | Çalışanları içsel olarak neyin motive ettiğini belirleyen bir teori. | Çalışanın güvenlik veya sevgi gibi temel ihtiyaçlarını karşılayarak motivasyonunu artırma. |
Vroom'un Beklenti Teorisi | Çalışanların isteklerinin ve doğrudan beklentilerinin, ödüllendirilmeye bağlı olduğunu belirten bir teori. | Çalışanların başarılarına göre ödüllendirme. |
İş Çeşitliliği | Aynı işi sürekli yapmak yerine farklı işlerle çalışanın motivasyonunu artırma yoludur. | Bir grafik tasarımcının hem tasarım hem de içerik oluşturma görevleri alması. |
Bilinç Altı ve Bilinç Üstü Nedenler | Bireylerin davranışlarında farklı faktörlerin etkili olduğu fikri. | Radikal bir değişiklik karşısında bir bireyin direnci veya değişikliği benimsemesi. |
İş tatmini ve motivasyon konuları son zamanlarda fazlasıyla önemsenmiş, üzerinde çeşitli çalışmalar yapılmış, giderek artan rekabet piyasasında ihtiyaç haline gelmiştir. Yapılan çalışmalar da ilk önce iş tatmini ve motivasyonun ne anlama geldiği, ardından bunlara ilişkin teoriler ele alınmıştır. Ortaya çıkan teoriler zaman zaman eleştirilmiş, yerine yeni teoriler konulmuş ya da geliştirilmiştir. Bu kavramların insan kaynakları yönetimi gibi konulara olan etkileşimleri de incelenmiştir. Böylelikle etkileşimde olduğu alanların incelenmesi konuya daha perspektif olarak bakmamızı sağlamaktadır.
İş Tatmini Nedir?
İş tatminini yapılan işten elde edilen maddi ve manevi doyum olarak tanımlayabiliriz. Maddi ve manevi doyum nedir?
Maddi Doyum: Parasal kazanç
Manevi Doyum: Bir ürün tasarlamanın verdiği mutluluk, iş arkadaşları ile mutlu ve uyum içinde çalışmak.
Çalışanın yaptığı iş sonunda ürettiği eseri somut olarak görmesi iş tatmininin yüksek olmasını sağlamaktadır. Aşırı bölümlere ayrılmış işler, uzmanlaşmanın doğurduğu seri üretimler iş ortamında çalışanın emeğinin karşılığını somut olarak görmesini engellemektedir. Bu noktada etkili liderlik ve motivasyon gibi olgular gün yüzüne çıkar.
İlgili eğitim: Online Liderlik Eğitimi
İş Tatminini Artırmak Nasıl Olur?
Monotonluğun önlenmesi, iş çeşitliliğinin sağlanması
Motivasyon
Geri Bildirim
Kararlara Katılım
Liderlik
Belirlenmiş bir amaç uğruna insanları motive etme ve yönlendirme sürecidir.
Koçluk: Koçluk insanın becerilerini geliştirmesine odaklanan sistemdir. Düşük performans, işe ve iş arkadaşlarına karşı uyum sorunu, etik dışı davranışlar, iletişim sorunları gibi durumlarda koçluk gündeme çıkar.
Motivasyon: Çalışanları harekete geçirmek için belirlenmiş etkileme ve isteklendirme süresidir.
Motivasyon Süresi
kişilerin amaçları, tatmin sağlanmamış ihtiyaçlardan doğmaktadır. i̇htiyaçlar ise psikolojik ve fizyolojik dengenin bozulmasından kaynaklı eksikliklerdir. harekete geçirilmiş ihtiyaçlara güdü denir. i̇htiyacın uyarılması yani güdünün oluşmasından kişi onu gidermek adına davranışa yönelir ve davranış sonunda ihtiyaç tatmini amaca ulaşıldığını göstermektedir. her insanın davranışlarında bilinç altı ya da bilinç üstü nedenler vardır.
Liderin temel sorumluluklarından biri de bilinç altı ve bilinç üstü nedenlerdir. Yani insanın doğasında farkındalık geliştirerek kişilere etkili bir çalışma ortamı sağlayabilmektir.
Yöneticiler çalışanlarını güdülemek için Douglas McGregor Teorisinden (X-Y) birini mutlaka kullanırlar.
X Teorisi
X teorisi şeytani yaklaşım olarak da bilinmektedir. Bu teoriyi genellikle Klasik Ekole yakın olan yöneticiler tercih etmektedirler.
İnsan; Çalışmayı sevmez, kaçar
Çalıştırmak için korkut, tehdit et
Gücen ve ekonomik kazanç peşindedir
Yaratıcı değildir, değişimlere direnir
Örgüt amaçlarını önemsemez
Y Teorisi
Y teorisi melek yaklaşımı olarak da kabul edilmektedir. Neoklasiklerin (İnsan İlişkileri Okulu) varsayımları bu yöndedir.
İnsan; çalışmayı sever
Amaçlarına göre şekil alabilir
Sürekli öğrenmek ve gelişmek ister
Yenilikler yapabilir
Neoklasikler (İnsan İlişkileri Okulu)
İnsan; Duyguları olan bir varlıktır
Güdülemek için davranış nedenlerine bakılmalı
Tek düze sıkıcı işler yerine işinden tatmin olacağı iş çeşitliliği yaratmak
Motivasyon Teorileri
Motivasyon alanındaki teorilerden bazıları kişiyi davranışa yönlendiren içsel faktörlere ağırlık verir. Diğer teoriler ise kişinin çevresel olayları anlamaya, dışsal faktörlere yönlendirir. İnsan davranışları hiçbir teorinin çerçevesinde sınırlı kalacak derecede basit değildir.
1 - Maslow'un İhtiyaçlar Hiyerarşisi Teorisi
Maslow, insan ihtiyaçlarını önem sırasına göre bir hiyerarşiye koymayı ve bunları giderecek örgütsel araçları belirlemeye çalışmaktadır.
Kişinin yeteneklerini kullanabilmesi
Başarı ve statü sahibi olma
Ait olma, kimlik duygusu kazanma
Korku duymama, korunma
Hayati ihtiyaçlar; yemek, su, hava
Çalışan bu beş amaçtan herhangi bir basamakta yer alabilir. Başarılı ya da çok yaşlı çalışan daha üst düzeyde ihtiyaçlar hissedebilir fakat tatmin edilmiş ihtiyaçlar hiçbir zaman motive etmez. Çalışanları sahip olduklarından daha çok sahip olmayı arzu kıldıkları davranışa yöneltir. Maslow'un teorsi en bilindik motivasyon teorsidir. Basit, anlaşılır ve mantıklıdır.
2 - Vroom'un Beklenti Teorisi
Vroom'un teorisi kişilerin davranış seçimlerini neye göre yaptığına bakarak yöneticilere yardımcı olmayı amaçlar ve teoriye göre hedefe olan gayret üç temel unsura bağlıdır.
Çaba-İş başarımı ilişkisi: Kişinin bu iş için ne kadar çaba sarf ederse o kadar başarılı olacağı
İş başarımı-ihtiyaç ilişkisi: Kişinin iş sonundaki başarısından dolayı bir ödül kazanacağı
Ödül-ihtiyaç ilişkisidir: Ödülün ihtiyaçları tatmin etme oranıdır, ödül ihtiyacı ne kadar çok tatmin ederse kazanılan ödülün çekiciliği o kadar çok artar
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Muhasebe ve Vergi Uygulamaları bölümünden mezun olmuştur. Şuan İnsan Kaynakları alanında çalışmaktadır ve mesleği ile ilgili alanlarda sorumluluklar almaktadır. İstanbul İşletme Enstitüsü Blog bölümünde içerik üretmektedir. İnsan Kaynakları, Teknoloji alanında yazılar yazmaktadır.