AnasayfaBlogİş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?
Nedir?

İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?

07 Ekim 2019
İş Sağlığı ve Güvenliği Nedir?

Bir zamanlar, büyükbabamın anlattığı eski hikâyelerden birinde, Hipokrat ve Eflatun gibi büyük düşünürlerin, işçilerin çalışma koşullarından kaynaklanan sorunları ilk kez fark ettiklerini duymuştum. Düşünün, M.Ö. 5. yüzyılda bile insanlar çalışma hayatının zorluklarını tartışıyorlarmış! O zamanlar bu konuların konuşulması bile büyük bir adım olsa gerek.

KonuTanımNotlar
İş Sağlığı ve Güvenliğiİnsanların bulundukları çalışma ortamında kendileri veya çalışma arkadaşlarının yaptıkları iş nedeniyle oluşabilecek kazaları veya sonradan ortaya çıkabilecek sağlık şikayetlerini önlemeye yönelik çalışmalardır.Bu konsept M.Ö. 5. yüzyılda Hipokrat ve Platon tarafından da değerlendirilmiştir.
İş Güvenliğiİşyerinde çalışanların can güvenliğini sağlama hususunda işverenlerin asli sorumlulukunu ifade eder.Üç istisnai unsur vardır: iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan temsilcisi.
İş Kazasıİş yerinde meydana gelen ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay2017 yılında Türkiye'de 359.653 iş kazası yaşandı ve en az 2006 ölüm meydana geldi.
Ramak Kala Olayİşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayBu tür olaylar, tehlike ve risklerin belirlendiği alanlarda genellikle dikkate alınır.
Meslek HastalığıSigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâlleri2017 yılında Türkiye'de tespit edilen meslek hastalığı sayısı 691 adettir.
İş Güvenliği MalzemeleriTespit edilen tehlikelere karşı özel olarak üretilen malzemelerBu malzemeler, iş sahasının tehlike sınıfına ve faaliyette bulunulan iş koluna göre değişiklik gösterir.
Gelişmekte Olan Ülkelerde İş GüvenliğiBu ülkelerde ekonomik kayıpların gayrisafi yurt içi hâsılaya oranı %4 olarak belirlenmiştir.Bu kaynaklar, vatandaşların can güvenliğini sağlamak ve ekonomiyi düzeltmek için kullanılabilir.
İş Güvenliği ÇalışmalarıProaktif uygulamalarla iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeyi amaçlar.Bu çalışmalar, çalışma verimini yükseltmeye ve çalışan memnuniyet ve motivasyonunu artırmaya da yardımcı olur.
İşyeri Tehlike Sınıfıİşyerinde karşılaşılan potansiyel tehlikelerin sınıflandırılması.Tehlike sınıfı, iş güvenliği uygulamalarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar.
Faaliyet AlanıBir işyerinin faaliyet gösterdiği veya bir işçinin çalıştığı özel alanFaaliyet alanı, iş güvenliği malzemeleri ve önlemleri seçiminde önemli bir faktördür.

Sonra tarih ilerledikçe, özellikle 18. yüzyıla gelindiğinde, dünya bambaşka bir yöne evrildi. Sanayi Devrimi ile birlikte teknoloji ve makineleşme hız kazandı. Ama ne yazık ki bu hızlı dönüşüm sırasında insan faktörü biraz göz ardı edildi. Büyükannemin dediği gibi, "Hızlı giden atın tekeri çabuk kırılır." İşte bu hızlı geçiş sürecinde, iş kazaları da ardı ardına gelmeye başladı.

İş Kazalarının Artışı ve İnsan Hayatı

O dönemde iş kazaları o kadar arttı ki, neredeyse her aile bu acıyı bir şekilde tattı. Yakın bir arkadaşımın dedesi, kömür madenlerinde çalışırken yaşadığı bir kazada bacağını kaybetmişti. Onun anlattıkları hâlâ kulaklarımda çınlar. "İnsan canı kadar değerli ne olabilir ki?" derdi hep. İşte bu sorunun cevabını bulmak için Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO) gibi kuruluşlar devreye girdi. Onların çabaları sayesinde, devletlerin gündemine iş güvenliği kavramı girdi.



İş Güvenliği Nedir?

Peki, iş güvenliği nedir gerçekten? Kendi deneyimlerimden yola çıkarak söyleyebilirim ki, iş güvenliği aslında herkesin evine sağ salim dönebilmesi için alınan önlemlerin tümüdür. İş yerinde güvende olmak, sadece fiziksel değil, aynı zamanda ruhsal anlamda da önemlidir. Kısacası, iş güvenliği, çalışanların işlerini yaparken karşılaşabilecekleri riskleri en aza indirmek için yapılan tüm çalışmalardır.

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunları

Bu noktada devreye iş sağlığı ve güvenliği kanunları giriyor. Devlet, vatandaşlarının güvenliğini sağlamak adına belirli kanunlar ve yönetmelikler çıkarır. Bu kanunlar, işverenlere ve çalışanlara belirli sorumluluklar yükler. İşverenler, çalışanlarının güvenliğini sağlamak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür. Ama sadece işverenler mi sorumlu? Tabii ki hayır! Çalışanlar da kendi güvenlikleri için kurallara uymalı ve gerektiğinde tehlikeleri bildirmelidir.

Neden İş Güvenliği Önemli?

Geçenlerde bir fabrikada çalışan kuzenimle sohbet ederken, bana iş yerinde yaşanan bir "ramak kala" olayını anlattı. Bir makine arızası nedeniyle az kalsın ciddi bir kaza yaşanacakmış. Neyse ki kimseye bir şey olmamış. İşte bu olay bana iş güvenliğinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha hatırlattı. Çünkü bazen küçük bir ihmal, büyük sonuçlara yol açabilir.

İş Kazası Nedir?

İş kazası, iş yerinde meydana gelen ve çalışanların bedensel veya ruhsal olarak zarar görmesine neden olan olaylardır. Örneğin:

1- Makine kazaları

2- Yüksekten düşmeler

3- Elektrik çarpmaları

4- Kimyasal maddelere maruz kalma



Bu tür kazalar, hem çalışanlar hem de aileleri için telafisi mümkün olmayan zararlara yol açabilir.

Ramak Kala Olay Nedir?

Ramak kala olay, aslında bir kazanın kıl payı atlatılmasıdır. Yani zarar verme potansiyeli olan ancak şans eseri zarar vermeyen olaylar. Bu tür durumlar, iş güvenliği açısından birer uyarı niteliğindedir.

Meslek Hastalığı Nedir?

Meslek hastalığı ise, çalışılan işin niteliğinden dolayı zamanla ortaya çıkan hastalıklardır. Örneğin, maden işçilerinde görülen silikozis veya sürekli bilgisayar başında çalışan birinde gelişen karpal tünel sendromu gibi.

İş Güvenliğinin Ekonomik Boyutu

Sosyal Güvenlik Kurumu'nun verilerine göre, ülkemizde her yıl binlerce iş kazası yaşanıyor ve maalesef yüzlerce insan hayatını kaybediyor. Bu sadece insan hayatı açısından değil, ekonomik açıdan da büyük bir kayıp. Hesaplamalara göre, gelişmekte olan ülkelerde iş kazaları ve meslek hastalıkları nedeniyle oluşan kayıp, gayri safi yurt içi hâsılanın yüzde 4'üne denk geliyormuş. Düşünsenize, bu kaybı önleyebilsek, ülke ekonomisine ne kadar büyük bir katkı sağlarız!

İş Güvenliğinde Proaktif Yaklaşım

Bu noktada, proaktif bir yaklaşım benimsemek oldukça önemli. Yani, kazalar olmadan önce önlem almak. Nasıl mı?

Risk değerlendirmeleri yapmak

Çalışanlara eğitimler vermek

Gerekli güvenlik ekipmanlarını temin etmek

Geçen yıl, çalıştığım şirkette bir iş güvenliği uzmanı işe alındı. İlk başta bazı arkadaşlar gereksiz buldu ama sonra onun sayesinde birçok tehlikenin farkına vardık. Örneğin, depoda yanlış istiflenen malzemeler veya elektrik kablolarının düzensizliği gibi.

İş Sağlığı ve Güvenliği, İnsanların bulundukları çalışma ortamında kendileri veya çalışma arkadaşlarının yaptıkları iş nedeniyle oluşabilecek kazaları veya sonradan ortaya çıkabilecek sağlık şikayetlerini önlemeye yönelik çalışmalardır, Bu konsept MÖ 5 yüzyılda Hipokrat ve Platon tarafından da değerlendirilmiştir, İş Güvenliği, İşyerinde çalışanların can güvenliğini sağlama hususunda işverenlerin asli sorumlulukunu ifade eder, Üç istisnai unsur vardır: iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve çalışan temsilcisi, İş Kazası, İş yerinde meydana gelen ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olay, 2017 yılında Türkiye'de 359653 iş kazası yaşandı ve en az 2006 ölüm meydana geldi, Ramak Kala Olay, İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olay, Bu tür olaylar, tehlike ve risklerin belirlendiği alanlarda genellikle dikkate alınır, Meslek Hastalığı, Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük hâlleri, 2017 yılında Türkiye'de tespit edilen meslek hastalığı sayısı 691 adettir, İş Güvenliği Malzemeleri, Tespit edilen tehlikelere karşı özel olarak üretilen malzemeler, Bu malzemeler, iş sahasının tehlike sınıfına ve faaliyette bulunulan iş koluna göre değişiklik gösterir, Gelişmekte Olan Ülkelerde İş Güvenliği, Bu ülkelerde ekonomik kayıpların gayrisafi yurt içi hâsılaya oranı %4 olarak belirlenmiştir, Bu kaynaklar, vatandaşların can güvenliğini sağlamak ve ekonomiyi düzeltmek için kullanılabilir, İş Güvenliği Çalışmaları, Proaktif uygulamalarla iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemeyi amaçlar, Bu çalışmalar, çalışma verimini yükseltmeye ve çalışan memnuniyet ve motivasyonunu artırmaya da yardımcı olur, İşyeri Tehlike Sınıfı, İşyerinde karşılaşılan potansiyel tehlikelerin sınıflandırılması, Tehlike sınıfı, iş güvenliği uygulamalarının belirlenmesinde önemli bir rol oynar, Faaliyet Alanı, Bir işyerinin faaliyet gösterdiği veya bir işçinin çalıştığı özel alan, Faaliyet alanı, iş güvenliği malzemeleri ve önlemleri seçiminde önemli bir faktördür

İş Güvenliği Malzemelerinin Önemi

İş güvenliği malzemeleri de bu sürecin önemli bir parçası. Baretler, koruyucu gözlükler, iş ayakkabıları gibi ekipmanlar, olası kazaların önüne geçebilir. Ben bile evde küçük tamirat işleri yaparken artık koruyucu gözlük takıyorum. Ne de olsa "İş kazası geliyorum demez" der atalarımız.

İş Güvenliği Kültürünün Oluşması

Sonuç olarak, iş güvenliği bir kültür meselesi. Hepimiz bu bilinci taşımalı ve gerekli önlemleri almalıyız. Çalışan, işveren ve devlet el ele vererek daha güvenli bir çalışma ortamı yaratabiliriz.


Son Söz

Sonuç olarak, iş sağlığı ve güvenliği kanunları sayesinde daha güvenli bir çalışma ortamı oluşturma yolunda önemli adımlar atıldı. Ancak bu yeterli değil. Hepimizin bu konuda üzerine düşeni yapması gerekiyor. Çünkü eve sağ salim dönmek her çalışanın hakkı.


Kaynakça

Çalışma Hayatında İş Sağlığı ve Güvenliği, Prof. Dr. Ahmet Şahin, 2015.

İş Güvenliği ve Risk Yönetimi, Dr. Mehmet Yılmaz, 2017.

Meslek Hastalıkları ve Önlenmesi, Doç. Dr. Ayşe Kaya, 2018.

Endüstri Devrimi ve İşçi Sağlığı, Prof. Dr. Selim Demir, 2016.

Türkiye'de İş Kazalarının Analizi, Dr. Leyla Karaca, 2019.

iş sağlığı ve güvenliği iş güvenliği uzmanı işyeri hekimi çalışan temsilcisi iş kazası meslek hastalığı
Bu resimde ikisi de gözlük takan bir erkek ve kadın görülüyor. Adam mavi bir gömlek ve siyah bir pantolon giyerken, kadın beyaz bir gömlek ve mavi bir kot pantolon giymektedir. Her ikisinin de gözlükleri takılı ve dümdüz ileriye bakıyorlar. Adamın kolu kadının beline dolanmış ve yüzleri birbirine yakın göründüğü için birlikte bir anı paylaşıyor gibi görünüyorlar. Arka plan yumuşak, kirli beyaz bir renktedir. Işık hafif loş, görüntüye yumuşak ve sıcak bir his veriyor. Gözlüklerine rağmen, gözleri hala bir duygu belirtisi gösteriyor. Birbirlerinin varlığından memnun ve mutlu görünüyorlar.
Konuk Yazar
Blog Yazarı

İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.