İş Kazaları Faktörleri
Faktörler | Açıklamalar | Önlemler |
---|---|---|
Psikolojik Faktörler | Bireysel değişkenlikler, kişilik sorunları, duygusal durum değişiklikleri gibi unsurlar. | Düzenli psikolojik destek sağlamak, psiko-eğitim vermek. |
Fiziksel Faktörler | Uykusuzluk, yorgunluk, görme bozuklukları, yaşlanma gibi fizyolojik durumlar. | Sağlık kontrollerini düzenli yapmak, uygun çalışma şartları sağlamak. |
Sosyolojik Faktörler | Sosyal ilişkiler, çıkar çatışmaları, otoriterlik, iletişimsizlik. | İş yerinde etkili iletişim kanalları oluşturmak, demokratik bir yönetim anlayışı benimsemek. |
Teknik Faktörler | Fazla mesai, ergonomik yetersizlik, kötü iş planlaması, bakımsız makineler | Makine bakımlarını düzenli yapmak, ergonomik düzenlemeler yapmak, başarılı iş planlaması yapmak. |
Kazaya Yatkınlık Durumu | Kişinin refleks hızı, algılanan tehlikelere karşı reaksiyon hızı | Tehlike durumları için eğitimler düzenlemek, hızlı ve etkili reaksiyon verme yeteneğini artırmak. |
Bilgisizlik ve İlgisizlik | Kişinin iş sağlığı ve güvenlik konularında bilgi ve farkındalık düzeyi | İş sağlığı ve güvenlik konularında düzenli eğitimler vermek. |
Stres | İş yükü, aşırı mesai, iş yerindeki ilişkiler vb. stresli durumlar | Stres yönetim teknikleri hakkında eğitimler düzenlemek, iş yükünü dengeli bir şekilde dağıtmak. |
Gürültü | Çalışma ortamındaki aşırı gürültü, karmaşa | Gürültü izolasyonu sağlamak, ses kirliliği hakkında farkındalık oluşturmak. |
Yorgun Malzeme Kullanımı | Yıpranmış, aşınmış, bakımsız malzemelerin kullanımı | Malzemelerin düzenli kontrolü ve bakımını yapmak, gerektiğinde yenileriyle değiştirmek. |
Dikkatsizlik | İşlerin aceleyle, dikkatsizce yapılması, ayrıntılara önem verilmemesi | Dikkat geliştirme ve konsantrasyon artırıcı eğitimler vermek, işi yavaş ve dikkatli yapmanın önemini vurgulamak. |
İş kazaları neden olur? Bu soru bizler için yıllardır süre gelen bir problem. Bu soruya bulunacak cevap iş kazalarını önleyebilmek için yapılacak çalışmaların temelini oluşturur. Bunun için tüm fiziksel çalışma şartları altında insan performans ve kapasitesine uygun olmayan unsurların yani kaza sebeplerinin belirlenerek elimine edilmesi gerekir.
Yapılan araştırmalarda hiçbir kaza durup dururken tesadüfi olarak ya da sebepsiz meydana gelmez. Bu sebeple oluşan küçük ya da büyük tüm kazaları dikkatlice incelemek, her şeyi tamamıyla analiz etmek, yol açan nedenleri araştırmak, değerlendirme sonrasında gerekli ders ve önlemleri almak, kazaların tekrar meydana gelmesinin önlenmesi veya etkilerinin en aza indirgenmesi açısından son derece önemlidir.
İş Güvenliği Gerekli
İş kazalarının nedenlerini burada sınıflandırmak ve faktörlerden sadece biri ile açıklamak tabi ki mümkün değil. İş kazaları önleme konusunda yapılacak araştırmalarda konuyla ilgili elde edilebilecek bütün faktörleri beraber analiz ederek kaza sebep olan unsurlar hakkında gerekli yerleri ve kişileri uyaran bu şekilde erken önlem alınmasına olanak sağlayan teknikler geliştirilmelidir.
İş Güvenliği Neden Önemlidir? Çünkü iş güvenliğine verilen önem her şeyden önce insan hayatına verilen değerin bir ölçüsüdür. Konunun öneminin benimsenmesi ve işverenlerde ve işyerinde çalışan İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu bilincinin oluşturulması bir zorunluluk haline gelmiştir. Korunmak riskli görünen her tehlikeye karşı tedbir almakla başlamalı. Korunmanın da üç ana başlıkta toplanabilen yolları vardır. Çalışanda kaynakta ve ortamda. Temel iş sağlığı ve güvenliği eğitimi işte burada başlıyor.
İlgili Eğitim: Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
Kazalar beklenmeyen istenmeyen ve kaçınılamayan olaylardır. Sözlükte kaza kelimesinin birkaç karşılığı şöyle belirtilmiştir: “görünür bir sebebi olmadan”, “beklenmeyen”, “amaçsız davranış”, “rastlantı”, “kader”. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından iş kazası belirli bir zarar ya da yaralanmaya yol açan ve önceden planlanmamış beklenmedik bir olay olarak tanımlanmış.
Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından ise. iş kazaları önceden planlanmamış çoğu zaman, kişisel yaralanmalara, makinelerin, araç ve gereçlerin zarara uğramasına, üretimin bir süre durmasına yol açan bir olay olarak tanımlanmış. Dediğimiz gibi yukarıdaki dünyanın önemli kurumlarından ikisinin tanımları ile birlikte değişik açılardan iş kazası hakkında birçok tanım mevcuttur ve yapılmaktadır.
İş Kazasını Oluşturan Faktörler
İş kazasını oluşturan faktörleri sınıflandırmak gerekirse genel başlıklar halinde psikolojik, fiziksel, sosyolojik ve teknik olarak dört kısma ayırabiliriz.
Psikolojik Faktörler
Psikolojik faktörler genellikle bireysel değişkenliklerden oluşmaktadır. Ne gibi dersek, kişilik (deneyimsizlik, sağlık sıkıntıları, kişilik sorunları vb.), kazaya yatkınlık durumu (refleks, algılayabilme), cehalet (bilgisizlik, ilgisizlik, dikkatsizlik), stres, duygusal durum değişikliği (sinirlilik, korku, üzüntü vb.) bunlardan bahsedebiliriz.
Fiziksel Faktörler
Fizyolojik durum kazaların çalışan vücudunun işi yerine getiremeyerek bu durum işle mücadele edememesinden kaynaklanmakta. Fiziksel yetersizlikler kabul edilmeyen istenmeyen fakat önlenemeyen biçimlerde kazalara sebep olabilir. Bunlar uykusuzluk, yorgunluk, görme bozuklukları, sinirsel bozukluklar, boy-kilo arasındaki dengesizlikler ve yaşlanma gibi birçok faktör olabilir.
Sosyolojik Faktörler
İş kazaları sosyal ilişiklerden de kaynaklanmaktadır. Bu konuda çıkar çatışmaları, iş yerlerinde kontrol mekanizması, otoriterlik, çalışanlar arası iletişim ve sosyopatik davranışlardan bahsedebiliriz.
Teknik Faktörler
Teknik faktörler yönetim veya iş yerlerinin yönetimsel yapılarının sebep olduğu ve çalışanı negatif olarak etkileyen iş kazalarıdır. Fazla mesai, mantıksız iş düzeni, sürekli gece vardiyası ve ergonomik yetersizlik gibi. Makine, malzeme ve çevre, bakım ve onarımı yapılmamış makineler, uygun koruyucu donanıma sahip olmayan makineler, iyi seçilmeyen ve kullanılmayan kişisel koruyucular, yorgun malzeme kullanılması, havalandırma, nem, aydınlatma, gaz, toz gibi çevresel faktörler ve kötü iş planından kaynaklanan iş kazaları da bu faktöre örnek olarak gösterilebilir. Gürültü ve dikkatsizlik de iş kazasına davetiye çıkarır.
Ülkemizde iş kazaları sıklıkla meydana gelmekte. Bir kısmı kayıtlarda yer alırken bir kısmıda yer almamakta ve bildirilmemekte. Bu konuda bir kısmı bildirilmemesine rağmen ülkemiz hala iş kazalarında üst sıralarda yer almaktadır. İş kazaları hatta iş güvenliği hakkında ülke genelinde daha çok tanıtım ve reklam gibi çalışmalar yapılması gerekmekte. İş kazalarını gerekli mecralara bildirelim. Dikkatli olalım, önlemimizi alalım.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.