İş Güvencesi Kapsamı ve Fesih
Konu | Açıklama | Örnekleme |
---|---|---|
İş Güvencesi | İşçinin işveren karşısında çalışma haklarını koruyan kurumdur. | İşverenin fesih haklarını sınırlar ve işçinin ekonomik olumsuzluklarını bertaraf eder. |
İş Güvencesi Kapsamına Giriş Şartları | İş yerinde otuz ve üzeri çalışan, işçinin altı aylık kıdeminin olması, belirsiz süreli hizmet sözleşmesi ile çalışma ve işveren vekili olmama | Bir firmada iş güvencesi kapsamına girmeyi engellemek için işyerlerini bölse bile, firmadaki toplam işçi sayısı 30 ve üzeri ise, işçi iş güvencesi kapsamına girer. |
İşçinin Davranışları Nedeniyle Fesih | İşçinin işyerinin uyum ve düzenini bozan davranışları sebebiyle fesih. | İşçinin ekip arkadaşları ile sürekli tartışmalara girmesi veya mola saatlerinde sürekli telefonla konuşması gibi davranışlar fesih sebebi olabilir. |
İşveren Vekili Olma Durumu | İşveren vekilleri, işyerinin bütününü sevk ve idare eden, işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan kişilerdir. | Genel müdür veya müdür yardımcıları, işveren vekili sayılır ve iş güvencesi kapsamı dışındadırlar. |
Belirsiz Süreli İş Sözleşmesi | İşin süresi belli olmayan ve sürekli hizmet ilişkisini içerir. | İşçinin belirsiz süreli bir iş sözleşmesi ile çalışması durumunda, belirli süreli bir sözleşme ile çalışmasından daha çok iş güvencesi sağlar. |
Altı Aylık Kıdem Şartı | İşçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için en az altı aylık kıdeminin olması gerekmektedir. | İşçinin B firmasında 2'şer ay ve 3 dönemlik çalışması bulunuyorsa, 6 aylık kıdem şartını karşılar. |
Otuz ve Üzeri Çalışan Şartı | Bir işçinin iş güvencesi kapsamına girmesi için mevcut iş yerinde en az 30 sigortalı çalışan olması gerekir. | Otuz ve üzeri çalışan şartına birden fazla şubesi olan bir işyerinde tüm şubelerin toplamında ulaşılabiliyor. |
İşyeri Sevk ve İdare Yetkisi | İşveren vekili yetkisinin tüm işyerini kapsamaması durumunda işçi bu yetkiyi taşıyan kişi iş güvencesi kapsamında olabilir. | Firma da belli bir bölümü idare eden isimler iş güvencesi kapsamı altında olabilir. |
Belirli Süreli İş Sözleşmesi | Çalışma süresi belli olan ve bu sürenin bitimiyle sona eren iş sözleşmesi türüdür. | Belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler diğer şartları taşısa bile iş güvencesinden yararlanamazlar. |
İşten Çıkarma ve Davranışlar | İşçinin işten çıkarılması genellikle işçinin davranışları nedeniyledir. | İşçinin işveren veya işyeri çalışanlarına karşı olumsuz davranışları sebebiyle işveren, işine son verme hakkına sahiptir. |
İş güvencesi nedir? İş güvencesi, işçinin işveren karşısında çalışma haklarını koruyan kurumdur. İşverenin fesih haklarını sınırlar ve işçinin ekonomik olumsuzluklarını bertaraf eder.
4857 sayılı İş Kanunu ile gelen iş güvencesi sistemi işveren tarafından feshi hakkı, bazı şartları taşıyan işçiler karşısında sınırlandırılmıştır. Kanun bu sınırlandırmalara uymayan işverenlerin feshi hem geçersiz hem de bazı tazminat yaptırımlarını uygun görmüştür.
1475 sayılı eski İş Kanununda, sözleşme özgürlüğü olarak, taraflardan birinin herhangi bir sebebe dayanmadan sözleşmeyi feshedilebileceği kabul görüyordu.Yapılan fesih işlemi haksız fesih bile olsa her halde tazminat hakkı doğuyor ve sözleşme son buluyordu.
İş Güvencesi Kapsamına Girmenin Şartları Neler?
1 - İş yerinde Otuz ve Üzeri Çalışan
İş Kanunu md.18'e göre bir işçinin iş güvencesi kapsamına girmesi için mevcut iş yerinde en az 30 sigortalı çalışan personel olması gerekmektedir.Bu madde gereği çalışan sayısı (30) aynı iş kolunda çalışan işçilerin toplamına göre değerlendirilir. Örneğin otomotiv sektöründe faaliyet gösteren B firmasının 3 farklı şubesi vardır ve her şubede 15'er çalışanı mevcuttur. B firmasının aynı iş kolunda çalışan işçi sayısı 45 olduğundan başlıkta yer alan "Otuz ve Üzeri Çalışan " koşulunu taşıyordur.Böylelikle işveren kendi adına olan işyerlerini bölerek iş güvencesi kapsamını engelleyememektedir.
2 - İşçinin En Az Altı Aylık Kıdeminin Olması
İş Kanunu md.18'e göre işçinin iş güvencesinden yararlanabilmesi için yukarıda belirtilen şartlara ek olarak işçinin mevcut işyerinde en az 6 aylık kıdeminin bulunması gerekmektedir. İşçinin aynı işyerinde çalışmaları aralıklı ise işçinin toplam çalışma kıdemi esas alınır. Örneğin işçinin B firmasında 2'şer ay ve 3 dönemlik çalışması bulunuyor.Bu durumda işçinin B firmasında 6 aylık kıdemi oluşur.Ayrıca işçinin çalısması işverenin farklı işyerlerine bölünmüş ise bu süreler toplanarak işleme alınır.
3 - İşçinin Belirsiz Süreli Hizmet Sözleşmesi İle Çalışması
İş güvencesi kapsamına dahil olmanın bir diğer şartıda belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışıyor olmaktır.Bu durumda belirli süreli iş sözleşmesiyle çalışan işçiler diğer iki koşulu taşısa bile iş güvencesinden yararlanamazlar.Belirli süreli iş sözleşmesi esas bir nedene dayanmadan zincirleme şeklinde yapılır ise ilk belirli süreli oluşturulan sözleşme tarihi esas alınarak belirsiz süreli iş sözleşmesine çevrilir ve bu durumda işçi iş güvencesi kapsamına dahil olur.
4 - İşveren Vekili Olmamak
İş Kanunu md.18 son fıkrası belirli bir konumda olan işveren vekillerinin iş güvencesi kapsamı dışında olduğunu belirtir.İşyerinin bütünü sevk ve idare eden işçiyi işe alma ve işten çıkarma yetkisi bulunan işveren vekilleri iş güvencesinden yararlanamazlar.Bu durumda işyeri genel müdürü,müdür yardımcıları doğrudan kapsam dışındadır. İşe alma ve işten çıkarma yetkisi olmayan ve işletmenin belli işlerinde sevk ve idare yetkisi bulunan işveren vekillerinde durum daha farklıdır.İşletmenin bütününü ele almadıklarından onlar iş güvencesi kapsamı altındadırlar.
İşçinin Davranışları Nedeniyle Fesih
İşçinin davranışları sebebiyle yapılacak olan fesihlerde fesih sebebi, işverene derhal fesih hakkı veren sebepler kadar ağır olmamakla birlikte, işyerinin uyum ve düzeni bozan davranışlardır.Örneğin işçinin ekip arkadaşları ile sürekli tartışmalara girmesi,mola saatlerinden çok fazla telefon görüşmeleri yapması,ekip arkadaşlarından sürekli borç para istemesi gibi durumlar rahatsız edici davranışlardır ve işçi iş güvencesi kapsamındaysa bile sözleşmesini işveren geçerli olarak feshedebilir.
İşçi ve işveren haklarının hukuki sonuçlarını ve ayrıntılarını öğrenmek isterseniz Enstitü'de yer alan Temel İş Kanunu ve İş Hukuku online eğitimine katılabilirsiniz. İşten ayrılırken veya işe girerken hak kaybına uğramamak için her çalışanın veya işverenin bu eğitime katılması önemlidir.
Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Muhasebe ve Vergi Uygulamaları bölümünden mezun olmuştur. Şuan İnsan Kaynakları alanında çalışmaktadır ve mesleği ile ilgili alanlarda sorumluluklar almaktadır. İstanbul İşletme Enstitüsü Blog bölümünde içerik üretmektedir. İnsan Kaynakları, Teknoloji alanında yazılar yazmaktadır.