Zihnin Sırrı: Etkili Öğrenme Yöntemleri
Öğrenme Yöntemi | Açıklama | Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalı |
---|---|---|
Anlamlandırma | Önceden öğrendiğimiz bilgiler ile yeni karşılaştıklarımız arasında ilişki kurulması | Bilgi kazanımı sürecinde, yeni bilgilerin daha önce öğrenilen bilgilerle ilişkilendirilmesi |
Analiz Etme | Öğrenilecek konunun detaylı şekilde açıklanması ve yorumlanması | Bilgi alma aşamasında, konuyu ayrıntılı şekilde incelenerek anlamlandırma |
Düzenleme | Bilgilerin düzenli bir şekilde harita, çizelge ve grafiklerle genel bir çerçeve içine alınması | Bilgileri alırken veya inceleme sürecinde, daha iyi anlamlandırmak ve bağlantıları görmek için |
Not Tutma | Not tutmanın, daha iyi odaklanma ve bilgilerin hafızaya daha iyi yerleştirilmesine yardımcı olduğu | Bir kişiden öğrenme esnasında, notlar sonradan düzenlenmeli ve anlamlandırılmalıdır |
Önemli Bilgiyi Seçme | Çalışılan konu içinde belirli ve önemli bilgilerin ayırt edilip belirgin hale getirilmesi | Ders sürecinde veya metin incelenirken, konunun ana fikrine ulaşma çabalarına rehber olur |
Özetleme | Bir konunun ana fikri ve onu destekleyen eklemelerle kısaltma süreci | Bir konuyu öğrenme veya inceleme sırasında, gereksiz detaylardan kaçınmak için |
Sınama | Bazı konuları veya bilgi parçalarını tekrar sınama ve kontrol etme | Öğrenme sürecinde ve sonrasında, bilgilerin hatırlanabilir olduğunu ve anlaşıldığını doğrulamak için |
Doğduğumuz günden beri öğrenmek ve öğrendiklerimizi uygulamak arasında geçen bir sürecin içinde yer alıyoruz. Bu yüzden öğrenmelerimizin etkin olmasını sağlamak bizim için oldukça önemli. Peki bunu nasıl yapacağız?
Etkili öğrenme yöntemlerini anlayabilmek için öncelikle öğrenme ve hafıza ilişkisini ele almak gerekir. Öğrenme, bilgi ve beceri kazanımıdır. Hafıza ise bunların zihnimizde yer aldığı bölümdür. İnsan zihni her gün sayısız uyarıcı ile karşılaşır. Ancak bunların sadece dikkat ettiğimiz ve anlamlandırdığımız kısmını depolarız. Hafızamızın kapasitesi sınırsızdır. Bu yönüyle onu uzay boşluğuna, içindeki bilgileri de gezegen ve yıldızlara benzetebiliriz.
Öğrendiğimiz bilgileri kullanmak istediğimizde onları daha önce koyduğumuz yerden geri getirmemiz gerekir. Ne var ki bu sınırsız bilgiyi içinde barındırabilen uzay boşluğundan istediğimiz bilgileri bulmak her zaman o kadar kolay değildir. Bunun için bilgileri henüz öğrenirken kullanacağımız bazı yöntemler bize yardımcı olabilir.
Öğrenmenin Bilincinde Olmak
Zihnimizde pek çok şeyi etkili öğrenme yöntemlerini kullanarak depolarız ve bunu yaptığımızın farkında olmayız. Bu süreci bilinçli yürüterek öğrenmelerimizi etkin hale getirebiliriz.
Etkili öğrenmeyi gerçekleştirmenin yolu bilgileri hafızaya doğru yerleştirmekten geçer. Hepimizin “Ben bunu nereden biliyorum? Ne zaman öğrendim” dediği zamanlar olmuştur. Bunu yaşamamızın nedeni zihnimizin biz farkında olmadan çeşitli yollarla bilgiyi kodlamasıdır. Ne yazık ki zihin bunu her zaman yapmaz ve ona biraz yardımcı olmamız gerekir. Şimdi hafızamızı desteklemek için uygulayabileceğimiz yöntemleri inceleyelim.
Anlamlandırma
Önceden öğrendiğiniz bilgiler ile yeni karşılaştıklarınız arasında ilişki kurabilirsiniz. Bu sayede kullanmaya ihtiyaç duyduğunuzda bilgiye ulaşmak için kendinize rotalar çizmiş olursunuz.
Analiz Etme
Öğrenilecek konuyu detaylı şekilde açıklamak ve yorumlamak çıkarımlar yapmayı yani bir anlamda bilgiyi kullanmayı kolaylaştırır.
Düzenleme
Bilgiler zihnimize her zaman bir düzen içinde ulaşmazlar. Onları harita, çizelge ve grafik gibi ögelerle genel bir çerçeve içine almak aralarındaki bağlantıları göstererek algılamayı kolaylaştırır.
Not Tutma
Kodlamayı kolaylaştırmak için uygulayabileceğimiz bir diğer yöntem de not tutmadır. Öğrenmeyi bir kişiden dinleyerek gerçekleştiriyorsak not tutmak daha iyi odaklanmamıza ve hafızaya atılacak bilgilerin görünür olmasına yardımcı olur. Ancak süreç esnasında hızlı bir şekilde not alırken bilgileri genellikle olduğu şekliyle kâğıda aktarırız. Bu nedenle tutulan notlar ders sonrasında tekrar düzenlenmeli ve anlamlandırılmalıdır.
Önemli Bilgiyi Seçme
Çalıştığımız konu içerisinde bağlantılar kurmamızı kolaylaştıracak belli bilgiler bulunur. Bunlar, ders esnasında ya da metin içinde genellikle belirgin hale getirilirler. (Bir öğretmenin “Burası önemli” demesi veya metinde bir cümlenin altı çizili yer alması gibi) Önemli bilgiler ayırt edici şekilde sunulmamışsa konunun ana fikrine ulaşmaya çalışmak da etkili olur.
Özetleme
Bir konuyu öğrenmeye çalıştığımızda gerçekten işimize yarayacak bilgilerle birlikte bir sürü gereksiz detayla da karşılaşırız. Özetleme yaparak konuyu, ana fikri ve onu destekleyen eklemelerle kısaltabilir ve daha kolay anlaşılır hale getirebilirsiniz.
Sınama
Bazı konuları, özellikle de kolay olduğunu düşündüklerimizi, iyi bildiğimizi düşünürüz. Ama iş bilgiyi kullanmaya geldiğinde başarılı olamadığımızı görünce şaşırırız. Bu, konuya yeterince odaklanmamaktan ya da yukarıda bahsettiğimiz yöntemleri etkili uygulayamamış olmaktan kaynaklanabilir. Bilgilerin hala orada olduğunu ara sıra kontrol etmek de öğrenmelerimizin kalıcılığını artırır. Bunun için çalışma öncesinde veya esnasında hazırlanan soruları belli aralıklarla cevaplama yöntemini uygulayabilirsiniz.
Saydığımız bu yöntemlerin ortak noktası bilgiyi öznelleştirerek yapılandırıyor olmasıdır. Her zihin biriciktir. Hepimiz yaşantılarımızla kendi özgün zihin yapılarımızı oluştururuz. İşin özü, öğrenmenin önemi, öğrenmeye çalıştıklarımızı bu yapıya uyumlu hale getirmektir. Böylece bilgiyi kullanmak bizim için karmaşa içinde boğulmak değil içimizdeki evrene keyifli bir yolculuk yapmak haline gelir.
YAZAR: BERNA ERCAN
KAYNAKÇA: Ormrod, J. E. (2015). Öğrenme Psikolojisi. (Çev. M. Baloğlu). Ankara: Nobel Yayınları. (Orijinal yayın tarihi, 2011)
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.