AnasayfaBlogToksikolog Nedir? Ne İş Yapar?
Meslekler

Toksikolog Nedir? Ne İş Yapar?

06 Mayıs 2021
Beyaz laboratuvar önlüğü giymiş bir adam laboratuvar tezgahının önünde durmuş, elinde parlak mavi bir sıvıyla dolu bir deney tüpü tutmaktadır. Konsantrasyon içinde tüpe bakıyor, elleri tüpü tepesine yakın bir yerden sıkıca kavrıyor. Gözleri geniş ve tetikte, sanki tüpün içindekileri dikkatle inceliyor. Tüpün içindeki sıvı yavaşça dönüyor, parlak mavi rengi etrafındaki beyaz laboratuvar ekipmanıyla keskin bir kontrast oluşturuyor. Adamın yüz ifadesi odaklanmış, test tüpünün içindekileri dikkatle gözlemlediğini gösteriyor.
Toksikolog TipiGöreviÇalışma Alanı
Adli ToksikologAdli tıp vakalarındaki zehirlenmelerde görev alır. Vücut sıvılarını ve dokularını inceler.Adli tıp merkezleri, adli laboratuvarlar
Klinik Toksikologİnsan zehirlenmesine sebep olan kimyasal maddeleri inceler. Tedavi yöntemi geliştirir.Hastaneler, klinikler
Mesleki Toksikologİş yerlerinde bireylerin maruz kaldıkları kimyasal maddelerin etkilerinden kurtarmak için araştırmalar yapar. İşçilerin sağlığını ve hijyen standartlarını iyileştirmek için çalışır.İşyerleri, iş sağlığı ve güvenliği birimleri
Veteriner ToksikologHayvanları zehirleyen kimyasalları ve hayvansal gıdalardan insanlara geçen zehirleri inceler.Veteriner klinikler, hayvan hastaneleri
Çevresel ToksikologHava, su, toprak, bitki ve hayvanlara zarar veren kimyasal maddeleri inceler.Çevre koruma kuruluşları, devlet çevre birimleri
Akademik ToksikologToksik maddelerin etkileri ve etkileşimlerini inceleyen araştırmalar yapar. Bilimsel bilgiyi genişletir.Üniversiteler, araştırma merkezleri
Endüstriyel Toksikologİnsanların endüstriyel maddelere maruz kalması sonucunda ortaya çıkan sağlık etkilerini inceler.Kimya endüstrisi, ilaç endüstrisi
Gıda ToksikologGıdaların içindeki potansiyel toksik maddeleri ve bunların insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceler.Gıda endüstrisi, gıda kontrol laboratuvarları
İlaç Toksikologİlaçların ve diğer kimyasalların insan vücudu üzerindeki toksik etkilerini inceler ve değerlendirir.İlaç endüstrisi, hastaneler, sağlık kuruluşları
NanolokologNanopartiküllerin canlı organizmalar ve çevre üzerindeki etkisini inceler.Nanoteknoloji ve malzeme bilimi laboratuvarları, araştırma merkezleri

Her gün pek çok madde ile temas halinde oluruz. Hangisi zararlı hangisi zararsız bilmeden hareket ederiz. Haber bültenlerinde de kimyasal maddelerin zararlarından bahsedildiğiniz duyarız. Çünkü bu tarz maddelerin bilinçsiz kullanımına ve karıştırılmasına bağlı olarak zehirlenmeler ve ölümler ortaya çıkar. Bunun üzerine bu alanla uğraşan bir bilim dalı geliştirilmiştir. Kelime anlamına bakıldığında toxicon zehir, logos da bilim anlamına gelir.

Zehir bilimi olarak bilinen toksikoloji maddelerin birleşimi sonucu ortaya çıkan zararları ve kimyasal maddeleri zararsızlık dozuna göre inceleyen bilim dalıdır. İsviçreli doktor ve kimyager Paracelsus’un “Her madde zehirdir, zehir olmayan madde yoktur. İlaçla zehri ayıran dozudur.” Sözü de modern anlamda toksikolojinin başlangıcı kabul edilir. Bu bilim dalına hizmet edenlere de toksikolog adı verilir. Çok fazla bilinmeyen bir meslek olmasına rağmen hayati önem taşıyan çalışmalar yapar. Toksikolog nedir sorusu ile mesleği ayrıntılandırmaya başlayalım.

Toksikolog Nedir?

Toksik maddelerin, ilaçların, kimyasalların ve radyasyonun insan hayvan ve çevre sağlığı üzerindeki etkilerini inceleyen kişiye toksikolog denir. Kimyasal maddeler çok fazla toksik, çok toksik, orta dereceli toksik, az toksik, oldukça toksik olmayan ve oldukça zararsız maddeler olarak alt sınıflara ayrılır. Çok toksik ve çok fazla toksik olan maddeler zehir olarak adlandırılır. Her kimyasalın zehre dönüşebilme potansiyeli vardır. Bunu maddenin dozu, temas süresi, temas yolu ve temas sıklığı etkiler.

Her yıl ortalama olarak 1000 yeni kimyasal maddenin piyasaya çıktığı bilinir. Bu da farklı alanlarda birçok kez bu maddelere maruz kalındığı anlamına gelir. Bu maddelerden tamamen vazgeçmek demek arabalardan, fabrikalardan, tarımda verimi sağlamak için kullanılan ilaçlardan da vazgeçmek demektir. Bunun yerine kimyasal maddelerin etkilerini bilerek hareket etmek daha önemlidir. Toksikologlar da bu kimyasal maddeler üzerinde çeşitli deneyler ve araştırmalar yaparak toksik derecesini belirlemeye çalışır. Günlük hayattan çıkarılması mümkün olamayan ilaçlar ya da temizlik ürünleri gibi maddelerin uygun bir şekilde kullanılmasını sağlar. İncelenen maddeler zehir olunca çok dikkatli bir çalışma gerektirir.

Toksikologlar bilim çalışanlarıdır. Dolayısıyla bilim adamı titizliğinde çalışırlar. Araştırmalarının sonuçlarını hem bilimsel hem de herkesin anlayabileceği şekilde yazılı ve sözlü olarak ifade edebilmeleri gerekir. Problem çözme becerisine sahip olmaları gerekir. İletişimi kuvvetli olmalıdır. Ayrıntılara odaklanabilmelidir. Ekip çalışması yapabilmelidir. Tek başına çalışmak durumunda kaldıklarında zaman yönetimi yapabilmelidir. En önemlisi de kimyasal maddelere ve deneylere ilgi duymalıdır. Araştırma yapmayı sevmelidir. Alınan örnekler üzerinde test yapmak için belli bir zaman gerekir. Bu nedenle hızlı hareket etmek zorundadır. Bu da büyük bir yük ve sorumluluk gerektirir. Kimyasal maddeler her alanda kullanıldığı için toksikologların da çalışma alanları oldukça geniştir. Her çalışmanın da kendine göre sorumlulukları bulunur. Şimdi de toksikologların ne iş yaptıklarını inceleyelim.

İlgili eğitim: Etkili Zaman Yönetimi Eğitimi

Toksikolog Ne İş Yapar?

Toksikologlar kamuda ve özel sektörde istihdam edilebilirler. Üniversitelerde ve araştırma merkezlerinde görev alabilirler. Hastanelerde, laboratuvarlarda çalışabilirler. Kimya ve gıda endüstrilerinde iş bulabilirler. Akademik kariyer yapabilirler. İyi bir tecrübeye sahip olanlar danışmanlık yapabilirler. Bağımsız projeler geliştirebilirler. Var olan projelerde yöneticilik görevi üstlenebilirler. Çalışırken genellikle sabit bir yerde olurlar. Ancak bilimsel konferanslar için yurt içinde ya da yurt dışında seyahat etmeleri gerekebilir. 

Sorumlulukları çalışma alanlarına göre değişir. Çalışma saatleri de kamu kurumunda ya da özel kuruluşlarda olmalarına göre farklılık gösterir. Kamuda hafta içi sabah 09.00 ile 17.00 arasında çalışırken özel sektörde vardiyalı ya da nöbet sistemi ile alışabilirler. Hafta sonu da çalışmak zorunda kalabilirler. Toksikologlar birkaç alt disiplinden birini seçerek çalışabilirler.

Adli Toksikolog: Adli tıp vakalarındaki zehirlenmelerde görev alır. Vücut sıvılarını ve dokularını inceler.

Klinik Toksikolog: İnsan zehirlenmesine sebep olan kimyasal maddeleri inceler. Tedavi yöntemi geliştirir.

Mesleki Toksikolog: İş yerlerinde bireylerin maruz kaldıkları kimyasal maddelerin etkilerinden kurtarmak için araştırmalar yapar. İşçilerin sağlığını ve hijyen standartlarını iyileştirmek için çalışır.

Veteriner Toksikolog: Hayvanları zehirleyen kimyasalları ve hayvansal gıdalardan insanlara geçen zehirleri inceler.

Çevresel Toksikolog: Hava, su, toprak, bitki ve hayvanlara zarar veren kimyasal maddeleri inceler.

Kimyasal maddeler katı, sıvı ve gaz biçimlerinde bulunabilir. Etkileri bakımından da genel ya da bölgesel olabilir. Toksikologlar genel olarak kimyasal maddelerin canlılar üzerindeki fiziksel etkilerini belirleyerek olumsuz olanları yok etmeye çalışırlar. Bunun için de yeni yöntemler geliştirirler. Dünya sağlık örgütünün verilerine göre her yıl yüz binlerce insan zararlı maddelerin etkileri nedeniyle hayatını kaybetmektedir. Bu durumda toksikoloji bilimi oldukça büyük bir öneme sahiptir. Genel olarak toksikologların görev ve sorumlulukları şu şekilde sıralanabilir:

  • Zehirli maddelerin insanlar, hayvanlar, bitkiler ve ekosistem üzerindeki olumsuz etkilerini ölçer.

  • Kimyasal maddelerin etkilerini görebilmek için laboratuvarlarda deney yapar.

  • Deneyler sonucu ortaya çıkan verileri analiz eder.

  • Rapor yazar.

  • Bilimsel makale hazırlar.

  • Literatür araştırması yapar.

  • Toksik maddelerin güvenli bir şekilde kullanılmasını sağlar.

  • Aşırı dozda kullanılan ilaçların insan üzerinde oluşturduğu etkilere karşı tedavi yöntemleri geliştirir.

  • Adli vakalarda mahkemelere kanıt sunar.

  • Kan, idrar, saç gibi örnekleri alarak incelemeler yapar.

  • Toksik maddelerle ilgili risk değerlendirmesi yapar.

Toksikolog Maaşları

Çalışılan kurum, kişinin tecrübesi, yaptığı projeler ve aldığı eğitimler maaşı etkiler. Kamu kurumunda ve özel kurumlarda toksikologlar farklı maaşlar alır. Kamuda çalışan bir toksikolog maaşı 4000 liradan başlar. Kıdem ve derece arttıkça maaş da artar. Özel sektörde de kendi içinde farklılık gösterir. Ancak başlangıç maaşı aylık 3500 lira ile 5000 lira arasında değişir. Tecrübeli bir toksikolog özel sektörde aylık 10000 liradan başlayan maaş alır.

Bağımsız bir proje yapan ya da proje yöneticiliği görevi üstlenen bir toksikolog ortalama maaşlardan çok daha fazlasını alabilir. Danışmanlık yapan toksikologların geliri de fazla olur. Bu maaşlara kurumdan kuruma değişmekle birlikte hisse, sağlık sigortası gibi ek ücretler de verilir. Asgari geçim indirimi tutarı ise hem kamuda çalışanlara hem de özel sektörde yer alanlara verilir.

Toksikolog Nasıl Olunur?

Toksikolog olabilmek için ciddi bir eğitimden geçmek gerekir. Üniversitelerin tıp fakültelerinden (acil tıp), fen fakültelerinin kimya ve biyoloji bölümlerinden ya da farmakoloji bölümünden mezun olmak gerekir. Bu bölümlerin hepsine girebilmek için lisede sayısal bölüm mezunu olmak ve Ayt’de sayısal puan türünden iyi bir puan elde etmek önemlidir. Ancak toksikolog olabilmek için lisans mezunu olmak yeterli değildir. Bu bölümlerden herhangi birini bitirdikten sonra ALES’e girerek doktora eğitimine kaydolunur. Ülkemizde adli toksikoloji ve farmasötik toksikoloji programlarında doktora eğitimi verilir. Doktora eğitimini tamamlayanlar toksikolog olarak göreve başlayabilir.

Eğitim sırasında zehirlenmeler ve tedavi yöntemleri, metal toksikolojisi, kozmetik toksikolojisi, gıda toksikolojisi, genetik toksikoloji, endüstriyel toksikoloji, toksikolojinin temel kavram ve prensipleri gibi konularda uzmanlaşılır. Eğitim bittikten sonra ilaç, biyokimya, farmakoloji gibi alanlarda çalışılabilir. Ancak devlet kurumlarında çalışmak için ekstra özel eğitimler gerekebilir. İşe başladıktan sonra da laboratuvar uygulaması, rapor yazma, sunum yapma gibi konularda eğitimler alınmaya devam edilir. Bir toksikolog alanında gerçekleşen tüm çalışmaları takip etmek zorundadır. Bu nedenle ulusal ve uluslararası toksikoloji seminerlerine katılır. Mesleğinde tecrübe kazandıktan sonra kıdemli toksikolog olarak iş hayatına devam eder. Kariyerde ilerleme kaydedildikçe laboratuvar ortamından çıkıp denetçi pozisyonuna geçmek mümkündür.

Adli Toksikolog, Adli tıp vakalarındaki zehirlenmelerde görev alır Vücut sıvılarını ve dokularını inceler, Adli tıp merkezleri, adli laboratuvarlar, Klinik Toksikolog, İnsan zehirlenmesine sebep olan kimyasal maddeleri inceler Tedavi yöntemi geliştirir, Hastaneler, klinikler, Mesleki Toksikolog, İş yerlerinde bireylerin maruz kaldıkları kimyasal maddelerin etkilerinden kurtarmak için araştırmalar yapar İşçilerin sağlığını ve hijyen standartlarını iyileştirmek için çalışır, İşyerleri, iş sağlığı ve güvenliği birimleri, Veteriner Toksikolog, Hayvanları zehirleyen kimyasalları ve hayvansal gıdalardan insanlara geçen zehirleri inceler, Veteriner klinikler, hayvan hastaneleri, Çevresel Toksikolog, Hava, su, toprak, bitki ve hayvanlara zarar veren kimyasal maddeleri inceler, Çevre koruma kuruluşları, devlet çevre birimleri, Akademik Toksikolog, Toksik maddelerin etkileri ve etkileşimlerini inceleyen araştırmalar yapar Bilimsel bilgiyi genişletir, Üniversiteler, araştırma merkezleri, Endüstriyel Toksikolog, İnsanların endüstriyel maddelere maruz kalması sonucunda ortaya çıkan sağlık etkilerini inceler, Kimya endüstrisi, ilaç endüstrisi, Gıda Toksikolog, Gıdaların içindeki potansiyel toksik maddeleri ve bunların insan sağlığı üzerindeki etkilerini inceler, Gıda endüstrisi, gıda kontrol laboratuvarları, İlaç Toksikolog, İlaçların ve diğer kimyasalların insan vücudu üzerindeki toksik etkilerini inceler ve değerlendirir, İlaç endüstrisi, hastaneler, sağlık kuruluşları, Nanolokolog, Nanopartiküllerin canlı organizmalar ve çevre üzerindeki etkisini inceler, Nanoteknoloji ve malzeme bilimi laboratuvarları, araştırma merkezleri
Toksikolog Toksikolog nedir Toksikolog ne iş yapar Toksikolog maaşları Toksikolog nasıl olunur Toksikolog ne demek Toksikolog anlamı toksikoloji
Kadın mavi bir arabanın yanında duruyor. Beyaz bir üst ve mavi bir kot pantolon giyiyor. Saçları uzun ve kahverengidir. Ciddi bir ifadeyle kameradan uzağa bakmaktadır. Kollarını önünde kavuşturmuş. Araba krom aksanlı ve alaşım jantlı dört kapılı bir sedan. Arka planda ağaçların olduğu asfalt bir yola park edilmiş. Güneş parlak bir şekilde parlıyor ve yerde gölgeler yaratıyor.
Seray Akyüz
Blog Yazarı

Selçuk Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden 2015 yılında mezun oldu. Mezun olduktan sonra çeşitli okullarda edebiyat öğretmeni olarak çalışan Akyüz, pandemi sürecinde İstanbul İşletme Enstitüsü'nde çeşitli eğitimler aldı. Aldığı bazı eğitimler sonucunda ajanslarda içerik üretmeye başladı. Edebiyat, eğitim, sağlık ve dekorasyon gibi konularda yazılar yazmakta.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.