Lojistik Nedir? Sağladığı Faydalar Nelerdir?

Lojistik kelimesinin son yıllarda oldukça sık karşımıza çıkmakta. Yeni bir kelime gibi dursa da aslında kökeni askeriyeye ve eskiye dayanmaktadır. Logic yani mantık ve statics yani istatistik kelimelerinin birleşiminden meydana gelmiştir ve “mantıklı istatistik” diyebiliriz. Lojistik daha çok askeri bir terimdir ve askeri alandaki ihtiyaçlardan doğmuştur. Esas önemi İkinci Dünya Savaşı sırasında anlaşılmış ve lojistiğe bilim gözüyle bakılmaya başlanmıştır.

Kalabalık orduların zafer kazanmak için yeterli olmayacağı, önemli olan teçhizatlar ve gelişmiş silahlarla ordunun desteklenmesinin olduğu farkına varılmıştır. İkinci Dünya Savaşı sonrası ABD, lojistik ihtiyacının farkına varmış ve 1960’ lı yıllarda günümüze uzanan bir gelişim süreci başlamıştır. Dünyada lojistiğin gelişimini tarih aşamaları:

• 1940 – 1960: Lojistik kurma aşaması

• 1960 – 1970: Lojistik kavramının yerleşmesi ve önem kazanması

• 1970 – 1980: Lojistikte önceliklerin değişmesi ve modellemenin başlaması

• 1980 – Günümüze kadar: Teknik değişimin ve ekonomik kuvvetlerin çağı

Lojistik Ne Demek?

Müşteri gereksinimlerini karşılamak üzere, her türlü ürün, hizmet, servis ve bilgi akışının üretim kaynağından, son tüketiciye kadar olan tedarik zinciri içerisinde yer alan hareketinin etkili şekilde organize edilmesi, tatbiki, dağıtılması, depolanması ve kontrol altında tutulması hizmetidir. Sonuç olarak lojistik,bir ürünün ilk üreticiden son tüketiciye kadar olan nakliye, depolama, gümrükleme, ambalajlama ve dağıtım süreçlerinin tümünü kapsamaktadır.

Lojistiğin temelinde iyi bir programlama yatmaktadır. Teknoloji ile gelişerek iş ve özel yaşantımızın kolaylaşmasını sağlar. Sağlam lojistik alt yapısı ile elde edebileceğiniz kazanımlar:

• Maliyet yönetiminde etkinliğin artması,

• Planlamada stratejik ve verimlilik yaklaşımı sağlanması,

• Zaman yönetimi kavramının önem kazanması,

• Gelişen zamanın değişen koşullarına göre, uygun çözüm yolları ve alternatif çözümler üretilmesi,

• Teknolojik yatırımlar ve alt yapı ile hızlıca gelişim sağlanması.

Lojistik, ürünlerin müşterilere en hızlı şekilde ulaşmasına, hammaddenin hızlı ve çabuk işlenmesine, depolanmasına fayda sağlar. İşletmelerin uzun ömürlü olması ve maliyet avantajı yakalayıp kar edebilmesine fırsat verir. Lojistik sektörü belirli dallardan meydana gelir. Bunlardan bahsetmek gerekirse:

• Tedarik Zinciri: Hammaddenin tedarikçiler arası fiziksel hareket ve idare biçimidir.

• Fiziksel Dağıtım: Taşıma operasyonu ve organizasyonunu ifade eder.

• Ambalajlama: Üretilen ürünlerin son kullanıcının hoşuna gidecek şekilde koruyucu kaplama ürünler ile kaplanmasıdır.

• Gümrükleme: Yurtdışı satış ya da satın alımlarda devletin belirlediği işlemlerin gerçekleştirilmesidir.

• Depolama: Ürünlerin fiziki olarak saklanmasını ifade eder. Üretilen hizmet ya da mamullerin dağıtımdan önceki toplama merkezidir.

• Stok Yönetimi: Depo alanında ne kadar ürün yada hizmet bulunduğu, tüketicilere ne kadar sürede teslim edileceği ve tekrar ne zaman sevkiyat yapılması gerektiği, üretime girme zamanı gibi konulara karar verilir.

Lojistik Yönetimi

Lojistik, müşteri ilişkilerini, yaptığınızın işin kalitesini ve üretim planlamanızı etkileyerek zorlu rekabet koşullarında şirketinizin ayakta kalmasını sağlar. Lojistik yönetimini etkin bir şekilde yapmanız için aşağıdaki adımları takip edebilirsiniz.

• Doğru Planlama: İyi bir planlama ile önceden kestiremediğiniz tüm anları en aza indirerek tedarik zincirindeki aksaklıkları ortadan kaldırabilirsiniz. Etkin bir lojistiğin temel anahtarı planlamadır.

• Acil Durum Planı: İşletmenizi her olasılığa karşı hazırlamalısınız. Tabiri caize her zaman bir B planınız olmalıdır. Tedarik zincirini her noktada kontrol etmelisiniz ve her aşama için yedek planlar oluşturmalısınız. Örneğin, hammaddeniz zamanında yetişmezse, sizin de müşteriye istenilen zamanda ürün teslim etmeniz olanaksız hale gelir. Bu gibi durumlara karşılık alternatif tedarikçi gibi planlar yapılmalı.

• Lojistik Yöneticisi: Sağlam lojistik temeli, iyi bir lojistik yöneticisi ile sağlanır. İletişim becerisi yüksek, network yönü geniş, her aşamayı titizlikle takip eden ve sorunları çözme kabiliyetine sahip olmalıdır.

• Otomasyon: Sistem olmadan yapacağınız her işlem eksik olacaktır. Yazılımlar ile lojistik süreçlerinizi etkileyen tüm faktörleri daha net olarak görebilir ve hatasızlaştırma ile ürün veya hizmetlerinizi vaktinde sevk edebilir ve stok yönetiminizi sağlıklı bir şekilde yürütebilirsiniz.

• Hatalarınızdan Ders Çıkarmalısınız: Tedarik zincirindeki aksaklıkları tespit ederek, hata kaynaklarınızı belirlemeli ve tekrarlamamalısınız.

Lojistik ve Tedarik Zinciri Yönetimi Nasıldır?

Yeryüzünde insanoğlu varlığını devam ettirebilmek için lojistiğe ihtiyaç duymuştur. Bu ihtiyaç tam olarak insanlık tarihi kadar eskidir. Fakat lojistik bilimi olarak 1960 yılından itibaren ilgili görmeye başlamıştır. Bütün organizasyonların temel faaliyet alanlarından biri üretimini gerçekleştirmiş olduğu ürünlerini müşterilerine ulaştırabilmesidir. 21. yüzyılda işletmeler ürünlerini dünyanın her yerindeki pazarlara mal ve hizmet ulaştırmaktadır. Sürekli artan rekabet alanı, işletmeleri stratejik ortaklık çerçevesinde lojistik ağı yapacak şekilde örgütlenmeye sevk etmiştir. Lojistik, daha önceleri işletmelerin ikinci planda yer alan fonksiyonları arasında yer alırken günümüzde ise maliyet ve rekabet avantajı sağlamada işletmelerin ilk planda yer alan temel fonksiyonları arasında yer almaktadır.

Sağlık alanında lojistik, sağlık hizmetlerinin sağlanması aşamalarında tıbbi çalışmaların başlangıcından itibaren son işlem noktasına kadar kullanılan ilaçların, sarf malzemelerin, ekipmanların planlanması, tedarik edilmesi, depolanması, zamanında istenilen noktaya ulaştırılması ve aynı zamanda tıbbi atıkların standartlar kapsamında uzaklaştırılması gibi bazı faaliyetleri gerçekleştirmektedir. Lojistiği yönetsel olarak sağlık kurumları açısından dikkate aldığımızda; gerek duyulan ürünlerin tamamının üretim tesislerinden, tedarikçilerden, dağıtım veya depo merkezlerine buradan da sağlık kurumlarına, hastalara veya eczanelere ulaştırma süreci boyunca maliyetleri düşürmeyi amaçlamaktadır.

Lojistik Kavramı Nasıldır?

Lojistik, bir ürünün kaynağından tüketicisine ulaştırmak için gerçekleştirilen bütün faaliyetler olarak gösterilebilir. İlgili faaliyetler tedarik zinciri olarak gösterilen bir çerçeve kapsamında gerçekleşmektedir. Geleneksel tedarik zinciri içinde, taşıma faaliyetleri ile beraber depolama, dağıtım, elden geçirme, paketleme, stok yönetimi sigorta ve gümrük benzeri faaliyetlerde bulunmakta ve bu çalışmalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde lojistiği ifade etmektedir. Lojistik, “herhangi bir ürünün veya hizmetin üretildiği yerden kullanıldığı ya da nihai olarak tüketildiği son noktaya kadar olan hareketine bağlı olarak meydana gelen birçok çalışmayı" ifade etmektedir.

Lojistiğin tanımı konusunda birçok görüş bulunmaktadır. Tedarik Zinciri Yönetim Profesyonelleri Konseyi’nin (The Council of Supply Chain Management Professionalys- CSCMP) tarafından yapılan tanımda; lojistik, müşterilerin taleplerini ve ihtiyaçlarını karşılamak üzere malların, hizmetlerin, bilgilerin üretim yerinden tüketim noktasına, verimli, etkin ve depolanmasını planlayan, yürüten ve aynı zamanda kontrol eden tedarik zincirinin bir aşaması olarak bilinmektedir.

Lojistiğin Tarihsel Gelişimi Nasıldır?

Bir yönetim stratejisi olarak lojistik ilk olarak 1900’lü yılların başlangıcından ABD kaynaklı askeri literatürde ortaya çıkmıştır. 1950-1960 yıllar lojistiğin bir parçası olarak kabul edilen dağıtım sistemleri plansız bir şekilde yapılıyordu. Bu dönemde lojistiğin önemli bir çalışma alanı olarak kabul edilen dağıtımın, üreticilerin kendi mesuliyetlerinde kendi araçları ile yapılmaya başlanmıştır. Daha sonra 1960’lı yıllarda fiziksel dağıtım ifadesi ortaya atılmıştır. Bir bilimci olan Peter Drucker bir yazısında, lojistiğin, lojistiğin ekonominin aydınlatılmamış karası ve çok fazla göz ardı edilen fakat geleceğin en parlak “iş sahası” olduğunu açıklamıştır.

Bu açıklama aslında gelecekte önemli değişimlerin meydana geleceğinin habercisi durumundadır. 1970 yıllarda malzeme yönetimi fikri ortaya atılmış, dağıtım kavramı daha önemli hale getirilmiştir. Daha sonraki yıllarda ise taşımacılık, bilgi sistemleri ve iletişim teknolojilerinde meydana gelen gelişmeler; üretim işletmelerini maliyetlerini maliyetleri azaltmaya, ürün çeşitliliğini ve kalitelerini yükseltmeye itmiştir. 1990 yılından itibaren lojistik işletme içi faaliyetlerden alıcıların ürün teslimine fayda sağlayan çalışmaları da bünyesine alacak şekilde genişlemiştir. 2021 yılında ise lojistik, işletme stratejileri kapsamında rekabet avantajı oluşturmada kullanılan önemli araç haline gelmiştir. Lojistiğin gelişimini temel açıdan üçe ayırmak mümkündür. Bu aşamalar parçalanma, birleşme ve toplam bütünleşme şeklidir.

Parçalama aşaması: talep tahmini, satın alma, ihtiyaç planlama, üretim planlama, süreç içi envanter, depolama, malzeme stoklama, endüstriyel paketleme, bitmiş ürün envanteri, dağıtım planlama, sipariş işleme, taşıma, müşteri hizmetleri, stratejik planlama, bilgi teknolojileri, pazarlama, satış gibi aşamaların bulunduğunu belirtebiliriz.

Birleşme: Malzeme yönetimi ve fiziksel dağıtım bulunmaktadır.

Toplam bütünleşmede: Lojistiğin son aşamasını ifade etmektedir.

Lojistik Olmadan Başarılı Olunur Mu?

tüketiciler tarafından satın alınan ürünler, teslim edilmeyi beklenildiğinden dolayı lojistiğin yapılamaması demek pazarlama başta olmak üzere üretimde ve uluslararası ticarette başarılı olmak mümkün değildir.

Aşağıda yer alan şekil bir de anlaşılacağı üzere lojistik ileriye ve geriye doğru işleyebilmektedir. Malzemenin üretim kaynağından son tüketim noktasına doğru işleyerek devam eden süreç “ileriye yönelik lojistik” ilgili sürecin herhangi bir noktasından tam tersine yani geriye doğru işleyen süreç ise “tersine lojistik” olarak ifade edilmektedir.

Şekil 1:

Rushton ve diğerleri tarafından lojistik aşağıdaki gibi özetlenmektedir.

Lojistik=Tedarik+Malzeme Yönetimi +Dağıtım

Sağlık piyasası için lojistiği dikkate alınması durumunda; hastane ve ilaç lojistiği, üreticilerden itibaren başlanarak, sağlık kurumları, eczane depoları, sağlıklı ve hasta bireylere varıncaya kadar karmaşık bir süreçte ürün ve aynı zamanda hizmetlerin hareketliliğini ifade etmektedir. Sağlık piyasasında ilacın üretilmesinden, tüketiminin hastalar ve diğer kullanıcılar tarafından yapıldığı son noktaya kadar yer alan tedarik zinciri kapsamındaki hareketinin verimli ve etkili bir biçimde planlanması, taşınması, uygulanması, kontrolü ve depolanma faaliyetlerine ilaç lojistiği olarak tanımlanmaktadır. Sağlık sektörün lojistiği ise sağlık hizmetini isteyen bireylerin taleplerine uygun ürünlerin üretim tesislerinden itibaren başlanarak, dağıtım merkezlerine ve sağlık hizmeti verilen tesislere akış süreci olarak ifade edebiliriz.

 Şekil 2’de belirtildiği üzere lojistik organizasyonu, gerçekleştirilmesi beklenen lojistik yönetimi kapsamındaki planlamalar ve bu planlamaları yapan ekiplerden meydana gelmektedir.

Lojistik Yönetiminin Sağladığı Faydalar

• Hammadde temini ve bitmiş ürünlerin dünya üzerinde herhangi bir noktaya teslim edilmesi,

• Merkezi, yerel yönetim ile global işletme ve idare stratejisi belirlenir,

• Etkin bilgi paylaşımı ile tedarik zincirinin tümünün görülebilirliği sağlanır,

• Sadece işletme dahilinde değil, endüstri genelinde bilgi yönetimi sağlanır,

• Tedarik zinciri ile bilişim sistemi oluşturulması, maliyet ve ölçüm standartlarına ulaşılır,

• Tedarik zinciri organizasyonunun performansı artıracak şekilde takımlar halinde organizasyonu sağlanır.

Lojistikte En Çok Kullanılan Terimler

Lojistik sektörünü kendi içerisinde dinamikleri barındırdığı gibi kendine has bir dili de bulunmaktadır. Sektörde yer almak istiyorsanız bazı terimlere hakim olmalısınız.

• Çeki Listesi: Stokta bulunan malzemelerin devir hızı, miktar, değer gibi ölçütlere göre sınıflandırılmasıdır.

• Antrepo: Tahkim, arbitraj Gümrük Müsteşarlığınca verilen izinler doğrultusunda, bir gümrük idaresine bağlı olarak işletilen, sahibinin tüzel kişilik veya kurum olma zorunluluğu bulunan, içine sadece millileşmemiş ithal eşya ile ihracat amaçlı malların konulabileceği depodur.

• CMR: Karayolu taşıma belgesidir.

• Elleçleme: Depoda malzeme boşaltma, mal kabul, seçerek ayırma, teslim – tesellüm, paket açma, bölme, istifleme, ambalajlama, yükleme gibi işlemlerdir.

• Gümrük Beyannamesi: Gümrük idaresine herhangi bir gümrük rejimi beyanında bulunulması gereken eşyalara ilişkin olarak, ilgili dokümanların hazırlanmasından sonra düzenlenen, firma yetkilileri tarafından ya da firma vekili gümrük müşaviri tarafından ilgili ülkeler gümrük mevzuatına göre hazırlanan, ithali ya da ihracı yapılacak malların bildirim listesidir.

• Gümrük Müşaviri: İhracatçı ve ithalatçılar adına gümrüklerde iş takip etme yetkisine sahip kişidir.

• Incoterms: Ticari terimlerin, uluslararası satışlarda ülkeler arası farklı yorumlanmasının önlenmesi amacıyla Uluslararası Ticaret Odası tarafından hazırlanan ve kullanılması isteğe bağlı olan yorum kurallardır.

• Konşimento: Üzerinde taşınan yükün içeriği ile ilgili bilgiler bulunan yük taşıma senedidir.

• Konteyner: Deniz yoluyla taşıma için kullanılan uluslararası standartlara göre imal edilmiş metal sandık.

• Mal Kabul: Depoya gelen malzemenin kabul edilmesi işlemidir.

• Menşei Şehadetnamesi: Malzemenin üretildiği ya da gördüğü işlem nedeniyle üretilmiş sayıldığı yeri belirten belgedir.

• Navlun: Taşıyıcının nam ve hesabına ödenecek olan ücretlerin tamamıdır.

• Ordino: Malzeme nihai noktaya geldikten sonra gümrükten çekilebilmesi için ithalatçıya verilen belgedir.

• Parsiyel: Taşıma aracının tümünü doldurmayan yüklerdir.

• Ro – Ro: Araç ve konteyner taşımacılığı için özel olarak yapılan gemidir.

• Stok: Gelecekte oluşacak ya da oluşabilecek gereksinmelere karşı depolanan veya bulundurulan malzemedir.

• Taşıma İrsaliyesi: Araç sahibi tarafından, nakliyesini yaptığı eşyanın ve gideceği adresin bilgilerinin bulunduğu resmi evraktır.

• Uluslararası Taşıma: Bir ülkeden başka ülkeye doğrudan veya transit olarak, karayolu, denizyolu, demiryolu veya havayolu ile yapılan taşımalardır.