Kullanıcı Deneyimi Uzmanı Nedir? Ne İş Yapar?

İyi bir web tasarımı, kullanıcıları sitenize çekmek için zorunludur. Ancak kullanıcılar sayfanıza geldiklerinde onları tutmak için, kullanıcı deneyiminin başarılı olduğundan emin olmalısınız. Mükemmel bir web sitesi oluşturmak söz konusu olduğunda, artık ilk olarak akla gelen kullanıcı deneyimi ve kullanıcı arayüzü tasarımları olmaya başlamıştır.

Günümüzde şirketlerden çok kullanıcıların ihtiyaç ve isteklerinin ön planda olduğunu varsayarsak, kullanıcı deneyimi kavramı günden güne kritik bir öneme sahip hale gelmektedir. Bu sebeple artık işletmeler kullanıcı deneyimi algılarını günden güne artırmakta ve bu yönde çalışmalar yapmakta.

Kullanıcı deneyimi, bir kullanıcının belirli bir ürün, sistem veya hizmetle nasıl etkileşimde bulunduğu ve bunu nasıl deneyimlediği ile ilgilenen henüz yeni sayılabilecek bir alandır. Kullanıcı deneyiminde kullanıcının ihtiyaçları esas alınır. Dolayısıyla kullanıcının bu ihtiyaçlarını anlamaya ve gidermeye yönelik olarak, kullanıcı deneyimi tasarımı adı altında yeni bir alan doğmuştur.

Kullanıcı deneyim tasarımı olarak literatürde isim bulan kullanıcı deneyimi tasarımı, geniş ve çekici bir alandır. Yaratıcı olmaktan, teknolojiyle çalışmaktan ve insan beyninin çalışma şeklini anlamaktan ve empati kurmaktan yana sorunu olmayan ve bu işten keyif alanlar için mükemmel bir kariyer seçeneğidir. 

Kullanıcı deneyimi tasarımında çeşitli roller alan tasarımcılara da UX Designer, yani kullanıcı deneyimi tasarımcısı denmektedir. Kullanıcı deneyimi uzmanı, son kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılamaktan, bir uygulamanın veya platformun müşteri yolculuklarını tanımlamaya kadar, dijital bir işletmenin başarılı bir şekilde işleyişinde önemli bir rol oynar.

Kullanıcı Deneyimi Uzmanı Nedir?

Kullanıcı deneyimi uzmanlığı yeni bir kavram gibi görünse de aslında yeni bir kavram değildir. Doksanlı yılların başından beri bir süredir bizimle birlikteydi. Kullanıcı deneyimi için bu terim ilk olarak Apple ile bilişsel bilim insanı olarak çalışan Donald Normal tarafından tanıtıldı. Norman, kullanıcı deneyimi kavramı ortaya atan ve literatüre girmesine sebep olan kişidir. Aynı zamanda Norman, dünyanın en ünlü kullanıcı deneyimi uzmanları arasında yer alır. 

Kullanıcı deneyimi (User Experience - UX) endüstrisi şu anda hızlı bir şekilde genişlemeye devam ederken ürün geliştirme için artık olmazsa olmaz bir önem taşımaktadır. Bununla birlikte hem yeni hem göreceli olan bir kavram olması nedeniyle tam olarak işlevleri şirket yöneticileri tarafından bile gizemli bir kavram olarak sırrını koruyor denebilir.

Kullanıcı deneyimi tasarımı, bir ürün veya hizmetin kullanılabilirliğini, erişilebilirliğini ve etkileşimini daha iyi hale getirerek kullanıcı memnuniyetini artırma görevini üstlenir. Geleneksel insan-bilgisayar etkileşimi tasarımını bir araya getirerek ve bir ürün veya hizmetle kullanıcı deneyiminin tüm alanlarını iyileştirmek için çabalar.

Kullanıcı deneyimi uzmanları ise son kullanıcının temel ihtiyaçlarını iyileştirmede başrol oynar ve hedef kitlesini mutlu eden bir ürün üretmeye çalışır. Bu da sağlıklı bir yatırım getirisi sağlar ve büyüyen bir işletme veya kuruluşu desteklemeye yardımcı olur.

kullanıcı deneyimi (ux) tasarımı, bir ürünün genel akışlarından ve etkileşimlerinden sorumludur. kullanıcı deneyimi uzmanı ise kullanıcılar için zorlukları en aza indirmeye ve ortaya çıkan ürünün kullanımının kolaylaştırılmasına ve harika bir kullanıcı deneyimi sağladığından emin olmaya çalışan kişidir.

Kullanıcı deneyimi, neredeyse kullanıcıyla yüz yüze olan her sektöre uygulanabilse de en çok teknoloji endüstrisinde kullanıcıya yönelik yazılım uygulamaları üzerinde çalışmak için kullanılır.

Web Sitesi Kullanıcı Deneyimi Neden Önemlidir?

Kullanıcı deneyiminin önemi, kendinizi hedef kitlenizi hedefleyen bir web sitesi tasarlarken ve optimize ederken bulduğunuzda ortaya çıkar. Estetik olmayan, kullanımı zor ve ziyaretçilerinizin hedeflerine ulaşmasına yardımcı olmayan bir web sitesi tasarlarsanız, hem kullanıcıların harcadıkları zamanın boşa gitmesine sebep olursunuz hem de kullanıcıları hayal kırıklığına uğratırsınız. 

Kullanıcı deneyim ise tam da bu noktada devreye girer ve tam olarak ziyaretçilerinizin beklediği gibi çalışan bir dijital arayüz oluşturmakla ilgilidir. İyi tasarlanmış bir web sitesi veya uygulamada etkileşimler sezgiseldir ve o kadar iyi tasarlanmıştır ki kullanıcıların düşünmesi bile gerekmez. Dönüşüme ulaşana kadar sadece dokunurlar, okurlar, kaydırırlar ve başka bir şekilde etkileşimde bulunurlar. Özetle bu kullanıcı deneyimi web tasarımıdır.

Web tasarımı söz konusu olduğunda ziyaretçileriniz sizin müşterilerinizdir. Bu nedenle, web sitenizin tüm unsurları gösterdiğinden ve ziyaretçilerinizin her zaman daha fazlası için geri gelmesini sağlayacak etkileşim seviyesini sunduğundan emin olmanız gerekir.

Kullanıcı Deneyimi Uzmanı Ne İş Yapar?

Kullanıcı deneyimi uzmanları, bir ürünü kullanıcılar için keyifli, arzu edilir ve kullanışlı hale getirmekle görevlidir. Kullanıcı deneyimi uzmanları yaptıkları işlerde yaratıcılık, empati ve teknik uzmanlığın hepsini bir arada gözetmekle yükümlüdürler. 

Harika bir kullanıcı deneyimi olan bir ürün yaratmaya çalışırken; kullanıcı deneyimi uzmanları bir ürünün ne, neden ve nasıl kullanıldığını hatırlamaları gerekir. Harika bir kullanıcı deneyiminin ne olduğu veya ne işe yaradığı konusunda hiçbir zaman tek bir tanım yoktur. Bu nedenle, esnek olmak ve kullanıcının ihtiyaçlarının 'ne' olduğuna, ürünü 'neden' kullanmak isteyeceklerine ve ürünün performansına 'nasıl' ihtiyaç duyduklarına odaklanmak, hem yararlı hem de anlamlı bir şey yaratmanın anahtarıdır.

Kullanıcı deneyimi tasarımı % 100 kullanıcı merkezli olduğu için multidisiplinerdir. kullanıcı tarafında başarılı olmak için çeşitli bileşenlerin bir araya gelmesi gerekir. bu bileşenlerden bazıları, kullanıcı erişilebilirliği, mükemmel etkileşim tasarımı, insan psikolojisi anlayışı ve kullanıcıların sahip olabileceği fiziksel sınırlamalara karşı empati içerir. kullanıcı ihtiyaçlarını tüm tasarım ve geliştirme çabalarının merkezinde tutmak, tüm ilgili kullanıcı ihtiyaçlarını ve sorunlarını mümkün olan en iyi şekilde ele almaya yardımcı olur. 

Kullanıcı deneyimi uzmanının üzerinde çalışacağı proje türleri ekibin büyüklüğü ve şirketin öncelikleri gibi konulara bağlı olarak değişebilmektedir. Kullanıcı deneyimi uzmanlar bazen web siteleri, mobil uygulamalar ve yazılımlar tasarlarken, bazen de ses, artırılmış ve sanal gerçeklik araçları tasarlayabilirler.

Bazı kullanıcı deneyim tasarımcıları ise, toplu taşımayı kullanma veya bir otelde kalma gibi genel deneyimi tasarlamak gibi somut ürünlerden ziyade hizmet tasarımına odaklanır. 

bir kullanıcı deneyimi uzmanının günlük görevleri şirkete göre değişiklik gösterir, ancak genellikle kullanıcı ve ürün araştırması, bilgi mimarisi, wireframe denen çizim teknikleri, prototip oluşturma, kullanıcı testi yapma ve uygulama adımlarını izler.

Kullanıcı Deneyimi Uzmanı Görevleri Nelerdir? 

Kullanıcı deneyimi uzmanının görev ve sorumluluklarını temelde 6 ana başlıktan oluşur. 

Kullanıcı ve Ürün Araştırması Yapma

Kullanıcı deneyim tasarımcıları sadece üzerinde çalıştıkları iş perspektifinden tasarım yapmazlar. Ürünleri bir kullanıcının bakış açısından tasarlarlar. Bu nedenle, tasarım süreçleri ürün ve kullanıcı araştırmasıyla başlamalıdır. Ürünlerini satın alacak ve kullanacak insanları tanımaları ve anlamaları gerekir. 

Kullanıcıların istekleri ve ihtiyaçları nelerdir? Ürünü bu insanlar için çekici kılan nedir? Bunlar, bir kullanıcı deneyim tasarımcısının yanıtlaması gereken sorulardan sadece birkaçıdır. Bu sorulara verilen cevaplar, işletmenin kullanıcılarına daha iyi hizmet verebileceği alanları ve ürünlerinin gelişimini etkileyebilecek mevcut piyasa eğilimlerini belirlemelerine de yardımcı olur. 

Kullanıcı deneyim tasarımcıları, insanların mevcut bir tasarımda gezinirken nasıl hissettikleri ve kullanıcı arayüzü bileşenlerinin etkileşime girmenin kolay mı yoksa zor mu olduğu hakkında sorular soracaklar. Kullanıcı araştırması genellikle çevrimiçi anketler, hem kullanıcılar hem de paydaşlarla görüşmeler, odak grupları ve rekabet analizi yoluyla yapılır. Araştırma tamamlandıktan sonra, kullanıcı deneyim Tasarımcıları verileri analiz eder ve ürün hakkında karar verirken elindeki bu verilere başvurur. 

Kullanıcı araştırmasının kullanım amaçları;

• Kullanıcı profilleri veya kişilikleri oluşturmak,

• Kullanıcının günlük yaşamının neye benzeyebileceğini tahmin etmek,

• Ürünlerle nasıl uyum sağladığına dair senaryolar oluşturmaktır.

• Toplanan tüm veriler derinlemesine analiz edilir ve sonunda karar vermede kullanılacak nicel ve nitel bilgilere dönüştürülür.

Bilgi Mimarisi Oluşturma

Kullanıcılarını daha iyi anlamayı araştırdıktan ve oluşturduktan sonra, bir kullanıcı deneyim tasarımcısının atacağı bir sonraki adım, bilgi mimarisine ( Information Architecture-IA) karar vermektir. Bilgi mimarisi uygulaması, içeriği organize etmeye ve verimli bir şekilde yapılandırmaya odaklanır. Örneğin, bir web sitesi oluştururken, kullanıcıların sitede nerede olduklarını ve başka bir sayfaya nasıl gidebileceklerini bildiğinden emin olmak istersiniz. Bu nedenle, gezinme, sayfa hiyerarşileri ve kategoriler oluşturursunuz. Esasen, bu, kullanıcının aradığını bulmasına yardımcı olur, hayal kırıklığını uzak tutar ve sitede olumlu bir deneyim sağlar. 

Kullanıcı Akışları ve Tel Çerçeve (Wireframe) Oluşturma 

Tasarımcı bilgi mimarisini çözdüğüne göre, artık bir kullanıcı akışı yaratmanın zamanı gelmiştir. Kullanıcı akışı, kullanıcının ürünle olan yolculuğunun görsel bir temsili olarak hizmet veren bir akış şemasıdır. Bir kullanıcı akışı oluşturulduktan sonra, tasarımcı tel çerçevelemeye başlayacaktır. Wireframe'ler, belki de kullanıcı deneyim tasarımcılarının mesleğin dışındakiler tarafından en iyi bilindiği şeydir. Bu, uygulamanın veya web sitesinin siyah beyaz, kaba bir taslağı gibidir.

Prototipleme Yapma

Wireframe denen çizimler bir ürünün düşük kaliteli örnekleriyken, bir prototip onun orta ila yüksek doğrulukta bir versiyonudur. Prototipler, basit kağıt maketlerden daha gelişmiş ve etkileşimli olanlara kadar değişebilir. Etkileşimli prototipler, etkili kullanılabilirlik testinin temel bileşenleri olabileceğinden daha iyi olma eğilimindedir.

Kullanıcı Testi Yapma 

Ürünün yaratılmasının ardından, kullanıcı deneyim tasarımcılarının ürünün iyi bir kullanıcı deneyimine sahip olduğundan emin olmak ve tasarım kararlarını doğrulamak için ürünü test etmesi gerekir. Bunu, birkaç yöntemi olan kullanılabilirlik testi yoluyla yapabilirler. Aşağıda bazılarının üzerinden geçeceğiz. 

Gerilla Testi: Örneğin bir alışveriş merkezi gibi halka açık bir yerde mağaza kurmak ve katılımcılara prototipiniz hakkındaki duygusal tepkilerini ve fikirlerini sormak. 

Laboratuvar Kullanılabilirliği Testi: Kullanıcılar bir ürünü laboratuvarda test ederken, bir moderatör gerçek zamanlı olarak geri bildirimleri toplar ve yanıtlar. 

Uzaktan Görüşme: Bir moderatör, kullanıcılara telefon veya bilgisayar üzerinden cihazlarındaki görevleri tamamlamaları için talimatlar verir ve geri bildirimler otomatik olarak kaydedilir.

Uygulama

Uygulama, nihai hedefe ulaşmak için web geliştiricileriyle yakın bir şekilde çalışmayı içerir. Web geliştiricileri, tasarım fikirlerini gerçek, çalışan bir web sitesine dönüştürmek için çalışır. Bu son aşamayı dahil olan herkes için daha kolay hale getirmek için geliştiricileri süreç boyunca döngüde tutmak önemlidir.

Şirket İçinde Bir Kullanıcı Deneyimi Uzmanının Rolü Nedir?

Artık bir kullanıcı deneyimi tasarımcısının günlük sorumluluklarının neye benzediğini bildiğinize göre, muhtemelen bir takıma nasıl uydukları ve içinde bulundukları takım içindeki rollerine değinebiliriz. Kullanıcı Deneyimi Uzmanının rolü, bir şirketin büyüklüğüne ve ihtiyaçlarına bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir. Bu nedenle, iş aramalarında Kullanıcı Deneyimi Uzmanının için iş tanımlarının farklı görevleri listelediğini fark edebilirsiniz. 

Yeni başlayan bir tasarımcı için başlangıçta, muhtemelen tüm tasarım süreciyle görevlendirilecektir. Daha büyük bir şirkette görevler, uzmanlık alanlarına göre farklı ekip üyelerine dağıtılır. Ayrıca, daha büyük bir şirkette, birkaç pozisyon adı vermek gerekirse Bilgi Mimarı (information architecht), Ürün Tasarımcısı (product designer) veya Araştırmacı (Researcher) gibi farklı pozisyonlardan oluşan bir kullanıcı deneyim ekibi bulunabilir.

Kullanıcı Deneyim Uzmanının Kullanıcıya ve Şirkete Katkıları Nelerdir?

• Daha iyi dönüşüm oranları

• Daha iyi potansiyel müşteri oluşturma

• Artan kullanıcı etkileşimi

• Daha anlaşılır bilgi mimarisi

• Daha az destek ihtiyacı

• Daha mutlu müşteriler

• Trend tasarımlar

• Markanın daha iyi algılanması

Kullanıcı Deneyimi Uzmanı Maaşları

Kullanıcı Deneyimi Uzmanı pozisyonunda çalışanların kariyerlerinde ilerledikçe çalıştıkları pozisyonlar ve aldıkları ortalama maaşlar şu şekildedir:

En düşük; 2.500 TL (aylık) , En yüksek; 9.180 TL ve ortalama 5.440 TL dir. 

Giderek daha fazla şirket hem müşteriye hem de işletmeye kattıkları değerin farkına varmaktadır. Kullanıcı deneyim uzmanı ile birlikte çalışan işletmelerin sayısı önümüzdeki on yılda önemli ölçüde artması beklenmektedir.

Peki kullanıcı deneyimi uzmanlığı size göre mi? Birlikte inceleyelim. 

• Kullanıcı deneyimi sürecinin her ayrıntısına dahil olmaktan hoşlanıyorsanız, bir başlangıç sizin için doğru seçim olabilir. Bu, elbette, daha fazla sorumluluk ve her şeyi sıfırdan öğrenmeyi gerektirecektir.

• Kullanıcı deneyimi tasarımının belirli bir bölümünden hoşlanıyorsanız, örneğin test etmek, kullanıcılarla görüşmeler yapmak daha büyük bir şirkette bir ekiple çalışmak iyi sizin için tercih sebebi olabilir. 

• Daha büyük resme bakmayı ve bir projeyi denetlemeyi seviyorsanız, daha büyük bir şirkette çalışmak, bir kullanıcı deneyimi ekibini yönetmek en rahat hissedeceğiniz yer olabilir.

Kullanıcı Deneyim Uzmanı Nasıl Olunur?

Kullanıcı deneyimi alanında oldukça fazla kaynak vardır, öncelikle onları okuyarak başlayabilirsiniz. Türkiye’de herhangi bir üniversitede henüz kullanıcı deneyimi tasarımı alanında bir örgün öğretim kurumu yoktur. Ancak bazı üniversitelerdeki bölümlerde kullanıcı deneyimi üzerine temel dersler verilmektedir. Aynı zamanda bazı üniversitelerin kullanıcı deneyimi alanında yüksek lisans olanakları da mevcuttur. (2021) 

Bu yüzden kullanıcı deneyimi uzmanlığı alanında yerli ve yabancı kaynaklardan kullanıcı deneyimi uzmanlığı hakkında sertifika programlarına katılabilirsiniz. Bu kurslarda yapacağınız projeler ve kendiniz oluşturacağınız projelerle öncelikle portfolyo yapmaya başlamalısınız. Bu alandaki başarılı kullanıcı deneyim uzmanlarını takip edebilir, yol haritanızı çizmek için onlarla iletişim kurabilirsiniz. 

Başarılı bir bir kullanıcı deneyimi uzmanı olmayı hedefliyorsanız şunları yapmalısınız.

1. Kullanıcı arayüzü tasarımı ve diğer bazı ilgili işlerle yakından ilgilenin, iyi bir öğrenme kapasitesine sahip olun ve yenilik yapmaya istekli olun.

2.  Mükemmel iletişim ve koordinasyon yetkinliğine sahip olun ve iyi bir takım oyuncusu olun.

3.  Tasarımını ifade etme ve fikirlerini hızlı ve etkili bir şekilde tasarım şemalarına dönüştürebilme becerisine sahip olmak için örnek çalışmalar yapın.

4.  Ürünlerin geliştirme süreci ve yöntemleri hakkında bilgi sahibi olun.