Kriz ve Krize Karşılık Stratejiler
Krizler, hayatımızın her alanında karşımıza çıkabilen ve çoğu zaman hazırlıksız yakalandığımız zorlu dönemlerdir. Özellikle işletmeler için kriz, beklenmedik anlarda meydana gelen ve olası sonuçları karşısında kendilerini sınayan ani ve olumsuz durumları ifade eder. Ben de kendi deneyimlerimde krizlerin ne denli etkili olabileceğine şahit oldum. Bir keresinde, çalıştığım şirkette yaşanan büyük bir projede beklenmedik bir teknik arıza ortaya çıkmıştı. Hepimiz panik içindeydik, ancak bu durum bize kriz yönetiminin ne kadar önemli olduğunu öğretti.
KrizDurumu | KrizEtkileri | KrizYönetimStratejileri |
---|---|---|
Beklenmedik ve ani | İşletmenin kurumsal itibarını zedeler, finansal kayıplara yol açar | İyimser tavrın korunması, doğru karar verme yeteneği |
Tüm organizasyonu tehdit eder | Huzursuz ve tedirgin bir çalışma ortamı oluşturur | Reddetme stratejileri, kontrollü azaltıcı stratejiler |
Acil karar almayı gerektirir | İşletme yöneticilerini sorgulama durumları artar | Azaltıcı stratejiler, yeniden itibar kazanma stratejileri |
Kurumsal ve küresel olabilir | İşletmelerin iş birliği içinde oldukları paydaşlarını kaybetmesine neden olabilir | Hedefli bahaneler sunma, hukuki çözümler üretme |
Ülke genelinde her sektördeki işletmeleri etkiler | Özellikle personel döngülerinin fazla olduğu emek yoğun sektörlerde etkisi büyük olur | Tazminat veya benzeri hediyeler, özür dileme |
Kriz, hukuki sonuçlar doğurabilir | Krizler çevrede ve hayatta uyum sağlama sürecini bozar | Hatırlatma ve birlik olma, mağduriyeti ifade etme |
Krizler, büyük değişimler ve gelişim süreçlerini beraberinde getirir | Faaliyetler alanda satışlarını ya da cirolarını etkiler | Doğru ve sağlıklı karar verme yeteneği |
Krizle tavrın ne olacağını belirlemek önemlidir | Kriz, işletmelerin yapısı ve dengesini etkiler | Reddetme stratejileri, itibar kazanıcı stratejiler |
Krizler, tüm organizasyon için önemli bir sınavdır | Krizler ış birliği içinde oldukları paydaşı kaybetme olasılığını artırır | Destek stratejileri, doğru karar verme yeteneği |
Krizler, acil durum yönetimini gerektirir | Plansız ve beklenmemiş eylemler olur | Acil kararlar almak, krize karşı app stratejileri kullanmak |
İşletmelerin kurumsal itibarını zedeler
Finansal kayıp yaşamasına sebep olur.
Krizler işletmelerin iş birliği içinde oldukları paydaşlarını kaybetmesine neden olur.
Krizin İşletmeler Üzerindeki Etkisi
Kriz, bir işletmenin tüm organizasyonundaki hedef ve işleyiş biçimini tehdit eder. Acil kararlar alınmasını gerektirir ve işletmeyi zor durumda bırakabilir. Krizlerin işletmeler üzerinde pek çok olumsuz etkisi vardır:
Kurumsal itibarı zedeler: Müşterilerin ve paydaşların gözünde güven kaybına yol açar.
Finansal kayıplara neden olur: Gelirlerde azalma, maliyetlerde artış gibi sorunlar ortaya çıkar.
Paydaşların kaybedilmesine yol açar: İş birliği içinde olunan kurum ve kişilerle ilişkiler zarar görür.
Bir keresinde, yakın bir arkadaşımın çalıştığı şirket, yaşadığı bir kriz sonrası önemli müşterilerini kaybetmişti. Bu durum, şirketin finansal olarak ciddi kayıplar yaşamasına ve çalışanların işlerini kaybetme korkusuyla huzursuz olmalarına sebep olmuştu.
Krizlerin Çeşitli Sektörlerdeki Etkileri
Ülkemizde yer alan her sektördeki işletmeler, ortaya çıkabilecek kurumsal veya küresel krizlerden büyük ya da küçük paylar alarak etkilenmektedir. Özellikle ekonominin bacasız sanayisi olarak adlandırılan turizm sektöründe, personel döngülerinin fazla olması nedeniyle krizler daha derinden hissedilir. Turizm işletmeleri, kriz durumlarında ciddi bir şekilde tehdit altındadır.
Örnek: Turizm Sektöründe Kriz Yönetimi
Turizm sektöründe çalışan bir tanıdığımla sohbet ederken, pandemi sürecinde yaşadıkları zorlukları paylaşmıştı. Rezervasyon iptalleri, turist sayısında azalma ve gelirlerde düşüş gibi pek çok sorunla karşılaşmışlardı. Ancak, kriz yönetimi stratejilerini etkin bir şekilde uygulayarak ayakta kalmayı başardılar.
Bu bir kriz mi, yoksa kısa vade de herkesi tedirgin eden ekonomik bir sorun mudur?
Kriz uluslararası boyutta mı yaşanıyor, lokal bir bölge içinde mi gerçekleşmekte?
Herhangi biri bu yaşanan durumu kriz olarak teyit etti mi?
Kriz içinde doğacak hukuki sonuçlar neler?
Krizi yönetmek için hangi ekip ve kaynaklara ihtiyaç duyacağız?
Kriz Yönetimi ve Stratejilerin Uygulanması
Kriz yönetimi, krizlerin işletme üzerindeki olumsuz etkilerini en aza indirmek ve mümkünse avantajlı bir duruma dönüştürmek için kullanılan bir süreçtir. Peki, kriz yönetimi stratejileri nasıl uygulanır?
Kriz Yönetiminde Önemli Adımlar
Krizin varlığını dolaylı olarak reddetme: İşletme ortaya çıkan krizi kabullenmeyip başkalarının üzerine atarak süreci yönetmeye çalışır. Bu durum iş dünyasında yanlış izlenimlere yol açar.
Krizi direk reddetme: İşletme tarafınca herhangi bir krizin olmadığı, asparagas haberin yapıldığı ima ve iddia edilir.
Başkalarını suçlama: Krizin işletme dışından kişilerce yaratıldığını savunur ve tüm olup biten durumu onların üzerine atar. Krizden etkilenen kendi çalışma sistemini değil, onları sorumlu tutar.
1- Durum Analizi Yapmak: Öncelikle krizin boyutunu ve etkilerini anlamak için detaylı bir analiz yapılmalıdır.
Kontrol edici bahaneler sunmak: Bir Kriz içerisindeki kargaşayı azaltmak ve olayın kurumun sorumluluğu altında olduğunu bildirmek üzere krizi tetikleyen olayların kontrol altına aldığını belirtilir. Kriz söylentisinin çevre içinde fazlaca yayılması engellenir.
Hukuki çözümler üretmek, İşletme kurumun içinde bulunduğu durumun en az zarar ile algılanması için hukuki yoldan çaba gösterir
Tazminat veya benzeri hediyeler: Krizden zarar gören çalışanlarına para ve benzeri hediyeler sağlayarak var olan kurumsal itibarın yeniden kazanılmaya çalışılması
Özür Dilemek: İşletme yönetimi krizin tüm sorumluluğu üstlenir, özür diler.
Hatırlatma ve birlik olma: İşletmenin krizden önceki iyi ve başarılı durumun hatırlanmasına özen gösterilerek krizin yarattığı stres ve gerginliğin azaltılması ve işlerin bir an önce eskiye dönme çabasını karşılamadır.
Mağduriyet: Kriz yöneticisinin kriz mağduru olduğunu anlatan ifadeleridir.
2- Hızlı ve Etkin Kararlar Almak: Zamanında alınacak doğru kararlar, krizin etkisini azaltmada kritik rol oynar.
3- İletişimi Güçlendirmek: Hem çalışanlarla hem de paydaşlarla açık ve şeffaf bir iletişim kurulmalıdır.
4- Esnek Stratejiler Geliştirmek: Değişen koşullara hızlıca uyum sağlayabilmek için esnek planlar oluşturulmalıdır.
Kriz Yönetimi Stratejileri
Kriz yönetiminde kullanılabilecek farklı stratejiler vardır. Bunları şöyle sınıflandırabiliriz:
A. İşletmenin Krizi Reddetme Stratejileri
Krizin Varlığını Dolaylı Olarak Reddetme: İşletme, ortaya çıkan krizi kabul etmeyip sorumluluğu başka taraflara atmaya çalışır. Örneğin, bir ürün geri çağırma durumunda, sorunun tedarikçide olduğunu iddia edebilir.
Krizi Doğrudan Reddetme: İşletme, krizin varlığını tamamen inkar eder. Bu yaklaşım, uzun vadede güven kaybına yol açabilir.
Başkalarını Suçlama: Krizin dış etkenler nedeniyle meydana geldiğini savunarak, işletmenin sorumluluğunu azaltmaya çalışır.
B. Kriz Etkisini Kontrol Altına Alma Stratejileri
Kontrol Edici Bahaneler Sunmak: Krizi tetikleyen faktörlerin kontrol altında olduğunu ve durumun iyileştirileceğini vurgular.
Hukuki Çözümler Üretmek: İşletme, krizin sebep olduğu zararları minimuma indirmek için hukuki yollara başvurur. Bu, özellikle haksız rekabet veya iftira durumlarında tercih edilir.
C. Kriz Sonrası Yeniden İtibar Kazanma Stratejileri
Tazminat veya Hediyeler Sunmak: Krizden etkilenen müşterilere veya çalışanlara telafi edici hediyeler veya tazminatlar sunulur.
Özür Dilemek: İşletme, krizin sorumluluğunu üstlenerek samimi bir özür diler. Bu, güven tazelemek için etkili bir yöntemdir.
D. Krize Destek Stratejileri
Hatırlatma ve Birlik Olma: İşletmenin geçmişteki başarılarını ve değerlerini hatırlatarak, çalışanların ve paydaşların desteğini kazanmayı hedefler.
Mağduriyet: İşletme, krizin kendilerini de olumsuz etkilediğini vurgulayarak empati oluşturur.
Kriz Yönetiminde Kişisel Deneyimler ve Öneriler
Geçmişte çalıştığım bir şirket, ani bir ekonomik krizle karşı karşıya kalmıştı. Satışlar düşmüş, maliyetler artmıştı. Bu durumda, yöneticilerimiz bize açık ve dürüst bir şekilde durumu anlattılar. Tasarruf tedbirleri aldık, iş süreçlerimizi gözden geçirdik ve yeni pazarlar aramaya başladık. Sonuç olarak, krizi atlattık ve hatta daha güçlü bir şekilde yolumuza devam ettik.
Kriz Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
İletişim Kanallarını Açık Tutmak: Kriz anında dedikodular ve yanlış bilgilerin yayılmasını önlemek için etkili iletişim şarttır.
Çalışanları Sürece Dahil Etmek: Çalışanların fikirlerini almak ve sürece dahil etmek, motivasyonu artırır.
Uzun Vadeli Düşünmek: Kriz anındaki kararlar, sadece günü kurtarmak için değil, geleceği düşünerek alınmalıdır.
Esneklik ve Adaptasyon: Değişen koşullara hızlı bir şekilde uyum sağlamak, krizin etkilerini azaltır.
Krizlerden Öğrenilen Dersler
Krizler, her ne kadar zorlayıcı olsa da, bize önemli dersler öğretir. Örneğin, bir krizin ardından işletmeler genellikle risk yönetimi ve acil durum planlaması konusunda daha bilgili ve deneyimli hale gelirler.
Kriz Yönetimi Stratejilerinin Uygulanması
Kriz yönetimi stratejileri nasıl uygulanır sorusuna dönecek olursak, bu stratejilerin etkili bir şekilde hayata geçirilmesi için şunlar gereklidir:
1- Eğitim ve Bilinçlendirme: Çalışanların kriz yönetimi konusunda eğitilmesi, kriz anında panik yerine bilinçli hareket etmelerini sağlar.
2- Planlama: Olası kriz senaryolarının önceden belirlenmesi ve buna uygun planlar yapılması çok önemlidir.
3- Kaynakların Doğru Kullanımı: İnsan, finansal ve teknolojik kaynakların etkin kullanımı krizin etkilerini azaltır.
4- İletişim Stratejileri Geliştirmek: Medya ve kamuoyu ile doğru iletişim, işletmenin itibarını korumasına yardımcı olur.
Örnek Bir Uygulama Planı
Kriz Ekibi Oluşturma: Farklı departmanlardan temsilcilerin yer aldığı bir ekip kurulmalıdır.
Risk Analizi: Olası riskler belirlenmeli ve önceliklendirilmelidir.
Acil Eylem Planı: Kriz anında atılacak adımlar netleştirilmelidir.
Tatbikatlar Yapmak: Olabilecek senaryolar üzerinden pratikler yapılmalıdır.
Sonuç ve Değerlendirme
Krizler, kaçınılmaz olarak hayatımızın bir parçasıdır. Önemli olan, bu krizlere nasıl tepki verdiğimiz ve kriz yönetimi stratejilerini ne kadar etkili uyguladığımızdır. İşletmeler, krizleri doğru yöneterek sadece hayatta kalmakla kalmaz, aynı zamanda büyümek ve gelişmek için de fırsatlar yaratır.
Kendi deneyimlerimden yola çıkarak söyleyebilirim ki, kriz anlarında soğukkanlı kalmak, ekip çalışmasına önem vermek ve inovasyona açık olmak başarıyı getiriyor. Unutmayalım ki, her kriz bir fırsattır ve bu fırsatları değerlendirmek bizim elimizde.
Referanslar
1- Demir, F. (2015). Kriz Yönetimi ve Stratejik Kararlar. Ankara: Yönetim Yayınları.
2- Özkan, S. (2017). İşletmelerde Kriz ve Değişim Yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
3- Aydın, M. (2019). Kriz İletişimi ve Kurumsal İtibar Yönetimi. İzmir: Ege Üniversitesi Yayınları.
Bu metinde yer alan bilgiler, konu ile ilgili akademik kaynaklar ve kişisel deneyimlerin bir harmanıdır.
Anadolu Üniversitesi İşletme bölümünden mezundur. Muğla Üniversitesi Turizm ve Otel İşletmeciliği bölümünde eğitim görmüştür. İstanbul İşletme Enstitü blog bölümünde içerik üretmektedir. Online eğitim, markalaşma, kişisel gelişim alanlarında yazılar yazmaktadır.