Kalıp Ustası Nedir? Ne İş Yapar?
Konu | Açıklama | Önem Derecesi |
---|---|---|
İnşaat Sektörünün Gelişimi | 1950-60 yıllarından itibaren başta karayolları, barajlar ve santraller olmak üzere büyük projeler gerçekleştirilmiştir. 2000’li yıllarda kentsel dönüşüm projeleri ve konut kredilerindeki indirimler sektörün büyümesini artırmıştır. | Yüksek |
İnşaat Sektörünün Ekonomiye Katkısı | Gayri Safi Milli Hasıla oranı yüzde 30 civarında olup 200’e yakın alt sektörün lokomotifidir. | Yüksek |
İnşaat Sektöründe Çalışan Meslekler | Sektörde inşaat işçiliği ve ustalığı, inşaat malzemeleri sanayi, iş ve inşaat makineleri, emlak ve gayrimenkul, tapu ve kadastro hizmetleri, yurt içi ve yurt dışı müteahhitlik hizmetleri gibi birçok farklı meslek bulunmaktadır. | Yüksek |
Kalıp Ustası | İnşaatın yapımında görev alan meslek elamanlarından biridir. Temelden itibaren beton dökümü için kalıp hazırlar. | Yüksek |
İnşaatın Tanımı | İnşaat; yapma işi, yapım ve yapımı süren bina olarak tanımlanmaktadır. Ayrıca, inşaat süreci sürdürülebilir üretim olmalıdır. | Yüksek |
Beton ve Demirin Kalitesi | Beton ve demirin kalitesi inşaat yapım sürecinde çok önemlidir. | Yüksek |
İşçilikteki Ustalık | Malzeme kalitesi kadar işçilikteki ustalık da inşaat kalitesini belirler. | Yüksek |
Kalıp Ustasının Görevi | Kalıp ustası; inşaatın temelinden itibaren beton dökmek için kalıp hazırlar. | Yüksek |
Kalıp Ustasının Tabiri | Kalıp ustasının yaptığı iş için “kalıp çakmak” tabiri kullanılır. | Yüksek |
Kalıp Ustasının Eğitimi | Kalıp ustası olmak için genellikle meslek liseleri ya da mesleki eğitim merkezlerindeki ilgili bölümlerden mezun olunması gerekir. | Yüksek |
Türkiye’de inşaat sektörü 1950 -60 yıllara kadar kamu altyapısı yatırımlarla gelişmiştir. Karayolları, barajlar ve santraller başta olmak üzere pek çok büyük proje inşa edilmiştir. 2000’li yıllara gelindiğinde büyük yatırımların yanı sıra kentsel dönüşüm projeleri ve konut kredilerindeki indirimler inşaat sektörünün büyümesini artırmıştır. Gayri Safi Milli Hasıladaki oranının yüzde 30 civarında olduğu bilinir.
Ülke ekonomisine katkısı ve geniş istihdam araçları sebebiyle inşaat sektörünü; lokomotif sektör olarak değerlendirmek mümkündür, 200’e yakın alt sektörün lokomotifidir. İnşaatın yapımından pazarlamasına kadar bütün süreçlerinde birbirinden farklı meslekler vardır. İnşaat işçiliği ve ustalığı (müteahhit, kalıp ustası, demir ustası, duvar ustası, fayans ustası); inşaat malzemeleri sanayi, iş ve inşaat makineleri, emlak ve gayrimenkul, tapu ve kadastro hizmetleri, yurt içi ve yurt dışı müteahhitlik hizmetleri gibi.
İnşaatın yapımında görev alan meslek elamanlarından biri de kalıp ustası. Bu yazıda “Kalıp ustası nedir? Kalıp ustası ne iş yapar? Kalıp ustası nasıl olunur?” gibi sorular eşliğinde mesleğe dair detaylara yer vereceğiz. Kalıp ustasını anlatan diğer yazılardan ayrılmasının sebebi, bizzat bu işi yapan meslek erbabından dinlenen bilgilere dayanıyor olması. İlk soruyla başlayalım.
Kalıp Ustası Nedir?
i̇nşaat kelimesinin türk dil kurumu sözlüğündeki karşılığı “yapma işi, yapım ve yapımı süren bina”dır. günümüzde daha geniş çerçeve çizilebilir. i̇nşa edilen bina ile birlikte, bakım ve onarım da söz konusudur. hem inşa hem de bakım onarım süreci; sosyal sorumluluk taşıyan, çevreyle dost ve toplumsal yapıya katkı sunan, sürdürülebilir üretim olmalıdır.
İnşaat yapım sürecinde beton ve demirin kalitesi önemli kabul edilir. Malzeme kalitesi kadar işçilikteki ustalık da önem arz eder. Kalıp ustası; inşaatın temelinden başlayarak beton dökmek için kalıp hazırlar. Yapılan iş için “kalıp çakmak” tabiri kullanılır.
Kalıp ustasının sahip olması gereken yetkinlikler bulunur.
El becerileri gelişmiş olmalıdır.
İnşa etmek de bir ekip işidir. Usta genellikle diğer kalıp ustalarıyla ve ameleleriyle birlikte çalışır. Bu sebeple de takım çalışmasına yatkın, iletişim becerileri gelişmiş olmalı ve etkili iletişim kurabilmelidir.
Zaman zaman problemler yaşanabilir, problem çözme yöntemlerini bilmesi işi kolaylaştıracaktır.
İnşaattaki kalıptan sorumlu baş usta olarak çalışması da olasıdır. Liderlik özelliğine sahip olması ekibini iyi yönetmesini sağlayacaktır.
İlgili eğitim: Etkili Liderlik Eğitimi
Ülkemizde iş kazalarının en çok yaşandığı sektörlerden biri inşaattır. Bu sebeple iş güvenliğine dikkat ederek çalışmalıdır. Üst katlarda kalıp çakılırken gerekli önlemler alınmalıdır. Burada hatırlatmak istediğim bir husus ise inşaat ustalığında kayıt dışı istihdamın da fazla olduğu gerçeğidir. Bunun sebebi de özellikle küçük şehirlerde kendine ev inşa ettiren kişiler, çoğunlukla ustalarla götürü anlaşır ve sigorta primi yatırmaz.
Kalıp Ustası Ne İş Yapar?
Kalıp ustasının inşaat süreciyle ilgili bilgisi geniştir. Bu sebeple yaptığı ilk iş proje ve diğer şartları incelemek olacaktır. Kalıp ustası inşaat temelinden çalışmaya başlar. Bina kolonlarının demiri bağlanır ve betonu atılır. Sonraki süreçte ara kat betonları için kalıp hazırlar. Buna döşeme kalıbı da denilir. Ara kat betonları atıldıktan sonra birkaç gün içinde kalıp sökümünü yapar ve bir üst kat için kolonların kalıbını hazırlar. Ülkemizde kalıp için genellikle kereste kullanılır. Binanın bütün katlarında görev alan kalıp ustası çatı karkasında da çalışır. Kiremit altı döşemeyi yapar.
Görev ve sorumluluklarını şöyle sıralamak mümkündür:
Kalıp için en uygun malzemeyi belirler.
İskeleyi kurar.
Gerekli ölçümleri yapar ve temel alanını belirler.
Temel sömellerinin kalıbını çakar
Taşıyıcı direkleri ve kolonları hazırlar
Taşıyıcı direkleri hazırlamak,
Kiriş kanatlarını çakar,
Kalıp iskelesini hazırlar.
Döşeme kalıbı, diğer adıyla ızgara kalıbı yapar.
Merdivenlerin kalıbını projeye uygun bir şekilde çakar.
Beton dökme sürecini takip eder. Küçük inşaatlarda beton döker.
Dökünen betonu düzenler, bu işe betona mastar çekmek denir.
Beton kuruduktan sonra kalıp sökümü yapar ve sonraki kat için hazırlıklarını sürdürür.
Katı karkasını çakar.
Kiremitleri döşer ya da çatı sacını çakar. Ülkemizde yoğun kar yağan şehirlerde çatılar için çoğunlukla sac tercih edilir.
Kalıp Ustası Maaşları
Kalıp ustasının geliri çalıştığı işe göre değişiklik gösterir. Büyük şantiyelerde olduğu gibi bireysel çalışmalar da yürütür. Kendi ekibini kurup iş alabilir. Maaşları genellikle günlük yevmiye üzerinden hesaplanır. 2021 yılında kalıp ustasının ortalama günlük yevmiyesi 200 -250 lira arasında değişiyor. Ortalama üzerinden devam edecek olursak; 200 lira yevmiye alan usta, ayda 20 gün çalıştığında maaşı 4000 TL’ye denk geliyor. 250 lira yevmiye alan usta aynı gün çalıştığında aylık maaşı 5000 TL olacaktır.
Götürü iş inşaat sektöründe sık kullanılan kavramlardan biridir. Götürü işte, ücret günlük yevmiye üzerinden hesaplanmaz. Kalıp ustası üzerinden örnek vermek gerekirse; 4 katlı bir inşaatın bütün kalıpları ve çatısı için toplu anlaşma yapar. Bu götürü iş anlamındadır. Götürü çalışma şeklinde ustanın geliri hem kendi hem de ekibindeki ustaların ve amelelerin becerisine, belirli zamanda ürettiği iş miktarına göre değişir. Örneğimizi şöyle açarak ücrete dair fikir oluşturalım. Kısmi matematik işçi problemlerinden birini çözüyor gibi ilerleyelim. Kalıp işçiliğinin metrekaresi 50 liraya yapılıyor kabul edelim. 100 metrekarelik dairede, bir katın kalıbı 5 bin lira olur. Girişle birlikte 2 katlı bir dairede 3 kalıp inşa edilir. Toplam 15 bin lira eder.
“2 usta 100 metrekare kalıbı 3 günde çakarsa, 5 usta 300 metrekare kalıbı kaç günde çakar?” sorusuyla devam etmeyeceğim. Ancak benzer bir yol izleyeceğim. Götürü işin toplam maliyetini çıkardıktan sonraki kısımda ustaların çalışma hızları ve becerileri devreye girer. 100 metrekareyi 3 günde yapan 2 kalıp ustasının geliriyle 100 metrekareyi 5 günde yapan 2 kalıp ustasının geliri elbette aynı olmayacaktır. Soruyu şöyle güncelleyip cevabı size bırakayım: “Toplam maliyeti 5000 TL olan 100 Metrekarelik kalıbı 3 günde çakan 2 ustanın günlük yevmiyesi ile aynı işi 5 günde tamamlayan 2 ustanın günlük yevmiyesi arasındaki fark ne kadardır?”
İşçi problemiyle ufak bir beyin fırtınasına sebep olsak da kalıp ustasının maaşıyla ilgili fikir sahibi olduğumuz kanaatindeyim. Son olarak gelelim; “Kalıp ustası nasıl olunur?” sorumuza.
Kalıp Ustası Nasıl Olunur?
Ülkemizde küçük şehirlerde ve kırsal alanda inşaat alanındaki ustalıklar yaygındır. Kalıp ustası için eğitim ve yaş sınırı yoktur. İnşaat sektöründeki bütün ustalıkların temeli çıraklığı dayanır. Çıraklığın inşaattaki karşılığı ameledir. Okumayan ya da herhangi bir sürekli işte çalışmayan (Küçük şehirlerde çalışma alanları fazlasıyla kısıtlıdır) birey, inşaatta amele olarak başlar. Kalıp, duvar ya da demir ustasının yanında çalışır. Amele ilk günlerde ustasının kalıp çakmasını kolaylaştırmak için kereste taşır ve tutar. Bir üst katta çalışan ustasına kereste uzatır. Sonrasında çivi çakmayı öğrenir. Usta olması ise becerilerine, öğrenme yetkinliğine dayanır. Kalıp çakma mantığını erken kavrayan amale 1 yıl içinde usta olabilir ya da daha geç öğrenen amelenin ustalık süreci 2-3 yılı bulabilir.
İŞKUR ve Halk Eğitim Merkezleri’nde verilen kurslar ise mesleği öğretmeye değil, mesleki yeterlilikleri ölçmeye yöneliktir. Zira; günlük, aylık ya da haftalık düzenlenen kurslarda ustalık öğrenme imkanı yoktur. Bu eğitimleri sonunda alınan kalıp ustası belgesi diğer adıyla kalıp ustası sertifikası sigortalı çalışabilmeleri için geçerlidir.
Bayburt'ta doğdu. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon ve Sinema bölümünden mezun oldu. Medya sektöründe çalıştı. Yayınevlerinde editörlük yaptı.