Temel Tasarım İlkeleri
Temel Tasarım İlkesi | Açıklama | Uygulama Alanları |
---|---|---|
Denge | Bir tasarımın bölümlerinin bir arada harmonik duruşudur. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Birlik | Tasarımın bütün elemanlarının birbiriyle uyum içinde oluşudur. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Hiyerarşi | Tasarım elemanlarının önem sırasına göre düzenlenmesidir. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Oran-Orantı | Tasarım elemanlarının birbirine göre boyut ve miktar ilişkisidir. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Uygunluk | Tasarım elemanlarının birbirine ve bütüne uyumudur. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Kontrast | Tasarım elemanlarının belirginliği ve birbirlerine karşıt olma durumudur. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Baskınlık | Belirli tasarım elemanlarının diğerlerine göre ön plana çıkmasıdır. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Tasarım | Nesnel gerçeklikle bağlantısı olmayan bir kavramdır. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Yaratıcılık | Bir fikrin ya da düşüncenin özgün ve yenilikçi yoluyla ifade edilmesidir. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Kompozisyon | Bir eserin tamamını oluşturan elemanların düzenidir. | Grafik Tasarım, Fotoğrafçılık |
Kökeni Latinceden gelen tasarım, nesnel gerçeklikle bağlantısı bulunmayan bir kavramdır. Tasarımın olmazsa olmazı tasarım ilkeleridir. Yapılacak alanın önemi olmaksızın tasarıma ait belli temel tasarım ilkeleri bulunur. Temel tasarım ilkeleri, bir yüzeyde oluşturulan fikirlerin estetik olarak tutarlılığı için ihtiyaç duyulan temel ilkelerdir. Yaşam süreci içinde bilinçli davranarak veya bilinçsiz olarak birçok tasarım ortaya çıkmaktadır. Başarılı bir tasarım oluşması için tasarım ilkeleri bilinerek, yaratıcılık ile birleştirilip doğru olarak uygulanmalıdır. Bu ilkeler, tasarım içinde bulunan tüm elemanların kendi aralarında ve bütüne yansımalarında düzenleyicidir. İlkeler göz önünde bulundurularak yapılan tasarım, kompozisyonun bütününde, ilkelerden bağımsız bir eser olarak ortaya çıkar. Temel tasarım ilkeleri “denge, birlik, hiyerarşi, oran-orantı, uygunluk, kontrast, baskınlık” olarak bilinmektedir. Temel tasarım elemanları ve ilkeleri, grafik tasarım ve fotoğrafçılık gibi alanlarda kullanılır.
Temel Tasarım Elemanları ve İlkeleri Nelerdir?
Tasarım elemanları ve tasarım ilkeleri bir eseri oluştururken kullanılan önemli unsurlardır. Tasarım elemanları, insan zihninde yaratılan bir düşüncenin bir düzen içinde betimleme ile somut hale getirilmesidir. Yüzey üzerine sistemli olarak bir kompozisyon oluşturmak için gereklidir. İnsanın iç dünyası ile dış dünyası arasında etkileşim sağlamada, dış dünyayı anlayabilmede ve bütün olarak yansıtabilmede temel tasarım elemanlarına ihtiyaç duyulur. Temel tasarım elemanları “nokta, çizgi, biçim, doku, değer, renk” olarak bilinmektedir. Temel tasarım ilkeleri doğru uygulandığı sürece, temel tasarım elemanları da başarılı olarak ortaya çıkacaktır.
Temel Tasarım İlkelerinin Özellikleri
Denge; kompozisyonu meydana getiren tasarım süreci elemanlarının, uyumunun sağlanmasıdır. Nesnelerin, şekillerin, renklerin ve dokuların ilişki içinde olmaları neticesinde denge ve ahenk oluşur. Geçmişte çok kullanılan temel tasarım ilkesi günümüzde de görsel sanatlarda kullanılan en değerli ilkelerdendir. İki şekilde karşımıza çıkar. Simetrik ve asimetrik. Simetrik olarak adlandırılan ilke, eşit denge olarak bilinir. Asimetrik denge, eşitliği olmayan elemanların bağımsız yerleşimle meydana getirdikleri dengedir.
Birlik; tasarım elemanlarının belli varyasyonlarla uyum içinde oranlanmaları ve bir araya gelmeleri ile doğar. Birlik, kompozisyonun doğal bütünlüğünü ifade eder. Kompozisyonu meydana getiren elemanların arasındaki ilişki sonucu temel tasarım ilkeleri içinden birlik ortaya çıkar. Denge, birliğin oluşması sonucu doğar. Birliğin meydana gelmesinde; zıtlık, çeşitlilik, denge ve egemenlik önemli ilkelerdir.
Hiyerarşi; tasarım elemanlarının önem derecelerine göre hiyerarşik sırada dizilimidir. Tasarım elemanları arasındaki ilişkide çeşitliliğin meydana gelmesini sağlayan önemli temel tasarım ilkeleri arasındadır. Hiyerarşi, önem sıralamasını sağlamanın yanında zıtlık ilkesini de yanında getirir. Görsel olarak hiyerarşinin uygulanması, izleyici ile iletişim esnasında büyük rahatlık sağlar.
Oran-orantı; oran ölçüler arasında bulunan ilişkiyi temsil eder. Oran-orantı, tasarım elemanlarının birbirleri ile olan ölçü ilişkisine verilen addır. Oran- orantı ilkesi kullanıldığında boyutlar, renkler ve ölçüler arasında dengeli bir dağılım ortaya çıkar. Kusursuz bir gerçeklik için doğru oran-orantı kullanılmalıdır.
Uygunluk; diğer adı ahenktir. Temel tasarım ilkeleri arasında armoniyi ifade eder ve en temel ilke olarak bilinir. Tasarım elemanlarının uyumudur. Ahenk, kompozisyon parçaları arasındaki eşit dağılımdan kaynaklanır. Genel olarak bölümler içinde tekrarla ortaya çıkar.
Zıtlık; karşıtlık olarak da bilinir. Aynı alandaki farklı yapıların bir araya toplanmasından oluşur. Çok sayıda zıtlık bulunur. Bunlar, renk zıtlığı, değer zıtlığı, doku zıtlığı gibidir. Karşıtlık aynı zamanda oluşturulan kompozisyonu hiyerarşik sıralama ile yoğunlaştırmak ve çok sayıda tasarım elemanını vurgulamak amaçlı kullanılır.
Baskınlık; temel tasarım ilkeleri arasında farklılıklar vasıtası ile birincil, ikincil odak noktalarının meydana getirilmesi için önemlidir. Yüzeysel kısımlarda dikkati bir alana çekmek için belli ağırlık belli kısımlarda toplanır ve baskınlık meydana gelir. Tasarımın her kısmında baskınlık egemen olursa vurgu anlamını yitirir.
Temel Tasarım Elemanlarını Özellikleri
Nokta; boyutu bulunmayan tasarım elemanı anlamını taşır. Nokta, tasarım elemanları arasında en basit olan temel unsur olarak bilinir. Yer belirleyici olan nokta, tek başına kullanılır. Bunun yanı sıra “açık-koyu, büyük-küçük, dağını-planlı, sık-seyrek” şekli ile de kullanılır. Noktaların yan yana dizilmesi çizgiyi oluşturur.
Çizgi; geometrik bir kavramı yansıtmakla birlikte önemli ve temel görsel iletişim tasarımı unsurudur. Sınırları olan bir karaktere sahiptir. Döngüsel, düz, yatay kullanılır ve bunların yanı sıra sonsuz oranda çizgi türü meydana getirilebilir. Çizgi sayesinde dinamik, sakin, hareketli ve hareketsiz efektler elde edilir. Çok sayıda tasarımcının vazgeçilmezidir. Biçimdeki öznel ayrımı meydana getiren önemli bir ögedir.
Biçim; bir nesnenin fark edilen tüm maddi unsurlarının kendine has örüntü oluşturan bütünüdür. Tasarımlar yüzeye aktarılırken çevre hatları belirlenir. Formları meydana gelir. Biçim ile fon farklı kavramları ifade eder. Form biçimden farklı olarak doku gibi maddesel önemleri içerir.
Doku; varlıkların duyularla algılanabilen yüzeysel etkenleri ve dış yapılarını temsil eder. Bu yapılar, nesnelerin iç yapılarının neticesinden çıkan yüzeysel olan yapısal farklılıktır. Nesneler için ayırt edici bir dış yüzey belirleyicidir. Bu sebeple karakteristik özellikleri ortaya koyan önemli bir role sahiptir. Yüzey, farklı olan dokuların bir arada bulunması ile meydana gelir. Pürüzlü-pürüzsüz, parlak-mat olarak görülen farklı şekillerle karşımıza çıkar.
Değer; ton olarak bilinir. Plastik olan elemanların bütünlüğünü korumakta rolü fazladır. Üç adet ana değer bulunur. Bunlar; açık, orta ve koyudur. Kompozisyonda temel tasarım elemanları değer olarak adlandırılan ton dereceleri üzerine meydana getirilmektedir. Renklerin ton mesafelerini belirleyen değerler karşıtlık oranlarını azaltıp arttırabilir.
Renk; ışığın cisme çarpması sonucu meydana gelen ışınların gözde oluşturduğu duruma renk ismi verilir. Hayatımızın her bölümünde karşımıza çıkar. Temel tasarım ilkeleri oluşurken temel tasarım elemanı olarak en önemli, en çarpıcı ve ilk algılanan unsurdur. Renk karışımından meydana gelmeyen renklere ana renkler denir. Bunlar; kırmızı, sarı ve mavidir. Ana renklerin karışması ile meydana gelen renklere, ara renkler denir. Bunlar; turuncu, mor, yeşildir. Siyah ve beyaz bir renk olmazlar. Siyah en karanlık olması nedeni ile renklerin yokluğu anlamını taşırken, en aydınlık olan beyaz, renklerin çokluğu anlamını taşır.
İşletme Eğitimimi tamamladıktan sonra uzun yıllar eğitim sektöründe hizmet verdim. Eğitim alanında çalışmalara devam ederek, her alanda içerik üreterek, kendimi geliştirmeye devam ediyorum.