AnasayfaBlogİş Güvenliği ve İş Kazası
İş Güvenliği

İş Güvenliği ve İş Kazası

21 Ekim 2019
Sarı baret takmış ve bir elinde fincan tutan bir adam bir tabelanın önünde durmaktadır. Mor bir gömlek giymiş ve kollarını önünde kavuşturmuş. Arka planda turuncu gömlekli bir kişi var. Ön plandaki adam yakın plandadır ve baretinin detayları görülebilmektedir. Yüzü görülebiliyor ve yüz ifadesi kararlı. Ciddi ve odaklanmış görünüyor.

Sanayileşmenin hız kazandığı, teknolojinin her gün yeni bir boyut kazandığı bu dönemde, iş güvenliği artık bir lüks değil, zorunluluk haline geldi. Geçtiğimiz yıllarda, bir fabrikada çalışan bir arkadaşımın yaşadığı talihsiz bir kazayı hatırlıyorum. Ufak bir dalgınlık, gerekli önlemlerin alınmamasıyla birleşince, ciddi bir yaralanmayla sonuçlanmıştı. İşte bu yüzden, iş güvenliği konusunun ne denli önemli olduğunu bir kez daha anladım.

Koruyucu AraçlarKullanım AmacıÖrnekler
BaretBaş yaralanmalarını önlamaBeyaz baret (yöneticiler), Sarı baret (işçiler), Turuncu baret (ustabaşılar), Yeşil baret (sağlık personeli)
İş ElbisesiYapılan işten kişiyi korumaKimyasal bileşimlerin kullanıldığı iş yerleri için özel koruma kıyafetleri, ısı ve alevden koruyan kaynakçı önlüğü
İş AyakkabısıAyak yaralanmaları ve elektrik çarpmasını önlemeÇelik burunlu ayakkabılar, elektrik çarpması için kauçuk çizmeler
MaskeSolunum yollarını zararlı maddelerden korumaToz maskesi, karbon filtreli maske, yarım yüz maskesi, tam yüz maskesi
GözlükGözleri zararlı ışınlardan ve yabancı maddelerden korumaBeton püskürtme, asit ve çözeltiler, zımparalama işlemleri ve buhar vb. tehlikeli işlerden koruyan gözlükler
EldivenElleri keskin kenar ve köşelerden, kimyasallardan, sıcaktan ve soğuktan, elektrik kıvılcımlarından, ezilme, burkma, delinme ve kesilme gibi durumlardan korumaÇeşitli işler için farklı tipte eldivenler
Kulaklıkİş yerlerinde yüksek sesin oluşturduğu psikolojik ve fizyolojik etkileri azaltmaGürültü sınırını aşan iş yerlerinde kullanılan kulaklıklar
Özel Koruyucu Araçlarİş yerine ve çalışanlara özgü risklere karşı korumaKimyasal ya da biyolojik risklerle karşılaşılan iş yerleri için özel koruyucu kıyafetler, maskeler, eldivenler
İş Güvenliği Eğitimleriİş kazalarının önlenmesi ve çalışanların iş güvenliği bilincinin artırılmasıYüksek ses, kimyasal etkileşim, yüksek sıcaklık vb. durumlara karşı işyerinde alınması gereken önlemler hakkında eğitimler
İş Güvenliği Sistemleriİş yerindeki tehlikeleri önceden belirleme ve bu tehlikelere karşı önlem almaİş yerinin genel risk değerlendirmesinin yapılması, riskleri önlemek için sistematik bir yaklaşımın uygulanması

İş Güvenliğinin Önemi ve Tanımı

İş güvenliği, çalışanların iş yerlerinde sağlıklı ve güvenli bir ortamda çalışabilmelerini sağlamayı hedefleyen sistemli ve teknik çalışmalardır. Amaç, çalışanların beden ve ruh sağlıklarını korumak, iş kazalarını ve meslek hastalıklarını önlemektir. Peki, bu nasıl sağlanır?

  • Kimyasal unsurlar,

  • Fiziksel unsurlar,

  • Biyolojik unsurlar,

  • Mekanik unsurlar,

  • Sosyal ve ruhsal unsurlar,

  • Beslenme unsurlarıdır.

İş güvenliği nasıl sağlanır? Öncelikle, iş yerlerinde var olan tehlikelerin belirlenmesi ve değerlendirilmesi gerekir. Bu tehlikeler genellikle aşağıdaki unsurlardan kaynaklanır:

1- Kimyasal Unsurlar: Zararlı gazlar, tozlar, dumanlar ve çeşitli kimyasallar.

2- Fiziksel Unsurlar: Gürültü, titreşim, radyasyon, aşırı sıcak veya soğuk ortamlar.

3- Biyolojik Unsurlar: Bakteriler, virüsler, mantarlar ve diğer mikroorganizmalar.



4- Mekanik Unsurlar: Hareketli makineler, kesici aletler, dar alanlar.

5- Sosyal ve Ruhsal Unsurlar: Aşırı stres, mobbing, iletişim eksikliği.

6- Beslenme Unsurları: Yetersiz veya dengesiz beslenme.

İş Kazası ve Meslek Hastalığı Nedir?

İş kazası, beklenmedik bir anda meydana gelen, planlanmamış ve genellikle yaralanma veya maddi hasarla sonuçlanan olaylardır. 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu'nun 11-A maddesi, iş kazasını daha detaylı tanımlar ve hangi durumların iş kazası sayılacağını belirtir.

Yaralanma nedir? İş kazası sonucunda çalışanlarda meydana gelen kesilme, yırtılma, ezilme, kanama, kırık gibi fiziksel zararların tümüdür. Örneğin, inşaatta yüksek bir yerden düşen bir işçinin bacağını kırması bir yaralanmadır.

Meslek hastalığı ise, çalışılan işten dolayı, uzun süre maruz kalınan etkenler sonucunda ortaya çıkan hastalıklardır. Örneğin, madencilerde görülen silikozis veya kot taşlamada çalışan işçilerin akciğerlerinde oluşan rahatsızlıklar buna örnektir.

İş Kazalarının Sebepleri ve Önlenmesi

İş kazalarının oluşmasında birçok faktör rol oynar. Çalışanların tedbirsizliği, eğitimsizliği veya iş disiplinine uymaması kadar, iş yerinin fiziksel ve mekanik çevre koşulları da büyük önem taşır. İş yerinin bulunduğu binanın iş faaliyetine uygun olmaması, makine ve aletlerin bakımının yapılmaması, iş yerinin temiz olmaması gibi sebepler kazalara davetiye çıkarır.



Fabrika iş kazası önleyici tedbirler nelerdir? sorusu, bu noktada kritik bir öneme sahiptir. İşte alınması gereken bazı önlemler:

Düzenli Eğitim: Çalışanlara iş güvenliği konusunda düzenli eğitimler verilmeli.

Kişisel Koruyucu Donanımların Kullanımı: Çalışanların uygun koruyucu ekipmanları kullanmaları sağlanmalı.

Makine Bakımları: Makinelerin düzenli bakımları yapılarak arızalar önlenmeli.

Çalışma Ortamının Düzenlenmesi: İş yerleri temiz ve düzenli tutulmalı, tehlikeli alanlar işaretlenmeli.

Risk Analizi: Olası riskler belirlenerek önleyici tedbirler alınmalı.

Kişisel Deneyimler ve Örnekler

Geçen yaz, bir fabrikada staj yaparken gözlemlediğim bir durum beni oldukça etkiledi. Makinelerin arasında dolaşırken, bir işçinin emniyet kemeri olmadan yüksek bir platformda çalıştığını fark ettim. Hemen yetkililere durumu bildirdim ve gerekli önlemlerin alınmasını sağladım. Bu ufak müdahale belki de olası bir kazayı önlemişti.

Bir başka örnek, bir arkadaşımın çalıştığı atölyede yaşandı. Kulak koruyucu kullanmadan sürekli gürültülü makinelerle çalışan arkadaşım, bir süre sonra işitme sorunları yaşamaya başladı. Bu olay bana, kişisel koruyucu donanımların ne kadar hayati olduğunu bir kez daha gösterdi.

İş Güvenliği Koruyucu Araçları

Kişisel koruyucu donanımların önemi asla göz ardı edilmemeli. Çalışanların iş kazalarına uğramalarını önlemek üzere, çalıştıkları süre içinde mevzuata uygun olarak kullanmak zorunda oldukları malzemelerdir. Bunları iki ana başlıkta inceleyebiliriz:

1. Sürekli Kullanılması Gereken Koruyucu Araçlar

Baret (Koruyucu Başlık): Baş yaralanmalarına karşı kullanılır. Termo plastik veya dura plastikten yapılır. Renkleri, kullanıcıların görevlerine göre değişir:

Baret, Baş yaralanmalarını önlama, Beyaz baret (yöneticiler), Sarı baret (işçiler), Turuncu baret (ustabaşılar), Yeşil baret (sağlık personeli), İş Elbisesi, Yapılan işten kişiyi koruma, Kimyasal bileşimlerin kullanıldığı iş yerleri için özel koruma kıyafetleri, ısı ve alevden koruyan kaynakçı önlüğü, İş Ayakkabısı, Ayak yaralanmaları ve elektrik çarpmasını önleme, Çelik burunlu ayakkabılar, elektrik çarpması için kauçuk çizmeler, Maske, Solunum yollarını zararlı maddelerden koruma, Toz maskesi, karbon filtreli maske, yarım yüz maskesi, tam yüz maskesi, Gözlük, Gözleri zararlı ışınlardan ve yabancı maddelerden koruma, Beton püskürtme, asit ve çözeltiler, zımparalama işlemleri ve buhar vb tehlikeli işlerden koruyan gözlükler, Eldiven, Elleri keskin kenar ve köşelerden, kimyasallardan, sıcaktan ve soğuktan, elektrik kıvılcımlarından, ezilme, burkma, delinme ve kesilme gibi durumlardan koruma, Çeşitli işler için farklı tipte eldivenler, Kulaklık, İş yerlerinde yüksek sesin oluşturduğu psikolojik ve fizyolojik etkileri azaltma, Gürültü sınırını aşan iş yerlerinde kullanılan kulaklıklar, Özel Koruyucu Araçlar, İş yerine ve çalışanlara özgü risklere karşı koruma, Kimyasal ya da biyolojik risklerle karşılaşılan iş yerleri için özel koruyucu kıyafetler, maskeler, eldivenler, İş Güvenliği Eğitimleri, İş kazalarının önlenmesi ve çalışanların iş güvenliği bilincinin artırılması, Yüksek ses, kimyasal etkileşim, yüksek sıcaklık vb durumlara karşı işyerinde alınması gereken önlemler hakkında eğitimler, İş Güvenliği Sistemleri, İş yerindeki tehlikeleri önceden belirleme ve bu tehlikelere karşı önlem alma, İş yerinin genel risk değerlendirmesinin yapılması, riskleri önlemek için sistematik bir yaklaşımın uygulanması

- Beyaz: Yöneticiler
- Sarı: İşçiler
- Turuncu: Ustabaşılar
- Yeşil: Sağlık personeli

İş Elbisesi: Çalışılan işe uygun olarak seçilir. Örneğin, kimyasal maddelerle çalışılan bir ortamda özel koruyucu kıyafetler kullanılır.

İş Ayakkabısı: Ayakların korunması için kullanılır. Farklı risklere karşı çeşitli tipleri mevcuttur:

- Çelik Burunlu Ayakkabılar: Ezilme ve darbelere karşı.
- Kauçuk Çizmeler: Elektrik çarpmasına karşı.
- Isıya Dayanıklı Ayakkabılar: Sıcak yüzeylerde çalışmak için.

2. Çalışma Anında Kullanılması Gereken Koruyucu Araçlar

Maske: Zararlı tozlar, buharlar ve kimyasallardan solunum yollarını korur. Çeşitleri:

- Toz Maskesi
- Karbon Filtreli Maske
- Yarım Yüz Maskesi
- Tam Yüz Maskesi

Gözlük: Gözleri zararlı ışınlardan ve yabancı maddelerden korur. Özellikle kaynak işleri, kimyasallarla çalışma gibi durumlarda kullanılır.

Eldiven: Elleri kesilmelerden, kimyasallardan, ısıdan ve soğuktan korur. İş eldivenlerinin ele tam oturması büyük önem taşır.

Kulaklık: Gürültülü ortamlarda işitme kaybını önlemek için kullanılır. 80 desibelden yüksek sesler, uzun süre maruz kalındığında kalıcı işitme kayıplarına yol açabilir.

İşveren ve Çalışan Sorumlulukları

İş güvenliği sadece çalışanların sorumluluğunda değildir. İş yeri sahipleri ve yöneticileri, çalışanların güvenliğini sağlamak için gerekli tüm önlemleri almakla yükümlüdür. Bu kapsamda:

Koruyucu Araçların Temini: İş yerinde gerekli tüm koruyucu ekipmanlar bulundurulmalı.

Eğitimlerin Düzenlenmesi: Çalışanlara düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri verilmeli.

Denetim ve Kontrol: İş yerinde belirli aralıklarla denetimler yapılarak eksiklikler giderilmeli.

Yasal Gerekliliklerin Takibi: Mevzuata uygun hareket edilmeli, CE işareti taşıyan ürünler kullanılmalı.

İş Kazalarını Azaltmak İçin Alınabilecek Önlemler

Fabrika iş kazalarını önlemenin yolları konusunda alınabilecek başlıca tedbirler şunlardır:

1- Risk Değerlendirmesi Yapmak: İş yerindeki potansiyel tehlikeleri belirleyerek önlem almak.

2- Çalışanları Bilgilendirmek: İş güvenliği konusunda farkındalık oluşturmak için eğitimler düzenlemek.

3- Güvenli Çalışma Prosedürleri Oluşturmak: Standart operasyon prosedürleri hazırlamak ve uygulamak.

4- Ekipman ve Makine Bakımları: Düzenli bakım ve kontrollerle arızaların önüne geçmek.

5- Acil Durum Planları Hazırlamak: Olası kazalarda hızlı ve etkin müdahale için planlar oluşturmak.

Sonuç: Güvenli Bir İş Ortamı Oluşturmak

İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri, sadece yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda çalışanların ve işverenlerin ortak sorumluluğudur. Unutulmamalıdır ki, her iş kazası önlenebilir. Önemli olan, doğru önlemleri almak ve sürekli olarak bu konuda bilinçli olmaktır.

Geçmişte yaşanan acı tecrübeler, bize iş güvenliğinin ihmal edilemeyecek bir alan olduğunu gösterdi. İş yerinde güvenlik önlemleri nelerdir? sorusunun cevabını bilmek ve uygulamak, hem kendi sağlığımız hem de sevdiklerimizin huzuru için önemlidir.

Küçük bir ihmalin büyük sonuçlara yol açabileceği gerçeğini unutmadan, güvenliğe her zaman öncelik vermeliyiz.

Kaynaklar

İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, T.C. Resmi Gazete, 2012.

İş Güvenliği Uzmanlığı Temel Eğitimi, Prof. Dr. Ahmet Yılmaz, İş Güvenliği Yayınları, 2018.

Meslek Hastalıkları ve Önlenmesi, Dr. Mehmet Demir, Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 2019.

iş güvenliği ve iş kazası iş kazası meslek hastalığı
Bu resimde ikisi de gözlük takan bir erkek ve kadın görülüyor. Adam mavi bir gömlek ve siyah bir pantolon giyerken, kadın beyaz bir gömlek ve mavi bir kot pantolon giymektedir. Her ikisinin de gözlükleri takılı ve dümdüz ileriye bakıyorlar. Adamın kolu kadının beline dolanmış ve yüzleri birbirine yakın göründüğü için birlikte bir anı paylaşıyor gibi görünüyorlar. Arka plan yumuşak, kirli beyaz bir renktedir. Işık hafif loş, görüntüye yumuşak ve sıcak bir his veriyor. Gözlüklerine rağmen, gözleri hala bir duygu belirtisi gösteriyor. Birbirlerinin varlığından memnun ve mutlu görünüyorlar.
Konuk Yazar
Blog Yazarı

İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.