AnasayfaBlogSosyal Güvenlik Hakları Nelerdir?
Nedir?

Sosyal Güvenlik Hakları Nelerdir?

27 Ekim 2021
Bu görselde, şemsiye tutan bir grup insanla çevrili, siyah metinli kırmızı beyaz bir tabela görülmektedir. Tabela dikdörtgen şeklindedir ve görüntünün merkezine yerleştirilmiştir. İnsanlar tabelanın etrafında durmakta ve her biri yağmurdan korunmak için şemsiye tutmaktadır. Tabeladaki metin siyahla yazılmış ve bir uyarı ya da talimat gibi görünüyor. Şemsiyeler farklı desenlerle renklendirilmiş ve sahneye canlı bir dokunuş katıyor. Arka plan bulanıklaştırılarak görüntünün odağı tabela ve insanlar haline getirilmiş.
Sosyal Güvenlik KonusuAçıklamaÖrnekler
Sosyal Güvenlik Hakkının Doğuşuİnsanların yaşadıkları belirsizlikler ve sosyal riskler nedeniyle doğmuş bir kavramdır.Hastalık, kaza, yaşlılık gibi durumlar
Sosyal Güvenlik Düzenlemelerinin BaşlangıcıSanayi devrimi döneminde işçilerin yaşadıkları kazalar ve riskler.Sanayi devrimi dönemi işçi hakları
Sosyal Güvenlik Hakkının İşleviBireylere ve topluma huzur ve refah sağlamaktadır.Yaşlılık bakımı, malullük, ölüm aylığı
Sosyal Güvenlik KurumlarıSosyal güvenlik hizmetleri sağlayan devlet kurumları.SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı
Sosyal Güvenlik FonlarıSosyal güvenlik hizmetlerini finanse eden devlet kaynakları.Çalışanlar ve serbest meslek sahipleri için ayrı fonlar
Sosyal Güvenlik HizmetleriDevlet tarafından ücretsiz sunulan sosyal hizmetler.Eğitim, sağlık hizmetleri, sigorta
Sosyal Hak İhlalleriBireylerin sosyal güvenlik haklarının ihlal edildiği durumlar.Servis erişiminde adaletsizlik, hizmet taleplerinin yerine getirilmemesi gibi durumlar
Çalışanların HaklarıÇalışanlara sağlanan sosyal güvenlik hakları.İş göremezlik ödeneği, doğum yardımı
Sosyal Güvenlik KapsamıSosyal güvenlik yardımlarına ve hizmetlerine uygun bireylerin geniş spektrumunu.Çalışanlar, serbest meslek sahipleri, Avrupa Birliği vatandaşları
Sosyal Güvenliğin Hedefiİnsan onuruna yakışır bir yaşam düzeyini sağlamak.Yoksulluğu ve işsizliği önleme, ihtiyaç sahiplerine maddi destek sağlama

İlk çağlarda hayat insanoğlu için oldukça zordu. Kendini doğumdan itibaren çetin bir mücadelenin içinde bulan insanın tüm zamanı risklerle doluydu. Hastalık, kaza ve daha da önemlisi ölüm hayatın rutini içinde yer alırdı. Her ne kadar normalmiş gibi görünse de bu durum kaygı verici olmuştur. Düşünsenize hasta ve yaşlı olduğunuz için bir dağın tepesinde ölüme terk ediliyorsunuz. Ya da bebeksiniz ve yeterince yiyecek olmadığı için ormana bırakıldınız. Üstelik bu durum yaşadığınız toplumda normalleştirilmiş bir gelenek. Ürkütücü değil mi

İlk çağdaki kadar vahim olmasa da gelecek kaygısı her çağda stres kaynağı olmuştur. İnsanlar, kendilerini yoksulluğa sevk eden ve geleceklerinde tehdit olarak gördükleri tüm etkenlerden korunma ihtiyacı duyarlar. Yaşlanmak, kaza geçirip sakat olmak ya da hastalanmak gibi. İşte bu olumsuzluklardan ve risklerden korunma isteği sosyal güvenlik kavramının temelini oluşturmuştur. Öte yandan sosyal güvenlik hakları alanındaki ilk ciddi adımların başlangıcı sanayi devrimine dayanır.

Öncesinde resmi bir kimlikten bahsetmek mümkün değildir. Sanayi kurumlarında çalışanların karşılaştıkları tehlikeler ve yaşanan kazalar sosyal güvenlik düzenlemelerini zorunlu kılmıştır. Bu hakkın sınırları ve çerçevesi yasal mevzuatlarla çizilir. Mevzuatlar ise hem işveren hem de çalışan boyutunda bir dizi düzenlemeler içermekte.

Çalışan penceresinden bakıldığında haklar göze çarpar. İşveren açısından görünen ise yükümlülüklerdir. Sosyal güvenlik hakkı yaşanılan dönemin ekonomik ve sosyal özelliklerine ve gelir dağılımına bağımlıdır. Yazının devamında sosyal güvenlik hakkı, kapsamı ve sosyal güvenlik eğitimi başlıklarında derlediğim bilgileri sizlerle paylaşacağım.

Sosyal Güvenlik Hakkı Nedir?

Sosyal güvenlik hakkı ikinci kuşak hakların arasında yer alır. Eğitim, dinlenme, beslenme ve konut hakkı ile aynı kategoridedir. Sosyal güvenlik, doğumdan ölüme hatta ölüm sonrasına uzanan bir süreci kapsar. Temel hedefi insan onuruna yakışır bir yaşam düzeyi sağlamaktır. Sosyal güvenliği, “Yaşlılar, bakıma muhtaç kişiler ve çocuklar için hayata geçirilen bir dizi programdır.” şeklinde tanımlamak da mümkündür. Sosyal hayatta iletişim sağlamak ve sosyal sorumluluklarımızı yerine getirmek açısından sosyal güvenlik hakkı önemlidir.

Günümüz şartlarında çalışmaya başlayanlar kanunen sosyal güvenlik sistemine dahil olurlar. Bu amaçla işe başladıktan en geç bir ay içinde durumlarını Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirmeleri gerekir. Sosyal beklentiler sosyal devletin temellerini oluşturur. Bu kapsamda ülkemizde 1 Ocak 1946 yılında Sosyal Sigortalar Kurumu (SSK) Kurulmuştur. Sonrasında Bağ-Kur ve Emekli Sandığı devreye girmiştir.

Farklı kurumların çatısı altında sunulan hizmet karmaşaya yol açmıştır. Bu nedenledir ki sosyal güvenlik kurumlarının hepsi 16 Mayıs 2006 yılında Türkiye Cumhuriyeti Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmiştir.

Ülkemizde iki farklı sosyal güvenlik fonu bulunur. Çalışan ve serbest meslek sahibi olanlar bu iki ayrı fon kapsamında değerlendirilir.

Peki, sosyal güvenlik nasıl sağlanıyor dersiniz? Şöyle ki, devlet sosyal güvenlik harcamaları için bir fon oluşturur. Fona gelir sağlayacak kaynaklar tanımlanır.  Fonda biriken kaynakların aktarılması yolu ile sosyal güvenlik hizmetlerini ücretsiz sunar. Bu hizmetler eğitim, sağlık, sigorta gibi başlıkları kapsar. Yoksulluğu ve işsizliği önleme çabaları yanı sıra ihtiyaç sahipleri maddi olarak desteklenir.

Eşitsizlikler önlenir. Sosyoekonomik durumu ve statüsü ne olursa olsun her vatandaşın hizmete erişimi garanti altına alınır. Zaman zaman bu hakka adaletli şekilde erişemediğini düşünenler olabilir. Bu durumda sosyal hak ihlaline uğrayan kişiler, talepleri yerine getirilmediği takdirde yasal yollara başvurma hakkına sahiptirler. Bu noktada sosyal güvenlik çatısı altında çalışanlara sunulan haklardan da bahsetmek isterim. Üç başlık altında toplayabileceğimiz çalışan hak ve güvencelerini aşağıda sıralıyorum.

  • Meslek hastalığı, iş kazası, hastalık ve analık durumlarında iş göremezlik ödeneği, geçici iş göremezlik ödeneği, doğum yardımı.

  • Yaşlılık bakımı, malullük ve ölüm aylığı bağlanması.

  • Genel sağlık sigortası yolu ile sağlık yardımlarının sağlanması.

Çalışan olsun ya da olmasın sosyal güvenlik bireyin ve toplumun huzur ve refahı için elzemdir. Sosyal güvenlik tedbirlerini profesyonelce yöneten ülkelerin imajı her daim yüksek olacaktır.

Sosyal Güvenlik Neleri Kapsar?

İnsan hayatı stabil değildir. İniş ve çıkışlar içerir. Demokrasi ile yönetilen hukuk ülkelerinde bireyin temel özgürlük ve hakları devletçe sağlanır ve korunur. Tüm çalışanlar da sigorta kapsamına alınır. Sigortadan faydalanmak için kişinin bir aylık katkı payının ödenmiş olması yeterlidir. Bu durum serbest meslek sahiplerini ve çırakları da kapsar. Avrupa Birliği vatandaşları da uluslararası anlaşmalara dayanarak sosyal güvenlik yardımları ve hizmetlerinden yararlanma hakkına sahiptirler.

Sosyal güvenliğin kapsamı oldukça geniştir. İnsan yaşamının her dönemi için farklı düzenlemeler içerir. Bu düzenlemeler ve mevzuatlar temelde bireyin güvenliğini ve esenliğini hedefler. Bu yolla asıl amaçlanan ise toplum refahıdır. Dilerseniz sosyal güvenliğin kapsamını başlıklar halinde birlikte özetleyelim. 

  • İşsizlik maaşı: Kişilerin iş kaybı durumunda iş buluncaya kadar geçen süreçte temel ihtiyaçlarını karşılamak için verilen maaştır. Bu güvence özellikle işsizlik oranının yüksek olduğu ülkeler için daha da önem arz eder.

  • Sağlık fonu: Özel kurumlarda ve kamuda çalışanları kapsar. Bu kapsamda sağlık kurumlarıyla protokoller yapılır. Çalışanın muayene, tetkik ve işlemleri ücretsiz ya da indirimli temin edilir. Ayaktan ya da yatarak uygulanan tedavi masrafları karşılanır. İlaçlar içinse ücretsiz ya da katkı paylı temin olanağı sağlanır.

  • Eğitim desteği: Eğitim gören öğrencilere destek amacıyla verilen ödemeleri kapsar. Ödemeler eğitimin farklı kademeleri için belirlenen miktarlarda çoğunlukla geri ödemesiz olarak sağlanır. Eğitim desteği verilecek öğrencilerin belirli kriterleri karşılaması sorgulanır. Bazı alanlarda sınav başarısı aranır.

  • Barınma desteği: Barınma ihtiyacı olan kişilere kalacak yer ve temel ihtiyaçlarına yönelik verilen hizmeti kapsar. Şiddet gören kadınlar için kadın sığınma evleri bu açıdan önemlidir. Sevgi evleri, çocuk yurtları gibi barınma konutları ihtiyaç sahibi çocuklara resmi kimlikte kucak açar.

Sosyal Güvenlik Hakkının Doğuşu, İnsanların yaşadıkları belirsizlikler ve sosyal riskler nedeniyle doğmuş bir kavramdır, Hastalık, kaza, yaşlılık gibi durumlar, Sosyal Güvenlik Düzenlemelerinin Başlangıcı, Sanayi devrimi döneminde işçilerin yaşadıkları kazalar ve riskler, Sanayi devrimi dönemi işçi hakları, Sosyal Güvenlik Hakkının İşlevi, Bireylere ve topluma huzur ve refah sağlamaktadır, Yaşlılık bakımı, malullük, ölüm aylığı, Sosyal Güvenlik Kurumları, Sosyal güvenlik hizmetleri sağlayan devlet kurumları, SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı, Sosyal Güvenlik Fonları, Sosyal güvenlik hizmetlerini finanse eden devlet kaynakları, Çalışanlar ve serbest meslek sahipleri için ayrı fonlar, Sosyal Güvenlik Hizmetleri, Devlet tarafından ücretsiz sunulan sosyal hizmetler, Eğitim, sağlık hizmetleri, sigorta, Sosyal Hak İhlalleri, Bireylerin sosyal güvenlik haklarının ihlal edildiği durumlar, Servis erişiminde adaletsizlik, hizmet taleplerinin yerine getirilmemesi gibi durumlar, Çalışanların Hakları, Çalışanlara sağlanan sosyal güvenlik hakları, İş göremezlik ödeneği, doğum yardımı, Sosyal Güvenlik Kapsamı, Sosyal güvenlik yardımlarına ve hizmetlerine uygun bireylerin geniş spektrumunu, Çalışanlar, serbest meslek sahipleri, Avrupa Birliği vatandaşları, Sosyal Güvenliğin Hedefi, İnsan onuruna yakışır bir yaşam düzeyini sağlamak, Yoksulluğu ve işsizliği önleme, ihtiyaç sahiplerine maddi destek sağlama
sosyal güvenlik hakları sosyal güvenlik eğitimi sosyal güvenlik kursu
Saçları düzgünce arkadan bağlanmış genç bir kadın parlak mavi bir başörtüsü takıyor. Cildi sıcak, karamel renginde ve gözleri koyu kahverengi. Kameraya bakarken yüzünde nazik, gülümseyen bir ifade var. Beyaz bir üst ve mavi ve yeşil çiçek desenli, desenli, uzun bir etek giyiyor. Bir çift küpe ve altın bir kolye ile aksesuarlarını tamamlamış. Kıyafetleri, içinde bulunduğu güneşli, açık hava ortamına mükemmel bir uyum sağlıyor.
İlknur Işık
Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.