İçsel Motivasyon Araçları
Motivasyon Türleri | Tanımı | Özellikleri |
---|---|---|
İç Motivasyon | Bireyin içindeki istek ve arzudan kaynaklanan güdüleme durumu | Kişinin kendi istek ve arzuları, ilgi alanları ve yetenekleri tarafından yönlendirilir. Ödül veya ceza mekanizmasına bağlı olmaksızın hareket eder. |
Dış Motivasyon | Ödül, beğenilme ve terfi gibi dış faktörler kaynaklı güdüleme durumu | Kişinin motivasyonu dış faktörlere bağlıdır. Beğeni, ödül ve terfi gibi unsurların varlığı ve yokluğu kişinin motivasyon düzeyini etkiler. |
Motivasyon | Bireyin davranışlarını, bir hedefe dönük olarak yönlendirilmesi için oluşturulan güdüleme durumu | Bireysel ve örgütsel hedeflere ulaşabilmek için bireylerin enerjilerini ve yeteneklerini kullanma isteklerini kapsar. |
İçsel Motivasyon Araçları | Kişinin kendi iç dünyasından gelen motivasyonu artırmak için kullanılan araçlar ve teknikler | Öz-yeterlilik duygusu, yeteneklerin kullanılması, özgürlük hissi ve ilgi alanlarına dayalı işler bu araçların örnekleridir. |
Dışsal Motivasyon Araçları | Kişinin dış dünyadan gelen motivasyonu artırmak için kullanılan araçlar ve teknikler | Ödüllendirme, terfi, beğeni ve takdir gibi unsurlar kişinin motivasyonunu artırmak için kullanılır. |
Psikolojik Motivasyon | Kişinin psikolojik durumuna bağlı olarak artan veya azalan motivasyon durumu | Kişinin ruh hali, enerji düzeyi, sağlık durumu gibi faktörler motivasyon düzeyini etkiler. |
Sosyal Motivasyon | Sosyal çevrenin, grup dinamiklerinin kişi üzerinde oluşturduğu motivasyon türü | Grup içi ve gruplar arası etkileşimler, sosyal normlar ve beklentiler, sosyal destek ve öğrenme sosyal motivasyonu etkileyen faktörlerdir. |
Somut Motivasyon | Somut ödüller ve cezaların güdüleyici etkisiyle oluşan motivasyon türü | Maaş, ikramiye, terfi veya işten çıkarılma riski gibi somut faktörler motivasyon düzeyini etkiler. |
Manevi Motivasyon | Manevi ve etik değerler, inançlar ve hedeflerin güdüleyici etkisiyle oluşan motivasyon türü | Kişinin değer yargıları, etik duyguları, hedefleri ve inançları motivasyon düzeyini etkiler. |
Otonom Motivasyon | Kişinin kendi kendini yönetme ve kendi kararlarını alma yeteneği ile oluşan motivasyon türü | Kendine özgü hedefler ve kişinin özgürlük seviyesi motivasyon düzeyini etkiler. |
Motivasyon kelimesi son zamanlarda oldukça sık adını duyduğumuz bir kavram. Psikoloji disiplinin temel unsurlarından olan bu kavram bireyleri, işletmeleri ve örgütleri etkileyecek düzeyde. Peki, motivasyon nedir? Bireyin davranışlarının bir hedefe dönük olarak yönlendirilmesi için oluşturulan güdüleme durumudur. Motivasyon kavramı, iç motivasyon ve dış motivasyon olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Bizim konumuzu oluşturan iç motivasyon kavramı, bir bireyin tamamen içindeki istek ve arzudan kaynaklanan öz motivasyondur. Dış motivasyon ise bir bireyin iç istek ve arzularının yanında ödül, beğenilme, terfi gibi dış faktörler kaynaklı güdülenme durumudur.
İçsel motivasyon kavramı başta yönetim alanı olmak üzere birçok alanda güncelliğini korumaktadır. Başta işletmeler olmak üzere birçok kurum ve kuruluş bir sürü değişim ile karşı karşıya kalmaktadır. Bu değişimlerin başında demografik gelişmeler, küreselleşme, rekabet yoğunlaşması, teknolojik gelişmeler vb. gelmektedir. Bu durum başta işletmeler ve bireyler olmak üzere birçok kişi ve yerin kendilerini değiştirmelerini zorunlu hale getirmiştir. Bu değişim havasının getirdiği zorunlulukları yerine getirebilmek için bireylerin motive edilmesi gerekmektedir. Buradan hareketle içsel ve dış motivasyon ayrımı esas alınarak ilerleme kaydedilmesi uygun görülmüştür.
Bireylerin motive olmasını sağlayan içsel motivasyon araçları ile daha spesifik bir inceleme alanı oluşturulmuştur. İçsel motivasyon araçları ile içsel olarak motive edilmiş olan davranışların daha kolay incelenmesi sağlanmıştır. Peki, içsel motivasyon araçları nelerdir? Bu konuyu öğrenmeye ne dersiniz?
İçsel Motivasyon Araçları Nelerdir?
İçsel motivasyon felsefesine göre bireylerin yapılan işin kendisine göre motive olmaktadır. İçsel motivasyon araçları içerisinde bireyin davranışlarını düzenleyen dışsal kontrol durumu bulunmamaktadır. Bir bireyin kendi yeteneklerini ortaya koyma noktasında yardımcı olan bir durumdur. İçsel motivasyon araçları, doğrudan doğruya işin doğasıyla ilgilidir. Yapılan işin içeriğinden kaynaklanmaktadır. İçsel motivasyon araçları şunlardır;
İşin İlgi Çekici ve Zorlayıcı Olması: Bir bireyin yaptığı iş, çok kolay ve bireye uygun değilse, birey o işi ilginç bulmuyorsa o kişinin içsel motivasyon seviyesi düşük olur. Ancak yapılan işte yöneticiler bireye zor ama ulaşılabilir görevler verirse, kişinin işin ilginçliğine ilgi duyması sağlanır. Bir işi yapan kişinin görev süresi düşürüldüğü zaman kişi kendisini basit bir seviyede göreceği için o işe duyduğu ilgiyi kaybeder.
İşin Önemi: İçsel motivasyon araçları arasında oldukça büyük öneme sahiptir. İşin önemi işi yapan kişi tarafından değerlendirilir. Çalışan kişi yaptığı işi beğenmiyorsa ve kendisine uygun görmüyorsa o işe duyduğu ilgi gitgide azalır. Kişi yaptığı işte yeteneklerinin boşa harcandığını görüyorsa demoralize olur ve kendini uzaklaştırır.
Sorumluluk: Her bireyin günlük yaşamda ya da işte yerine getirmesi gereken bazı yükümlülükler bulunur. Sorumluluk sahibi olan kişilere gerekli yetki ve görev tanımlamalarının yapılmaması sorunlar oluşturur. Birey, içinde bulunduğu ortam içerisinden uzaklaşamaya çalışır.
İşte Bağımsızlık Durumu: Çalışan bir birey, bir işi yaparken kendi başına karar almak en doğal hakkıdır. Ancak bazı kuruluş ve işletmeler çalışan kişilere sorumluluk yüklerken onlara gerekli yetkileri vermemektedir. Bu çok sınırlayıcı bir durum olarak görülür. Kişilerin olumsuz motive olmalarını sağlamaktadır. Ast-üst ilişkisinde zorlukların da oluşmasını sağlayan bir durumdur.
Yaratıcı Olma Durumu: İşletmeler çalışanlarının yaratıcılıklarını geliştirebilmek için bağımsızlık ve bazı sınırlar arasında denge kurması gerekir. İşbirlikçi bir anlayış oluşturarak katılımcı bir model oluşturmaları gerekir. Kişinin bilgi ve becerilerine uygun görev verilmesi, liyakat esaslı hareket edilmesi, yaratıcı çabaların ödüllendirilmesi gerekir.
İşe Katılım: İçsel motivasyon araçları arasında oldukça önemlidir. Çünkü çevremizde en çok bu araçla ilgili örnekler görürüz. Peki, bu işe katılım nedir? Çalışan kişilerin yaptığı işi benimsemesi, yaptığı işi severek yapması durumunu ifade eder. Günümüzde ülke şartlarından dolayı çok fazla lisans ve ön lisans mezunu genç işsiz bulunmaktadır. Bu üniversiteli işsizler ordusu üyeleri kendi çalışmak istedikleri alanda iş bulamayıp zorunluluktan ve hayatta kalabilmek için istemedikleri, benimsemedikleri, sevmedikleri işte çalışması işe katılıma iyi bir örnektir. Olumsuz motive olan gençlerin liyakat kavramına güvenmemesi ve iyi bir iş çıkaramamasına neden olur.
Becerileri Kullanma Avantajı: Bireylere sahip oldukları becerileri kullanma fırsatı verildiğinde bireylerin motivasyonu artış gösterecektir. Daha iyi işler ortaya çıkararak olumlu yönde etkilenmiş olacaklardır.
Çeşitlilik: Bireylerin sürekli aynı şeyi ya da işi yapması onlarda monotonluk hissi oluşturur. Bireylerin yaptığı işten bıkkınlık duymasını sağlar. Bunu ortadan kaldırmak için bireylere sahip olduğu görevlerden farklı görevler verilmesi gerekir. Onları monotonluk hissinden kurtararak motive olmalarını sağlamak gerekmektedir.
Geri Bildirim: İçsel motivasyon araçları arasında son sırada geri bildirim yer alır. Bireyler yaptıkları performanslarıyla başkalarından geri bildirim aldıklarında içsel motivasyonları artış gösterir.
İçsel Motivasyon Nedir?
İçsel motivasyon, bir şeyi yapmak, harekete geçmek sürdürmek için dışardan herhangi bir etki olmaksızın bireyin kendi içinden gelen motivasyon olarak tanımlanır. Biyolojik ve psikolojik temelli olarak ikiye ayrılır. Biyolojik temelli içsel motivasyon için en iyi örnek açlık örneğidir. Açlık sonucunda şekerin düşmesi hormonların tetiklemesi ile beyne yemek yeme isteğinin gitmesi ile açlık dürtüsünü bastırmak için yemek yeme eyleminde bulunmak. Psikolojik olarak ise bireyin bir işi yapmak için duyduğu istek olarak tanımlanabilir. Psikolojik olarak motivasyonun yüksek olması amaca ulaşmak için oldukça önemlidir.
Bireyin kendi isteği ile harekete geçme durumudur. Bireyin bir faaliyeti yaparken doğal olarak doyum elde ettiği için yapmasıdır. Bireyin yaptığı faaliyetin ilgi çekici ve eğlenceli olması oldukça önemli bir konudur. Bireyin harekete geçme durumu merak, mücadele ya da eğlence duygusu söz konusudur. Bu isteği bireyin kendi ihtiyaçları, merak düzeyi, ilgisi vb. faktörler etkilemektedir. Bu faktörler kişinin yapmış olduğu işi tamamlama gücünü de vermektedir. Birey, yaptığı işi keyif alarak ve mutlu bir şekilde yapıyorsa motivasyon durumları içsel olarak tanımlanır. Bu motivasyon ile çalışan kişiler işletmeler ya da işverenler tarafından sevilmektedir. Çünkü istekli çalıştıklarından dolayı verimi arttırırlar.
Bir kişinin yaptığı işi anlamlı bulması, zorluklara göğüs gererek ulaşmış olması, kontrolü elinde tutması ve öğrendiklerini uygulama fırsatı yakalaması o kişinin içsel motivasyonunu tetikler ve yükselmesini sağlar. İçsel motivasyonun etkili bir şekilde nasıl kullanıldığını öğrenmek, yapılan işin daha etkili olmasına ve verimlilik kavramının artmasına neden olmaktadır. İçsel olarak motive olan bir birey, ödül ve baskı gibi şeylere gereksinim duymadan kendi iradesiyle işini gerçekleştirir. Konu hakkında bilgi sahibi olduktan sonra şimdi de içsel motivasyonu arttıran faktörler başlığına geçelim.
İçsel Motivasyonu Arttıran Faktörler Nelerdir?
Merak: İçsel motivasyonu arttıran faktörler arasında ilk sırada yer alır. Bireyin dikkatini fiziksel çevrede çeken bir kavramdır. Bireyin merak etmesini sağlayarak onun bilişsel merakını uyandıran bir kavramdır.
Meydan Okuma: Birey orta seviyede zorluğu bulunan işler yaptığında ve anlamlı bulduğu işlerde yer aldığında motive olur. Ulaşılması mümkün olan anlamlı amaçların belirlenmesini sağlamaktadır. Aynı zamanda geri bildirim yaparak kişi üzerinde bir değerlendirilmede bulunulmasını sağlamaktadır.
Rekabet: İçsel motivasyonu arttıran faktörler arasında oldukça önemli bir yere sahiptir. Bireyin kendi performansı ile başkasının performansını karşılaştırarak kişinin doyuma ulaşmasını sağlar. Rekabet ortamında kaybeden kişi acı çekse de kişinin güçlenmesinde etkili olabilir.
Kontrol: İçsel motivasyonu arttıran faktörler arasında kontrol yer alır. Bireyin yaşadıkları üzerinde denetimi olmasını sağlar.
Takım Çalışması: İçsel motivasyonu arttıran faktörler arasında son sırada takım çalışması yapmak yer alır. Bir birey, başkasına amacına ulaşması için yardım ederken mutlu olur. Kişinin tatmin olmasını sağlarken olumlu yönde etkilenmesini sağlar.
Sezer AÇİLER, 19 Haziran 1995 tarihinde Sakarya’da dünyaya geldi. 2018 yılında Sakarya Üniversitesi Sosyoloji bölümünü bitirdi. Gayrimenkul danışmanı, stajyer sosyolog ve Felsefe Grubu öğretmeni olarak çalıştı. Sertifika programlarına katıldı. 2019 yılında İstanbul İşletme Enstitüsünde blog yazarı olarak çalışmaya başladı.