Hayat Boyu Öğrenme Kavramının Getirdikleri

Bireyler yaşamları boyunca öğrenmeye, merak etmeye ve kişisel gelişimlerini desteklemeye önem vermelidirler. Hayat boyu öğrenme kavramına, tam olarak bu gerekçeleri karşıladığı için ihtiyaç vardır. Peki nedir hayat boyu öğrenme?
Özellikle 21. yüzyılda ülkemizde de sıkça anılan hayat boyu öğrenme kavramı; temelinde insanı odaklayan, öğrenmeyi yalnızca okulla sınırlandıran anlayışın aksine, okul dışında ve sonrası düzende hayatın sonuna kadar sürdürülmesi gerektiğini benimseyen bir kavram olarak karşımıza çıkar.

Kabiliyet, bilgi ve becerilerin ezelden ebediyete kadar geliştirilmesine sebebiyet veren tüm öğrenme teknikleri de bu kapsam dahilindedir. Hayat boyu öğrenme olgusunu, farklı zamanlarda çeşitlendirilmiş ve hayat boyu devam ettirilecek olan öğrenme olarak da tanımlayabiliriz. İnsan hangi yaşta olursa olsun, öğrenim seviyesine bakılmaksızın yaşam boyu öğrenmenin bir parçası halindedir.

Yaşam boyu öğrenmenin temel ilkeleri şu şekildedir:

• Bilmek için öğrenme

• Yapmak için öğrenme

• Olmak için öğrenme

• Birlikte yaşamak için öğrenme

Hayat boyu öğrenme, eğitimin anaokulundan başlayıp üniversitede sonlanmadığını gösterir. İnsanların yetenek, bilgi ve becerilerini farklı öğrenme teknikleriyle ömür boyu geliştirilmeye çalışılır. Kişiler bu süreç içerisinde yeni bilgiler ve yeni beceriler kazanırlar.

Yine de hayat boyu öğrenme denince akıllara sadece yeni bilgi ve beceriler kazanmak veya mevcut becerileri geliştirmek gelmemeli. Bilhassa genç neslin istihdamında büyük bir role sahip olan yaşam boyu öğrenme “neo meslekileşme” (new vocantionalism) kavramını da meydana getirmiştir.

Hayat Boyu Öğrenme Kavramı Nedir?

Hayat boyu öğrenme kavramını iş çevrelerinde bulunup da duymayan yoktur sanırım. Eğitimin sürekliliği ilkesine dayanarak her yaşta ve verimli olduğu sürece her türlü eğitimi alarak kendini geliştirmeyi tanımlayan hayat boyu öğrenme, özellikle iş hayatında önemli hale gelmeye başlamıştır. Bunun nedeni ise etrafta çok fazla niteliklere sahip iş adaylarının bulunması ve işe alınacak kişide öne çıkarıcı bir unsurun bulunması gerekliliğidir. Eski dönemlerde sadece üniversite mezunu olmak bile iş bulmak için yeterli olurken, günümüzde dil bilmek, yüksek lisans mezunu olmak bile yeterli olmamakta, adaylarda hayat boyu öğrenmenin en büyük göstergelerinden biri olan sertifika programlarına katılım beklenmektedir.

Peki, iş dünyasında yaşanan değişimlerle paralel olarak sertifika programı eğitimlerinde neler değişmiştir. Yani hayat boyu öğrenme kavramının getirdikleri nelerdir;

1. İş koluna bağlı olarak değişiyor olsa da teknik konuların yanında kişisel gelişim alanındaki eğitimler daha çok rağbet görüyor.

2. Eski dönemlerde daha çok örgün öğretim programları tercih edilse de, günümüzde gerek zaman gerekse de çok fazla avantajından dolayı online eğitim programlarına katılım daha fazla.

3. Özellikle satış ve işletme alanındaki eğitimlere ihtiyaç ve katılım daha fazla olmaktadır.

Hayat Boyu Öğrenmenin Yararları Nelerdir?

Albert Einstein "öğrenmeyi bıraktığınızda, ölmeye başlarsınız!” demiş. Yani öğrenme durduğunda zihnin ölümü de geriye doğru başlar. Tekamül durur. Ortaya çıkan boşluk pek çok alanda açık yaratarak bireyin uyum sağlayamamasına neden olur. 
Hayat boyu öğrenmenin başlıca yararları şu şekildedir:

• Zihin gelişimini destekler,

• Bireyin özsaygısını geliştirir,

• Daha iyi iş imkanları için fırsatlar yaratır,

• Sürekli değişen dünyaya ayak uydurmanıza yardımcı olur,

• Dünyadaki gelişmelerden haberdar olmanızı sağlar,

• Daha fazla yeni bilgi için açlık yaratır.

Hızla gelişen teknoloji ve bilim bireylerin de eğitim ihtiyaçlarını arttırmıştır. Bu gelişmeler toplumun her alanında çok büyük değişiklikleri de beraberinde getirmiştir. AB 90’lı yılların akabinde eğitime özel olarak önem göstererek “Hayat Boyu Öğrenme” üzerinde özellikle ağırlık göstermiştir. AB komisyonunun 1995 yılında hazırladığı “Öğrenen Topluma Doğru” isimli çalışması bulunmaktadır. 1996 yılı ise komisyon kararı ile “Avrupa Yaşam Boyu Öğrenme Yılı” olarak kabul edilmiştir.

Avrupa Birliği’nin diğer projeleri arasında hayat boyu öğrenme konusunda belirlenen hedefler de bulunmaktadır. AB'nin mesleki eğitim kapsamında yürütülen Leonardo da Vinci Programı'nın amacı hayat boyu öğrenmeyle alakalıdır ve programın önceliği arasında bilgi toplumuna dair araçlar ışığında hayat boyu öğrenmeye katkı sağlamak yer alır. Hayat Boyu Öğrenme projesi daha ziyade istihdam ve işsizlik gibi konuları kapsamaktadır. Bununla beraber dil öğrenmek ve toplumdan dışlanma hususunda mücadele etmek gibi hedefleri de vardır.

Kavramın Türkiye'de önemi 2000’li yılların başında anlaşılmış ve Milli Eğitim Bakanlığı tarafından "Hayat Boyu Öğrenme" ismiyle bir Genel Müdürlük de kurulmuştur. Ülkemizde Avrupa Birliği'nin Hayat Boyu Öğrenme ile ilgili karar ve politikalarının benimsenmesi gelecekteki eğitim mecralarında ortaya çıkacak uyum hususunda kolaylık sağlayacaktır. 

Türkiye'de, “Hayat Boyu Öğrenmenin Geliştirilmesi”ne yönelik projeler hazırlanmaktadır. 2016 yılında “Hayat Boyu Öğrenmenin Geliştirilmesi-2” projesi dahilinde belirli alanlarda çalışmalar yapmak üzere 7 Uzmanlık Merkezi belirlenmiştir.

Hayat Boyu Öğrenmenin Önemi Nedir?

"Vakit nakittir" Atasözünde de ifade edilmek istendiği gibi, boşa harcanan zamanın telafisi zordur. Sonradan ne kadar çabalarsak çabalayalım bazı edinimleri kazanmak da ne yazık ki mümkün olmaz. Bu sebeple hepimizin hayatı için kıymetli olan zaman kavramını çok iyi değerlendirmemiz gerekir.

İnsanların gerçek yaşamla yüzleşmesi çoğunlukla okul hayatı akabinde gerçekleşiyor olması, problem çözümünde hayat boyu öğrenmenin önemini açıklamaktadır. Önceden edinilmiş bilgi ve beceriler, sürekli değişen dünyaya adaptasyon sağlamada hiç kimse için yeterli gelmemektedir.

Hayat boyu öğrenme, toplumun tamamına etki ederek, gerek toplumsal gerekse de bireysel ihtiyaçları karşılayıp “öğrenen toplum” haline gelinmesi noktasında gereken en temel yapı niteliğindedir. 
Ayrıca, istihdam yaratarak ekonomik anlamda değer sağlar.

Hayat boyu öğrenme ile ilgili ortaya konulan strateji ve ilkeler şu şekildedir:

• Hayat boyu öğrenmede birey; toplum, ekonomi ve istihdamla ilgili kurumlar arasında sağlam ilişkiler kurulmalıdır, 

• Hayat boyu öğrenme demokratik ilkeleri ve insan haklarını da kapsamalıdır,

• Eğitim ve öğretimin bütün aşamalarında hayat boyu öğrenmenin oluşturulması ve devamının sağlanması gerekmektedir,

• Hayat boyu öğrenme geniş bir öğrenme fırsatı alanını baz almalıdır. 

Hayat Boyu Öğrenme Örnekleri Nelerdir?

Hayat boyu öğrenme oldukça geniş kapsamlı bir kavram. Bu sebeple hayat boyu öğrenmeye ve tanımına dair her zaman net ifadeler bulmak zor olabilir.

En yaygın hayat boyu öğrenme örnekleri şu şekildedir:

• Stajlar ve projeler,

• Online eğitim kurslarına katılmak,

• Kendi kendinize yeni bir dil öğrenmek,

• Öğrenmeyi öğrenme eğitimine katılmak,

• Yeni bir teknoloji konusunda uzmanlaşmak,

• Yeni bir spora başlamak,

• Profesyonel anlamda işe yarayacak bir yetenek edinmek,

• ücretli - ücretsiz sertifika programına katılmak,

• Yeni bir hobi edinmek.

Hayat boyu öğrenmenin yararları aşağıdaki gibidir:

• Var olan yeteneğin gelişimi ve yeni bir yetenek kazanmak,

• Uzmanlaştığınız alanı genişletmek,

• İşe alınma olasılığının artması, rakiplerinize göre daha avantajlı olmanızı sağlamak,

• Profesyonel bir deneyim edindiyseniz, terfi ihtimalini arttırmak,

• Daha fazla para kazanmak,

• Bilgi birikiminizi çoğaltmak,

• Toplum için daha faydalı bir birey haline gelmek,

• Zihinsel yeterliliğinizi korumak,

• Duygusal ve profesyonel anlamda doyuma ulaşmak,

• Daha hızlı öğrenmek.

Hayat Boyu Öğrenme İçin Nereden Başlamak Gerekiyor?

Hayat boyu öğrenmenin kavram olarak ne olduğundan, yararlarından ve öneminden bahsettim. Şimdi de 10 maddede hayat boyu öğrenmeyi nasıl alışkanlık haline getirebileceğinizden ve nereden başlamak gerektiğinden bahsedeceğim.

Kendini Adamak: Yeni bir şey öğrenmenin ve gelişmenin en önemli koşulu kendini adamaktır. Eğer öğrenirken odaklanma sorunu yaşıyorsanız veriminiz düşecektir. Bu sebeple dikkat dağıtan şeylerden derhal uzaklaşmaya bakın.

Planlı Olmak: Öğrenmeyi alışkanlık haline getirmek için planlı olmak olmazsa olmaz ritüellerden bir tanesidir. Uzun planlamalar yerine, basit bir plan hazırlayıp öğrenme sürecini kendiniz için kolay hale getirebilirsiniz. Her gün belirlediğiniz bir saat aralığını öğrenmeye çalıştığınız konuyu pekiştirmeye ayırarak, aynı saat ve aynı yer ritüelinden kopmamaya gayret edebilirsiniz.

Düzenli Olmak: Karmaşanın içerisinde çalışmak öğrenme sürecinde tıkanıklık yaratır ve üretkenliğin azalmasına neden olur. Bu durum da motivasyonunuzun düşmesine sebebiyet verir. Ne de olsa dağınık masa dağınık kafayı işaret edermiş, buna engel olmak için düzenli dosyalama yapmak ve ihtiyacınız olabilecek şeyleri el altında bulundurarak çözüm üretebilirsiniz.

Tekrar Etmek: Öğrendiklerinizin kalıcı olması için düzenli tekrarlamak, bilginizi kullanmak ve yaşantınızın parçası haline getirmeniz gerekmektedir. Yeni bir bilgi öğrenildiğinde hafızada kısa süreli kayıt edilir, ancak bilgiyi tekrarlamak onu uzun süreli hafızanızın bir parçası haline getirmektedir. Öğrendiğiniz konuda uzmanlaşmanın yolu tekrar etmek ve bol pratik yapmaktan geçer.

Tek Noktaya Odaklanmak: Yeni öğrenmeye başlanan bir konuda birden çok yöntem izlemek öğrenmeyi zorlaştırabilir. Yapılan bir araştırmaya göre aynı anda çok şeye odaklanmak kişiye uykusuzluk kadar zarar vermektedir.
Eldeki kısıtlı zamandan maksimum fayda sağlamak için hedeflerinizi önceliklendirmeli ve hepsini aynı anda yapmaya çalışmak yerine belirlediğiniz öncelik sırasına göre ilerlemelisiniz.

Denge Kurmak: Öğrenmek sadece zihinsel değil, bedensel olarak da gerçekleştirdiğimiz bir süreç. Her ne kadar yeni bir şey öğrenirken sadece zihnimizi kullanıyormuşuz gibi görünse de, ne kadar uyuduğumuz, ne yediğimiz hatta oturma şeklimize varana kadar tüm etmenler öğrenme sürecimizle yakından ilintilidir. Yapacağınız egzersizlerle kan akışını hızlandırarak zihnin daha etkin çalışmasını sağlayabilir, doğru beslenerek zihinsel kapasitenizi güçlendirebilirsiniz.

Stresten Kaçınmak: Önemli bir toplantıdan veya büyük bir sınava girmeden hemen önce hepimiz stresli oluruz. Burada kritik nokta stres seviyemizdir. Çünkü stres seviyemize bağlı olarak vücudumuz bazı hormonlar salgılar, bu hormonlar sebebiyle kendimizi gergin hissederiz. Bu da odaklanmamızı, dikkatli ve sağlıklı düşünmemizi engeller. Bu durumda öğrenim sürecinin üzerimizde baskı oluşturmasına izin vermeyip, hayat boyu öğrenme sürecini stres yaratan bir görev gibi değil, parçası olmaktan keyif aldığımız bir süreç haline dönüştürmeliyiz.

Teknolojiden Faydalanmak: Ne öğreniyor olursanız olun, öğrenme sürecinize ivme katacak çeşitli teknolojik yöntemler mevcut. Dilerseniz podcast dinleyin, online eğitim alın veya forumlara katılın.

Fırsatları Değerlendirmek: Hayat boyu öğrenmek sadece sertifika edinmekten ibaret değil elbette. Yaşam boyunca bilgi birikimimizi genişletmek için karşılaşacağımız pek çok fırsat olacaktır. Yapmanız gereken dikkatlice gözden geçirmek ve karşınıza çıkan fırsatları iyi değerlendirmek.

Bahane Üretmeyi Bırakmak: Hayat boyu öğrenmek için hiç birimizin önünde engel yok. Maddi durumunuz uygun değilse ücretsiz online ve sertifikalı programlardan yararlanabilirsiniz. Zaman darlığından şikayetçiyseniz yolda geçen zamanlarda podcastlerden faydalanabilirsiniz. Yeterki bahaneleri bir kenara bırakıp adım atın ve ilerleyin.

Unutmayın ki kurslar sayesinde 45 yaşında fotoğrafçılık eğitimi alabilir, 50’li yaşlarda müzikle ilgilenebilir veya resim yapmaya başlayabilirsiniz. Hatta 60'ınızdan sonra okuma ve yazma öğrenebilirsiniz. Öğrenmenin yeri, zamanı ve yaşı yoktur.

Hayat Boyu Öğrenme Kavramının Getirdikleri

Kişinin, sosyal çevresinde iletişim kalitesinin artması ve iş yerinde sergilediği performansın günden güne daha iyileşmesinde online eğitimler büyük rol oynamaktadır.

Hayat Boyu Öğrenme İle Daha Etkin ve Daha Kaliteli Yaşam

İnternet kullanımının artması, kişinin kendisini geliştirmesine destek olabilmektedir. Online sertifika platformlarından alınan eğitim hayatın her alanında kişiye daha etkin kılmaktadır. Ayrıca kişi bilginin ışığında daha da ilerleyip öğrenme isteği artabilmektedir. Her yaştan insanın kendindeki eksiklikleri keşfedip değiştirebilen eğitim programlarına en çok yeni mezun ve öğrenci kişiler talep göstermekte ve katılmaktadır. 

Eğitimlerin ve sertifika programlarının temel amacı kişinin gelişmesine destek olmaktır. Bununla beraber kişinin özgüveni yükselmekte ve başarılı olmasındaki engeller doğru bir şekilde kalkmaktadır. Öğrenmenin getirdiği özgüven ve mutluluk hissi kişiye başarıya giden yolda en büyük anahtardır. Önemli olan kişinin karar aşaması, azimli olması ve başarı sürecini ertelememelidir.

Sertifikaların İş Hayatında Yeri

Yöneticiler, iş için personel alımı yaparken kişinin deneyimlerine ve eğitimlerine özen göstermenin yanı sıra hangi becerilere sahip olduğuna dikkat ederler. Bunun için sertifikalar büyük önem taşımaktadır. Kişiler bu gelişim süreçlerine hayat boyu devam ettiği sürece maddi ve manevi kazanç elde etmekte işyeri konumunda yükselme yaşayabilir.

Kişi sahip olduğu sertifikaların sayesinde, müşterilerle geliştirilen etkili iletişimler sayesinde bir uyum sağlanmakla beraber üretim süreçlerinde veya personel ile yaşanan aksaklıklarda kişi hızlı bir şekilde probleme çözüm getirebilmektedir.