Özgüven Eksikliği Nedenleri ve Kurtulma Yöntemleri

Özgüven nedir? Özgüven kişinin kendine güvenmesi anlamına geliyor. Özgüven eksikliği ise bunun tam tersi bir durumla ifade edilebilir. Özgüven duygusunun gelişimi ilk çocukluk dönemleri ve sonrasında yaşanan olaylar veya karşılaşılan tavırlarla ilgili olabiliyor. Kendine güven konusu üç farklı düzeyde karşımıza çıkıyor. Kendine aşırı güvenme, hiç güvenmeme ve yüksek oranda güven duyma özgüven çeşitleri olarak sınıflandırılıyor.

Neden Özgüven Eksikliği Yaşarız?

Araştırmalara göre çalışma hayatındaki kişilerin %35’i maaşına zam isteme konusunda özgüven eksikliği yaşıyor. %52’si topluluğa sunum yapamazken %46’sı topluluk karşısında konuşma yapamama problemi yaşıyor. Çalışanların %25’i ise proje veya iş sürecinde ara istemekten kaçınıyor.

Uzmanlar bireylerin yaşadığı özgüven sorununun temelinde ailenin ve çevrenin yaklaşım tarzlarının geldiğini söylüyor. Küçük yaşlardan itibaren ailesinden onay almayı başaramamış bireylerde ileriki yaşlarda kendine güvenme konusunda sorunlar ortaya çıkıyor. Anne ve babadan sürekli “Sen yapamazsın, dokunma, yapma, yaşıtların senden çok daha iyi” gibi cümleler duyan çocukların hayatı boyunca kendileriyle barışma sorunu yaşayabileceği belirtiliyor. 

Yetişkinler İçin Özgüven Durumu

Bu çocuklar yaşamın temelini oluşturan ilk çocukluk dönemlerinde yoğun eleştiri ile karşılaşıyorlar. Aldıkları eleştiri neticesinde hedeflerini hayal olarak görüyor ve kendilerindeki potansiyele “Acaba?” ile yaklaşıyorlar. 2-6 yaş arasındaki bu dönemde; çocuklara yeterince sevgi verilmesinin, akranlarıyla kıyaslanmamasının, sordukları soruların itinayla cevaplanmasının ve onlarla iyi vakit geçirilmesinin olumlu sonuçlar doğuracağı vurgulanıyor. 

Yetişkinler içinse farklı özgüven geliştirme yolları öneriliyor. Yetişkin bireylerde özgüven problemi yine aileden ve çocukluktan gelen olumsuz tepkilerin yanında yetiştiği çevre, üst üste yaşadığı başarısızlıklar, olumsuzlukların bir kader olduğuna karşı inanç geliştirmelerine neden oluyor. Özgüvenli kişiler olumsuz yaşantıları deneyim olarak görürken kendine güven duymayan kişiler “Bunlar hep benim başıma geliyor.” tarzında bir yaklaşım sergiliyor.

Özgüven Eksikliğinin Belirtileri

Özgüven eksikliği yaşayan kişilerin olası yaklaşımları aşağıdaki gibidir.

• Ben bu işi başaramam. Herkes yapar ama ben yapamam. Bir tek ben yapamam.

• Bu iş yerindeki herkes benden daha iyi. Başaramayacak tek kişi benim.

• Yeni bir ortamda çalışamam. Onlara ayak uyduramam.

Özgüven ile ilgili problemler karşımıza her zaman eksiklik olarak çıkmaz. Kimi zaman aşırı özgüven gibi bir sorunla da karşılaşabiliyoruz. Bu kişilerin özellikleri ve kurduğu cümleler aşağıdaki gibidir:

• Kesinlikle başarılıyım. Ben en iyisiyim, onlar iyi değil.

• En güzelini hep ben yaparım.

• Başkalarıyla içten içe bir rekabet sürecine girerler.

Halk arasında özgüvenin tavan yapması olarak bilinen bu sorunu yaşayan kişilerdeki en büyük eksikliğin kendilerini geliştirmekten uzak durmaları olduğu gözlemleniyor. Kendine güvenme düzeyinin daha üstündeki gurur ve kibir özellikleri nedeniyle gelişim ve değişime açık olamıyorlar.

Özgüven Arttırma Yolları

Özgüven arttırma yolları konusunda çocukların küçük yaşlardan itibaren birey olarak saygı gömesi önem taşıyor. “Yapamazsın” yerine yapabilme yollarının öğretilmesi ve her zaman sevgi diliyle yaklaşılması gerekiyor. Ayrıca başaramadığında da değerinden hiçbir şey kaybetmediğinin, her zaman sevilecek biri olduğunun hissettirilmesi, çocuklarda iyileştirici bir rol oynuyor. Hatta başarısızlıkların gerçek adının “deneyim” olduğunun çocuklara erken yaşlarda aşılanması sağlıklı bir düşüncesi yapısı oluşturmalarında etkili oluyor. Peki, yetişkinler için özgüven arttırma yöntemleri nelerdir?

• Yetişkin bireylerin özgüven kazanmak için güvensizliğin nedenini bulmaları gerekiyor.

• Sonraki adımda ise başarısız olunan konuların listelenmesi gerekiyor. İşinde yeterince iyi olmayan biri güven sorunları yaşayabiliyor. Bu nedenle mesleğinde kendinde eksik bulduğu yanları tamamlaması önerilebiliyor.

• İnsanlarla iyi iletişim kuramayan ve diyaloglar karşısında tutukluk yaşayan bireyler kendine güven sorunu yaşıyor. Bu kişiler önemli yanları olmadığını ve insanların onları sevmeyeceğini sanıyor. Oysa insanların sizi sevmesi için özel bir tavır sergilemeniz gerekmiyor. Etrafınızda hiçbir şey yapmadan çok sevilen insanları görmüşsünüzdür. Bu kişilerin temel özelliği kendilerini sevmeleri ve kendilerinden memnun olmalarıdır. Daha özgüvenli bir tavır için herhangi bir diyalog sırasında rahat tavırlar sergileyip konuşmak istemediğinizde veya bir şeyler anlatmak istediğinizde kendinizi dinlemeyi deneyebilirsiniz.

• Herkesin çok iyi yaptığı en az bir hobisi vardır. İçinizdeki cevheri keşfedip onunla ilgili her detayı öğrenerek özgüvenli biri olmanın yolları konusunda ciddi bir adım atmış sayılırsınız.

• Enstitü kişisel gelişim üzerine birbirinden farklı ücretsiz ve sertifika destekli online eğitimler vermekte. Bu eğitimler arasından Etkili İletişim Stratejileri ve Beden Dili programına katılmak hayatınızda daha aktif olmak adına size fayda sağlar.

• Hayvan sahiplenebilir veya dışarıda kalan canlılara, hayvanlara yardım etmeyi görev edinebilirsiniz. İhtiyaçlı insanlara nasıl olduklarını sorabilir, onlar için yapabileceklerinizi düşünebilirsiniz. Sahip olduğunuz çok şeyi paylaşabilirsiniz: maddi imkânlarınızı, yemeğinizi, gülümsemenizi… Başkalarına yardım ettikçe daha çok pozitif enerji aldığınızı fark edebilirsiniz. Enerjiniz arttıkça mutluluğunuzun ve bununla birlikte özgüveninizin de arttığını görebilirsiniz. Küçükken ya da yetişkin olarak çevreniz size değersizlik duygusunu aşılamış olabilir. Size ihtiyacı olanlara değer vererek bu sorununuzu aşmayı başarabilirsiniz.

• Çiçek, ağaç ve sebze dikmek de iyi bir yöntemdir. Toprakla temas etmek negatif enerjinizi atmanıza yardımcı olurken kendi elinizle diktiğiniz fidanların büyüyüp boy vermesi, meyveye durması ve insanların onlardan faydalanması tahmin edemeyeceğiniz kadar büyük mutluluklar yaşatabilir. Coşkunun, özgüveninize artı olarak döndüğünü gözlemleyebilirsiniz.

• Yazmayı deneyebilirsiniz. Özgüven geliştirme yolları arasında yazmanın önemli bir yeri vardır. Günlük yazmak veya haftalık olarak tamamladığınız işleri listelemek hafızınızı tazeleyerek başarma inancını aşılamada yardımcı olabilir. “Söz uçar, yazı kalır.” cümlesinden hareketle yazmanın olumlu etkilerinden faydalanabilirsiniz.

• öğretmenin olumlu etkisinden faydalanabilirsiniz. çok iyi bildiğiniz ve öğrendiğiniz bir konuyu başka insanlara aktarabilirsiniz. i̇yi bildiğiniz bir konuyu aktarırken özgüven sorunu yaşamazsınız. tüm hücrelerinizle, tüm enerjinizle konuşur ve beden dilinizi yerinde kullanırsınız. çünkü kalbiniz ve zihniniz aynı anda oradadır. samimisinizdir. yeterince iyi olmadığınız işlerde ise zihniniz orada olsa bile kalbiniz orada değildir. bu nedenle hislerinizi karşı tarafa geçiremezsiniz.

• Spor yapmak bedeninizin ve zihninizin sağlıklı çalışmasında en etkili araçlardan biridir. Bu sebeple özgüven kazanma konusunda uzmanların öneri listesinde her zaman yerini alıyor.

Özgüven Eksikliğine Karşı Kendin Olmak

Özgüven eksikliği, kişinin omuzlarında kocaman bir yük gibidir. Bu yükten kurtulmak için iç dünyanıza yönelmeyi deneyebilirsiniz. Mevcut değersizlik duygularıyla boğuşurken buna bir de olmadığınız biri gibi davranma konusu eklenince bu yükün altından çıkmanız zorlaşabilir. İç sesinize kulak vermeyi öğrenmelisiniz. İşte bu noktadan itibaren yukarıdaki özgüven geliştirme metotları devreye girecektir. Ciddi ve travmatik durumlar için bir uzmana görünmeyi ihmal etmemelisiniz.