Eleştirel ve Analitik Düşünme
Konu | Tanım | Önemi |
---|---|---|
Eleştirel Düşünme | Doğru, gerçekçi, akla uygun ve yerinde yargılar verme yeteneği ve bilimsel kanıtlarla uyuşan net hükümlere varmak için somut veya soyut konular üzerinde düşünme süreçlerini içermektedir. | İşletme liderleri için kritik karar verme süreçlerinde önemlidir. Bir duruma çeşitli açılardan bakma yeteneği katar. |
Analitik Düşünme | Bir bütündeki her bir parçanın analiz edilerek, parçanın bütünle olan ilişkisinin incelenmesine olanak sağlar. | Karşılaşılan problemlerin çözümünde ve daha karmaşık konuların anlaşılmasında yardımcı olur. |
Muhakeme | Düşüncelerin ilişkilerini ve ilkelerini belirler. İnsanın zihinsel yeteneklerinden biri olan muhakeme, bütün etmenleri dikkate alarak düşünüp akılcı bir sonuca ulaşma sürecidir. | Doğru kararları alabilmek ve aksiyonları planlamak için gerekli bir beceridir. |
Düşünme | Aklın bir fonksiyonudur. Kavramlar ve algılar yardımıyla soyut veya somut nesneler arasındaki ilişkiyi kavrayabilme | Problem çözme, öğrenme ve inovasyon için gerekli bir yetenektir. |
Kurumsal Karar Verme | Bir organizasyondaki tüm faktörleri dikkate alarak alınan stratejik kararlar | Örgütün başarısı ve gelişimine doğrudan etkisi vardır. |
Inovasyon | Geleneksel yaklaşım ve çözümlerin ötesine geçerek yeni ve yaratıcı çözümler üretme kabiliyeti | Örgütlerin rekabetçi olabilmek ve tutunabilmek için gerekli bir yetenektir. |
Örgüt Yapısı | Bir örgütün nasıl düzenlendiği ve süreçlerinin nasıl işlediği ile ilgilidir | Etkin ve verimli bir örgüt için doğru yapıların ve süreçlerin oluşturulması gerekir |
Liderlik | Bireylerin veya grupların belirli bir vizyon doğrultusunda harekete geçmelerini sağlama yeteneği | Bir örgütün başarılı olması için gerekli olan kritik bir beceridir. |
Bilgi Paylaşımı | Sahip olunan bilginin başkalarıyla paylaşılması ve ortak kullanılması süreci | Bir örgütün işlevselliği ve etkinliği için hayati derecede önemlidir. |
Örgütsel Esneklik | Bir örgütün dış etkiler ve değişikliklere karşı uyum sağlaması, adapte olması ve hızla tepki verebilmesi yeteneği | Bir örgütün sürekli değişen iş ortamında başarılı olabilmesi için gerekli bir yetenektir. |
"Yaşam, düşünme ve bunun yansımaları üzerinde ilerleyen bir süreçtir." Dr. Serdar Samur
Bilgi Çağ Örgütlerinin, sürekli yeni bilgi yaratan, bu bilgiyi paylaşım yoluyla örgütsel süreçlerde kullanan, çevreye uyum gösteren, kolayca karar alan, belirsizliklere, karmaşıklığa ve değişime olumlu tepkiler veren, oldukça esnek ve bir o kadar da atik yapıya sahip örgütler haline gelmektedir. (Atak, 2003)
Böylesi çok yönlü dinamik bir örgütte görev yapan ve yapacak olan yönetici ve liderler, her gün hassas, belirsiz ve karmaşık durumların içinde, muhakeme etme-inisiyatif kullanma, karar verme ve liderlik yapma becerileri ile test edilmek durumunda kalacaktır.
İlgili eğitim: Online Liderlik Eğitimi
Örgüt liderleri ve yöneticilerinin yeni bilgiyle baş etme ve belirsizlikleri aşma sürecinde, inovasyon yoluyla rekabette ön alabilecek stratejileri oluşturmak ve doğru kararı verebilmek için yoğun bir muhakeme süreci yaşaması beklenmektedir.
Bilgi tabanlı dinamik örgüt yapılarındaki bireylerinin, artık sadece söylenenleri yapan değil, aksine eleştirel düşünerek olaylara farkı açılardan bakabilme yeteneği kazanmış ve karar verme süreçlerinde insiyatif kullanabilme becerisine sahip olması istenmektedir.
Bu gün hangi tür işletme olursa olsun, işletme liderlerini bekleyen en önemli işlev yoğun bir muhakeme sürecinden geçirilmiş doğru bir “karar verme” olacaktır.
Bir organizasyon ne kadar kurumsallaşmış olursa olsun, kritik anlarda nihai kararın yükü çoğu kez birkaç kişinin üstündedir. Mevcut şartlarda verilerin gerçek ağırlığını tartabilen, doğruluklarını ölçebilen ve muhakeme yeteneğini iyi kullanabilen kişiler doğru kararları alabilirler.
Muhakeme yeteneği insana özgü, düşüncenin ileri basamaklarında ortaya çıkan bir yetenektir. Kişisel farklılıklar gösterse de öğrenilebildiği bilimsel olarak kabul edilmektedir.
“İnsanlar kavramlarla düşünür, kavram yoksa düşünce de oluşmaz. Kavram, aklımızın bir konuyu veya olayı kavrayabilmesi için gerekli olan düşünce birimleridir. “Kavram” bir sözcük olsa da bir tasarımdır. Zihnin soyut bir yorumudur.
Düşünme aklın bir fonksiyonudur..
Akıl, insanın düşünme, bilme, davranışlarını belirleme, denetleme ve yargılaması ya da iyiyi kötüden, doğruyu yanlıştan ayırmasıyla ilgili kabiliyeti veya dirayetidir.
Mantık doğru düşünme bilimidir. Mantık düşünceler arasındaki ilişkileri ve ilkeleri belirleyen disiplindir.
Mantık içerisinde, düşünme faaliyetine muhakeme adını veriyoruz.
Muhakeme: İnsanın zihinsel yeteneklerinden birini oluşturur. Akıl yürütme olarak da ifade edilebilen muhakeme, bütün etmenleri dikkate alarak düşünüp akılcı bir sonuca ulaşma sürecidir.
Düşünmeyi daha ileri bir aşamaya taşıyan eleştirel ve analitik düşünme günümüz işletme faaliyetlerine katkı sağlayacak önemli bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
Eleştirel düşünme; sağduyu (yani doğru, gerçekçi, akla uygun ve yerinde yargılar verme yeteneği) ve bilimsel kanıtlarla uyuşan, net hükümlere varmak için somut veya soyut konular üzerinde düşünme süreçlerini içermektedir.
Baktığınız nesneye, olaya veya konuya hep aynı noktadan değil, farklı yerlerden, farklı açılardan ve konumu değiştirerek baktığınız takdirde, daha önceki düşünceniz veya yargınızla son yargınız arasında bir anlam değişimi oluşuyorsa kritik-eleştirel bakışla bakıyorsunuz demektir.
diğer bir düşünme becerisi olan analitik düşünme ise; bir bütündeki her bir parçanın analiz edilerek, parçanın bütünle olan ilişkisinin incelenmesine vurgu yapmaktadır. Bu beceri analiz yapabilme becerisi ile ilgilidir.
Günümüzde kişiler bir işi gerçekleştirirken, birden fazla ortamda ve koşulda karşılarına çıkan problemlerle başa çıkmak durumundadır. Bu karmaşık problemlerin üstesinden gelebilmek için sorunların analiz edilip sınıflandırılarak çözüm yollarının aranması kişiler için kolaylık sağlayabilir.
Bunun için problemlere yaklaşım biçimlerinin belirli düşünce yöntemlerine göre yapılması gerekir. Problemi küçük aşamalara bölme ve analiz etme gibi beceriler analitik düşünme yardımıyla kazanılır.
Sonuç olarak;
Günümüz örgütleri; iş alanının değişen karakterine, özellikle hızlı temposuna uyum sağlayabilmek ve kurumsal problemlere çözüm bulabilmek için çok boyutlu düşünebilen, belirsizlikler ve beklenmedik durumlara süratle reaksiyon gösterebilen ve karar verirken muhakeme süreçlerini doğru kullanabilen yönetici ve liderlere ihtiyaç duymaktadır.
Bu açıdan, günümüz örgütlerinin yöneticilerinin, kavramlar ve algılar yardımıyla soyut veya somut nesneler arasındaki ilişkiyi kavrayabilme, soyut düşünme, muhakeme etme ve bu zihinsel işlevleri uyumlu şekilde bir amaca yönelik olarak kullanabilme yeteneklerini geliştirmeleri önem arz etmektedir.
Örgüt liderlerinin daha kapsamlı düşünme becerileri içinde en temel olarak eleştirel ve analitik düşünme becerisine sahip olmalarının gerekli ve zorunlu olduğunu ifade ederek, sözlerimi Benjamin Dısraelı'nin bir sözü ile burada tamamlamak istiyorum. "Deneyim düşüncenin, düşünce ise eylemin çocuğudur."
Spor Yönetimi Uzmanı olan Serdar Samur, Türk spor yönetimi ve kültürünün gelişmesine katkı sağlamak maksadıyla, Gedik Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi'nde Öğretim Üyesi olarak çalışmaktadır. Futbol Yönetimine ışık tutacak çok sayıda ulusal ve uluslararası makaleler yanında 5 kitabı bulunmaktadır.