Diplomasi Nedir? Diplomasi Türleri Nelerdir?
Diplomasi Türleri | Tanımı | Örnek veya Yansıma Alanı |
---|---|---|
Kamu Diplomasisi | Devletlerin halklar doğrultusunda yürüttüğü dış ilişkilerdir. | Bir devletin başka bir devlete yönelik olumlu bir algı oluşturmak istemesi |
İkili Diplomasi | İki devletin karşılıklı görüşmeler yapıp anlaşmalar imzaladığı diplomasi türüdür. | Türkiye'nin herhangi bir devlet ile imzaladığı ekonomik veya siyasi anlaşmalar |
Çok Taraflı Diplomasi | Birden fazla devletin bir araya gelip müzakerelerde bulunduğu, anlaşmalar yaptığı diplomasi türüdür. | Birleşmiş Milletlere üye devletlerin BM toplantıları |
Sivil Diplomasi | Bireyler, politikacılar, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör arasındaki ilişkiler ve etkileşimler üzerine odaklanan bir diplomasi türüdür. | Bir sivil toplum örgütünün başka bir ülkede faaliyet göstermesi veya bir projede yer alması |
Arabulucuk Diplomasisi | Bir çatışmanın veya anlaşmazlığın tarafı olmayan bir aktörün, sorunun çözümünde arabulucu rol oynadığı diplomasi türüdür. | Birleşmiş Milletlerin veya bir başka devletin bir çatışma veya anlaşmazlıkta arabuluculuk yapması |
Zirve Diplomasisi | Devlet başkanlarının bir araya gelerek önemli kararları aldığı ve ağırlıkla stratejik meselelerin ele alındığı diplomasi türüdür. | G7 ve G20 gibi uluslararası zirveler |
İnsani Diplomasi | Ülkelerin dış politikalarında tamamlayıcıdır. Savaşlarda, çatışmalarda arada kalan, mağdur olan siviller için yapılan çalışmalardır. | Kızılay, Kızılhaç gibi kuruluşların insani yardım faaliyetleri |
Enerji Diplomasisi | Ülkelerin enerji piyasası ve enerji stratejilerini geliştirme ve enerji kaynaklarını en etkin biçimde kullanma amacı taşıyan diplomasi türüdür. | Doğalgaz veya petrol arama ve üretim anlaşmaları |
Çevre Diplomasisi | Çevre konusunda global çözümler arayan ve çevre koruma ve sürdürülebilir kalkınma amacı güden diplomasi türüdür. | Paris İklim Anlaşması gibi uluslararası çevre anlaşmaları |
Kültürel Diplomasi | Bir ülkenin kültürünün, değerlerinin ve fikirlerinin başka bir ülkenin halkına ve yönetimine aktarılmasıdır. | Bir ülkenin sanat festivalleri, kültürel değişim programları veya kültürel tarihi siteleri |
Dijital/Sanal Diplomasi | Sosyal medya ve dijital platformlarda yürütülen diplomasi türüdür. | Bir ülkenin sosyal medya hesapları üzerinden yaptığı paylaşımlar ve kamuoyu oluşturma çalışmaları |
Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sözü Türkiye Cumhuriyeti’nin dış politikasının temellerinden biridir. Cihanda sulh yani dünyada barış; diplomasi yoluyla sağlanabilir. Diplomasi, dış politika ile özdeşleşmiş kelimedir. Hatırlatmakta yarar var, diplomasi dış politikanın eş anlamlısı değildir. Diplomasi dış politikanın tamamlayıcı araçlarındandır denilebilir.
Birleşmiş Milletlerin sitesinde yer alan bilgilere göre dünyada bağımsız 195 ülke bulunuyor. Bu ülkelerin küresel köye dönüşen dünyada savaşsız barış içinde yaşayabilmesi için de diplomasiye ihtiyaç var. Barışı inşa etmek de sürdürmek de zaman zaman oldukça zor bir hal alıyor. Ancak ülkelerin birbirine duyduğu zorunlu ihtiyaç işbirliğini de mecburi hale getiriyor. Buna bağlı olarak da diplomasi önem kazanıyor.
Diplomasinin tarihi insanlık kadar eskidir. İlk toplulukların oluşması, karşılıklı iletişimi ve alışverişi de beraberinde getirdi. Böylece diplomasi de ortaya çıkmış oldu. Tarihi kaynaklara göre; ilk topluluklardan sonra site devletlerinin kurulması diplomasiyi de geliştirdi. Tarihteki ilk antlaşma olan “Kadeş Anlaşması” aynı zamanda ilk diplomasi belgesidir. Hititler ve Mısırlılar arasında yapılmıştır. Bu anlaşmadan sonra Antik Yunan Devletlerinde yapılan anlaşmalar da ilk örnekler arasında sayılır.
Diplomasi Ne Demek?
Diplomasi kelimesinin Türk Dil Kurumu’nun (TDK) Türkçe sözlüğünde 5 farklı tanımı bulunuyor. TDK’nin tanımına göre diplomasinin ilk anlamı; “Uluslararası ilişkileri düzenleyen antlaşmalar bütünü.” Yine bağlantılı olarak bir başka tanımı, “Yabancı bir ülkede ve uluslararası toplantılarda ülkesini temsil etme işi ve sanatı.”
TDK’nin sözlüğünde yer alan diğer tanımlar da sırasıyla şöyle: “Bu işte çalışan kimsenin görevi, mesleği.” “Bu görevlilerin oluşturduğu topluluk.” “Güç bir görüşme sırasında gösterilen ustalık ve beceriklilik.” Bu tanımlarda en çok dikkat çeken hususlar; “ülkesini temsil etme sanatı, ustalık, beceriklilik.”
Tanımlardan yola çıkılarak diplomasi; beceri ve ustalık isteyen dış politika sanatı olarak değerlendirilebilir. Uluslararası, devletlerarası ilişkilerin müzakereyle yürütülmesine diplomasi denir. Barışın kurulması ve korunmasına hizmet eder. Diplomasi, çatışmalardan önce krizi çözmek adına müracaat edilen en önemli araçtır. Tarih boyunca diplomasisi güçlü olan devletler uluslararası ilişkilerde de güçlü olmuşlardır.
Diplomasinin Türleri Nelerdir?
Diplomasi ilk ortaya çıktığı dönemlerde savaşları bitirip barışı sağlamak amacıyla yapılırdı. Dünyadaki gelişmeler ve küreselleşme; diplomasiye de yeni alanlar açtı. Ekonomik ilişkiler, ticaret, uluslararası ilişkilerin iyileştirilmesi, savaşların önüne geçebilmek için de diplomasi yapılır oldu. Geleneksel anlamda ayrım yapıldığında olsa diplomasinin türleri şöyle sıralanabilir:
Kamu diplomasisi,
İkili diplomasi,
Çok taraflı diplomasi,
Sivil diplomasi,
Arabulucuk diplomasisi,
Zirve diplomasisi,
Alanlar çoğaldıkça diplomasinin de yeni türleri oluştu. Diplomasi yöntemleri değişti ve ele aldığı konuya göre de kategorilere ayrıldı. İnsani diplomasi, kültürel diplomasi, enerji diplomasisi, dijital diplomasi ve çevre diplomasisi yeni diplomatik yöntemler arasında sayılabilir.
İnsani diplomasi: Ülkelerin dış politikalarında tamamlayıcıdır. Özellikle, savaşlarda, çatışmalarda arada kalan, mağdur olan siviller için çalışmak ve seslerini duyurmak için yapılır. Kızılay, Kızılhaç gibi kuruluşlar tarafından yürütülür. Ayrıca farklı sivil toplum kuruluşları da insani diplomasi için çalışabilir. Ülkemizdeki kuruluşlar insani diplomasiyi bir hayli iyi yürütüyor. Türkiye Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi geçici üyeliğine seçildiğinde 151 ülkenin oyunu almıştı. O dönem ülkemizin en çok oyu alması da yürüttüğü insani diplomasiye bağlanmıştı.
Enerji diplomasisi: Konusu ülkelerin sahip olduğu kaynakları ve enerji politikalarıdır. Enerji piyasası ve enerji stratejileri geliştirilerek yapılır. Enerji piyasasında söz sahibi olmak, ekonomik pazarlıklarda da kullanılır.
Çevre diplomasisi: Adından da anlaşılacağı üzere konusu çevredir. Küresel ısınma gibi çevresel sorunlara uluslararası çözümler üretmek için yapılan diplomasidir.
Kültürel diplomasi: Teknolojinin gelişmesi ve iletişim kanallarının artması kültür ve sanat diplomasisinin (kültürel diplomasi) önemini artırmıştır. Ülkelerin yetiştirdiği, ünü dünyaya yayılan sanatçılar kültür sanat diplomatlarıdır. Güçlü ülkelerin sinema, müzik, dil, dizi, moda ve mutfak kültürünü hedeflerine ulaşmak için kullandığı söylenebilir. Hollywood ve Bollywood sineması kültür sanat diplomasisine iyi bir örnektir. Son yıllarda Türkiye’nin güney Amerika’dan İtalya’ya Ortadoğu’dan Balkanlar’a kadar dünyanın pek çok ülkesine dizi ihraç etmesi de kültürel diplomasi araçlarındandır. Kültürel diplomasi, ülkelerin tanıtımı için önemlidir. Ve başarılı kültürel diplomasinin sonuçları da turizme yansır.
Dijital/sanal diplomasi: İletişim mecraların gelişmesi özellikle sosyal medya platformlarının yaygınlaşması da yeni bir diplomasi türünün ortaya çıkmasına neden oldu. Twitter, Facebook ve Instagram gibi hayata yön veren platformlar sonucu gelişen dijital/sanal diplomasi, bilinen diplomasinin de dışında. Öyle ki ülke başkanları bir tweetle borsalara etki ediyor. Geleneksel medyada haber yapılmayan, dünyanın peç çok ülkesindeki yaşanan sıkıntılardan da yine sosyal medya aracılığıyla haberdar oluyoruz.
Diplomat Nedir?
Diplomasinin tanımından da anlaşılacağı üzere diplomat, ülkesini başka ülkelerde temsil etmek amacıyla devletlerin görevlendirdiği kişilere verilen addır. Diplomat kelimesi, Fransızcadan dilimize geçmiştir. Kökeni Fransızca “diplomate” kelimesidir. Diplomatlar, diplomatik temsilci adıyla da anılır, Dışişleri Bakanlığı bünyesinde çalışır. Günümüzde diplomatlık denilince akla, ülkelerin yurt dışında bulunan elçilikleri ve konsoloslukları gelir.
Büyükelçiler için diplomat mesleğinin zirvesi de denilebilir. Devletlerin başka ülkelerdeki en üst düzeydeki temsilcileridir. Ülkelerini politik, iş, ticaret, askeri ve sanat gibi alanlarda temsil ederler.
Ülkelerini temsil eden diplomatların bazı özelliklerinin bulunması gerekir. Zekâ, ileri görüşlülük, açık sözlülük, hoşgörü, samimiyet, saygı, ihtiyat, iletişimi kuvvetli, iyi dinleyici olmak, sorunların temelini görmek ve yabancı dil diplomatlarda aranan özelliklerin başında gelir.
Yeniliğe açık ve öğrenmeye istekli olmalıdır. Çünkü bulundukları ülkenin toplumuna, geleneklerine ve kültürüne kısa zamanda uyum sağlamaları; hâkim olmaları beklenir. Ayrıca diplomatın sakin mizaçta olması da önemlidir. Zira ülkeler arasında herhangi bir problem de ilk arabuluculuk yapacak olan diplomatlardır. Sakin mizaç, bu gibi önemli görevlerde daha çok önem kazanır.
Diplomatların görevlerinden biri de müzakeredir. Uluslararası ilişkilerde kullanılan diplomasi araçlarından biridir. İyi diplomat bürokrasiye hâkim olmalı ve devletini hakkıyla temsil etmelidir. Günümüzde gelişmeyle birlikte diplomasi konuları da diplomatın görevleri de gelişmektedir. Siyasi konularla birlikte ekonomi, ticaret, bilim, kültür-sanat gibi konular da diplomatların sorumlulukları arasında sayılabilir.
Nasıl Diplomat Olunur?
Diplomat olmak için ilk şart lisans mezunu olmaktır. Bunun için üniversitelerin şu bölümlerinden birini tamamlamak gerekir:
Uluslararası İlişkiler,
Siyasal Bilgiler,
Siyaset Bilimi,
Kamu Yönetimi,
Hukuk,
İşletme,
İktisat,
Ekonomi,
Maliye,
Sadece mezun olmak yetmez tabii. Yabancı dil de şartlar arasındadır. En az bir yabancı dili ileri düzeyde bilmek gerekir. KPSS sınavında Dışişleri Bakanlığı’nın belirlediği (KPSS36) puan türünden yeterli puanı alınmalıdır.
Yazılı sınavdan yeterli puan alındığında sözlü sınava girilir. Bakanlık sözlü sınava çağırdığı adaylara, Anayasa Hukuku, Uluslararası Politika, Siyasi Tarih, Uluslararası Hukuk, İnkılap Tarihi, Türkiye'nin Yönetim Yapısı, İnsan Hakları, Medeni Hukuk, Maliye, Genel Kültür ve Türkiye Ekonomisi konularında sorular sorulur. Hem yazılı hem de sözlü sınavdan en az 70 almak gerekir. Diplomat Dışişleri Bakanlığı’nın sitesindeki adıyla meslek memuru olabilmek için yazılı sınavdan sonra sözlü sınavda da başarı şarttır.
Bayburt'ta doğdu. Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon ve Sinema bölümünden mezun oldu. Medya sektöründe çalıştı. Yayınevlerinde editörlük yaptı.