Çoklu Zeka Bize Ne Anlatıyor?

Hepimiz eğitim yaşantımız boyunca en az bir kere başarısız olduğumuz dersler yüzünden aptal olmakla suçlanmışızdır. Ne kadar çalışırsak çalışalım başarısız olmaktan kaçamamışızdır. Özellikle matematik dersi için. Gelişim psikoloğu olan Howard Gardner 1983 yılında “Çoklu Zeka” adında bir kuram geliştirdi. Gardner zekanın çok yönlü olduğunu ve 8 farklı türde incelenmesi gerektiğini söyledi. Kuram bu yönüyle de IQ testlerinin kişinin zeka seviyesini ölçmekte yetersiz olduğunu söylemekte. Gardner’a göre eğitimcinin görevi öğrencide baskın olan zeka türünü desteklerken azınlıkta kalan türlerin gelişimine destek olmaktır. “Çoklu zeka” birçok eğitim kurumunda dikkate alınır. Gelin bu konuyu beraber inceleyelim.

Zeka Türleri Nelerdir?

Zeka türleri; kişilerarası - sosyal zeka, müziksel -ritmik zeka, görsel - uzamsal zeka, bedensel - kinestetik zeka, mantıksal - matematiksel zeka, doğasal - naturalist zeka, kişisel - içsel zeka, ve sözel - dilsel zeka. Bu zeka türlerini daha yakından öğrenelim.

• Sözel - Dilsel Zeka

Sözel zeka baskın olduğu için bu bireyler yüksek bir ifade yeteneğine sahiplerdir. Aynı zamanda soyut ve sembolik ifadeleri rahatlıkla algılamaktadırlar. Okuduklarını kolaylıkla kavrarlar. Hatırlamakta ustadırlar. Kelime oyunlarından ve kitap okumaktan hoşlanırlar. Yabancı bir lisanı kolayca öğrenebilirler.

Uygun meslekler; avukat, komedyen, editör, gazeteci, şair, politikacı, psikoterapist ve çevirmenlikte başarılı olurlar. 

Sözel zekayı geliştirmek için; bulmaca çözmek, yazı yazmak ve çok okumak etkilidir. 

Kimdir o? Kelimeleri eğip bükme yeteneğine sahip yürüyen bir sözlüktür o. Size de tanıdık geldi mi?

• Mantıksal - Matematiksel Zeka

Sayılar ve şifreler ilgisini çeker. Soyut kavramlardan sayısal veriler elde etmekten hoşlanır. Zeka oyunlarında başarılı olurlar. Eleştirel ve sorgulayıcı bakış açısına sahiptirler.

Uygun meslekler; bilim insanı, muhasebeci, bankacı, bilgisayar programcısı, mühendis, yatırımcı gibi alanlarda başarılı olurlar.

Mantıksal zekayı geliştirmek için; satranç gibi strateji ve sayısal veriler içeren oyunlar oynamak etkili olacaktır.

Kimdir o? Zor bir matematik problemini sınıfta ilk çözen çocuk olabilir!

• Bedensel - Kinestetik Zeka

Bedensel bir kavrayışa sahiptirler. Dolayısıyla onlar için fiziksel varlıkları önemlidir. Zeka ve beden arasında bir uyum söz konusudur. Oldukça hareketlidirler. Okuyarak veya dinleyerek değil eyleme dökerek başarılı olabilirler.

Uygun meslekler; dansçı, oyuncu, marangoz, heykeltıraş, beden eğitimi öğretmeni gibi mesleklerde başarılı olurlar.

Bedensel zekayı geliştirmek için; diksiyon ve beden dili alanında eğitim alabilirsiniz. yüz ve vücut kaslarını harekete geçiren egzersizler yapmalısınız. böylece beden, işlemeye başlayacaktır. 

İlgili eğitim: Online Diksiyon Kursu

Kimdir o? Sınıfta birden fazla sporla ilgilenen hareketli bir tip mutlaka olmuştur. 

• Görsel - Uzamsal Zeka

Yüksek bir görsel zekaya sahip oldukları için düşüncelerini görselleştirmek onlar için çocuk oyuncağıdır. Hayal dünyalarında bir gezegen bile tasarlayabilirler. Cisimlerin boyutlarını algılayıp zihinlerinde canlandırabilirler.

Uygun meslekler; fotoğrafçı, grafik tasarımcı, film editörü, reklamcı, yönetmen, tur rehberi, terzi gibi meslekler bu zeka türü için en uygun mesleklerden sayılabilir. 

Görsel zekayı geliştirmenin yolları; dışarıda dikkatli bir gözlem yapmanız ve gördüklerinizi zihninizde canlandırmaya çalışmanızdır. Bunun için meditatif yogayı kullanabilirsiniz. Görme duyunuzu faal hale getirecek bir başka şey ise fotoğraf çekmektir. Bir fotoğraf eğitimi alabilirsiniz. Bunların yanında dikkat ve hafıza çalışmaları yapmanız da etkili olacaktır. 

Kimdir o? Siz hiç yüzünüzü veya çevreyi x ray tarayıcısı misali dikkatle süzen birini gördünüz mü?

• Müziksel - Ritmik Zeka

İnsan sesi başta olmak üzere doğadaki seslere duyarlıdır. Doğuştan gelen müzikal yetenekleri sayesinde kendi kendilerine bir müzik aletini çalmayı öğrenebilirler. Duydukları herhangi bir sesi notaya veya ritme dönüştürebilirler.

Uygun meslekler; besteci, orkestra şefi, dansçı, müzisyen, şarkı sözü yazarı, ses mühendisi olarak çalışmak ritmik zeka için uygundur. 

Müziksel zekayı geliştirmek için; bir müzik aleti çalmak (tek başınıza yapamıyorsanız bununla ilgili birçok eğitim mevcut) ve ritim çalışmak işe yarayabilir. Müziksel zeka gelişimi için her şeyden önce dikkatli bir dinleyici olmak gerekir.

Kimdir o? Kapı gıcırtısından esinlenendir o.

• Kişilerarası - Sosyal Zeka

Sözlü ve sözsüz iletişimleri kuvvetlidir. Yardımsever bir yapıları vardır. Bu zeka türündeki insanlar her ortama ve kültüre kolaylıkla adapte olurlar. Liderlik vasfına sahip oldukları için bir topluluğu organize etmekten hoşlanırlar.

İlgili eğitim: Etkili Liderlik Eğitimi

Uygun meslekler; öğretmen, psikolog, danışman, politikacı gibi branşlar onlar için uygundur. 

Sosyal zekayı geliştirmek için; insanlarla bir arada bulunabileceğiniz bir kulüp veya projede yer almak iyi bir yoldur. Özellikle sosyal sorumluluk projeleri kişilerin empati duygularını harekete geçirir ve yardım etme duygularını giderir.

Kimdir o: Kulüplerde popülarite sağlamış bir okul başkanıdır o.

• Kişisel - İçsel Zeka

Hayata karşı farkındalık seviyeleri yüksektir. Anlam aramak hedefleri arasındadır. İç motivasyonlarını kendileri belirlemektedir. Kişisel olarak yaşadıkları her olayı önemseyip onlardan ders çıkartırlar. Hayat, onlar için bir eğitim kurumudur. İç dünyalarına odaklıdırlar içsel zeka grubundakiler.

Uygun meslekler; girişimci, danışman, yaratıcı yazar, psikolog, araştırmacı yazar olarak çalışmak onlar için uygundur.

İçsel zekayı geliştirmek için; iç sesinizi duymanızı sağlayacak meditasyonlar yapmak ve kişisel gelişim eğitim programlarına katılmak iyi gelir. Ayrıca kendinize hayatla ilgili hedefler koymak iyi bir yol olabilir. 

Kimdir o? Şartlar uygun değilken bile kendini uygun hale getiren birileri vardır.

• Doğasal - Naturalist Zeka

İnsan ve doğanın arasındaki bağın farkındadır. Canlı türlerinin birbirleri ile olan ilişki ilgisini çeker. Özellikle belgesel izlemekten hoşlanır. Çevre konusunda oldukça duyarlı hareket eder.

Uygun meslekler; zoolog, veterinerlik, çevre bilimci, turist rehberi gibi doğayla bağlantılı branşlar doğasal zeka için daha uygundur. 

Doğasal zekayı geliştirmek için; doğayı gözleyebilmek için belgesel kanallarından yararlanmak veya doğa yürüyüşlerine katılmak alternatifler arasındadır. Öncelik doğaya ilgi duymak olmalıdır. Bir sivil toplum örgütünün eğitim amaçlı düzenlediği seminerlere gitmek ilk adımı atmanızı sağlayacaktır.

Kimdir o? Doğayla ilgili yeni duyduğu bilgiyi anlatıp çevresindekileri bilinçlendirmeye çalışandır o. 

Görüldüğü üzere Gardner’ın çoklu zeka kuramı cesaret veren teorisi klasik eğitim modelinin aksine bir tutum sergiler. Hepimizin doğasında bulunan bu 8 türün oranları her birimiz için farklılık gösteriyor. Dolayısıyla bu durum kendine has zihinler ortaya çıkmasını sağlıyor. Sanılanın aksine matematik dersinden aldığınız kırık not sizin bütünsel zekanızı değil matematiksel zekanızı kapsar. Aynı zamanda eğitim aracılığıyla potansiyelimizi yükseltebiliriz. Peki siz bunlardan hangisine ya da hangilerine kendinizi yakın buldunuz?

Gelelim yazının özeti olan soru ve cevaplarımıza.