Derin Bir Evren: İktisat
Konu Başlığı | Açıklama | Önemi |
---|---|---|
İktisat Nedir? | Kıt kaynaklarla sonsuz ihtiyaçları karşılama çabasına denir. | Günlük yaşamın her alanında karşımıza çıkan bir bilim dalıdır. |
İktisadın Doğuşu | İlk kez 18. yüzyılda görüldü, ülkemizde ise Mülkiye Mektebi’nde ‘Ekonomi Politik’ adı altında Emin Efendi tarafından verildi. | İktisat bilimi ve eğitiminin başlangıcıdır. |
İktisatta Birey | Kendi çıkarını düşünen bencil bir kişidir ve ihtiyacını en kaliteli şekilde gidermeye çalışır. | Bireysel eylemler iktisadi durumları etkiler. |
İktisatta Mal ve Hizmet Türleri | Lüks mal, serbest mal, zorunlu mal vardır ve tüm mal ve hizmetlerin insanlar arasındaki bölüşümü ve dağılımını inceler. | Mal ve hizmetlerin çeşitliliği ekonomik aktiviteyi şekillendirir. |
İktisat Modelleri | Her ülkenin kendine ait bir iktisat modeli vardır. | Farklı iktisat modelleri, farklı ekonomik sonuçları beraberinde getirir. |
İktisat Bilmek | İnsanlık adına fayda sağlar ve bireyin kendi çıkarını düşünmesi toplumun refah düzeyini artırır. | İktisadi bilgi, çıkarların yönlendirilmesini ve refahın artmasını sağlar. |
Yerli ve Yabancı Mallar | Birey, kendi çıkarlarını düşünerek yerli mal tüketimi yerine daha uygun fiyata olan yabancı mallara eğilim gösterebilir. | Bireysel tüketime bağlı olarak yerli ve yabancı malların tüketimi ekonomi üzerinde etki yaratır. |
Ekonomi ve İnsan | İki kavram birbirinden bağımsız olamaz çünkü ekonomi, insanın ihtiyaçlarını karşılayacak mal ve hizmetlerin tümünü kapsar. | İnsan faaliyetleri, iktisadi faaliyetlerin merkezini oluşturur. |
Doların Durumu | İktisat, ulusal ve uluslararası döviz kurlarını anlama ve analiz etme kabiliyeti sağlar. | Doların durumu ve gelecekteki hareketleri, ekonomik kararları belirlemede önemlidir. |
İktisadın Evreni | İktisat derin ve teferruatlı bir evrenden oluşur. | Bu geniş evren, her türlü ekonomik aktivite ve politika için temel oluşturur. |
Kime iktisat nedir diye soracak olsak ekonomi diye tek kelimelik bir cevap alıyoruz. Yahut eğer ekonomi ya da iktisat ile alakalı herhangi bir bölümden mezunsanız hatta mezun olmanıza gerek bile yok eğitimini almaya başlamışsanız doların durumu ne olacak veya dolar ne zaman düşecek gibi soruların muhatabı oluyorsunuz.
İktisat Nedir?
İktisat kelime manası ile kıt kaynaklarla sonsuz ihtiyaçları karşılama çabasına denir. Zaten bu çaba iktisadın doğmasına da neden olmuştur. Bu yüzden insanlığın doğuşundan beri iktisat kavramı da aramızda nefes almakta aslında. Aslına bakacak olursak iktisat derin ve teferruatlı bir evrenden oluşuyor.
Sadece üniversite sıralarında öğrendiğimiz bilgilerle dahi bu bilimi geniş çerçevede açıklamakta güçlük çekerken hiçbir eğitimini almayanların ekonomi kelimesi ile soruyu geçiştirmesine dur diyebilmek ve ilgililerini biraz olsun bilgilendirmek adına kısaca iktisadın ne olduğuna ve doğuşuna değinelim.
İktisadın Doğuşu
İnsan sadece doğal ihtiyaçlarını karşılamak arzusunda değildir. Birçok farklı sebepten ötürü mal ve hizmet sağlamak ister ki insanın istek ve arzuları da sonsuzdur. İhtiyaçları hiç bitmez. Bu durum iktisat tarihinin sonsuzluğu ile açıklanabilir. Her ne kadar tarihi eski de olsa iktisat aslında ilk kez 18.yüzyılda görüldü. Ülkemizde de çeşitli sebeplerden ötürü iktisadın izlerine yine aynı dönemde rastlanmış. Düşünürler bu kavramın ders olarak gösterilmesine karar vermiş. Ve 1859 yılında kurulan Mülkiye Mektebi’nde ‘Ekonomi Politik’ adı altında Emin Efendi tarafından verilmiştir.
18. yüzyıldan bu yana birçok felsefeci ve bilim adamlarının odak noktası olan iktisat doğası gereği sürekli var olan ve gelişen bir olgu olmuştur. Gelişimini de kendisi ile ilgilenen düşünürlere ve insanlığa borçludur.
Örneğin yaptığımız en ufak bir alışverişte, küçük bir banka ödemesinde, doları TL bazında kullanmak istediğimizde, tasarruflarımızda, tüketimlerimizde veya yatırımlarımızda bunların miktarının önemi olmaksızın iktisatla bir aradayız demektir. İktisat insanla birlikte doğmuş ve son insana değin var olacak bir döngüdür. İnsanların sınırsız ihtiyacını karşılayacak mal ve hizmetlerin tümü iktisat olarak tanımlanır. Ekonomi ve insan birbirinden bağımsız olamaz.
İktisatta Birey Kendi Çıkarını Düşünen Bencil Bir Kişidir
Bu bencillikten ötürü ihtiyaçlarını iktisatlı davranarak en iyi şekilde karşılama eğiliminde olmuştur. İktisatlı olmak ifadesinin bu bilim adına farklı bir anlam içerdiğine de dikkat çekmek isterim. Bu ifade söz konusu birey için tasarrufu maksimum düzeyde tutarak kendi ihtiyacını en kaliteli şekilde gidermeye çalışmasına denilebilir.
İnsan ihtiyaçlarını karşılayan mal ve hizmetler kendi arasında birbirinden ayrılsa da tür bakımından aynı ihtiyacı karşılayan malların farklı çeşitleri olabilir. Lüks mal, serbest mal, zorunlu mal gibi. İktisat tüm bu mal ve hizmetlerin insanlar arasındaki bölüşümü ve dağılımını da inceler. Ekonomi teorisyenleri tarafından iktisadi modellemeler her çağda tartışma konusu olmuştur. Bugün bile sabit bir model ortaya çıkmamıştır. Her ülkenin kendine ait bir iktisat modeli vardır.
İktisat Bilmek Ne Demek?
İktisat bilmek demek insanlık adına fayda saylayacak bir durum demektir. Zaten bazı iktisat düşünürlerine göre her bireyin kendi çıkarını düşünmesi durumunda toplumun refah düzeyi artar. Elbette ki aksini düşünenler de vardır. Bireyin kendi çıkarını düşünerek hareket etmesi kimi zaman topumun yararına değil zararına olacaktır.
Örneğin kendi çıkarını düşünen bir birey yerli mal tüketimi yerine daha uygun fiyata olan yabancı mallara eğilim gösterirse -bu durum kendi ülkesi yararından yani yaşadığı toplum bakımından değil de -ithal ettiğimiz ürünün sahibine -ülke yararına- faaliyet göstermiş oluyor. Böyle bir durumda iktisat yabancı ülke için daha karlı bir durum söz konusu oluyor.
Yazar: Seher Kurkut
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.