21. Yüzyıl Öğretmeni
Toplumumuzun son yıllarda teknoloji alanındaki hızlı gelişmeleri, hayatımızın her köşesinde hissettirdiğini fark etmişsinizdir. Kahvelerimizi yudumlarken dahi akıllı telefonlarımızdan dünyayı takip edebiliyoruz. Bu hızlı değişim, sadece günlük yaşamımızı değil, eğitim sistemimizi de derinden etkiliyor. Eğitim, toplumdan ve toplumsal değişimlerden etkilenen bir süreç olmasının yanı sıra, bu değişimlerin gerektirdiği insan tipini yetiştirmek için de bir araçtır. Ve bu aracın kaptanı, hepimizin bildiği gibi, öğretmenlerimizdir.
Özellik | Tanım | Örnekler |
---|---|---|
Öğrenciye Rehber Olmalı | Öğretmenin bilgiyi aktaran değil de öğrencinin bilgiye ulaşmasına kaynaklık eden rolü. | Öğrencinin öğrenme sitilini tanıma, motivasyonuna yardımcı olma. |
İşbirliği İçinde Olan | Çevreyle sürekli etkileşim halinde olan ve bu etkileşimin öğrencinin gelişimine katkı sağladığını bilen öğretmen. | Farklı kaynaklar ve araçlar kullanma, online ve offline iletişim platformlarından yararlanma. |
Yenilikçi Olmalı | Toplum ve eğitim sistemine getirilen yeniliklere ayak uyduran ve öğrencilerini bu sürece dahil eden öğretmen. | Yeni öğretim metotları kullanma, teknolojiyi derslerine entegre etme. |
Hayat Boyu Öğrenen | Kişisel ve profesyonel gelişimine sürekli yatırım yapan, öğrenmeyi seven ve bu özelliğini öğrencilerine de aşılayan öğretmen. | Yeni ders stratejileri öğrenme, sürekli okuma ve araştırma yapma. |
Üretken | Yenilikçi ve yaratıcı projeler tasarlayan, bilgiyi etkin bir şekilde aktaran öğretmen. | Öğrencileri için ilginç ders materyalleri geliştirme, öğrenme-öğretme süreçlerini yenilikçi yollarla uygulama. |
Eğitimci Olmalı | Öğretmenin kendisini sadece bir bilgi aktarıcısı olarak değil, aynı zamanda bir eğitimci olarak gören öğretmen. | İletişim ve problem çözme becerilerini öğrencilere öğretme, öğrencinin sosyal ve duygusal gelişimine destek olma |
Sorumlu | Öğretmenin eğitim sürecinde ve öğrencinin gelişiminde kendine düşen görevleri eksiksiz yerine getiren öğretmen. | Tüm öğrencilerin ilerlemesini takip etme, eğitim hedeflerine ulaşmak için çaba gösterme. |
Erdemli | Etik değerlere uygun hareket eden, güvenilir ve dürüst olan öğretmen. | Dürüstlük ve saygı değerlerini öğrencilere aşılar. |
Bilgili | Alanında uzman, güncel bilgilere sahip olan öğretmen. | Alanındaki yeni gelişmeleri takip etme, yeni öğretim tekniklerini kullanma. |
Becerili | Öğrencilerinin öğrenimine katkı sağlayacak becerilere sahip öğretmen. | Hem sayısal hem de sözel konularda yetenekli olma, öğretim becerileri geliştirme. |
Değişen Dünyada Öğretmenin Rolü
Peki, hızla değişen bu dünyada öğretmenin rolü nedir? Aslında öğretmeni tanımlayan, içerisinde yaşadığı yüzyılın ihtiyaçları ve özellikleridir. Düşünsenize, geçmişte sınıfta tebeşir ve tahtayla ders anlatan öğretmenler varken, şimdi akıllı tahtalar ve tabletlerle ders işleniyor. Uygulanan eğitim politikaları doğrultusunda yetiştirilen öğretmen, gelecek nesilleri de şekillendiriyor. Ama unutmamak gerekir ki; toplumun inşasında önemli rol alan öğretmenlik mesleğinin üstlendiği görev, dönemin koşullarına göre değişir ve şekillenir.
21. Yüzyılın Gerektirdiği İnsan Tipi
İçinde yaşadığımız yüzyılın gerektirdiği insan tipi, bilgiyi yönetebilme becerisine sahip, beyin gücüne dayalı bireylerdir. Türkiye'nin 7. ve 8. Beş Yıllık Kalkınma Planlarında da Türk toplumunun insan profili şöyle anlatılmıştır:
1- Bilgi çağı kimliğine uygun,
2- Bilime ve teknolojiye yatkın,
3- Problem çözme yeteneği gelişmiş,
4- Düşünen ve algılayan,
5- Kendini açıklamaktan korkmayan bireyler.
Öğrenciye rehber olmalı
Bu özelliklere sahip bireyler, yeni dünya düzeninde karşılaştıkları sorunlara çözüm üretebilen, kendini yönetebilen, kendi öğrenme profilini bilen, kuvvetli iletişim becerilerine sahip yenilikçi kişiler olacaktır.
İşbirliği içinde olan
Öğretmenin Değişen İmajı
Eskiden öğretmen, bilginin taşıyıcısı ve aktarıcısı olarak görülürdü. Ancak günümüzde öğretmen, bilginin yöneticisi rolüne bürünmüştür. Artık bilgi her yerde ve her an ulaşılabilir durumda. Önemli olan, bu bilgiyi nasıl yöneteceğimizi bilmek. İşte burada 21. yüzyıl öğretmeni özellikleri devreye giriyor.
Yenilikçi olmalı
21. Yüzyıl Öğretmeninin Özellikleri
O zaman, 21. yüzyıl bireylerini yetiştirecek öğretmen profilini beş özellikle özetleyelim:
Hayat boyu öğrenen
1. Öğrenciye Rehber Olmalı
Öğretmen, bilgiyi aktaran değil, öğrencinin bilgiye ulaşmasına yardımcı olan kişi olmalıdır. Hatırlıyorum da, üniversitedeki bir hocam bize şöyle derdi: "Ben size balık tutmayı değil, balık tutmayı nasıl öğreneceğinizi öğreteceğim." Bu yaklaşım, öğrencinin kendi öğrenme stilini, motivasyonunu ve sahip olduğu diğer yeteneklerin ortaya çıkmasına yardımcı olur. Yani bireyin kendisini keşfetmesini sağlar.
Üretken
2. İşbirliği İçinde Olmalı
21- yüzyıl eğitimcisi, meslektaşları, öğrencileri ve diğer kurumlarla işbirliği içinde sorumluluk alabilmelidir. Kendi düşünce ve deneyimlerini gerek konuşurken, gerek dijital platformlar aracılığıyla herkesle paylaşabilmeli ve var olan sorunlara çözüm üretebilmelidir. Bir keresinde, farklı okullardan öğretmenlerle yaptığımız bir atölye çalışmasında, ortak bir proje geliştirdik ve bu, öğrencilerimizin ufkunu genişletti.
3. Yenilikçi Olmalı
Öğretmenlik durağan bir meslek değildir. Dönemin koşullarına göre değişkenlik gösterir. Yeniliğin geliştiği alanlarda, bir araştırmacı ruhuyla, yaratıcı fikirlerle, somut ve yararlı katkılarda bulunmalıdır. Mesela, geçen sene sınıfımda artırılmış gerçeklik uygulamalarını kullanmaya başladım. Başta biraz zorlandım ama öğrencilerimin gözlerindeki heyecanı görmek her şeye değdi.
4. Hayat Boyu Öğrenen Olmalı
Öğretmen, öğrenmeyi asla bırakmamalıdır. Becerilerini profesyonel düzeye yükseltmek için girişimlerde bulunmalı, yeni şeyler öğrenmeye hevesli olmalı ve bunlara vakit ayırmalıdır. Bunun için birçok kurum, yaygın eğitim programı çerçevesinde yaşam boyu eğitimi sağlamak amacıyla örgün ve online olmak üzere çeşitli kurslar düzenlemektedir. Ben de bu kurslardan birine katılarak drama tekniklerini derslerimde nasıl kullanabileceğimi öğrendim.
5. Üretken Olmalı
Öğretmen, teknolojinin getirdiği olanaklardan yararlanarak öğrenme aktiviteleri tasarlar ve öğrenme-öğretme sürecini şekillendirir. Çağın gerekliliklerine göre süreci planlamalı, güncel içerik sunabilmelidir. Örneğin, müfredatı sıkıcı bulduğum bir konuyu, öğrencilerle birlikte küçük bir araştırma projesine dönüştürdüm ve sonuç harikaydı!
Kişisel Deneyimler ve Gözlemler
Çocukluğumda, mahallemizdeki ilkokul öğretmenim Ayşe Hanım'ın bizlere nasıl ilham verdiğini hatırlıyorum. O zamanlar teknoloji bu kadar yaygın değildi, ama o bize kitapların büyülü dünyasını açmıştı. Şimdi düşünüyorum da, aslında bize öğrenmeyi öğretmiş.
Günümüzün öğrencileri ise bilgiye anında ulaşabiliyorlar. İnternet, sosyal medya, akıllı cihazlar... Bu noktada öğretmen olarak bizim rolümüz, onları doğru yönlendirmek ve eleştirel düşünmelerini sağlamak olmalı.
Sonuç ve Değerlendirme
Sonuç olarak, öğretmenlik, iyi yetişmiş uzmanlar tarafından yapılması gereken, her bakımdan gelişmiş, kendini mesleğine adamış, topluma örnek olan ve örnek şahsiyetler yetiştiren kutsal bir görevdir. Öğretmen eğitimi; öğretmenlik programlarına öğrenci seçimiyle başlar ve eğitim süreciyle mezun öğretmen adaylarının istihdamına kadar olan bütün süreci kapsar.
Bundan dolayı yetkililer, uzun vadeli planlamalar yapmalı ve bu planlamalarda mevcut olanaklar göz önünde bulundurulmalıdır. Burada üniversitelerin ve eğitim fakültelerinin önemi de vurgulanmalıdır. Üniversitelerde görev alan akademisyenlerin de liyakat sahibi, etik anlayış içerisinde yetişmiş, alana hâkim, dijital çağın getirdiği niteliklere sahip bireyler olması gerekir.
Eğitici-öğretici-gelecek nesil bir döngü içerisindedir. Zamanında ne ekilirse, o biçilir. Bir toplumu oluşturmak ve kalkındırmak eğitime, eğitim ise öğretmene dayalıdır. Türkiye'yi çağdaş uygarlık seviyesinin üstüne çıkarmanın yolu da gençliğe model olacak, erdemli, bilgili ve becerikli öğretmenler yetiştirmekten geçmektedir.
Son Söz
Sevgili meslektaşlarım ve eğitim sevdalıları, 21. yüzyıl öğretmeni özellikleri sadece bir liste değil, aynı zamanda bir yaşam tarzıdır. Hep birlikte geleceğin mimarları olan çocuklarımızı en iyi şekilde yetiştirebilmek dileğiyle...
Kaynakça
Başaran, İ. E. (2000). Eğitim Psikolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Sönmez, V. (2017). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
Selçuk, Z. (2015). Okul Deneyimi ve Uygulama. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
Demirel, Ö. (2012). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Pegem Akademi.
MEB. (2018). Öğretmen Yetiştirme Stratejileri ve Modelleri. Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.