Yıllık İzin Süreleri Ne Kadar?
Çalışma Süresi | Yıllık İzin Süresi (İşçi) | Yıllık İzin Süresi (Memur) |
---|---|---|
1-5 Yıl | 14 Gün | 20 Gün |
5-15 Yıl | 20 Gün | 20 Gün |
15 Yıl ve sonrası | 26 Gün | 30 Gün |
Her yaş (18 yaş altı ve 50 yaş üstü) | 20 Gün | 20/30 Gün |
Yer altında çalışanlar | 4 Gün daha fazla | Belirtilmemiş |
1-10 Yıl | 14/20 Gün | 20 Gün |
10 Yıl ve sonrası | 20/26 Gün | 30 Gün |
Öğretmenler | Belirtilmemiş | Yaz tatili |
Radyoaktif ışınlarla çalışanlar | 1 Ay fazla | Belirtilmemiş |
Genel | Minimum 10 gün kesintisiz | Minimum 1 blok |
Çalışma hayatında yer alan her birey çeşitli haklara sahiptir. Bu haklardan bir tanesi de ücretli yıllık izin hakkıdır. Çalışma hayatının zorlu koşulları, uzun çalışma saatleri kişinin fiziki ve psikolojik açıdan yorulmasına sebep olmaktadır. Bu yorgunluğun bir nebze olsun azaltılabilmesi için de işçilere yıllık izin hakkı tanınmaktadır.
Aynı iş yerinde veya aynı işverene bağlı birkaç yerde çalışan ve kesintisiz şekilde bir yılını tamamlayan işçiler yıllık izin kullanma hakkına sahip olmaktadır. Yıllık izin süreleri işçilerin kıdemlerine göre değişkenlik göstermektedir. İşçinin haklarını gözeten yıllık izin hakkı anayasal bir haktır. Bu hakkın kullanılmasına ne işçi ne de işveren engel olamaz.
Tüm çalışanlar için önemli bir konu olan yıllık izin konusuna gelin biraz daha ayrıntılı bakalım.
İşçinin Yıllık İzin Hakları
Bir işverene iş sözleşmesiyle bağlı olan işçinin, çalışma süreleri ve bu süredeki yorgunluğu düşünüldüğünde dinlenmesi en doğal hakkıdır. Bunun için de işveren tarafından işçiye ücretli yıllık izin hakkı tanınmaktadır. Bu işçiye verilen anayasal bir haktır.
Anayasa'nın 4857 sayılı İş Yasası'nın 53. Maddesi, işverenlerin işçilere vermesi gereken yıllık izinler hakkında usul ve esaslardan bahsetmektedir. Buna göre çalışmaya başladığı andan itibaren en az bir yılı dolduran işçi yıllık izin kullanma hakkına sahip olacaktır.
İşçinin yıllık izin hakkından yararlanabilmesi için bir yıl kesintisiz aynı iş yerinde çalışması gerekmektedir. Bu bir yıllık çalışmaya deneme süresi de dahildir. İşçinin bir yıllık çalışması aynı işyerinde olabileceği gibi aynı işverene bağlı birkaç iş yerinde de olabilir. Bir yıldan az süre ile çalışanlar yıllık izin kullanma hakkına sahip olamaz.
Kıdemine Göre Yıllık İzin Süreleri
İşçilerin yıllık izin süreleri kıdemlerine göre farklılık göstermektedir. Çalıştığı iş yerinde kesintisiz bir yılını tamamlayarak yıllık izin hakkına sahip olan işçilerin yıllık izin süresi 14 gündür. Örneğin; 01.01.2020 tarihinde işe başlayan bir çalışan 02.01.2021 tarihinden itibaren ilk yılını dolduracaktır. Böylece yıllık iznini kullanma hakkına sahip olacaktır. 1 yıldan 5 yıla kadar olan sürede yıllık izin kullanma hakkı 14 günden az olamaz. Beşinci yıl da buna dahildir.
Çalışma süresi 5 yıldan fazla 15 yıldan az olanların yıllık izin süreleri 20 günden az olamaz. Aynı iş yerinde 15 yılını tamamlayan işçilerin yıllık izin süreleri ise 26 günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri iş sözleşmelerine göre değişiklik gösterebilir. Ancak bu değişiklik izin sürelerinin azaltılması yönünde değil arttırılması yönünde olabilir.
Çalışılan Yıl Yıllık İzin Süresi1- 5 Yıl Aras 14 Gün5- 15 Yıl Arası 20 Gün15 Yıldan Sonrası 26 Gün
İşçilerin yıllık izinlerini kullanacakları süre içerisinde yer alan cumartesi ve pazar günleri de yıllık izin kapsamında sayılmaktadır. Ancak resmi ve dini bayramlar herkes için ortak izin günleri olarak kabul edildiğinden yıllık izin kapsamı dışında yer almaktadır. İşçinin sağlık sebebiyle rapor aldığı günlerde kullandığı izinler de yıllık izin sürelerinin dışında tutulmaktadır.
Yıllık izin süreleri işçinin kıdemine göre değişiklik gösterdiği gibi yaşına göre de değişiklik göstermektedir. 18 yaş ve altı ile 50 yaş ve üstü işçilerin, çalışma süreleri ne kadar olursa olsun yıllık izin süreleri 20 günden az olamaz. Ayrıca yer altında çalışan işçilerin yıllık izin süreleri de farklılık göstermektedir. Yer altında çalışan işçilerin yıllık izin süreleri dörder gün fazla olacak şekilde kabul edilmektedir.
Memurların Yıllık İzin Süreleri
Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan memurların yıllık izin süreleri farklılık göstermektedir. Kıdemlerine ve memuriyet görevlerine göre yıllık izin süreleri değişmektedir. Çalışma süresi 1 ila 10 yıl arasında olan memurların kullanacakları yıllık izin süreleri 20 gündür. Çalışma süresi 10 yılı geçen memurların yıllık izin süreleri ise 30 gündür.
Çalışılan Yıl Yıllık İzin Süreleri1-10 Yıl 20 Gün10 Yıldan Sonrası 30 Gün
Öğretmenler ve radyoaktif ışınlar ile çalışanların yıllık izin süreleri farklılık göstermektedir. Öğretmenler yaz aylarında okulların tatil olması sebebiyle yıllık izinlerini bu dönemde kullanmaktadır. Yıl içerisinde farklı bir dönemde yıllık izin kullanmamaktadır. Radyoaktif ışınlara maruz kalan çalışanlar ise yıllık izin sürelerine ek olarak 1 ay fazla izin kullanmaktadır. Bu izin sağlık izni olarak verilmektedir.
Yıllık İzinlerin Kullanımı
Çalışanlar yıllık izinlerini kullanırken bir bütün halinde kullanmak zorunda değildir. Yıllık izinlerini parça parça kullanabilirler. Ancak burada da uyulması gereken bir durum söz konusudur. Yıllık iznin en az 10 günlük bir kısmı kesintisiz bir şekilde kullanılmalıdır. Geri kalan günler ise parça parça kullanılabilir.
Yıllık izin işçinin sahip olduğu anayasal bir haktır ama bunu kullanma konusundaki tek yetkili işçinin kendisi değildir. İznini aklına estiği şekilde kullanması mümkün değildir. Bu konuda işverenin kararı daha etkili olmaktadır. İşveren ne zaman uygun görürse işçi yıllık iznini o zaman kullanabilir. İşçinin yıllık iznini kullanabileceği zamanı kendi isteğine göre seçebilmesi işverenin inisiyatifine kalmış bir durumdur.
İşverenin bu durumu kötüye kullanmaması gerekmektedir. Böyle bir kötüye kullanma durumu söz konusu olduğunda işçinin yasal haklarını kullanma imkanı vardır. İşçi izin talebinde bulunduğunda bunun birkaç defa sebepsiz bir şekilde reddedilmesi veya hakkı olduğu halde uzun süre izin kullanmasının engellenmesi durumunda işçi, iş sözleşmesini feshedebilme hakkına sahiptir.
Zamanında Kullanılmayan Yıllık İzinler
Yıllık izinler çalışanların dinlenmesi sebebiyle tanınmış yasal bir haktır ve hak edildiği yıl içerisinde kullanılması gerekmektedir. Ancak bazı durumlarda kullanılamaması söz konusu olmaktadır. Yıllık izinlerin zamanında kullanılamamasının birkaç sebebi olabilir. İş yoğunluğu ve işçinin iş yeri ile ilişiğinin kesilmesi gibi sebepler bunlara örnektir.
İş yoğunluğundan dolayı işçi yıllık iznini kullanamazsa bu hakkını bir sonraki yıl kullanma imkanı vardır. İşçinin bu hakkını izin olarak değil de ücret olarak talep etmesi gibi bir durum söz konusu değildir. Yıllık İzin hakkı çalışanın fiziksel ve zihinsel açıdan dinlenebilmesi amacıyla verildiğinden bunun ücreti talep edilemez.
İşçinin işveren tarafından işine son verilmesi veya işçinin kendi isteğiyle işinden ayrılması durumunda, öncesinde kullanılmayan izin hakları varlığını korumaktadır. İş yeri ile ilişiği kesilen işçi kullanmadığı yıllık izin haklarını ücret olarak talep edebilme hakkına sahiptir. Yıllık izinlerini ücret olarak talep edebilmesi için artık o iş yerinin bir çalışanı olmaması gerekmektedir. Aksi takdirde yıllık izin hakkı için ücret talebinde bulunamaz.
2019 yılında Celal Bayar Üniversitesi'nde Sosyoloji bölümünden mezun oldu. Kendini geliştirmek ve yeni şeyler öğrenmek amacıyla çeşitli eğitimlere katıldı, sertifikalar aldı. Okumaya ve araştırmaya olan ilgisi zamanla yazmaya yöneldi.