Psikodrama Nedir? Psikodramanın Temel Yapı Taşları
Geçen sene hayatımda önemli bir deneyim yaşadım. Bir arkadaşımın tavsiyesiyle psikodrama atölyesine katıldım. Başlangıçta tereddütlerim vardı. "Acaba kendimi rahat ifade edebilir miyim?" diye düşünüyordum. Ama ilk oturumdan sonra, bu yöntemin ne kadar güçlü ve etkili olduğunu anladım. Sanki iç dünyamı sahneye taşıdım ve kendimi farklı bir gözle görme fırsatı buldum.
Psikodrama Bileşenleri | Açıklama | Örnek/Kullanım |
---|---|---|
Sahne | Psikodrama tekniğinin uygulandığı yer. | Grup üyelerinin bir olayı canlandırdığı alan. |
Protagonist | Sahnede bulunan başkarakter. Kendi sorununu veya yaşamını canlandırır. | Yardımcı oyuncular tarafından canlandırılacak hastanın seçimi. |
Terapist | Psikodramanın tüm aşamalarından sorumlu profesyonel. | Grup dinamiklerini yönetir, sonuçları değerlendirir. |
Yardımcı Egolar | Protagonistin kendi yaşamındaki karakterleri canlandıran grup üyeleri. | Protagonistin ailesi veya arkadaşlarına hayat veren oyuncular. |
Grup | Oyunu izleyen ve yardımcı ego rolünü üstlenen kişiler. | Ortalama 6-20 kişi. |
Eşleşme | Başkarakterin duygu ve düşüncelerini söyleyen yardımcı oyuncular veya yönetici. | Yönetici, başkarakterin tepkilerini, hislerini ve sorunlarını yansıtır. |
Aynalama | Başkarakterin yerine geçip onun hayatını canlandırma. | Protagonist, farklı bir perspektiften kendi hayatına bakar. |
Rol Değiştirme | Protagonistin bir başkasının rolüne girmesi ve onun gibi davranması. | Protagonist kişinin perspektifinden olayı yeniden yaşama. |
Isınma Aşaması | Psikodrama oturumunun başlangıcı, rollerin ve konunun belirlenmesi. | Üyelerin doğaçlama yapabilmesi için esneme sağlanır. |
Oyun Aşaması | Protagonistin ve yardımcı oyuncuların sahneleme olarak belirlenen olayı oynaması. | Yönetici, psikodramanın temel ve yardımcı tekniklerini kullanır. |
Psikodrama Nedir?
Yunanca'da "ruh" ve "eylem" kelimelerinin birleşiminden oluşan Psikodrama, 1920'lerde Jacob Levi Moreno tarafından geliştirilmiş bir psikoterapi yöntemidir. Moreno, tiyatrodan ilham alarak, bireylerin duygularını ve düşüncelerini dramatik canlandırmalarla ifade etmelerine olanak tanımıştır. Psikodrama, grup terapisi psikodrama teknikleri sayesinde, kişilerin içsel çatışmalarını dışa vurup çözümlemelerini sağlar.
Psikodramanın Temel Öğeleri
Psikodramanın beş temel öğesi vardır:
1- Sahne: Terapi sürecinin uygulandığı fiziksel alan.
2- Protagonist: Kendi hikayesini sahneleyen başrol oyuncusu.
3- Yönetici: Psikodrama sürecini yönlendiren terapist.
4- Yardımcı Egolar: Protagonistin hayatındaki önemli kişileri canlandıran grup üyeleri.
5- Grup: Sürece katılan ve gözlemleyen diğer bireyler.
Bu öğeler, terapinin etkili bir şekilde gerçekleştirilmesini sağlar.
Psikodramada Kullanılan Teknikler
Psikodramada farklı teknikler kullanılır:
Eşleşme: Protagonistin duygularının grup tarafından paylaşılması.
Aynalama: Protagonistin kendi davranışlarını dışarıdan izlemesi.
Rol Değiştirme: Protagonistin başka bir kişinin rolüne girerek durumu onun gözünden görmesi.
Bu teknikler, bireyin duygusal farkındalığını artırır ve empati yeteneğini geliştirir.
Psikodramanın Aşamaları
Psikodrama genellikle üç aşamada gerçekleştirilir:
1. Isınma Aşaması
Bu aşamada, grup üyeleri birbirleriyle etkileşime girer ve güven ortamı oluşturulur. Küçük oyunlar ve egzersizlerle herkesin rahatlaması sağlanır. Örneğin, bir oturumda terapistimiz bize balonlarla bir oyun oynattı. Herkes bir balonu havada tutmaya çalışırken, aynı zamanda kendi duygularını ifade etti. Bu, hem eğlenceli hem de rahatlatıcı bir deneyimdi.
2. Oyunculuk Aşaması
Protagonist seçilir ve kendi hikayesini sahneye koyar. Yardımcı egoların desteğiyle, duygularını ve düşüncelerini ifade eder. Benim için zorlayıcı ama bir o kadar da özgürleştirici bir aşamaydı. Sahneye çıktığımda, içimde sakladığım duyguları açığa vurmanın ne kadar hafifletici olduğunu fark ettim.
3. Paylaşım Aşaması
Oyun sonrası, herkes deneyimlerini ve hissettiklerini paylaşır. Bu aşama, grup içindeki bağı güçlendirir ve herkesin birbirini daha iyi anlamasını sağlar. Bir seferinde, hikayemi paylaştıktan sonra, bir grup üyesi benimle benzer duygular yaşadığını söyledi. Bu, yalnız olmadığımı hissettirdi ve bana güç verdi.
Psikodramanın Faydaları
Psikodramanın birçok faydası vardır:
Özgüven Artışı: Kendinizi sahnede ifade ederken, cesaretiniz ve özgüveniniz gelişir.
Empati Yeteneği: Rol değiştirme teknikleri sayesinde, başkalarının bakış açılarını anlayabilirsiniz.
Duygusal Boşalma: İçinizde biriken duyguları dışa vurarak rahatlama sağlayabilirsiniz.
Sosyal Beceri Gelişimi: Grup içindeki etkileşimler, iletişim becerilerinizi artırır.
Sahne: Bu tekniğin uygulandığı yerdir.
Protagonist: Sahnede bulunan baş oyuncudur. Kendisiyle ilgili bir konuyu gruba sunup canlandırılmasını sağlar. Gelecek ile ilgili bir konu ya da geçmişte yaşadığı bir sıkıntı olabilir.
Terapist: "Lider", "Rehber" ya da "Yönetici" isimleri ile de anılır. Psikodramanın tüm aşamalarından sorumlu olan profesyonel kişilere verilen bir unvandır.
Yardımcı Egolar: Protagonistin kendi yaşamında yer aldığı kişileri canlandıması için gruptan seçtiği yardımcı oyunculardır.
Grup: Sahnede canlandırılan oyunu izleyen kişilerdir. Ortalama 6 ile 20 kişiden meydana gelir.
Sorun Çözme: Kendi hayatınızdaki sorunlara farklı açılardan bakarak çözüm üretebilirsiniz.
Psikodrama Hangi Alanlarda Kullanılır?
Psikodrama, birçok alanda etkili bir terapidir:
Madde Bağımlılığı
Kaygı ve Stres Bozuklukları
Depresyon
İlişki ve Aile Sorunları
Travma ve Yas Süreçleri
İletişim Sorunları
Benim katıldığım grupta, birçok farklı sorun yaşayan insanlar vardı. Ama hepimizin ortak noktası, içsel dünyamızı daha iyi anlamak ve iyileşmekti.
Psikodramanın Sınırları
Tabii ki psikodramanın da bazı sınırlamaları var:
Grup Dinamikleri: Herkes grup içinde kendini rahat hissetmeyebilir.
Isınma Aşaması: Bir Psikodrama oturumu, grup üyeleri ile yöneticilerinin role ve konuya hazırlanmaları amaçlanır. Karakterlerin ve çalışma türünün belirlenmesi için oyun ve teknikler kullanılır. Tüm üyelerin doğaçlama yapması için esnemeleri sağlanır.
Oyun Aşaması: Protagonist seçilip grup üyeleri arasından yardımcı oyuncular belirlenir. Verilen kararların uygulamaya döküldüğü, sahnenin hazırlandığı eylem adımıdır.Yönetici, bu aşamada Psikodramanın temel ve yardımcı tekniklerini uygular. Eşleşme ve ayna gibi yöntemler ile sahnelenmek istenen konu canlandırılır. Oyun bittiği zaman oyuncuların rollerine de son verilir.
Grup Görüşmesi: Oyun sonunda grup üyelerinin rol geri bildiriminde ve paylaşımında bulunduğu kısımdır. Yönetici, yaşanılan süreç ile ilgili yorum yapar. Duygu ve düşünceler paylaşılarak başrol oyuncusunun durumunda iyileştirmelere gidilir.
Gizlilik: Paylaşılan hassas bilgilerin korunması önemlidir.
Zaman Gereksinimi: Etkili bir terapi için düzenli ve uzun süreli katılım gerekebilir.
Bu noktalar göz önünde bulundurularak, psikodramaya başlamadan önce terapistinizle detaylı bir şekilde konuşmanız faydalı olacaktır.
Kendi Deneyimimden Bir Örnek
Bir oturumda, içimde yıllardır taşıdığım bir korkuyu canlandırmaya karar verdim. Yardımcı egolarım, bu korkunun kaynağı olan kişileri canlandırdı. Sahneye çıktığımda çok gergindim ama terapistimin yönlendirmesiyle duygularımı ifade etmeye başladım. Sonunda, o yükün hafiflediğini hissettim ve ağlayarak rahatladım. Bu deneyim benim için unutulmazdı.
Grup olarak yürütülen süreçte, kişilerin başka insanların sorunlarını görüp kendi hayatında ortaya çıkan sıkıntıları kabullenmesi kolaylaştırılır.
Güven ve mutluluklarını kazanmaları, olumsuz duygularından kurtulmaları hedeflenir.
Terapötik bir grup ortamı yaratılarak katılımcıların duygu ve düşüncelerini ifade etmeleri sağlanır.
Standart yaşam becerilerine ek olarak, yeni düşünme ve hareket etme ile tepki verme yöntemleri denenir.
Özgüven gelişiminde önemli bir rol oynar.
Tedavi destekleyici bu yöntemin bazı sınırları da mevcuttur. Onlar ise,
Danışmanlar grup üyelerini belirleyerek hazırlar. Üyelerin hassas konularda çalışmaya açık olması önemli bir kriterdir. Kişiler, grup içerisinde yer almak istemediği taktirde, danışman bireysel terapi tavsiye eder. Bu yüzden, grup oluşturmak zaman alır.
Psikodramanın deneyim odaklı bileşeni yani grup üyelerinin yaşadığı zorlukları anlatması uzun bir ısınma sürecini kapsayabilir. Güven oluşturmak ve sahneye geçiş aşamaları için danışmanların becerilerini kullanmaları gerekir.
Grup ile yapılan Psikodrama oturumlarında, üyeler gizlilik sözleşmesi imzalayarak güvenli bir ortamın kapılarını açar.
Sonuç ve Öneriler
Psikodrama, benim hayatımda kocaman bir değişim yarattı. Eğer siz de:
Madde bağımlılığı,
Kaygı ve stres bozukluğu,
Depresyon,
Yeme bozuklukları,
Fobiler,
İlişki ve aile sorunları,
Kendine zarar verme dürtüsü,
Travma,
Otizm,
Bağlanma sorunları,
Kanser, obezite ve diyabet gibi hastalıkların sonucunda doğan kaygı bozuklukları,
İletişim sorunları,
Öfke kontrolsüzlüğü,
Mesleki sorunlar,
Cinsel sorunlar.
Kendinizi daha iyi tanımak
Duygusal yüklerinizden kurtulmak
İlişkilerinizi iyileştirmek
Yaratıcılığınızı artırmak
istiyorsanız, psikodramayı denemenizi tavsiye ederim. Unutmayın, her birimiz kendi hayatımızın başrol oyuncusuyuz ve sahne bizim!
Referanslar
1- Moreno, J. L. (1934). Who Shall Survive? Foundations of Sociometry, Group Psychotherapy and Sociodrama. Beacon House.
2- Blatner, A. (1996). Foundations of Psychodrama: History, Theory, and Practice. Springer Publishing Company.
3- Soygür, H. (2009). Psikodrama Uygulamaları. Ankara: Psikodrama Enstitüsü Yayınları.
4- Yüksel, Ş. (2012). Psikodrama Nedir ve Nasıl Yapılır?. İstanbul: Psikoloji Yayınları.
Not: Psikodrama ile ilgili daha fazla bilgi almak isterseniz, psikodrama eğitimleri veren kuruluşlara başvurabilirsiniz. Bu deneyimi yaşamak, size yeni bir dünyanın kapılarını açabilir.
Bu kadar! Umarım paylaştıklarım psikodramayı daha iyi anlamanıza yardımcı olmuştur. Eğer sorularınız varsa, lütfen çekinmeden sorun. Hayat sahnesinde buluşmak dileğiyle!
1990 yılında Bakırköy'de doğdu. Lisede Bilgisayar bölümünü bitirdikten sonra sınava 1 ay kala bölüm değişikliği yaptı, üniversitede radyo ve tv programcılığı okudu. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi'ne devam ederken iş hayatına girmeye başladı. Uluslararası Çevre Kısa Film Festivali'nde koordinatör olarak yer aldı. Yazarak üretmenin heyecanını yaşıyor.