Öğretmen Ve Öğrenci Arası İletişim
Okul hayatım boyunca, öğretmenlerimle kurduğum iletişim, öğrenme deneyimimin en belirleyici unsurlarından biri olmuştur. Öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişim, sadece bilginin aktarılması değil, aynı zamanda öğrencinin gelişimi ve hayata bakışı üzerinde derin etkiler bırakır. Sınıf içerisinde, bu iki önemli öge arasında yoğun bir etkileşim yaşanır ve bu etkileşimin kalitesi, eğitim sürecinin verimliliğini belirler.
Konu | Önemi | Uygulama |
---|---|---|
Öğretmen ve Öğrenci İlişkisi | Etkili bir öğrenme süreci için gerekli | Kuvvetli bir bağlantının kurulması gerektiği |
İletişim Becerisi | Öğretmenin öğrencilerle etkin bir bağlantı kurabilmesi için şart | İletişim becerilerinin geliştirilmesi ve uygulamada kullanılması |
Doğru İletişim Dili | Öğrencinin gelişimi ve bağımsızlığına olumlu katkı | 'Ben dili' kullanımı |
Ben Dilinin Sınıf İklimindeki Etkisi | Öğrenci ile olumlu iletişim ve istenmeyen davranışları düzeltme sansı | Ben dilini kullanma ve öğrenciler arası uygulama |
Öğrencinin Güveninin Artırılması | Öğrencinin özsaygısını geliştirir ve ders motivasyonunu arttırır | Öğrenciye sorumluluk verme ve başarı hissini pekiştirme |
Öğretmenden Kaynaklanan İletişim Engelleri | Öğrenme sürecindeki etkisini azaltma | Engelleri tanıma ve çözme stratejileri geliştirme |
Öğrenciden Kaynaklanan İletişim Engelleri | Öğrenme sürecinde engel olma | Engelleri anlama ve çözüm bulma |
Öğretmenin Hazırlığı ve İstekliliği | Etkili öğretme ve öğrenme için crucial | Dersler için gereken hazırlığı yapma ve motivasyon etkinlikleri |
Etkili İletişim Stratejileri | Öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişimin kalitesini arttırır | Beden dili ve iletişim eğitimlerine katılma |
Derste Hayal Dünyasına Dalma | Derse katılım ve dikkat düzeyini azaltma | Öğretmenin öğrenci dikkatini sıraya getirme ve tekrar dersi etkinliğe dahil etme stratejileri |
İletişim Becerilerinin Önemi
Her öğretmenin en önemli gerekliliklerinden biri, etkili iletişim becerilerine sahip olmasıdır. Çünkü iletişim, öğretmenin bilgiyi öğrenciye aktarmasının ötesinde, öğrencinin öğrenmeye olan ilgisini arttırır ve etkili öğretmen öğrenci iletişimi yöntemleri ile desteklendiğinde, <u>öğrencinin özgüvenini ve başarısını olumlu yönde etkiler</u>.
Hatırlıyorum da, lise yıllarımda matematik öğretmenim, derslere olan ilgimi tamamen değiştirmişti. Matematiğe karşı ön yargılarım varken, onun samimi ve anlayışlı yaklaşımı sayesinde en sevdiğim ders haline gelmişti. O zaman anladım ki, öğretmenin iletişim tarzı, öğrencinin ders başarısında ve genel olarak öğrenmeye karşı tutumunda kritik bir rol oynuyor.
Halkla İlişkilerde Yenilikçi Stratejiler Geliştirme Teknikleri
Proje Tabanlı Öğrenme Örnekleri İle Etkili Öğretim Yöntemleri
Öğretmenin İletişim Dili: 'Ben Dili' mi 'Sen Dili' mi?
Olumlu bir öğretmen öğrenci iletişimi için, öğretmenlerin 'sen dili' yerine 'ben dili' kullanmaları önerilir. Çünkü 'sen dili', öğrenciyi yargılar ve onda düşük bir özsaygı uyandırır. 'Ben dili' ise öğrenciyi suçlamadan, öğretmenin duygu ve düşüncelerini net bir şekilde öğrenciye aktarır. Bu yaklaşım, öğrencinin davranışını değiştirme olasılığını arttırır ve sınıf içi olumlu bir atmosfer yaratır.
Örneğin, ders esnasında arkadaşıyla konuşan bir öğrenci düşünelim. Öğretmen 'sen dili' ile "Ali, yine konuşuyorsun! Dersimi dinlemiyorsun!" derse, öğrenci kendini suçlu ve yargılanmış hissedebilir. Oysa 'ben dili' ile "Ali, ders anlatırken konuştuğunda, <u>dikkatimi toplamakta zorlanıyorum</u> ve bu beni üzüyor." dediğinde, öğrenci öğretmeninin duygularını anlar ve davranışını değiştirme ihtimali artar.
Ben Dilinin Sınıf İklimine Katkıları
'Ben dili' kullanımının sınıf iklimine birçok olumlu etkisi vardır:
1- Öğretmen-öğrenci iletişimi zedelenmez.
2- Öğrenciye yönelik olumsuz bir değerlendirme içermez.
Öğretmen öğrenci iletişimi zedelenmez
Öğrenci ile ilgili olumsuz değerlendirme içermez.
Olumsuz öğrenci davranışını değiştirme ihtimali çok yüksektir.
Öğretmen duygularını ve düşüncelerini öğrencileri baskı altına almadan, tehdit edici olmadan, doğrudan ve uygun bir şeklide rahatlıkla iletebilir.
Öğrencilere empatik güvengenlik davranışı kazandırılır. Empatik güvengenlik davranışına sahip bir öğrenci öğretmenine karşı daha duyarlı olur. Öğretmenin içinde bulunduğu durumu, duygu ve düşüncelerini anlar.
Öğrencinin Güvenini Arttırmak
Öğretmen, öğrencinin kendisini ifade etmesine izin vermelidir. Öğretmen, öğrencinin anlattığı şeyleri önemsiz bile olsa sonuna kadar dinlemeli ve kesinlikle alay etmemelidir. Aksi takdirde öğrencinin güveni kaybedilebilir.
Öğretmen öğrenci iletişimi çok farklı bir boyutta gerçekleşir. İki yetişkinin iletişiminden çok daha farklıdır. Öğretmen, öğrenciyi yaşı ve kapasitesine göre değerlendirmelidir. Öğrencinin kapasitesinin üzerinde bir davranış beklenmemeli ve sürecin sonunda öğrenci yetersizlikle suçlanmamalıdır.
Öğrencinin güvenini arttırmanın bir diğer yolu da, öğrenciye bazı küçük sorumluluklar verip bunları başarmasına fırsat vermektir. Öğrenci güvenini arttırmada çok basit ve etkili bir yöntemdir.
Öğretmen öğrenci iletişimi boyunca öğrencinin başarısızlığı yargılanmamalı, hataları kendisine gösterilmeli ve tekrar denemesi için öğrenci cesaretlendirilmelidir.
Öğretmen öğrenci iletişimi sürecinde öğretmenden kaynaklanan iletişim engellerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Öğretmenin öğrencilerini yeteri kadar tanıyamaması
Öğretmenin derslere hazırlıksız ve isteksiz gelmesi
Öğretmenin iletişim becerileri konusundaki yetersizlikleri
Öğretmenin sosyal hayatındaki problemlerini sınıfa taşıması
Sınıf İçerisinde Öğrenciden Kaynaklanan İletişim Engelleri
Öğretmen öğrenci iletişimi sürecinde öğrenciden kaynaklanan iletişim engellerini şu şekilde sıralayabiliriz:
Öğrencinin sınıfta bulunma amacının farkında olmaması
Öğrencinin derste hayal dünyasına dalması ve öğretmenini etkin bir şekilde dinlememesi
Öğrencinin motivasyon eksikliği ve düşük seviyeli güdülenmesi
3- Olumsuz davranışın değiştirilme ihtimali yüksektir.
4- Öğretmen duygularını, öğrenciyi baskı altına almadan ve tehdit etmeden iletebilir.
5- Öğrencilere empatik ve güvengenlik davranışı kazandırır.
Bu maddelerden de anlaşılacağı üzere, 'ben dili' kullanımı sınıf içerisindeki iletişimi ve ilişkileri güçlendirir.
Öğrencinin Güvenini Artırmanın Yolları
Öğretmenin, öğrencinin kendini ifade etmesine izin vermesi çok önemlidir. Öğrencinin anlattıklarını sonuna kadar dinlemek, onun kendine olan güvenini artırır. Daha küçük yaşlarda öğrenciler, önemsiz gibi görünen konuları paylaşmak isterler. Öğretmenler, bu paylaşımları ciddiye almalı ve asla alay etmemelidir. Aksi takdirde, öğrencinin güveni zedelenir ve iletişim kanalları kapanır.
Bir keresinde, ilkokul öğretmenimiz hepimize küçük sorumluluklar verirdi. Tahtayı silmek, sınıf kitaplığını düzenlemek gibi basit görevler... Bu sayede, kendimizi önemli hisseder ve sorumluluk duygumuz gelişirdi. Öğrenciye sorumluluk vermek, onun güvenini artırmada etkili bir yöntemdir.
Öğrencilerin Bireysel Farklılıklarını Anlamak
Her öğrencinin farklı bir öğrenme stili, ilgi alanı ve yeteneği vardır. Etkili öğretmenler, bu bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak öğretim stratejilerini şekillendirirler. Bir öğrencinin matematikte zorlanması, onun tembel veya ilgisiz olduğu anlamına gelmez. Belki de o öğrenci, daha görsel materyallerle veya uygulamalı aktivitelerle daha iyi öğreniyordur.
Bir arkadaşım anlatmıştı: Sınıfında sürekli hayal kuran ve derslere katılmayan bir öğrenci varmış. İlk başta onu uyarır ve derse odaklanmasını istermiş. Daha sonra, öğrencinin resim yapmayı çok sevdiğini keşfetmiş. Konuları resimlerle anlatarak veya ona bu konuda küçük projeler vererek, öğrencinin derse ilgisini artırmış. Bu örnek, öğrencilerin bireysel farklılıklarını anlamanın ve buna göre iletişim kurmanın önemini gösteriyor.
Öğretmenden Kaynaklanan İletişim Engelleri
Öğretmen-öğrenci iletişimi sürecinde, bazı engeller öğretmenden kaynaklanabilir:
Öğretmenin öğrencilerini yeterince tanımaması.
Derslere hazırlıksız veya isteksiz gelmesi.
İletişim becerileri konusundaki yetersizlikleri.
Sosyal hayatındaki problemleri sınıfa taşıması.
Bu engellerin farkında olmak ve bunları aşmak için çaba göstermek, öğretmenin görevidir. Öğrencilerin ihtiyaçlarını anlamak ve onlara uygun yaklaşmak, iletişimin kalitesini arttırır.
Öğrenciden Kaynaklanan İletişim Engelleri
Tabii ki, iletişim engelleri sadece öğretmenden kaynaklanmaz. Öğrenciden kaynaklanan bazı engeller de vardır:
Öğrencinin sınıfta bulunma amacının farkında olmaması.
Derse odaklanmak yerine hayal dünyasına dalması.
Motivasyon eksikliği ve düşük güdülenme.
Bu durumlarda, öğretmenin sabırlı olması ve öğrencinin dikkatini çekmek için farklı yöntemler denemesi gerekir. Örneğin, dersleri daha ilgi çekici hale getirmek veya öğrencinin ilgi alanlarına uygun örnekler kullanmak faydalı olabilir.
Etkili İletişim Yöntemleri
Etkili öğretmen öğrenci iletişimi yöntemleri, eğitim sürecinin başarısı için kritiktir. İşte bazı öneriler:
1- Aktif Dinleme: Öğretmen, öğrenciyi gerçekten dinlemeli ve anladığını göstermelidir.
2- Empati Kurma: Öğrencinin duygularını ve düşüncelerini anlamaya çalışmalıdır.
3- Açık ve Net İfade: Talimatlar ve geri bildirimler açık olmalıdır.
4- Olumlu Geri Bildirim: Öğrencinin olumlu davranışları takdir edilmelidir.
5- Görsel ve İşitsel Materyallerin Kullanımı: Farklı öğrenme stillerine hitap etmek için çeşitli materyaller kullanılmalıdır.
Aktif Dinlemenin Önemi
Aktif dinleme, sadece kulağınızla değil, tüm dikkatinizle karşınızdaki kişiye odaklanmaktır. Öğretmen olarak, öğrencinin ne söylediğine gerçekten ilgi gösterdiğinizde, öğrenci bunu hisseder ve size daha fazla güvenir. Aktif dinleme, öğrenci ile öğretmen arasındaki bağı güçlendirir.
Teknolojinin İletişimdeki Rolü
Günümüz dünyasında teknoloji, eğitimde önemli bir yer tutuyor. Akıllı tahta kullanımı, eğitsel uygulamalar, online platformlar, öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişimi güçlendirebilir. Ancak, teknolojinin doğru ve yerinde kullanılması gerekir. Aksi takdirde, dikkat dağıtıcı olabilir veya iletişimi engelleyebilir.
Örneğin, derslerde interaktif uygulamalar kullanmak, öğrencilerin ilgisini çekebilir ve katılımını artırabilir. Ancak sürekli olarak teknolojik araçlara bağımlı olmak, öğrencilerin yüz yüze iletişim becerilerini zayıflatabilir. Bu nedenle, teknolojinin dengeli ve amaçlı kullanımı, iletişimi destekleyecektir.
Kendi Deneyimlerimizden Öğrenmek
Bir öğretmen arkadaşım anlatmıştı. Sınıfındaki bir öğrenci sürekli dikkatini dağıtıyor ve derse katılmıyormuş. Önceleri bu duruma kızıyor ve öğrenciyi cezalandırıyormuş. Ancak bir gün, onunla birebir konuşmaya karar vermiş. Öğrencinin ailevi sorunları olduğunu ve bu yüzden derse odaklanamadığını öğrenmiş. Bu konuşmadan sonra, öğretmen onunla daha yakından ilgilenmiş ve çocuğun performansında belirgin bir iyileşme olmuş. Bu örnek, öğrencileri tanımanın ve onlarla etkili iletişim kurmanın ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.
İletişim Engellerini Aşmanın Yolları
İletişimde etkililiği sağlamak her zaman kolay olmayabilir. Çünkü iletişim sürecini etkileyen fiziksel, teknik, psikolojik ve sosyal engeller bulunmaktadır. Bu engelleri aşmak için:
Sınıf ortamını düzenlemek ve gürültüyü minimuma indirmek.
Teknolojik araçları doğru kullanmak ve teknik aksaklıkları önlemek.
Öğrencilerin psikolojik durumlarına dikkat etmek ve gerekirse destek olmak.
Kültürel ve sosyal farklılıklara saygı göstermek ve bunları zenginlik olarak görmek.
Beden Dilinin Rolü
Sözlü iletişimin yanı sıra, beden dili de iletişimin önemli bir parçasıdır. Öğretmenin beden dili, öğrenciler üzerinde güçlü etkiler yaratabilir. Göz teması kurmak, gülümsemek, rahat ve açık bir duruş sergilemek, öğrencilerin kendilerini güvende hissetmelerini sağlar.
Örneğin, ders anlatırken sınıfın arkasına doğru yürümek ve oradaki öğrencilerle de göz teması kurmak, onların derse katılımını artırabilir. Bedensel jestler ve mimikler, sözlü mesajları destekler ve iletişimi güçlendirir.
Mesleki Gelişim ve Eğitimler
Öğretmenlerin iletişim becerilerini geliştirmek için sürekli olarak mesleki gelişim programlarına ve eğitimlere katılmaları önemlidir. Etkili iletişim teknikleri konusunda alınacak eğitimler, öğretmenlerin sınıf içi ve dışı iletişimlerini güçlendirir.
Ben de geçen yıl, ilçemizde düzenlenen bir iletişim seminerine katıldım. Uzman psikologlar ve eğitimcilerle birlikte, iletişim engelleri, beden dili kullanımı, empati kurma gibi konularda atölye çalışmaları yaptık. Bu deneyim, hem profesyonel hem de kişisel gelişimime büyük katkı sağladı.
Öğrencilerin Katılımını Teşvik Etmek
Öğrencilerin derse aktif katılımını sağlamak, iletişimi güçlendirmenin en etkili yollarından biridir. Bunun için:
Soru-cevap etkinlikleri düzenlemek.
Gruplar halinde çalışma imkânı sunmak.
Proje ve sunum görevleri vermek.
Öğrencilerin kendi fikirlerini paylaşmalarına olanak tanımak.
Bu yöntemler, öğrencilerin kendilerini ifade etmelerini ve öğretmenle daha yakın bir iletişim kurmalarını sağlar.
Ailelerle İletişim
Eğitim sürecinde, ailelerin rolü göz ardı edilemez. Öğretmenlerin, öğrencilerin velileriyle de etkili iletişim kurmaları, öğrencinin başarısını ve gelişimini destekler. Düzenli olarak yapılan veli toplantıları, telefon görüşmeleri veya notlar aracılığıyla, aile ile iletişim sürdürülmelidir.
Bir öğrencimin ailesiyle yaşadığı sorunlar nedeniyle derslere katılmadığını fark ettiğimde, ailesiyle görüşme kararı aldım. Bu görüşme sayesinde, ailenin de durumun farkına varmasını sağladım ve birlikte çözüm yolları geliştirdik. Öğretmen-aile iş birliği, öğrencinin yararına olacak en önemli adımlardan biridir.
Kültürel Duyarlılık ve İletişim
Sınıflarımızda farklı kültürel ve sosyo-ekonomik arka planlardan gelen öğrenciler bulunmaktadır. Kültürel duyarlılık, iletişimde empati kurmayı ve ayrımcılıktan kaçınmayı gerektirir. Öğretmenler, tüm öğrencilerine eşit ve adil davranmalı, kültürel farklılıkları zenginlik olarak görmelidir.
Örneğin, yabancı uyruklu bir öğrenciye sahip olan bir öğretmen, onun kültürüne ve diline saygı göstererek, sınıfın da bu konuda bilinçlenmesini sağlayabilir. Bu yaklaşım, saygı ve anlayışa dayalı bir iletişim ortamı oluşturur.
Eleştirel Düşünmeyi Teşvik Etmek
Öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek, iletişimlerini de güçlendirir. Onlara fikirlerini rahatça ifade edebilecekleri, sorgulayabilecekleri ve tartışabilecekleri bir ortam sağlamak, iletişimi zenginleştirir.
Bir dersimde, tartışma yöntemiyle konu işlemeye karar verdim. Öğrencilerimi küçük gruplara ayırdım ve onlara bir konu verdim. Her grup kendi argümanlarını hazırladı ve sınıfa sundu. Bu etkinlik sayesinde, öğrenciler hem konuyu daha iyi anladılar hem de iletişim becerilerini geliştirdiler.
Sonuç ve Öneriler
Sonuç olarak, etkili öğretmen öğrenci iletişimi, eğitim sürecinin başarılı olmasında kilit bir rol oynar. Öğretmenler, iletişim becerilerini geliştirmek için çaba göstermeli ve öğrencilerle sağlam ve güvenilir ilişkiler kurmalıdır.
Öğretmenlere öneriler:
Kendinizi sürekli geliştirin ve yeni iletişim tekniklerini öğrenin.
Öğrencilerinizi tanıyın ve onların bireysel ihtiyaçlarına dikkat edin.
Sabırlı ve anlayışlı olun.
Geri bildirimlerinizde yapıcı olun ve öğrencileri motive edin.
Unutmayalım ki, iyi bir iletişim, iyi bir geleceğin anahtarıdır.
Kaynakça
1- Yılmaz, A. (2015). Eğitimde İletişim ve Etkileşim. Ankara: Eğitim Yayınları.
2- Keskin, M. (2010). Sınıf İçi İletişimde Öğretmenin Rolü. İstanbul: Pedagoji Basım.
3- Demir, F. (2018). Etkili İletişim Becerileri. İzmir: Akademik Kitaplar.
4- Kaya, S. (2012). Eğitimde Beden Dili ve İletişim. Ankara: Akademi Yayıncılık.
5- Arslan, T. (2016). Öğrenci Motivasyonunu Artırma Stratejileri. İstanbul: Eğitim Araştırmaları Enstitüsü.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.