Neden Kararsızlık Yaşarız?
Kararsızlık, hayatımızın her anında karşılaştığımız bir durumdur. Sabah uyandığımızda giyeceğimiz kıyafetten, hayatımızı etkileyecek büyük kararlara kadar her şeyde kendini gösterir. Geçtiğimiz günlerde, bir arkadaşım bana ne kadar kararsız biri olduğundan bahsetti. Üniversite seçimleri sırasında hangi bölümü seçeceğine bir türlü karar verememiş. Ailesinin beklentileri, kendi istekleri, arkadaşlarının tavsiyeleri derken kafası iyice karışmış. Sonunda bir tercih yapmış ama bugün geriye dönüp baktığında daha farklı bir seçim yapabileceğini söylüyor.
| Kararsızlık Nedenleri | Kararsızlık Etkileri | Kararsızlıktan Kurtulma Yolları |
|---|---|---|
| Özgüven Problemi | Kendine olan güvenin azalması ve kararları başkalarına bırakma eğilimi | Kendine olan güveni arttıracak aktivitelerde bulunmak, kendi kararlarını alabilme yeteneğini geliştirmek |
| Seçeneğin Çok Olması | Kararsızlık yaşayan kişinin seçenekler arasında kaybolması ve karar verme sürecinin uzaması | Seçenekleri detaylı incelemek ve değerlendirmek |
| Mükemmel Karar Vermeyi İstemek | Karar verme sürecinin gereğinden fazla uzaması, fırsatların kaçırılması | Mükemmeliyetçiliği bırakmak ve olabileceğin en iyi kararı vermeye odaklanmak |
| Risk Almayı İstememek | Riskler nedeniyle karar verme sürecinin ertelenmesi veya hiç karar verilememesi | Risklerin farkında olmak ve kabul etmek, risk almayı gerektiren kararlar alabilmek için stratejiler geliştirmek |
| Başkaları Ne Der Korkusu | Başkalarının fikirlerinin aşırı ölçüde önemsendiği için karar verme süreci etkilenir ve kişi kendi isteklerini ikinci plana atar. | Kendi istek ve değerlerini öncelikli tutmak, başkalarının düşüncelerinin kararlar üzerindeki etkisini sınırlamak |
| Korku ve Kaygılar | Korku ve kaygılar nedeniyle karar verme sürecinin ertelenmesi veya hiç karar verilememesi | Korkuları ve kaygıları tespit edip bunları yönetmeyi öğrenmek |
| Cesaret Eksikliği | Karar verme sürecinde çekingenlik ve tereddüt yaşanması | Kendine güven geliştirerek cesaretini artırmak |
| Sınırlı Bilgi Atı Olması | Bilginin sınırlı olması nedeniyle karar verme sürecinin zorlaşması | Karar verilecek konuda bilgi edinmek, araştırmak |
| Aşırı Düşünme | Aşırı düşünme nedeniyle karar verme sürecinin uzaması ve karar vermektan kaçınma | Kendini aşırı düşünme eğiliminden alıkoymak, duygularını ve sezgilerini göz önünde bulundurarak karar vermek |
| Yönlendirme Eksikliği | Aim and goal eksikliği nedeniyle karar verme sürecinin oluşturulamaması | Kişisel hedef ve amaçları belirlemek, bu hedeflere göre kararlar almak |
Ben de zaman zaman benzer duygular yaşadım. Özellikle kariyerimle ilgili önemli bir karar alırken günlerce uyuyamadığımı hatırlıyorum. Fark ettim ki, kararsızlıkla başa çıkma yöntemleri üzerine biraz araştırma yapmak, hem kendi hayatımı kolaylaştıracak hem de başkalarına yardımcı olabilecekti.
Kararsızlığın Hayatımızdaki Yeri
Karar vermek, insan olmanın doğal bir parçasıdır. Ancak bazen bu süreç bizi zora sokar. Peki, neden kararsızlık yaşarız? Bu sorunun cevabını ararken, hayatımdaki bazı örnekleri gözden geçirdim. Örneğin, bir araba alırken, markalar, modeller, fiyatlar arasında kaybolduğumu hatırlıyorum. Bir yandan bütçemi düşünürken, diğer yandan en iyi arabayı almak istiyordum.
Özgüven Problemi
Neden Kararsızlık Yaşarız?
Seçeneğin Çok Olması
Kararsızlığın altında yatan birçok neden olabilir. İşte bunlardan bazıları:
Özgüven Eksikliği: Kendimize yeterince güvenmediğimizde, aldığımız kararların yanlış olmasından korkarız. Bu da karşımıza çıkan her seçeneği defalarca sorgulamamıza neden olur.
Mükemmel Karar Vermeyi İstemek
Seçeneklerin Fazlalığı: Günümüzde bilgiye erişimin kolaylaşmasıyla birlikte, seçenekler de arttı. Bir restorana gittiğimizde bile menüdeki onlarca seçenek arasında kaybolabiliyoruz.
Mükemmelliyetçilik: Her şeyin en iyisini istemek doğal bir dürtüdür. Ancak mükemmel kararı ararken elimizdeki iyi seçenekleri kaçırabiliriz.
Risk Almayı İstememek
Risk Almaktan Korkmak: Yeni bir işe başlamak, farklı bir şehre taşınmak gibi kararlar risk içerir. Bu risklerden kaçınmak için kararsızlık yaşayabiliriz.
Başkaları Ne Der Korkusu
Toplumsal Baskı: "El alem ne der?" korkusu, bazen kendi isteklerimizi geri plana atmamıza neden olabilir.
Kendi Deneyimlerimden Örnekler
Bir keresinde, yurtdışında eğitim alma fırsatım oldu. Ama gitmekle kalmak arasında gidip geldim. Ailemden uzaklaşmak, yeni bir kültüre adapte olmak gözümü korkutmuştu. Sonunda gitmeye karar verdim ve hayatımın en güzel deneyimlerinden birini yaşadım. Eğer o kararsızlığı yenemeseydim, bu fırsatı kaçırmış olacaktım.
Başka bir örnek de kariyer değişikliği yapmak istediğim zamandı. Uzun yıllar aynı sektörde çalıştıktan sonra, tutkumun farklı bir alanda olduğunu fark ettim. Ama yeniden başlamak, sıfırdan öğrenmek kolay değildi. Karar vermeden önce birçok kitap okuyup, danışmanlarla görüştüm. Sonunda adım attım ve şimdi daha mutlu olduğumu hissediyorum.
Kararsızlıkla Başa Çıkma Yöntemleri
Peki, kararsızlığı nasıl yenebiliriz? İşte deneyimlerim ve araştırmalarım sonucunda bulduğum bazı yöntemler:
1. Artıları ve Eksileri Listelemek
Karar vermekte zorlandığınızda, seçeneklerin artı ve eksi yönlerini yazmak faydalı olabilir. Bu basit yöntem, düşüncelerinizi netleştirmenize yardımcı olur.
2. Küçük Adımlar Atmak
Büyük kararlar göz korkutucu olabilir. Ancak, süreci küçük adımlara bölerek ilerlerseniz, her adım daha yönetilebilir hale gelir.
3. Uzmanlardan ve Güvendiğiniz Kişilerden Tavsiye Almak
Güvendiğiniz kişilerin fikirleri, farklı bakış açıları kazanmanıza yardımcı olur. Ancak unutmayın, son karar sizin olmalı.
4. Kalbinizin Sesini Dinlemek
Mantık önemli olsa da bazen içgüdülerimiz bize doğru yolu gösterir. İç sesinizi dinlemek, kararsızlığı aşmanıza yardımcı olabilir.
5. Mükemmel Kararı Aramaktan Vazgeçmek
Hiçbir karar mükemmel olmayabilir. Önemli olan sizin için en uygun olanını seçmek ve bunun arkasında durmaktır.
Kararsızlığın Üstesinden Gelmek İçin Pratik Yöntemler
Daha önce bahsettiğimiz kararsızlıkla başa çıkma yöntemleri dışında, şu pratik adımları da uygulayabilirsiniz:
1- Zaman Sınırı Koyun: Karar vermek için kendinize bir süre belirleyin. Bu, süreci hızlandırmanıza yardımcı olur.
2- Meditasyon ve Farkındalık Egzersizleri Yapın: Zihninizi sakinleştirmek, düşüncelerinizi netleştirir.
3- Olumsuz Düşünceleri Not Alın ve İtiraz Edin: Kafanızdaki negatif düşünceleri bir kağıda yazın ve onları çürütmeye çalışın.
4- Alternatifleri Sınırlandırın: Çok fazla seçenek varsa, en uygun olanları belirleyip diğerlerini eleyin.
5- Kendinize Güvenin: Unutmayın ki, siz en iyisini bilirsiniz. Kendinize güvenmek, süreci kolaylaştırır.
Kararsızlığın Psikolojik Etkileri
Kararsızlık sadece zihinsel değil, duygusal ve fiziksel olarak da bizi etkileyebilir. Stres, anksiyete, hatta uyku bozuklukları kararsızlığın getirdiği sorunlar arasındadır. Bir arkadaşım, iş değiştirme kararı alırken yaşadığı stresten dolayı mide ağrıları çekmeye başlamıştı.
Kararsızlığın Getirdiği Stresle Başa Çıkmak
Derin nefes alma egzersizleri yaparak sakinleşmek.
Egzersiz ve spor ile zihni rahatlatmak.
Hobilerle uğraşarak odaklanmayı başka yöne çekmek.
Karar Vermede Kültürel Etkiler
Bizim toplumumuzda, aile ve toplum baskısı kararlarımızı etkileyebiliyor. Örneğin, birçok genç, ailesinin isteği doğrultusunda meslek seçimi yapıyor. Bu da ileride pişmanlık ve tatminsizlik duygularını beraberinde getiriyor.
Önemli Adımlar ve Tavsiyeler
1- Kendinizi Tanıyın: İstekleriniz, hedefleriniz ve değerleriniz neler? Kendinizi tanımak, doğru kararlar almanızda yardımcı olur.
2- Gerçekçi Olun: Mükemmel kararı aramak yerine, gerçekçi ve ulaşılabilir hedeflere odaklanın.
3- Kararlarınızı Sorgulayın Ama Fazla Değil: Bir karar aldıktan sonra üzerinde çok fazla düşünmek, sizi kararsızlığa itebilir.
4- Deneyimlerden Öğrenin: Geçmişte aldığınız kararları ve sonuçlarını analiz edin. Neleri doğru yaptınız? Neleri geliştirebilirsiniz?
5- Rehberlik Alın: Bir mentor veya danışmandan destek almak, farklı bakış açıları kazanmanıza yardımcı olur.
Sonuç
Kararsızlık, hepimizin zaman zaman yaşadığı bir duygudur. Ancak bu duygunun hayatımızı kontrol etmesine izin vermemeliyiz. Karar vermek, büyümek ve ilerlemek için gereklidir. Kendi deneyimlerimden yola çıkarak söyleyebilirim ki, cesaret edip karar verdiğimizde, hayat bize güzel sürprizler hazırlıyor.
Yunus Emre'nin dediği gibi:
"En kötü karar, kararsızlıktan iyidir."
Bu sözü hayatımıza rehber edinerek, adımlarımızı atmalı ve kararlarımızın arkasında durmalıyız.
Referanslar
1- Doğan Cüceloğlu, "İçimizdeki Çocuk", Remzi Kitabevi, 2010.
2- Ahmet Şerif İzgören, "Süpermen ve Uğur Böceği", Elma Yayınevi, 2009.
3- Daniel Kahneman, "Hızlı ve Yavaş Düşünme", Varlık Yayınları, 2011.
4- Mel Robbins, "5 Saniye Kuralı", Aganta Kitap, 2017.
5- Edward de Bono, "Altı Şapkalı Düşünme Tekniği", Remzi Kitabevi, 2009.
YAZAR: DERYA AKGÜN
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.
