6 Şapkalı Düşünme Tekniği Nedir?
Şapka Rengi | Anlamı | Özellikleri |
---|---|---|
Beyaz Şapka | Tarafsız ve objektif bir şekilde bilgiye odaklanma | Bildiklerimiz ve bilmemiz gerekenler hakkında sorular sorulur |
Kırmızı Şapka | Duyguların ifade edilmesi | Mantıksız bir çerçevede korku, öfke, sevinç ve karmaşık duyguların ifade edilmesi |
Siyah Şapka | Eleştirme ve olumsuz düşünme | Mantıklı gerekçeler göstererek bir şeyin neden yapılamayacağının belirtilmesi |
Sarı Şapka | Olumlu ve yapıcı düşünme | Değerlendirme yapma ve teklif sunma |
Yeşil Şapka | Yaratıcı düşünme | Yeni fikirler ve alternatifler oluşturma |
Mavi Şapka | Kontrol ve organizasyon | Düşünme sürecini organizasyon ve hedefleri belirleme |
Altı Şapka Tekniği | Farklı düşünme yöntemlerini tanıma ve geliştirme | Sürdürülebilir verimlilik ve toplam özveri sağlama |
Paralel Düşünme | Bir konunun çeşitli yönlerini aynı anda incelenebilir | Farklı kişilerin aynı konuyu farklı bakış açılarıyla değerlendirebilmesi |
Bireysel Düşünme | Kişinin kendi düşüncelerini geliştirebilme yeteneği | Düşünceleri ifade ederken mantıklı ve verimli bir şekilde iletişim kurma |
Karşıt Düşünme | Bir konuyu farklı açılardan değerlendirebilme | Bir görüşe karşıt bir görüş belirterek daha geniş bir bakış açısı kazanma |
Tartışma şu anki düşünme sistemimizin büyük bir kısmını oluşturmaktadır. Antik yunan filozoflarının ortaya attığı düşünceler çevresinde gelişen tartışma yöntemi zamanla eğitimimizin temelini oluşturmuştur. Temelde karşıt düşüncelerin birbirini çürütmesine dayanan bu yöntem yanlış fikirleri ve yanlış iddiaları göstermek için işe yarıyor fakat yeni iddialar ve düşünceler geliştirmek için verimsiz bir yoldur.
İş toplantıları genellikle saatlerce aynı konuların konuşulduğu, bir kişinin haklılığını ispatlamaya yönelik çabalarından öteye geçmiyor. Yani tartışma bireylere yeni bakış açıları kazandırmayı hedeflemiyor.
Bir konuyu incelemenin tartışma dışında alternatif bir yolu yok mu? Paralel düşünme tartışmaya alternatif olarak geliştirilmiştir. Paralel düşünme bir konunun tartışmaya göre çok daha fazla işbirliği içerisinde incelenmesini sağlar. Paralel düşünme, bir konuyu incelerken herkesin aynı anda aynı düşünme yönüne odaklanması demektir. Kare şeklinde bir bina düşünün. Bu binanın dört yüzünde farklı kişiler var ve ellerinde telefonlarla binanın kendi gördüğü yüzün en iyi yüzü olduğunu ispatlamaya çalışıyor, bu geleneksel tartışma yöntemidir.
Şimdi farklı bir yol izliyorlar ve hepsi aynı anda binanın bir yüzünde toplanarak binanın o yüzünde ne gördüklerini söylüyorlar. Daha sonra binanın diğer yüzüne geçiyorlar ve böyle binanın bütün yüzlerinde aynı anda bulunarak ne gördüklerini söylüyorlar. Paralel düşünme bireylere konunun bütün yönlerine birlikte bakma olanağı sağlıyor.
Paralel düşünmeyi sağlamak için öncelikle düşünme yönlerini birbirinden ayırmamız gerekir. Genellikle birçok şeyi aynı anda yapmak isteriz. Bilgi, yaratıcılık, duygular, mantık hepsini aynı anda kullanmaya çalıştığımızda tam bir performans sağlayamayız. Hepsine ayrı ayrı odaklanırsak daha iyi bir performans gösterebiliriz. Altı şapkalı düşünme tekniği düşünmenin altı farklı yönünü temsil eder.
Altı şapka nedir? Şapka renkleri ne anlama geliyor?
Beyaz şapka: Tarafsız ve objektif bir şekilde bilgiye odaklanırsınız. Neyi biliyoruz? Neyi bilmemiz gerekiyor? Sorularını sorarak bildiklerinizi ve bilmeniz gerekenleri bulursunuz.
Kırmızı şapka: Duygularınızı mantığınızı katmadan ifade edersiniz. Korku, öfke, sevinç gibi basit duygulardan sezgi, önsezi gibi karmaşık duygulara kadar uzanır.
Siyah şapka: Eleştirme şapkasıdır. Bir şeyin neden yapılamayacağını söylersiniz. Mantıklı gerekçeler göstererek olumsuz düşünür rolü yaparsınız.
Sarı şapka: Olumlu ve yapıcı düşünmeye odaklanırsınız. Pozitif düşünme ile değerlendirmeler yapabilir, öneriler ve teklifler sunabilirsiniz.
Yeşil şapka: Yaratıcılığa odaklanırsınız. Yeni fikirler ve yeni alternatifler geliştirmeye çalışırsınız.
Mavi şapka: Kontrol ve organize etmeye odaklanırsınız. Düşünme sürecini nasıl organize edeceksiniz? Hedefleri belirler, konunun nasıl bir yöntemle inceleneceğini belirtirsiniz.
Altı düşünme şapkası, her düşünme yönüne ayrı ayrı dikkatinizi vererek paralel düşünmenizi sağlar. Bir oyuncunun rol yaparken o rolü en iyi şekilde gerçekleştirmeye çalışması gibi siz de her düşünme şapkası altında bir düşünür rolü yaparsınız. Altı şapka yöntemi, düşünme sürecine odaklanıp geliştirmenizi, tartışmalardan kaçınmanızı, yaratıcılığınızı ortaya çıkarmanızı sağlayarak hayatınıza önemli katkılar sağlayacaktır.
Altı şapkalı düşünme tekniği
Felsefenin doğuşuyla düşünme, sorgulama başlar. Zaman içinde, gelişen dünya ile düşünme teknikleri de çoğalmıştır. Özellikle iş ve eğitim dünyasında çok farklı düşünme yöntemlerine rastlamaktayız. Bu yöntemlerden biri ise insanların farklı yöntemlerle düşünme ve kavrama yeteneklerini geliştiren altı şapkalı düşünce tekniğidir.
Bu teknik, altı farklı düşünme şeklini kullanır. Farklı yaklaşım tarzlarının tanımlanmasını sağlar. Bu yaklaşım tarzlarının kullanılma yöntemleri öğretildiğinde, insanların bu yöntemler ile toplantılarda ve takım çalışmalarında çok daha üretken olabileceği görülmüştür.
Altı Şapka Tekniği Nedir?
Mavi Şapka: Düşünme sürecinin düzenlenmesini ve yönetilmesini ifade eder. Mavi, en yüksekte olan gökyüzünü temsil eder. Mavi; tarafsızlığı, hâkimiyeti ve sakinliği akla getirir. Karar verme sürecinde sakinliktir. Özellikleri: Karar verici, analiz edici, serinkanlı olması.
Beyaz Şapka: Tarafsızlığı anlatır. Hangi bilgilere sahibiz? Neleri bilmiyoruz? İhtiyacımız olan bilgilere nasıl ulaşabiliriz? Beyaz şapka, kesin bilgiyi temsil eder. Özellikleri: Tarafsızlık, açıklık ve net bilgiler içermesi.
Yeşil Şapka: Yeni fikirleri, yaratıcılığı ifade eder. Alternatif düşüncelerin üretilmesini sağlar. Değişik önerilerin ortaya konmasıdır. Yeşil şapka, doğayı, verimliliği ve bereketi temsil eder. Özellikleri: Yaratıcılık, üretkenlik ve yenilikçilik
Kırmızı Şapka: Düşünceye duygusallık katan şapkadır. Duyguları ve tutkuları temsil eder. Bu şapka ile fikirler ifade edilirken mantık kullanılamaz. Kırmızı şapka özneldir. Özellikleri: Duygusallık, sezgiler ve tutkular.
Sarı Şapka: İyimser fikirleri ifade eder. Sarı şapka pozitiflik taşır. Olumlu olanı, avantajı ve fırsatları içerir. Güneşi ve aydınlığı temsil eder. Özellikleri: İyimserlik, fayda ve fırsatlar
Siyah Şapka: Siyah şapka kötümserdir. Bir kararın alınması halinde, tehlikeli ve olumsuzlukları üzerinde durur. Siyah rengin taşıdığı olumsuzluk ve negatiflik siyah şapkanın özelliği olmuştur. Özellikler: Kötümser, tehlike ve riskler
Altı Şapka Düşünce Tekniğinin Kullanıldığı Alanlar
Bu yöntem hem okulda hem de iş hayatında kullanılabilir. İş toplantılarında, belli bir konuyu görüşmek ve o konu üzerinde karar oluşturmak için kullanılır.
Eğitim de ise çok yönlü düşünmeyi sağlamak için bir öğretim yöntemi olarak kullanılır.
Altı Düşüme Şapkasının Amaçları
Düşünme işlemini sadeleştirerek her defa yalnızca tek bir şey ile ilgilenilmesidir. Bu düşünme tekniği ile kişiler yaratıcılığın, duyguların, mantığın her birine aynı anda dikkat etmek yerine onlarla tek tek ilgilenebilme imkânını bulur.
İstenildiği zaman hangi düşünce gerekli ise o düşünceye geçiş yapmayı sağlamaktır. Bu şapkaların kısa talimatlar olduğu da söylenebilir.
Altı Şapkalı Düşünme Tekniğinin Avantajları
Herhangi bir konuda düzensiz bir şekilde ifade edilen görüşler belli bir sisteme ulaşmış olur. Olası zaman kaybının önüne geçilir. Karar verme ve verilen kararın sonucunun ortaya çıkması kolaylaşır. Düşünme sürecine odaklanıp düşünceleri geliştirmek söz konusudur. Yaratıcılığı destekleyerek, yatay ve dikey düşünme sağlanır. Altı şapkalı düşünmenin her biri, iletişimi güçlendirmeyi sağlar. Daha hızlı karar verme imkânı oluşur. Tartışmalara sebebiyet vermez.
Sonuç olarak,
Altı şapkalı düşünme ile her düşünme tarzına tek tek dikkat ederek aynı anda düşünmeye olanak sağlar. Her bir şapka, bir karakteri temsil eder. Adeta bir tiyatro sahnesinde kendine ait rolü oynayan oyuncu gibi hangi şapkayı takarsak o şapkanın düşüncesine bürünürüz. Altı şapka düşünme yöntemi; düşünceleri geliştirmeyi sağlayıp, tartışmalardan uzak tutup, yaratıcı düşünmeyi sağlayıp hayatınıza önemli katkılar sunacaktır.
Altı şapkalı düşünme tekniği ile karar verenlerin yaptıkları şeylerin sonuçları daha güvenilir ve genellikle olumu olacaktır. Karar vericiler, tüm riskleri, olumsuzlukları, avantajları, kesin bilgileri ve duyguları bilerek ve ortaya koyarak hareket edecektir. Altı Şapkalı düşünme tekniği çok kısa sürede çoklu düşünme ile insanlara yardımcı olması açısından kullanışlıdır.
Akdeniz Üniversitesi İşletme bölümü mezunudur. Üniversiteden fakülte derecesi ile mezun olmuştur. Gerçekleştirdiği sosyal sorumluluk projesi ile çevresine katkıda bulunmuştur. Gönüllü olarak sosyal sorumluluk projesini devam ettirmektedir. İşletme ve alanları ile ilgili yazılar yazmaktadır.