Yanlış Bir Kusursuzluk Arayışı: Mükemmeliyetçilik
Mükemmeliyetçilik Belirtileri | Mükemmeliyetçilik Sonuçları | Mükemmeliyetçilikle Başa Çıkma Yolları |
---|---|---|
Gerçekdışı hedefler koyma | Erteleme ve tatminsizlik hissi | Hata yapma korkusunu yenebilme |
Hata kabul etmemek | Sürekli eleştirme | Kendine yüksek hedefler koymak yerine, küçük adımlarla ilerleme |
Karar vermede zorluk çekmek | Stres ve kaygı durumu | Her şeyde en iyiyi beklemek yerine, kabul edilebilir bir hedef belirlemek |
Her şeyi kendisi yapmak isteme | Sürekli öfke ve huzursuzluk durumu | Her şeyi kontrol etme ihtiyacını bırakmak |
Kişinin kendisi gibiy çalışan insanları beğenmeme | Yalnızlık ve sosyal ilişkileri bozma | Başkalarını olduğu gibi kabul etme |
Kişinin beyan ettiği mükemmel standartlara başkalarının uymasını beklemek | Sosyal çatışma ve huzursuzluk | Mükemmel olmanın bir hayal olduğunu kabul etme |
Kendisine yapılan eleştirileri bir saldırı olarak görme | Kişi kendisini sürekli savunma durumunda hisseder. | Eleştirileri kişisel algılamaktan kaçınmak |
Sürekli planlama, düzenleme, kontrol etme ve organize olma ihtiyacı | Tükenmişlik hissi | Kendine esneklik tanıma ve hafifletme |
Kişinin yapmayı planladığı işlerde erteleme eğilimi | Bitirme zamanınını erteleyerek sıkıntıya düşer. | Kendi yeteneklerini ve kapasitesini doğru algılamak |
Maddi şeylere duyulan abartılı ihtiyaç | Mutsuzluk ve tatminsizlik hissi | Manevi yönünü beslemek |
Kendinize gerçekdışı hedefler koyup, bu hedeflere ulaşamayınca öfke ve üzüntü mü duyuyorsunuz? Yaptığınız işten hiçbir zaman tatmin olmuyor musunuz? İşinizi daha başarılı yapacağınızı düşünerek, sürekli erteliyor musunuz? Hata kabul etmiyor, sürekli eleştiriyor musunuz? Bu saydığımız özelliklere sahip olduğunuzu düşünüyorsanız, evet siz bir mükemmeliyetçi olabilirsiniz. Fakat size pek de hoş olmayan haberlerimiz var. Mükemmeliyetçilik, olumlu bir kişilik özelliği gibi görünüyor ama aslında sadece yaşamınızı güçleştiriyor.
Mükemmeliyetçilik Nedir?
Mükemmeliyetçilik, aslında bir kusursuzluk arayışıdır. Hatalardan, adım atmaktan, eleştirilmekten duyduğunuz korkuya koyduğumuz isimdir. Mükemmeliyetçi kişi, başarıya ya da başarısızlığa giden yoldaki kazandıklarını düşünmez ve başarısız olursa dünyanın sonu gelecekmiş gibi düşünür. Kişi, başarıya odaklandığından dolayı bitirme zamanında sorun yaşar, sıkıntıya düşer. Ayrıca en iyisini yapmak istediğinde sürekli işlerini erteler. Mükemmeliyetçi kişiler aslında sürekli kaçarlar. Karar vermek onlar için çok büyük bir iştir. Bu yüzden karar vermede zorluk yaşarlar.
Yüksek Hedefler
Mükemmeliyetçilik, kişinin kendine aşırı yüksek hedefler belirlemesi, bu hedeflere ulaşamayınca üzüntü, kırgınlık, öfke, kızgınlık, mutsuzluk gibi duygular hissetmesidir. Hedefine ulaşamadığından utanç duyar ve bu utancı bastırmak için savunmaya geçer. Mükemmeliyetçi kişi, tatmin duygusu barındırmaz. Yani yapılan iş, kişiyi asla tatmin etmez. Çünkü kişinin tatmin noktası ulaşılamazdır.
Mükemmeliyetçi düşünceleri, kişiye hiçbir zaman iyi, yeterli ve başarılı olmadığını hissettirir. Mükemmeliyetçilik, başkasına yönelik davranışları da etkiler. Kişinin kendince belirlediği mükemmel standartlara başkası uymadığında ya da eleştirdiğinde öfke duyar. Kendisine yapılan eleştirileri bir saldırı olarak görür. Başkalarının işlerini beğenmez, her şeyi kendisi yapmaya çalışır, sürekli hata arar ve bulur. Mükemmeliyetçi kişi, herkesin nasıl davranacağına karar verme gibi takıntılı davranışlar gösterebilir. Sürekli, planlama, düzenleme, kontrol, organize olma düşüncesiyle yaşar.
Depresyona Yol Açar
Mükemmeliyetçilik, kişinin kusursuz olursa insanların ona saygı göstereceği, sevgi duyacağı, değer vereceği, onay vereceği gibi duyguları altında barındırır. Fakat istenilen sevgi, kabul görme ve onaylanma ihtiyacı için yanlış yolu izlediğinin farkında değildir. Bunun sonucunda ise stres, kaygı, depresyon, saplantı, baş ağrısı, beslenme bozuklukları, endişe, intihar ve hazımsızlık gibi sorunlarla karşılaşılabilir. Mükemmeliyetçilik depresyon gibi psikolojik sorunları beraberinde getirir.
Değer ve kabul görmek, onay almak için maddi şeylere duyulan ihtiyaç günümüzdeki mükemmeliyetçiliğin göstergesidir. Mükemmeliyetçilik beraberinde lüks arabalar, estetik ameliyatlar, gösterişli kıyafetleri getiriyor. Kişi hep daha fazlasını ve iyisini istiyor. Fakat bunları gerçekleştirince aldığı sonuç, hayal ettiği gibi olmayınca mutsuz oluyor. Kişi kabul görmek adına, manevi yönünü beslemek yerine, maddi yönünü beslediği için tatminsizliğe sürükleniyor.
Yalnızlık mükemmeliyetçilik midir?
Yalnız olmaktan bahsettiğimiz şey, bir odanın içerisine kendini kapatması değil. İnsan iğne atsalar yere düşmeyecek bir toplumun içinde, sokağın tam ortasında veya arkadaşım, ailem dediği bireylerin yanında da yalnız kalabilir. Bu düşünsel bir durumdur. Böyle bir insanı düşünelim öyleyse? Ne geldi aklınıza. Tasfir etmemiz istense ne derdiniz ilk önce? Yalnız mı? Güvensiz mi? Mükemmeliyetçi mi? İnsanlara karşı duruşunu kaybetmiş kendi özsaygısını yitirmiş bir birey mi?
Birinin yaşayıp deneyimlemiş olduğu bir kuram başkasınınkine uyum sağlayamadığında karşısındaki insanla empati gücü yitiyor. İşte konunun özetine gelmiş olduk böylelikle. Böyle bir insan karşısındaki insanların onun hayatını deneyimlemediği için kendisi de onların hayatını yaşamsal farkla algılayamayacağı için anlatmama kararı almış.
Mükemmeliyetçilik onu daha rahat ve mutlu bir insan olmaya yönlendiriyor. Karşısındaki bireyleri olduğu gibi kabullenmesini ve onları değiştirmeye çalışarak zaman harcamamasına olanak sağlıyor. Ama aşırısı da fazla elbette. Çünkü yalnızlaşmak ve çevresini beğenmemeye başlamak sosyal hayatın olağan akışına aykırı. Bu anlattıklarımızda birey önyargılarını kıramıyor. Aslında bunun bir önyargıdan ve öğrenilmiş çaresizlik olduğundan haberi yok diyebiliriz. O halde mükemmeliyetçilikle nasıl başa çıkılır bunun yollarında değinmek daha yerinde olacaktır.
Mükemmeliyetçilik ile Nasıl Baş Edilir?
Öncelikle kimsenin mükemmel olmadığını kabul edin.
Unutmamalısınız ki; yaptığınız hiçbir şey, sunulan hiçbir koşul size kusursuzluğu vadetmez. Bunun farkına varın.
Mükemmeliyetçilik, bir adımla kusursuza ulaşacağınızı düşünmektir. Bir adımla mükemmelle ulaşmanın bir hayal olduğunu fark edin.
Hata yapma korkunuzdan kurtulun. Bu korkuyu geride bıraktığınızda daha başarılı olduğunuzu fark edeceksiniz. Hata yapma korkusu, özgürlüğünüzü kısıtlar.
Gerçekleştireceğiniz herhangi bir şeyde mükemmel sonuca değil, gerçekleştirme sürecinize odaklanın. Ne elde ettiğiniz gelene kadar, gittiğiniz yolun size ne kattığına ve bu yoldan ne kadar keyif aldığınıza odaklanın.
Mükemmeliyetçilik, önceliğiniz olmasın. Sizin için gerçekten önemli olan ve az önemli olan şeyleri ayırmayı bilin. Buna göre hayatınızı şekillendirin.
Yapabileceğinizin en iyisini yaptığınıza inanın ve kendinizi takdir etmeyi öğrenin.
Eleştirilmekten korkmayın. Kendiniz hakkında nesnel olmayı deneyin. Biri sizi eleştirdiğinde, hatanızı anlamaya çalışın. Hatasız insan olmayacağını unutmayın.
Kendinize belirlediğiniz görevdeki mükemmel olmadığınızda aslında hayatınız bitmediğinin farkına varın. Kendinizce belirlediğiniz o korkunç olumsuzlukların olmadığını göreceksiniz. Ortalama şeyler ve sonuçlardan korkmayın. Ortalama şeyleri gerçek başarıya giden bir yol olarak düşünün.
Hedeflerinizi ve gerçekliğini gözden geçirin. Yapabilecekleriniz konusunda kendinizde karşı gerçekçi olun.
İstanbul İşletme Enstitüsünde yazılarının yayınlanmasını isteyen konuk yazarlarımız için oluşturulan bilgi kartıdır. Birçok alanda ve disiplindeki yazıları bu hesap üzerinde bulabilirsiniz.