AnasayfaBlogMeslek Hastalığı Nedir?
İş Hayatı

Meslek Hastalığı Nedir?

26 Haziran 2020
Resimde uzun, siyah saçlı, beyaz gömlekli bir kişi görülüyor. Sol eliyle bileğini tutmakta ve bileğine bakmaktadır. Sağ elini hafifçe kaldırmış ve klavyenin yan tarafına bastırmış. Kişi derin düşüncelere dalmış ve önündeki işe odaklanmış gibi görünüyor. İfadelerinde bir konsantrasyon belirtisi var. Oda iyi aydınlatılmış ve duvarlar açık griye boyanmış. Klavye orta büyüklükte, gümüş renkli ve birkaç tuşu parlak sarı renkle vurgulanmış.
Meslek Hastalığı TanımıHastalığın SebepleriTanı ve Tedavi
Çalışanın yaptığı işin niteliğine göre değişen, işin işleyiş şartları nedeniyle yaşadığı sürekli ya da geçici hastalık, sakatlık ya da psikolojik durum bozukluğu.İş yerinin koşulları ve yapılan işin niteliğiTanı sadece SSK Meslek Hastalıkları Hastanesi'nde konulabilir.
Belli bir mesleği icra eden kişinin, işine bağlı olarak maruz kaldığı zararlı etkenlerMesleki faktörler, çevresel maruziyetler, sürekli ve tekrarlayan hareketlerFiziksel, laboratuvar ve radyolojik muayenelerle tanı konulur.
Kişinin çalışma şartlarına ve işin niteliğine bağlı olarak gelişen, tekrarlayan hastalık veya sakatlık durumuÇalışma ortamının sağlıksız koşulları, ağır iş temposu, sürekli aynı hareketleri tekrarlamaMeslek hastalığı belirtileri gözlenirse, işyeri hekimine başvurulmalıdır.
İşinin doğası gereği belirli riskleri kabul etmek zorunda olan çalışanların maruz kaldığı hastalık ya da rahatsızlıklarKimyasal maddelere maruz kalma, sürekli gürültü ve titreşim, uzun süreli aşırı ısınma veya soğuma, radyasyona maruz kalmaErken teşhis ve doğru tedavi ile meslek hastalıklarının seyrini olumlu yönde değiştirmek mümkündür.
Meslek hastalığı, çalışma koşullarının neden olduğu bir hastalık veya psikolojik rahatsızlıktır.Çalışma koşullarında maruz kalınan fiziksel veya zihinsel stresPsikolojik danışmanlık ve terapi gibi bireysel iyileştirme stratejileri kullanılabilir.
Kişinin çalışma koşullarının ve iş yerinin sağlık normlarına uygun olmamasının sebep olduğu, kalıcı veya geçici hastalıklarİş yerinin hijyen koşullarına uygun olmaması, iş güvenliği önlemlerinin yeterli seviyede olmamasıİş yeri sağlık ve güvenlik birimi tarafından takibi yapılır ve gerekli tedbirler alınır.
İş yerinde maruz kalınan zararlı etmenler sonucu oluşan hastalık durumudur.Uzun süreli aynı pozisyonda durmak ya da aynı hareketi tekrarlamakFizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri kullanılır.
Belirli bir mesleği yürüten kişinin, bu mesleği yapmaktan dolayı sağlığının bozulmasıKimyasallara, ağır makinelerin gürültüsüne, radyasyona veya tehlikeli maddelere maruz kalmakTanı, öncelikle belirtiler ve iş geçmişi üzerine yapılan değerlendirmeyle konulur.
Çalışanın mesleğini icra ederken maruz kaldığı bir takım etkenler sonucu gelişen rahatsızlıklarZararlı kimyasal maddelere maruz kalmak, aşırı gürültü, ışınım, ısınma veya soğumaBireysel koruyucu ekipmanlar ve düzenli sağlık kontrolleri ile önlem alınabilir.
İş yerindeki sağlık ve güvenlik koşullarının uygun olmamasından kaynaklanan hastalık veya rahatsızlıklarFiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin yanı sıra psikosocial faktörlerUygun koruma önlemleri ve erken teşhisle birlikte zamanında ve etkili tedavi önemlidir.

Meslek hastalığı, çalışanın yaptığı işin niteliğine göre değişen ve tekrarlayan işin işleyiş şartları yüzünden kişinin yaşadığı sürekli veya geçici hastalık, sakatlık veya psikolojik durumunun bozulma halidir.

Yapılan mesleğin getirdiği zararlı etkenlerle insan vücudu etkilenip zarar görebilir. Bu hastalıklar normal hastalıklara göre iş yerinin koşulları veya yapılan işin niteliği ile ortaya çıkar. Meslek hastalığı tanısı ülkemizde sadece "SSK Meslek Hastalıkları Hastanesinde" konur.
Meslek hastalıklarından şu yöntemlerle korunabilir:

  • İş yerinde kullanılan sağlığa zararlı maddeler değiştirilebilir.

  • Sağlığa zararlı madde oluşturan, gürültü, ışın, kimyasal risk oluşturan iş çeşitlerinin ayrılması. Bu şekilde işçi daha az etkilenecektir.

  • İşin gereği yoğun toza maruz kalan çalışma ortamları ıslatılarak tozun dağılması sağlanır. 

  • Gerekli temizlikler rutin olarak yapılır. İş yerinin hijyeni sağlanır. Zararlı maddelerin toplandığı yerlerin bakımı ve temizliği yapılır. Ortam havalandırılır. 

  • Çeşitli analiz ve kontroller yapılıp tedbirlerin yeterliliği denetlenir.

  • Çalışanlar kendilerini kişisel koruma altına almalı, eldiven maske gibi gereçler kullanmalıdır.

Meslek Hastalığının Özellikleri

  • Meslek hastalığı kişinin yapmış olduğu işle ilişkilidir. İşin gerektirdiği zararlı etkilere maruz kalması sonucu zamanla veya birden oluşur. 

  • Uzun süre aynı ortam ve koşullarda çalışan kişilerde görülür. Kısa süreli olumsuz koşullara maruz kalan insanlar etkilenmez. Örneğin işitme kaybı yaşayan biri 2 yıldan fazladır gürültülü işte çalışıyordur.

  • Bazı hastalıklar geçici olarak görülse de genellikle sürekli hastalıklardır. 

  • Hastalık aynı meslek grubunda çalışanlarda sık görülür.

  • Gerekli tedbirler alınarak kişilerin hasta olması önlenebilir.

  • Bir tek etmene değil, birçok etmene bağlıdır. Kişinin yaşam tarzı da bunda etkendir.

  • Genel toplumda görülmeyen, belli meslek gruplarına özel hastalıklardır. 

  • Meslek hastalığı birden bire çıkabildiği gibi, uzun yıllar sonra da görülebilir. Kişinin yaptığı işe ne kadar maruz kaldığı ile ilişkilidir.

  • Sık olarak görülen bir hastalık olmamasına karşın, toplumsal yönden önemli olan hastalıktır. Yakalanma olasılığı bütün kurum çalışanlarına geçebilir.

  • Meslek hastalığı tanısı konulabilmesi için kesin kontrol ve ölçümlere ihtiyaç vardır.  

  • Çeşitli tarama ve testlerle tanı konur.

  • Yapılan işle ilgili yaşanabilecek hastalıklar ile ilgili çalışan bilgilendirmelidir. 

  • Hastalık sadece kişiyi değil, çevresini ve ailesini de etkiler.

  • Tanısının konulmaması veya geç konulması daha büyük sorunlara yol açar. Tedavi için geç kalınabilir.

  • Kişisel önlemler yeterli kalmayabilir. Hastalığın önlenmesi için kurumsal önlemler alınmalıdır.

  • Konulan tanı ile birlikte çalışana tazminat hesaplama yapılarak ve iş göremezlik ödemesi yapılır. 

Meslek Hastalıkları Türleri

Bir hastalığın meslek hastalığı olarak kabul edilebilmesi için yapılan işle meslek arasında bir bağ olması beklenir.  Yapılan işin özelliğine ve işyeri faktörlerine göre türlere ayrılır. 

Fiziksel Nedenli Meslek Hastalıkları: İş yeri ortamında maruz kalınan fiziksel etkenlere bağlı olarak gelişen meslek hastalıklardır.

  • Gürültü ve sarsıntı ile oluşan işitme kayıpları

  • Tozlar

  • Sıcak ve soğuk ortamda çalışanlarda görülen hastalıklar

  • Düşük ve yüksek basınçta çalışmadan etkilenilen hastalıklar

  • Radyasyon (iyonize olan ve olmayan) etkisine bağlı gelişen hastalıklar



Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları: İş yeri kaynaklı karşılaşılan ve sıklıkla görülen hastalıklara sebep olan en çok kimyasal maddelerdir.

  • Ağır metallerle (Kurşun, civa gibi) meydana gelen zehirlenmeler. 

  • Aromatik ve alifatik bileşikler

  • Gazlar

Tozların Neden Olduğu Hastalıklar: Genelde solunum yolu hastalıklarına yol açar. Tozlar akciğerde depolanır ve kronik solunum yolu hastalıklarına neden olur. Bazı durumlarda bu olay kansere kadar ilerleyebilir.

Psiko-Sosyal Kaynaklı Hastalıklar: Çok yoğun ve strese maruz kalan iş gruplarında görülür.

  • Depresyon

  • Manik-depressif Sendrom

Biyolojik Faktörlere Bağlı Hastalıklar: Tüberküloz, parazit hastalıkları, şarbon bu hastalıklara örnek verilebilir. Bakteri ve virüslerin etken olduğu bilinir.

  • Bakteriler

  • Virüsler

Ergonomik Faktörlere Bağlı Hastalıklar: İş yeri koşullarında sağlığa uygun olmayan şekilde çalışmak, ağırlık kaldırma, yük taşıma vs. birçok sağlık sorununa yol açar.

  • Botun fıtığı

  • Bel fıtığı

  • Omurilik disk kayması

Meslek Hastalığı Önlenebilir mi?

Meslek hastalığı gerekli tedbirler alındığında önlenebilir bir hastalıktır. Çalışanların yeterince bilgilendirilmesi ve işverenin duyarlılığı önemlidir. Riskli grupta çalışanlar için erken tanı ve tedavi de önemlidir. Meslek hastalıklarını önlemek için alınması gereken tedbirler şu şekildedir:

  • İş yeri içerisinde gerekli temizlik ve hijyen önlemleri alınmalı ve personelin bu kurallara uyması sağlanmalıdır. 

  • Çalışma yeri düzenli olarak havalandırılmalı.

  • Personele bu konuda sık sık eğitim verilmeli ve bilinçlendirmeli.

  • Personelin iş kıyafetleri ve günlük kıyafetleri ayrı olmalı ve bunlar kişisel dolaplarında muhafaza edilmeli.

  • İşin gerektirdiği her türlü ekipmanı personelin zorunlu olarak kullanması sağlanmalı.

  • İstirahat hali gerekli personele mutlaka izin verilmeli

  • İşveren sigortasız işçi çalıştırmamalı.

  • Sağlık durumu uygun olmayan personel ağır işlerde çalıştırılmamalı.

  • İşin niteliğine göre personel işe alınmadan önce, gerekli sağlık kontrolleri yapılmalı. Personel, "Ağır ve tehlikeli işlerde çalışabilir’’ raporu almalıdır. 

  • Personele belli aralıklarla rutin olarak sağlık kontrolleri ve tahliller yapılmalı. 

  • İş yerinde işi yapmakla gerekli makine, teçhizat gibi aletlerin periyodik kontrolleri düzenli olarak yapılmalıdır.

  • Meslek hastalıkları hastanelerinin bu konudaki uyarılarını dikkate almalı, iş yeri hekiminin önerileri dinlenmelidir.

Çalışanların ve yöneticilerin  İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi almaları da son derece önemlidir. Bu sayede çalışanlar meslek hastalığı hakkında detaylı bilgi alabilir ve haklarını öğrenebilirler.

Sık Görülen Meslek Hastalıkları Hangi Mesleklerde Ortaya Çıkıyor?

  • Madencilik ve dökümhane işçileri: Maden ve dökümhane gibi aşırı sıcak yerlerde çalışan kişilerde kalp damar hastalıklarına sık rastlanıyor. Sıcak çarpması kalp krizlerini tetikleyebilir. Çok soğuk ortamlar da kalp spazmlarına neden olabilir.

  • Polis, tezgahtarlık, öğretmenlik: Uzun süre ayakta kalması gereken meslek gruplarında varis sorunları görülür. Aynı zamanda yüksek sese de maruz kaldıkları için işitme kayıplarına da rastlanır.

  • Borsacı, polis, asker, yönetici, avukat, doktor, gazeteci, öğretmen: Bu meslek grubunda çalışan kişiler yoğun strese maruz kalırlar. Uzmanlara göre bu kişilerde anksiyete ve depresyon hastalıkları sıklıkla görülür. Yine strese bağlı olarak mide, bağırsak, gastrit, kolon hastalıkları da sıklıkla görülür.

  • Bankacılık, muhasebe, gazetecilik, sekreterlik: Bilgisayar başında sürekli uzun süre hareketsiz olarak çalışan meslek gruplarıdır. Boyun ve bel fıtıkları, el bileğindeki damarların sıkışması ile karpal tünel sendromu ve sinir sıkışması görülür.

  • Cerrahlar, tornacılar, inşaat mühendisleri, tenisçiler: Uzun süre ayakta duranlarda diz kireçlenmesi ve dizde sıvı kaybı sorunları olur. Aynı zamanda kolunu çok kullanan mesleklerde de tenisçi dirseği denen sorunlara da rastlanır. 

  • Futbolcular, ustalar: Sürekli bacaklarını kullanan kişilerde menüsküs yırtıkları ve dizlerde kıkırdak bozulmaları görülür.

  • Endüstriyel işlerde çalışanlar, matbaacılar, boyacılar: Meslek hastalığı içerisinde hayati tehlikeye sahip en ciddi meslek grubudur. Gaz, katran ve sağlığa zararlı kimyasallarla çok fazla içli dışlı oldukları için bu meslek türünde kanser hastalıklarına çok rastlanır. 

Çalışanın yaptığı işin niteliğine göre değişen, işin işleyiş şartları nedeniyle yaşadığı sürekli ya da geçici hastalık, sakatlık ya da psikolojik durum bozukluğu, İş yerinin koşulları ve yapılan işin niteliği, Tanı sadece SSK Meslek Hastalıkları Hastanesi'nde konulabilir, Belli bir mesleği icra eden kişinin, işine bağlı olarak maruz kaldığı zararlı etkenler, Mesleki faktörler, çevresel maruziyetler, sürekli ve tekrarlayan hareketler, Fiziksel, laboratuvar ve radyolojik muayenelerle tanı konulur, Kişinin çalışma şartlarına ve işin niteliğine bağlı olarak gelişen, tekrarlayan hastalık veya sakatlık durumu, Çalışma ortamının sağlıksız koşulları, ağır iş temposu, sürekli aynı hareketleri tekrarlama, Meslek hastalığı belirtileri gözlenirse, işyeri hekimine başvurulmalıdır, İşinin doğası gereği belirli riskleri kabul etmek zorunda olan çalışanların maruz kaldığı hastalık ya da rahatsızlıklar, Kimyasal maddelere maruz kalma, sürekli gürültü ve titreşim, uzun süreli aşırı ısınma veya soğuma, radyasyona maruz kalma, Erken teşhis ve doğru tedavi ile meslek hastalıklarının seyrini olumlu yönde değiştirmek mümkündür, Meslek hastalığı, çalışma koşullarının neden olduğu bir hastalık veya psikolojik rahatsızlıktır, Çalışma koşullarında maruz kalınan fiziksel veya zihinsel stres, Psikolojik danışmanlık ve terapi gibi bireysel iyileştirme stratejileri kullanılabilir, Kişinin çalışma koşullarının ve iş yerinin sağlık normlarına uygun olmamasının sebep olduğu, kalıcı veya geçici hastalıklar, İş yerinin hijyen koşullarına uygun olmaması, iş güvenliği önlemlerinin yeterli seviyede olmaması, İş yeri sağlık ve güvenlik birimi tarafından takibi yapılır ve gerekli tedbirler alınır, İş yerinde maruz kalınan zararlı etmenler sonucu oluşan hastalık durumudur, Uzun süreli aynı pozisyonda durmak ya da aynı hareketi tekrarlamak, Fizik tedavi ve rehabilitasyon yöntemleri kullanılır, Belirli bir mesleği yürüten kişinin, bu mesleği yapmaktan dolayı sağlığının bozulması, Kimyasallara, ağır makinelerin gürültüsüne, radyasyona veya tehlikeli maddelere maruz kalmak, Tanı, öncelikle belirtiler ve iş geçmişi üzerine yapılan değerlendirmeyle konulur, Çalışanın mesleğini icra ederken maruz kaldığı bir takım etkenler sonucu gelişen rahatsızlıklar, Zararlı kimyasal maddelere maruz kalmak, aşırı gürültü, ışınım, ısınma veya soğuma, Bireysel koruyucu ekipmanlar ve düzenli sağlık kontrolleri ile önlem alınabilir, İş yerindeki sağlık ve güvenlik koşullarının uygun olmamasından kaynaklanan hastalık veya rahatsızlıklar, Fiziksel, kimyasal ve biyolojik faktörlerin yanı sıra psikosocial faktörler, Uygun koruma önlemleri ve erken teşhisle birlikte zamanında ve etkili tedavi önemlidir
meslek hastalığı nedir meslekler meslek hastalıkları türleri meslek hastalığı önlenebilir mi sık görülen meslek hastalıkları Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi
Uzun, siyah saçlı genç bir kadın mavi ve beyaz çizgili bir gömleğin önünde duruyor. Açık mavi renkteki gömleğin üzerinde hem yatay hem de dikey olarak uzanan beyaz çizgiler var. Saçları başının arkasında topuz yapılmış ve yüzü sol taraftan gelen sıcak bir ışıkla aydınlatılmış. Yüzünde sıcak ve huzurlu bir ifadeyle yana doğru bakıyor. Kollarını göğsünün önünde kavuşturmuş, kendinden emin ve güçlü bir duruş sergiliyor. Yirmili yaşlarının başında gibi görünüyor.
Şule Mikdan
Blog Yazarı

Özel bir şirkette, finans sektöründe 14 yıl boyunca Kıdemli Şef olarak çalıştım. Sermaye Piyasaları ile ilgili her türlü takas ve operasyon işlemleri yaptım. Kendimi geliştirmek adına İstanbul İşletme Enstitüsü tarafından aldığım "İçerik Editörlüğü" eğitimi ile hobi olarak başladığım yazma tutkumu geliştirdim. Ardından Enstitü bünyesinde İçerik Yazarı olarak çalışmaya başladım.

Benzer Yazılar
Doğru ve faydalı bilgiler sağlama konusunda kararlı olan uzman ekibimizle blogumuzu her zaman yeni makaleler ve videolarla güncelliyoruz. Güvenilir tavsiyeler ve bilgilendirici içerikler arıyorsanız, blog sayfamıza mutlaka göz atın.