Meslek Etiği ve Önemi Nedir?
Etiği Tanımı | Etiği İlkeleri | Etiği Önemi |
---|---|---|
Etik, insan eylemlerinin ahlaki niteliklerini sorgulayan felsefi bir disiplindir | Dürüstlük, yasallık, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik | Mesleki gelişim, çıkarlar ve tanınmayı etkiler; itibarı artırır; iş yerinin karını ve verimliliğini artırır |
Meslek etiği, belli bir mesleki uzmanlığa dayalı sorumlulukları kapsayan yazılı olmayan kurallardır | Hizmet kalitesi, meslek sahibine saygı, dürüstlük, gizlilik, empati ve mesleki gelişim | Mesleği değerli kılar; profesyonel davranışın sürdürülmesi ve sonuçların iyileştirilmesi için kılavuzluk eder |
İş etiği, iş ortamında ortaya çıkan ahlaki sorunları gözden geçiren veya inceleyen bir dizi mesleki uygulamadır | Mesleki standartlara uyum, tarafsızlık, dürüstlük, adil olanı yapmak, kişisel ve örgütsel itibar | İş yerindeki etkileşimleri yönlendirir; iş yerinde huzuru ve uyumu sağlar |
Kişisel etik, bireyin kendi değerleri ve inançları tarafından yönlendirilen ahlaki standartlardır | Dürüstlük, saygı, sorumluluk, adalet, bütünlük | Bireyin günlük kararlarını ve eylemlerini etkiler; kişiliği ve karakteri şekillendirir |
Yönetim etiği, yöneticinin eylemlerini ve kararlarını yönlendiren ahlaki kurallar ve ilkelere dayanır | Dürüstlük, saygı, sorumluluk, eşitlik, açıklık ve hesap verebilirlik | İş çevresi ve çalışanların memnuniyetini etkiler; iş etiğine uygun bir çalışma atmosferi oluşturur |
Etik, insan eylemlerinin ahlaki niteliklerini sorgulayan felsefi bir disiplindir. Sokrates tarafından ortaya çıkarılan etik kavramı her dönemde ve her toplumda yaşamın bir parçası olmuştur. Köken olarak töreye uygun alışkanlık, huy, davranış, karakter gibi anlamlara gelen Yunanca Ethikos kelimesi ile, doğrunun yanlışın bilimi anlamına gelen Latince Ethice kelimelerine dayanır. İyi ile kötü, doğru ile yanlış değerlerin ortaya konulduğu davranış kurallarını ifade eder.
Yüzyıllar boyunca teorik bir disiplin olan etik kavramı, 20. yüzyılın modern yaşantısının karmaşıklığı ile uygulamalı hale dönüştü ve insanların günlük yaşamlarındaki sorunlara çözüm getirmeye başladı. İş hayatında karşılaşılan sorunlar da iş etiği kapsamında değerlendirilmeye alındı. İş etiği, herhangi bir iş ortamında ortaya çıkan ahlaki sorunları gözden geçiren veya inceleyen bir dizi mesleki uygulamayı ifade eder. Meslek etiği ise iş etiği ile ilişkilidir ve genel ahlak kurallarının yanında belli bir mesleki uzmanlığa dayalı sorumlulukları kapsayan yazılı olmayan kurallardır. Mesleki etik bir iş yerindeki verimliliğin devamlılığı için gereklidir.
Meslek Etiği ve Önemi
Meslek etiği, bir meslek grubunda bulunan insanlar açısından çok önemlidir. İnsan ilişkileri ile doğrudan bağlantılıdır. Aynı mesleğe sahip bireylerin dünyanın her yerinde belli davranışları sergilemesi mesleğe olan saygıyı arttırır. İş hayatında karşılaşılan dengesizlikleri önlemek ve meslek sahiplerine güven vermek için meslek etiği kuralları gereklidir. Rüşvet, ekonomik kazanç için mesleği kötüye kullanma, adam kayırma gibi davranışlar mesleğin kalitesini düşürebilir. Bu nedenle meslek etiğine uymayanlar mesleğe zarar verirler.
Meslek etiği, aynı meslek grubu içindeki bireylerin tutarlı davranmasını sağlar. Bireyler üzerinde baskı oluşturarak mesleğin çıkarlarını korur. İkilem yaşanan durumlarda doğru kararlar alınmasına yardımcı olur. Meslek etiği kuralları sayesinde yöneticilerin yetki güçleri kontrol altında tutulur. Meslek sahibi bireylerin sorunlarına çözüm getirilmesinde meslek etiği önemli rol oynar.
Meslek etiği ile kişisel etik iç içedir ve özü dürüstlüktür. Temelini güvenilir olmak oluşturur. Meslek etiğinde güvenilirlik, tutarlılık, topluma saygı, dürüstlük, düzenli çalışmak ve sözünde durmak ön plandadır. Bir iş yerinin yönetiminden başlayan meslek etiği alt kademelere doğru ilerleyerek o iş yerinin karına olumlu etki eder. Bu sayede hem o iş yeri hem o iş yerinde çalışanlar hem de o meslek sektöründeki diğer şirketler mesleki itibar kazanırlar.
Meslek Etiği İlkeleri Nelerdir?
Meslek etiği ilkeleri her meslek grubuna göre farklılık gösterir. Fakat belli başlı ilkeler tüm meslek grupları için geçerlidir. Bu ilkeler evrenseldir. Yani dünyanın her yerinde geçerliliğe sahiptir. Her meslek sahibi birey meslek etiği ilkelerine uymak ile yükümlüdür. Mesleki gelişim, mesleki çıkarlar ve mesleğin tanınması meslek etiği ilkeleri ile doğru orantılıdır.
Meslek etiği ilkelerinin başında dürüstlük gelmektedir. Bu olgu güvenilirliği işaret eder. Meslek grubu içindeki her birey mesleki faaliyetleri sırasında doğru sözlü ve dürüst olmalıdır. İş yerinde veya o meslek sektörü içerisinde kurulan ilişkiler, hatta sektör dışı temaslarda doğruluk ve samimiyet esas olmalıdır. Meslek sahibi birey karşısındakini aldatıcı herhangi bir davranışta bulunamaz. Genellikle iş yaşantısında korkudan kaynaklı yalan söyleme gibi durumlarla karşılaşılır. Fakat dürüst davranmayan çalışan meslek etiğine ters düşerek güven ortamını ortadan kaldırmış olur. Bu da gelecekteki kariyerine zarar verir.
İş hayatında karşılaşılan sorunların çözümünde meslek etiği ilkelerinden yasallık ön plana çıkar. Yasalar ve yönetmelikler her meslek grubunda hem şirket hem de bireysel hakların korunmasını sağlar. Yöneticiler tarafından çalışana yapılması zorunlu kılınan yasa dışı görevlerin önünü tıkar, yerine getirilmemesini sağlar. Böylece yönetimde rahatlık ortadan kalkar ve yasalara aykırı davranışlar son bulur.
Meslek etiği ilkelerin bir diğeri tarafsızlıktır. Meslek sahibi birey, mesleki yönden alacağı kararlarda meslek dışı üçüncü şahıslar ya da şirketler tarafından uygulanan baskılardan etkilenmez. Sadece mesleğini yerine getirmekle yükümlü olan çalışan çıkar çatışmalarından uzak durur ve tarafsız şekilde davranış sergiler.
Mesleki yeterlilik ve özen de meslek etiği ilkelerindendir. Bir mesleğin tanımlanması ve uygulanması için minimum ölçüde karşılanması gereken mesleki gereklilikler vardır. Bu nedenle meslekteki sorumlulukların yerine getirilmesi için belli ölçüde bilgi, beceri ve yetenek gerekir. Meslek sahibi birey, mesleki faaliyetler sırasında gerekli teknik standartlara uygun olarak çalışır. Yaptığı işe özen gösterir. Çalışan yaptığı mesleğe ilgi duymalıdır. Meslek etiği ilkeleri çerçevesinde sorumluluklarının bilincinde olmalıdır.
Meslek etiği ilkelerinden diğeri gizliliktir. Bir bireyin kişilik hakları dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmezdir. İş hayatında da insan haklarına saygı esastır. Ayrıca etik kurallar gereği iş yerinde görgü ise,yöneticiler ve çalışanlar arasında çok önemlidir. Mesleki ilişkiler ile elde edilen bilgiler, meslek sahibi birey tarafından saklı tutulur. Görevi ve hakkı olmadıkça üçüncü kişiler ile bu bilgiler paylaşılmaz. Mesleki davranış, tüm meslek grupları tarafından kabul görmüş meslek etiği ilkelerinin sonuncusudur. Meslek sahibi birey yasa ve yönetmeliklere uyar. Mesleğin itibarını zedeleyecek türden davranışlardan kaçınır.
Meslek Etiği İlkelerinin Temel İşlevleri Nelerdir?
Meslek yasasında geçen meslek etiği ilkeleri tüm meslek sahibi bireylerin uyması gereken kuralları içerir. Meslek etiği ilkelerinin üç temel işlevi bulunur. Bunlardan ilki ilkesiz ve yetersiz olan meslek sahiplerini grup dışında bırakmaktır. İkincisi meslek içi rekabeti düzenlemektir. Sonuncusu ise hizmet ideallerinin korunmasıdır.
Meslek grupları ne kadar sağlam olursa meslek etiği o derece gelişir. Meslek sahibi bireylerden meslek etiği ilkelerine uymaları ve bu yönde davranmaları beklenir. Fakat bunun için öncelikle meslek grubu içerisinde kabul edilebilir davranışlar tanımlanır. Meslek sahibi bireylerin kendi davranışlarını kıyaslayabilmeleri için öz değerlendirme fırsatları sunulur. Mesleki sorumlulukların ve davranışların sınırları çizilir. Bazı davranışlar meslek etiği çerçevesinde yorumsal ikilemlere neden olabilir. Bu ikilemlerin çözülmesi için davranış hakkında meslek etiği ilkeleri çerçevesinde bir değerlendirme yapılmalıdır. Herkes bu davranışı kabul ediyorsa veya davranış kanuni ise etik olduğu kabul edilir.
Meslek Etiğinin İş Hayatındaki Etkileri Nelerdir?
Meslek etiği ilkeleri iş yaşantısında, çoğu durumda engelleyici unsur olarak görülüyor. Günümüzde hem şirketler hem de bireysel olarak çalışanlar iş hayatında bir adım öne geçmek için büyük çaba harcıyorlar. Bu çabalar kimi zaman kolay yoldan başarı ya da para elde etme yolları arayışına dönüşüyor. Bu da çoğu zaman meslek sahibi bireylerin etik dışı çözümler bulması ile sonuçlanıyor.
Meslek etiği bilincini yakalamış şirketler ve meslek sahibi bireyler iş hayatında bu tür durumlarla karşılaşılmasını engeller. Meslek etiği ilkeleri şirketlerin iş hayatında gelişmelerine yardımcı olur. Çalışanların empati kurmalarına ve birbirlerine karşı adil davranmalarına olanak sağlar. Böylece iş yerinde sorunsuz, huzurlu ve üretken bir ortam kurulur. Sorunlar azalıp, huzur ve üretim arttıkça işletmelerin verdikleri hizmetlerin kalitesi de artar. Sektörde o şirkete karşı güven de artar. Bu da diğer şirketler ile iş ilişkilerinin ve iş birliklerinin artmasına ve şirketlerin yükselişe geçmesine olanak sağlar.
Meslek etiği çerçevesinde bireyler birbirlerine karşı açık davranışlar sergilerler. Sorumluluklarının farkında olurlar ve toplumdaki saygınlıkları artar. Bunun tersi bir durumda kendi çıkarını korumaya çalışan birey uzun vadede hem kendisinin hem de mesleğinin saygınlığını kaybetmesine neden olur.