Kariyer Planlama ve Motivasyon

Umur Çalıkoğlu ile bir röportaj gerçekleştirdik. Kendisi bildiğiniz üzere Eğiticinin Eğitimi ve Liderlik Eğitimleri vermektedir. Eğitimleri oldukça seviliyor ve katılımcılar eğitim içeriğinden oldukça memnun. Bu videoda kendisinin geniş bilgi hazinesinden faydalanıp yeni normalde motivasyon, kariyer planlaması ve kişisel gelişim üzerine konuştuk.

Umur Çalıkoğlu'nun eğitimleri:

• Eğiticinin Eğitimi

• Liderlik Eğitimi - Postmodern Liderlik

Eğitimlerinizin İçeriği Nedir?

IIENSTITU bünyesinde Eğiticinin Eğitimi ve Liderlik Eğitimi programlarının eğitmenliğini yürütüyorum. Liderlik eğitiminde, liderliği herkes sahip olunası bir özellik olarak yorumlar. İşverenler de böyle yorumluyor. İş arayanlar veya çalışanlar liderlik özelliğine sahip olmayı pozitif ve iyi bir şey olarak görüyorlar. Fakat liderlik bize maalesef pek çok yönetim literatürünün ve yönetim dilinin transferi olduğu gibi burada da Amerika’dan gelmektedir. Bizde daha çok anglosakson bir liderlik tabiri var. Yani daha karizmatik, prezentabl, güzel ve kitleleri sürükleyen bir liderlik tanımı var. Bunlar biraz daha siyasi liderlik... İş hayatında veya özel hayatınızda liderlik becerisi dediğimiz şey aslında etkilemek ile ilgilidir. Başkaları aracılığı ile sonuç almakla alakalı bir şeydir. Liderlik aynı zamanda bir söylem, üslup ve tepki biçimidir.

O yüzden biz bu eğitime postmodern liderlik dedik. Postmodern liderlik programında biz liderliğin öncelikle kişisel gelişim ile ne kadar ilgili olduğunu, duygu ve ihtirasların yönetimini, kendini keşfetmeyi öğreniyoruz. Kendini orijinal haline döndürmek ile ne kadar ilgili olduğunu anlatıyorum. Dünyanın her yerinde liderlik yapabilecek bir teori var. Liderliğin dört boyutu... 

Bu dört boyutu ile farklı yaş gruplarında, farklı kültürlerde, farklı ülkelerde de bu liderlik özelliklerini hayata geçirebiliriz. Bunları anlattığımız bir program ve en sonunda belkide Türkiye’de online eğitimlerde bir örneği var mı bilmiyorum ama ben burdan bakınca yoktu. Liderliğin nasıl olduğunu veren bir program. Nasıl olduğu derken liderliğin ne olduğunu birçok kaynaktan öğrenebilirsiniz. Kitaptan da öğrenebilirsiniz. Onun için biz bu programda liderliğin ne olduğunu değil liderliğin nasıl yapılacağını işliyoruz. Eğitimimizin son adımı olan liderliğin nasıl olduğu. Yani liderlik nedir sorusunu her yerden öğrenebilirler. Ben liderlik nasıl yapılır öğrenmek için bir program düzenledim.

Eğiticinin Eğitimi programı ise özellikle eğitim sektöründe bulunmak isteyenlerin, insan kaynakları çatısı altında çalışmak isteyenlerin, öğretmenlerin ve akademisyenlerin sıklıkla tercih ettiği bir program. Bu programda baktığımızda sektörde genelde ders programları, müfredat hazırlama, program değerlendirme, program denetimlerden çok yoğun olduğunu görüyoruz. Biz İstanbul İşletme Enstitüsü’ nde size özel olarak hazırlayıp eğiticiliği bir nitelik olarak anlatıyorum. Ailenizde de eğiticilik yapabilirsiniz. Annenize, çocuğunuza veya yöneticinize eğiticilik yapmanız gerekebilir. Her ne zaman hayatınızda daha iyi bir ifade tekniğine ihtiyacınız olursa orada sizin eğiticilik becerilerinize ihtiyacınız olur. Onun için biz bu programda tabi ki yetişkin eğitimi ile ilgili bilgileri paylaşıyoruz. Fakat yine farklı olarak biz eğiticiliği, eğitimi bir paradigma olarak, bir bakış açısı olarak yine liderlikteki gibi bir söylemle tutum biçimi olarak ele alıyoruz. Hayatının her yerinde daha iyi ifade edebilmek için gerekli pek çok şeyi öğrenciler dinliyorlar. Eğer öğretmenseniz, insan kaynaklarında çalışıyorsanız veya insan kaynaklarının eğitim fonksiyonunda çalışıyorsanız yani işiniz bir şekilde eğitim ile ilişkili ise mutlaka almanız gereken bir program. Diploma gibi düşünebilirsiniz ve bunu mutlaka edinmelisiniz. 

Bunun dışında her sektörden insanlar ifade gücünü artırmak için bu eğitimi alabilir. Hayat bir sunumdan ibaret çoğu zaman. Kendinizi ne kadar iyi sunabilirseniz o kadar ifade etmiş oluyorsunuz. Dolayısıyla sunum becerisini, ifade becerisini artırmak için herkes eğiticiliği bir meslek olarak değil bir nitelik olarak ele aldığımız bu programa gelebilir.

Motivasyon Nedir?

Öncelikle motivasyon nedir sorusundan bahsedersem kendimi daha iyi anlatabilirim. Motivasyonda az önce söylediğim gibi batıdan çeviri olarak bize geldiği için gaza getirmek ile çok karıştırılıyor. Liderliğin siyasi liderlik ile karıştırıldığı gibi. Motivasyon deyince insanların aklında bir şeyler canlanıyordur. 

Yani üzgün bir insan morali bozuk ve kenarda oturuyor ve biz ona bir şeyler söyledikten sonra mutlu olup yüzü gülüyor. Bu durum motivasyon gibi algılanıyor genel olarak. Aslında bu gaza getirmektir. Kısa süreli ve geçici olarak bir insanın daha iyi hissetmesini sağlamak bunu dışardan yapmak motivasyon değildir. Bu gaza getirmektir. Siz İstanbul İşletme Enstitüsü’nde görev yapıyorsunuz ve diyelim ki önünüzde önemli bir proje var. Böyle bir proje olduğu zaman yöneticiniz size bir şeyler söyleyerek stresinizi almak ve bir kaç günlük bir proje için yüksek performans ile çalışmanızı sağlayabilir. Bu durum yine gaza getirmektir ve motivasyon konusunun içinde vardır. Fakat aslında motivasyon kişilerin kendi durumlarını fark ederek dışarıdan bir uyarana ihtiyaç kalmadan kendi kendilerini yeniden yükseltecek veriyi kendilerinde bulabilmeleri demektir.

İyi tarafından bakmak, pozitif düşünmek, daha kötüsü olabilirdi deyip daha iyisini düşünmek olabilir ama motivasyon dışarıdan verilmez içerden çıkartılır. Bizim içinde bulunduğumuz duruma bakarak daha kötüsü olabilir, her zaman olabilir diye düşünebiliriz. Bu düşünme şekli basit bir yaklaşımdır. Diğer taraftan maalesef bizim potansiyelimizin başarımızın mutluluğumuzun kaynağı farkına varmalarımız. Farkına varmak ise ancak düşünme ile mümkündür.

Hayatında hiç ben acaba bağlama çalabilir miyim dememiş bir insan eline bir bağlama almadan bağlama ile ilgili bir potansiyeli olduğunu bilemez. Dolayısıyla bağlama çalamaz ve müzik kulağı olduğunu da bilemez. O yüzden insanlara “ Ya sen aslında çok iyi bağlama çalabilirsin“ demek motivasyon değildir. Başka yeteneklerin var mı? Başka hobilerin var mı? Nelere yatkınlıkların var? Bunu hiç düşündün mü? Bu soruları sorarak cevabı kendinde bulmasını sağladığımızda motive etmiş oluruz. Bu durumda karşı taraf bağlama çalmadığını ama güzel yemek yaptığını söyleyebilir. Bu alan yaratıldığında kişi kendi içinde motive olmuş oluyor. O yüzden bizim daha iyi hissetmemiz ile ilgili olan veriyi daima kendimizde aradığımız kendimizde bulduğumuz ve alternatifleri ile beraber kendimizi daha iyi hissedecek düşüncelere kapıldığımız sürece motivasyon denir.

Korona sürecinde ise motivasyonu sağlamak için kontrolün de bizde olması gerekiyor. Fakat korona süreci kontrolü biraz ele aldı.Geçtiğimiz günlerde dünyada korona virüslerinin toplamı bir grama ulaşmış yani dört beş ayın sonunda dünyada toplam bir gramlık virüs varmış. Bir gramlık virüs ama kontrolü eline aldı ve senin ne zaman sokağa çıkacağına, senin ne yiyebileceğine karar verdi. Dolayısı ile kontrol bizden gittiği için biz birbirimizi gaza getirmeye başladık. En çok psikologlar televizyona çıktı ve konuştu.

Korona sonunda hayatın bir şekilde aktığını, dünyaya kimseyi mutlu etmek için gelmediğinizi, kimsenin de sizi mutlu etmek için gelmediğini anlamış olmayı umuyorum. Kontrol konusunda kendimizi bırakın Amerika dahil büyük devletler kontrolü elinde tutamadı.Bir devlet bu süreci idare edemedi ise bizde edememiş olabiliriz ama bizim bilmemiz gereken artık yeni bir dünyaya geçiyor olmamız. Yeni dünyada yine virüslerle karşılaşabiliriz önemli olan kontrolü artık ele alabilmemiz. Bugün sokağa çıktığımızda hala maskesiz gezen insanlar var. Hem maske hem siperlik takanlar var. Hem maske hem siperlik takan insanlar motivasyonu yüksek insanlardır. Motivasyonu nerden alabilir? Eve ekmek getirmesi gerekiyordur, evde yaşlı birisi olabilir, önemli bir işi vardır birine söz vermiştir. Bu durumlarda içsel motivasyonu sağlamıştır. Kontrol onda değilken bile kendi kontrolü olan alanda hakkını veriyor. Yeni normalinde bize öğretmesi gereken bu. Hayat benim kontrolümüz dışında dünya benim parmağımda dönmüyor ama benim bir alanım var ve ben bu alanın hakkını verebilirim.

O zaman ancak içsel motivasyon sağlandığı zaman mı bunu hayatımızda uzun süre korulabiliyoruz?

Bizim hayat içerisinde kısa süreli hareketlenmeye ihtiyacımız var fakat onun dışında spor yapmak, diyet yapmak gibi yapmamız gereken her şeyde birilerinin bize gaz vermesini bekleyemeyiz. Diğer türlü herkesten her konu için motive edilmeyi bekleriz. Ancak içsel motivasyon sağlandığı zaman kim ne derse desin bu benim hayatım diyebilirsiniz.

Kariyer planlaması nedir? Nasıl yapılmalıdır?

Şu an üniversite sınavlarına hazırlananlar, mezun olanlar veya iş hayatında yeni bir başlangıç yapmak isteyenler için planlaması gereken bir kariyer yolculuğu var. Peki bu kariyer planlaması nasıl yapılmalıdır? Bu planlamanın içinde düşünmemiz gereken faktörler nelerdir? Kişisel gelişime mi yönelmeli yoksa bir uzmandan yardım mı alınmalı? Bu süreci yaşayanlar için kariyer planı başlığı altında hangi konulara önem vermek gerekiyor?

Kariyer planlama için üniversite öncesi ve sonrası farklı olabilir. O yüzden önce meslek seçimi ile başlayalım. İlk olarak meslek seçilmez iş seçilir. Belirlememiz gereken şey günlük hayatımızda neleri yapmaktan hoşlandığımız. İkinci adım bu eylemi belirlendikten sonra bu eylemi yapabileceğiniz meslekleri bulmak. İyi bir üniversitede başlayanlar hayatlarının öyle gideceğini düşünmesin. Üniversite seçmek bir adım olarak düşünülmelidir. Üniversite bittikten sonra yapacağı işi belirleyenlerin çok moral düzeyi bozulmuyor. Bir de yapılan bir hata olarak bir öğrenci örneği vermek istiyorum. Üniversite seçimi sırasında uzmanların yönlendirmesi ile bölüm seçen birinin staj sırasında bıraktığını gördüm. Çünkü o dönem hangi meslek ön planda ise onu seçmeye yönlendirmek oldukça yanlıştır. Kısacası önce ne iş yapmak istediğinizi seçin sonra mesleğini bulursunuz. 

Aslında kariyer planlama konusunun yüzde ellisi kişisel gelişimdir. Kişisel gelişim olmadan seçtiğiniz meslek sizin hayaliniz değil etrafınızdaki insanların seçimi olacaktır. Toplum onayını almak için yaptıklarımızı hayatımızdan çıkarırsak elimizde hiçbir şey kalmayabilir. Çocukluk travmaları ile yüzleşmeden ihtiyaçların bir ihtiyaç değil ihtiras olduğunu fark etmeden, duygu kontrolünü yapmadan, öfke patlamaları varsa bunlarla da yüzleşmeden kariyer planlaması yapılamaz. Yapıldığı zaman önünüze çıkan sorunlarda hep birini suçlu bulmaya başlarsınız. İnsanın kendi sorumluluğunu kendisi alması lazım. Bu olmadığı zaman zaten doğru kariyer planlama yapmış olamaycaklardır.

Kariyer Planlaması İçin Tavsiyeleriniz Nelerdir?

Zaten kariyer planlamasını anlatırken bahsettiniz fakat bir kez daha üstünde durmak istiyorum. Kariyer planlaması sürecinde olanlara tavsiyeleriniz nelerdir? En çok hangi noktalar üzerinde durmaları gerekiyor?

Kariyer hayatta yapılan her şeydir. Hayat ile ilgili aldığınız her karar kariyer planlamasına dahildir. Öncelikle bu hayattan memnun musunuz diye kendinize sormanız gerekiyor. Bu güne nasıl geldiniz ve nasıl devam edeceksiniz? Bu sorulara kendi içinizde cevap verip kişisel gelişim boyutuna geçtikten sonra işin sektörel kısmı başlıyor. İstediğiniz iş ve sektör için mutlaka kitaplar okuyunuz. O iş ile alakalı fuarları takip edip katılmaya özen gösterin. Sonrasında imkanınız varsa staj yapın. Staj ne yapmak istediğini görmek için değil ne yapmak istemediğini görmek için yapılır. O yüzden yaşı uygun olanlar uzun dönem stajlar yapsın. Lütfen 5 yada 10 yıl sonra yapay zekanın yapamayacağı işler seçin. Yapay zekayı araştırın. Şöyle bir örnek verelim. İstanbul İşletme Enstitüsü’nde online eğitimler verilmektedir. Bu sisteme adapte olamayan eğitmenler ilerde sektörde tutunamayacaklardır. Kendi sorumluluğunuzu aldınız işinizi seçtiniz şimdi sırada yeniliklere adapte olabilmek kalıyor.

Kişisel Gelişim Nedir? Nasıl bir yol izlemek gerekiyor?

Kişisel gelişim hakkında birçok kaynak mevcut. Konu özelinde kitaplar okuyoruz eğitimler alıyoruz fakat sizce kişisel gelişimi doğru anlayıp uyguluyor muyuz? Siz kişisel gelişim için nasıl bir tanım yapardınız? Kişisel gelişim süreci içinde nasıl bir yol izlemek gerekiyor?

Kişisel gelişim kendinle başbaşa kalıp meditasyon yapmak değildir. Meditasyon iyi gelir fakat sadece o olduğu zaman insanı kanaatkar yapabilmektedir. Kendi sorumluluğunuzu almak önemli olan. Kendi sorumluluğunuzu aldıktan sonra potansiyelinizi açığa çıkabilirsiniz. Herkes piyano çalabilir çalabilir ama herkes Mozart olamaz. Kişisel gelişim meditasyonla sınırlı kalınca ortaya çok sığ bir durum çıkıyor. Yeteneklerinizi açığa çıkaracak, potansiyelinizi gösterecek eylemlerde bulunun.

Önemli bir diğer konu ise kişisel gelişim ideal insan olmak değildir. Bir örnek vereceğim. İtalya’da bir heykeltraşın torunu, kendisini ziyarete geliyor. Beş yaşlarında bir çocuk. bahçeye giriyor ve bahçede bulunan büyük kayayı görünce ne olduğu soruyor. Onun bir melek olduğunu söylüyor. Yaş itibari ile çocuk bu cevabı sorgulamıyor. Bir ay sonra dedesini tekrar ziyarete geldiğinde kayanın meleğe dönüşmüş halini görünce şaşırıp nasıl yaptığını soruyor dedesine ve dedesi, onun meleğe benzemeyen yanlarını ortaya çıkardığını söylüyor. Aslında kişisel gelişim bu demek. Kendimizden bize ait olmayanları çıkarmak.

Katılımcı soruları, kariyer planlama ve kişisel gelişim üzerine kitap önerisi için videonun devamını izleyebilirsiniz.