Kariyer Koçluğu Nasıl Yapılır?

Mesleklerin dönüşümü ve yeni iş alanlarının oluşması, adını yeni yeni duymaya başladığımız meslek gruplarını  ortaya çıkarttı. Birçok bölüm ve meslekler  günümüzde yeni istihdam alanlarını yaratarak ilgili kişilere kariyer imkânını sağlıyor. Koçluk mesleği de spor alanındaki kullanımını genişleterek birçok alt dallarını meydana getirmiş ve yeni alanlardaki istihdamı arttırmıştır. Mesleğin aşina olduğumuz tanımı, spor takımlarının yönetimini sağlayan İngilizcedeki kullanımıyla "coach" dan gelmektedir. Halbuki koçluk, ülkemizdeki yerleşik tanımından öte Avrupa- Amerika merkezli bölgelerde farklı alt tanımlarını meydana getirmiştir. Yaşam koçluğu, kariyer koçluğu, eğitim koçluğu, aile koçluğu, satış koçluğu mesleğin en gözde alanlarını oluşturmaktadır.

İlgili eğitim: Yaşam Koçluğu Eğitimi

Günümüzde bilmemiz gereken anlamıyla koçluk, istenilen ve hedeflenen performans, verim için danışan ile danışman arasındaki karşılıklı iletişimi, gelişim sürecini yöneten meslektir. Bu bakımdan farklı alt dallar, danışan kişinin ya da grubun amaç ve hedeflerine göre birbirinden ayrı yöntemleri geliştirmektedir. Bir koç, danışanı olan birey ya da gruplarla sağlıklı ve doğru bir iletişimi kurmalı ve yönetmelidir. Koçun sahip olması gereken nitelikler ve eğitimle, danışanın performans ve potansiyeli istenilen düzeyde geliştirilmeye yardımcı olması gerekir. 

Mesleğin görev ve tanımları farklı alt dallarda da geçerli olmaktadır. Bununla birlikte bu yazının konusu olan kariyer koçluğu, danışan birey ve grupların istedikleri kariyer ve iş hedeflerine ulaşmaya yardımcı olan, onların performans ve potansiyelini ölçen bir görev edinmiştir. Günümüzün büyük ölçekli işletmeleri, kariyer koçlarından yararlanarak çalışanlarının performans ve verimliliğini artıracak aşama ve çalışmaları uygulamaya başladı. Kariyer koçuna yüklenen bu görev ve tanımlardan hareketle kariyer koçunun sahip olması gereken nitelikler ve detayları yazının ilerleyen bölümünde sizinle paylaşacağız.

Kariyer Koçluğu Nedir?

Kariyer, meslek ve yaptığınız işten farklı olarak yürümek istediğiniz ve yürürken sizi tatmin edebilecek olan yoldur. Hedeflediğiniz kariyer, bazen istediğiniz gibi olmaz, bazen de istenilen kariyerden uzak bir kariyerin yolcusu olabilirsiniz. Bu durumda başta kendi hayatınız daha sonra da iş hayatınızda istenilen verim ve potansiyeli gösterme olasılığı da düşebilir. Kariyer koçluğu da bu noktada bireylerin ve işletmelerin hedeflerinin olmasını ve performans düzeyinin de buna bağlı artacağı hesabından hareketle kariyer yolculuğunda başarı, hedef, verim konularında geliştirmeye yardımcı görevindedir. 

Kariyer koçluğu, kariyerinde verim düşüklüğü yaşayan, istemediği bir kariyer yerine başka bir kariyer düşüncesinde ve isteğinde olan bireylere ve işletme içinde verimliliği, yönetimi başarıyla yürütmek isteyen gruplara destek sağlar. Kişinin kariyer planlamasını eksik yapması ya da hiç yapmaması, ileride icra edeceği mesleğe karşı ilgisizliği ve tatminsizliği meydana getirebilir. Çoğumuz ekonomik kaygılar ve sosyal endişelerden dolayı farklı mesleklere yönelir ya da hedeflediğimiz kariyere  yakın başka bir alanda iş ediniriz. Bir kariyer hedefinin bulunması, öyle ya da böyle belirlediğiniz yolda potansiyelinizi doğru şekilde gösterebilmenize olanak yaratır. 

kariyer koçluğu mesleğinde de temel mesele danışanı olduğu bireylere ve gruplara kariyerlerinde yaşanan gelişmelere karşı farkında olmalarını sağlayarak çözüm üretmektir. kariyerinde yaşadığı verimsizliği ve performans düşüklüğünün asıl sebebini kariyer koçu ile keşfeden ya da bunun sebebini bilerek çözüm arayan bireylere koç, hedef analizi ve eylem planı hazırlar. buna göre kariyer koçluğu, sahip olunan eğitim ve niteliklerden hareketle danışanına güven vererek onun hedeflerini, ilgili alanlarını belirlemeli ve sağlıklı bir iletişim içinde danışana gerekli çalışmalar ve analiz için yardımcı olmalıdır. 

Kariyer koçu, danışanı olduğu bireyi her bakımdan tanımalı ve ölçmelidir. İşletme içinde neden verimsiz ve başarısız hissettiğine yönelik farkındalığı bireye yaşatarak analiz aşamasını başlatır. Kariyer yolcuğunda  gelişime ve değişeme ihtiyaç duyan bireylere, potansiyele uygun gelecek fırsatlardan ve olanaklardan söz ederek ilgi, istek ve becerilere dayalı bir planlama yapılır. Kariyer koçluğu, hedeflerin farkındalığını artıran, süreç içinde iletişim hâlinde olduğu danışanını gözlemleyerek ilgi alanlarını bulmasına ya da takip etmesine yardımcı olacak stratejiler, planlar ve bakış açısını ortaya çıkarır. Değişime istekli bireylerle beraber kariyer seçimi yapmakta  zorlanan bireylere bu aşamaların sonunda bir perspektif sunar ve kişinin kendi belirleyeceği yolda maddi- manevi tatmin sağlamasının analizini yaptırır. 

İşletme ve Kurumlar İçin Kariyer Koçluğu

Koçlukta ve kariyer koçluğunda esas olan şey, bir sorun olmadan gelecek fırsat, olanak ve avantajlardan bireyleri bilgilendirmek ve farkındalığı başlatmaktadır. Bu nokta, koçluk ile danışmanlığın da farkını ortaya koymaktadır. Danışmanlık birey ve işletmelerde uygulanan hâliyle sorunlara çözüm odaklı bir meslek dalı olurken koçlukta sorunlara çözümlerden önce danışanın mevcut durumu ile ilgili her tür bilgi ve gelişme, negatif bir durum olmaksızın gözlemlenir. 

Kariyer koçluğu mesleğin getirdiği bu görevden dolayı hizmet sağladığı işletmeler içinde de önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde koçluğun bu alt dalı büyük ölçekli bazı işletme ve kurumlarda uygulanmaya çalışılsa da yeni tanımaya başladığımız ve farklı işlevleri olan bir mesleğin yürümesi gereken uzun bir yol vardır. Bununla beraber kariyer koçluğu, uygulanmaya çalışıldığı işletmelere fayda sunmasıyla diğer işletmelerinde ihtiyaçlarını duyacağı bir meslektir. 

İşletmenin yönetim fonksiyonlarını başarıyla yürütmesinin yolu, insan kaynaklarının bir aşaması olan çalışanlarına sağlayacağı olanak ve imkânların varlığıdır. Çalışan performansını artırmaya yönelik ve çalışanlarının kariyer gelişimine katkı sunması açısından kariyer koçlarından yararlanılır. Büyüme hedefinde olan ve başarılı olmak isteyen bir işletme, öncelikle hizmet sağlayan çalışanın kişisel gelişimine ve kariyer gelişimine destek verecek olanakları sağlayabilmelidir. Kariyer koçluğu yardımıyla sağlanacak bu destek ile kariyerini geliştirecek yöntem ve bakış açısını öğrenen çalışan, verimliliğini artırarak hem kendi adına hem işletme adına potansiyelini en doğru şekilde gösterecektir.

İşletmenin hedefleri ve çalışma yönetimi, çalışan ve çalışılan ortamı da belirler. Buna bağlı olarak da çalışandan istenen görev ve işler de farklı olur. Kariyer koçluğu, bireylerin kariyer değişimi ve gelişimi için sağladığı faydayı kurumlar için de göstererek çalışanı değerlendirmeye alır. Değerlendirme sonucunda kişinin kariyer planlaması da yapılır. Çalışanın kendi belirlediği bir kariyer planı var ise ne ölçüde bunun gerçekleştirildiğine dair kişi ile analiz yapılır. Kurum içinde gelişme hedefinde olan, kendini geliştiren, olduğu yerde takılıp kalarak verimsiz olan çalışan profilleri gözlenir. Kariyer koçundan beklenen de gözlem ve analiz yetkinliği ile çalışan profillerini tespit ederek değerlendirme yapabilmesidir. Değerlendirme sonucu danışan ile paylaşılarak kariyer ihtiyaçları, kazanımları ve olanakları belirlenir. 

Kariyer koçunun çalışan profillerine yönelik farklı çalışmalar ve programlar hazırlaması gerekir. İyi bir gözlem gücü ile danışan tanınmalı ve iletişim sürecinde karşılıklı güven ve açıklık yaratılmalıdır. Kariyer koçluğu işletme verimliliğini sağlayan çalışanların kişilik envanterinden, kişisel swot analizi ve kariyer hedefinden yararlanarak danışan ile çözüm yollarını ortaya çıkarır. İletişim sürecinde kariyer koçunun çalışanlarının performans kalitesini azaltan yetersizlikleri tespit edebilmesi ve çalışanı anlayabilme duygusunu gösterebilmesi gerekir. İşletmenin çalışana destek vermesinin yolunu açan kariyer koçluğu, güven ve empati duygusuyla çalışanın işletme içinde kendini değerli ve bağlı hissedebilmesini sağlar. Tabii iletişim ve güven odaklı bir mesleğin icrası için gerekli eğitim ve yetkinliklere sahip olunmalıdır.

Kariyer Koçunda Olması Gereken Yetkinlikler

Her meslek icrası için gerekli bazı ön koşullar ve yetkinlikler vardır. Koçlukta ve kariyer koçluğu için de bu durum geçerlidir. Bilhassa koçluğun alt dalları olan eğitim, satış ve kariyer koçluğu alanlarında eğitim şartlarını sağlamak verilecek desteğin önemi nedeniyle gereklidir. Kariyer koçluğu, hizmet ve destek sağladığı birey ve kurumlarda yetkinliğini ispat edebilmek ve gösterebilmek için eğitim ile yetkinlikleri gerektiren bir meslektir. Böyle bir alanda çalışmak isteyen adayların, koçluk yetkinliğini gösteren sertifikaya ihtiyacı vardır.

Koçluğun her alanı için geçerli bir ön koşul olan sertifika tek başına yeterli değildir. Üniversitelerin; sosyoloji, psikoloji, rehberlik ve danışmanlık, insan kaynakları, işletme, iletişim bölümlerinden  ya da koçluk mesleğine yakın diğer bölümlerden mezun olmak gerekir. Kariyer koçluğunda bölüm yeterliliği, eğitimi ve sertifika sonrası, farklı becerilerinin de olması gerekir. İyi bir kariyer koçluğu icrasında destek vereceği birey ya da kurumlar için kapsamlı bilgi birikimine sahip olmak lazım. Aşağıda sıralanan yetkinliklere de göz atarak koçlu mesleği için gerekli koşullar hakkında fikir sahibi olabilirsiniz.

• Dinleme- anlama- değerlendirme yetkinliği

• Beden dilini doğru kullanma ve İletişim becerileri

• Doğru soruları sorabilme

• Analiz ve değerlendirme için gözlem yeteneği

• Birey ve kurumlara gerekli geri bildirimi sağlama

•  Bireylere ve kurumlara uyum sağlayabilme- karşılıklı güven yaratma

• Teşvik edebilme ve süreç boyunca desteği sürdürebilme

• Bireyleri ve kurumları değerlendirerek gelecek fırsatları ve kazanımları araştırma

• Tarafsız ve yargılamadan analiz yapma

Sıralanan beceriler ve yetkinlikler, iyi ve doğru bir eğitim süreci neticesinde başarıyla uygulanır. Tabii öncelikle kişinin bu yetkinlikleri taşıyabilecek yeterlilikte olması gerekir. Koçluk mesleği için gerekli görülen sertifika için kurs, online eğitim ve uzaktan eğitim seçeneklerini araştırabilirsiniz. Bununla birlikte sağlıklı bir danışan- koç iletişimi için iletişim becerileri ve uygulamalar yapacağınız için farklı alanlardaki bilgi ve bakış açısını elde edebileceğiniz eğitimleri de ayrıca alabilirsiniz. Kariyer koçluğu için gerekli yetkinlik ve farklı alanlarda bilgiyi artırmaya yönelik online eğitimler sunan Enstitü sayfasından da ilgili kursları araştırabilirsiniz.