İş Zekası Ne Demek? Ne İşe Yarar?
Konu | Açıklama | Örnek |
---|---|---|
İş Zekası Nedir? | İşletmelerin performans etkinliğini arttırmak amacıyla değişik kaynaklardan elde edilen veriyi kolay anlaşılabilir iş modellerine ve anlamlı bilgiye dönüştüren teoriler, yöntemler, tasarımlar ve teknolojiler bütünüdür. | İş zekası araçlarıyla big data kısmına sorular sorarak ihtiyaca yönelik cevaplar alınabilir. |
İş Zekası Ne İşe Yarar? | İş zekası mevcut veriler arasında ilişki kurarak oluşturduğu anlamlı bilgi aracılığıyla işletmeye fayda sağlar. | İş zekası bir satıcı ile ona en yakın müşteriyi eşleştirir ve müşteriye indirimli ürün detayları SMS ile gönderir. |
Big Data | Global boyutta ulaşan işletmelerin elde ettiği veri miktarı büyümeye ve genişlemeye devam eder. | Tableau, Microsoft BI ve SQL Server, Sisense, Altery x, SAP gibi iş zekası uygulamaları. |
Veri Kaynakları | Her işletme verilerini sakladığı bir kaynak sistemine sahiptir ve bu kaynaklar veri tabanlarını oluşturur. | Excel, veri ambarı veya paket programlar. |
İstatiksel Modellemeler | Verilerin analiz edilmesini ve anlaşılır bilgilere dönüştürülmesini sağlar. | Veri madenciliği. |
Yapay Zeka Modelleri | İş zekası çözümleri geliştirmede kullanılan bir dizi teknoloji ve yaklaşımı kapsar. | Sinir ağları, programlama dilleri, algoritmalar. |
Kurumsal İş Zekası | İşletmeler kendi organizasyon yapıları içinde iş zekası çözümleri geliştirirler. | Üst yönetime anlamlı ve basitleştirilmiş raporlar sunma. |
Veri Madenciliği | Geçmiş verilerden yola çıkarak geleceğe dair tahminler oluşturur. | Müşteri alışveriş listesine dayalı ürün önerileri yapma. |
Optimizasyon | Verileri değerlendirerek en iyi bilgiyi seçer ve gerektiği şekilde ayarlar. | Karlılığı artırmak için en uygun hedef müşteriyi belirleme. |
Dönüşüm | Anlamsız verileri anlamlı, kullanışlı ve çok boyutlu sonuçlara dönüştürme. | Müşteri demografik verilerini hedef pazarlama bilgilerine dönüştürme. |
Teknolojik gelişmelerin paralelinde artan bilgi kirliliği sonucunda istediğimiz bilgiye ulaşma seçenekleri kolaylaşırken, buna ilişkin verilerin hangisinin doğru olduğunu anlamak gittikçe daha da zorlaşmaya başladı. İşletmelerde artan büyüme hacmi beraberinde şirketlerin hızlı kararlar verebilecek kapasitede olmasını zorunlu hale getirdi. Şirketler de bu kararlara göre stratejik avantajlarını korumaya yönelik çareler aramaya başladı.
Yerel ölçekte faaliyet gösteren işletmeler giderek iş hacmini ve faaliyet alanlarını büyüttü. Global boyuta ulaşan işletmelerin elde ettiği veri miktarı da aynı oranda artmaya devam etti. Bunun sonucunda sayısal ve istatiksel modellemelere dayalı karar destek sistemleri aracılığıyla veri analizi yapılmaya başlandı. Bu doğrultuda veri analistlerine olan ihtiyaç yoğun bir şekilde artış gösterdi.
Büyümeye bağlı veriler zaman içerisinde çok daha kapsamlı boyuta ulaştığında bu anlamda yapılan çalışmalar big data adı verilen veri yığınlarını karşılamada yetersiz kalmaya başladı.
bu durum işletmeleri iş zekası yöntemleriyle işleyen nesne odaklı analiz, veri ambarı uygulamaları, karmaşık olay analizi, derin öğrenme, veri madenciliği, kurumsal kaynak planlama, yakınlık analizi gibi yapay zeka modelleri, sinir ağları ve programlama dilleri arasında bulunan çeşitli algoritmalarla tanıştırdı.
İş Zekası Nedir?
İş zekası, işletmelerin performans etkinliğini arttırmak amacıyla değişik kaynaklardan elde edilen veriyi kolay anlaşılabilir iş modellerine ve anlamlı bilgiye dönüştüren teoriler, yöntemler, tasarımlar ve teknolojiler bütünüdür. İş zekasının amacı, anlamsız verileri anlamlı bilgilere dönüştürerek minimum yatırımla maksimum kar elde etmektir.
Milyonlarca veriyi barındıran büyük ölçekli bir datadan ilk bakışta herhangi bir şeyi anlamak çok zor, hatta imkansızdır. İş zekası araçlarıyla big data kısmına sorular sorarak ihtiyaca yönelik cevaplar alınması mümkündür. Bu cevaplar sayesinde üst düzey stratejik kararlar alınabilir.
İş zekası global ölçekli şirketlerdeki veriyi konsolide ederek işletmeye ait şube, bölge ve kanalların merkezi bilgilendirme doğrultusunda standart raporlamalar yapabilmesini sağlar.
İş zekası yönteminde elinizdeki verileri değerlendirerek ortaya çıkan bilgi seçenekleri arasından en iyi olanı tespit edip gerekli optimizasyonu sağlarsınız. Veri kaynakları işlenip üst yönetime anlamlı ve basitleştirilmiş raporlar şeklinde sunularak yeni projelerin belirlenmesi ve geliştirilmesi sağlanır.
İşletmelerin yönetim ve karar alma mekanizmalarını doğrudan etkileyen veri işleme metotlarının tamamı olarak adlandırılan iş zekası sistemi sınırsız bir şekilde geliştirilmeye müsaittir. İşletmeler kendi organizasyon yapıları içinde iş zekasına ilişkin çeşitli çözümler geliştirebilir. İşletme iş zekası araçlarını dışarıdan satın almayı tercih edebilir. Ayrıca satın aldığı iş zekası çözümlerine ek uygulamalar geliştirip dahil ederek iş zekası yapılarını genişletebilir.
En yaygın kullanılan iş zekası uygulamaları, Tableau, Microsoft BI ve SQL Server, Sisense, Altery x, SAP, TIBCO Spotfire, IBM, Micro strategy, Oracle şeklinde sıralanabilir.
İş Zekası Ne İşe Yarar?
Büyüklüğüne bakılmaksızın her işletmenin bilgilerini saklayıp listelediği bir kayıt sistemi bulunur. Bu bilgiler müşteri, ürün, hizmet ya da personelin özelliklerine ilişkin çeşitli kayıtlardan oluşabilir. İlgili kayıt yöntemleri olarak excel, veri ambarı veya paket programlar kullanılabilir. Bunların kayıt sistemleri sonucunda bir veri tabanı oluşur.
İş zekası veri tabanından aldığı verileri harmanlar. Anlamlı, kullanışlı, çok boyutlu ve basitleştirilmiş sonuçlar üretir. İş zekası metotu, veri madenciliği aracılığıyla geçmiş verilerden yola çıkıp çok boyutlu veri analizleri yaparak geleceğe yönelik doğru tahminler oluşturmaya dayanır. İşletme böylece karar alma sürecini işlevsel hale getirir. Alınan stratejik kararlar izlenebilir ve duruma göre revize edilebilir.
İş zekası sistemi mevcut veriler arasında ilişki kurarak oluşturduğu anlamlı bilgi aracılığıyla işlevsel bir fayda yaratır. Örneğin, veri tabanı sisteminde yapılan bütün alışverişlerin özelliklerinin yer aldığı bir listenin olduğunu varsayalım. İlişkili ve tamamlayıcı ürün grupları sisteme tanımlansın. İş zekası gerekli analiz işlemini gerçekleştirir.
İş zekasına verilen komut, tamamlayıcı ürün gruplarına göre alışveriş listesinin kontrol edip tamamlayıcı ürünlerden sadece birini almış olan müşterileri listele. Sisteme üye olan satıcı ile ona en yakın müşteri lokasyonunu eşleştir. Müşterinin onaylı telefonuna mesajı sms olarak gönder şeklinde olsun.
Bu örnekte olduğu gibi iş zekası var olan bilgi sekanslarını kullandı. Bunun sayesinde indirimi kaçırmak istemeyen müşteri, eksik olan diğer tamamlayıcı ürünü ona en yakın olan mağazadan aldı. Böylece Müşteri takım elbisesinin altına uyan ve kafasına yatan bir ayakkabı almaktan mutlu oldu. Satıcı da bu durumdan kazançlı çıktı.
Kurumsal İş Zekası
Her işletme kalıcı olma iddiasıyla kurulur. Bunun için kar elde etmek ve istikrarlı olmak zorundadır. Piyasadaki hızlı değişim trendlerini takip edebilecek doğru stratejileri elde etmek zorundadır. Bu stratejilerin oluşturulması, optimizasyonu, gerektiğinde revize edilmesi noktasında en büyük destekçisi iş zekası uygulamalarıdır.
Doğru kararların doğru zamanda alınması için işletmelerde mevcut olan veri yığınlarının hızlı bir şekilde enformasyona dönüşmesi gerekmektedir. İş analizi projelerinde başarılı olabilmek için kullanılan iş zekası araçlarının yanında yeterli analizlerin yapılması amacıyla nitelikli ve alanında uzman iş analistlerinin projede yer alması oldukça önemlidir.
İşletmenin aldığı stratejik kararların doğru ve etkili olabilmesi için kilit noktaların belirlenmesi gerekir. Önemli unsurların sıralaması ve zamanlaması dikkatli yapılmalıdır. Big data ile beslenen iş zekası teknolojilerinin çalışabilir durumda olup olmadığının kontrolü yapılmalıdır. Veri yığınlarının eksiksiz ve hatasız bir şekilde listelenmesi sağlam bir işleyiş mekanizması sonucunda etkili bir iş performansı yönetimi oluşmasına zemin hazırlar.
Organizasyonlardaki karmaşık süreçlere sahip istatiksel ve sayısal veriler analiz edilip anlamlı hale getirilir. Bu durum bilgilerin bütün işletme çalışanlarına kolaylıkla sunulmasını ve herkes tarafından anlaşılmasını sağlar. Sistematik olarak kontrolü yapılan ve hızlı değişimlere ayak uydurup sürekli yenilenen mevcut iş zekası uygulamalarının varlığı sayesinde karar destek sistemleri güçlenir.
İş Zekası Bileşenleri Nelerdir?
İş zekası bileşenleri Ham Veri, ETL, Veri ambarı, Modelleme ve Sunum gibi kavramlardan oluşmaktadır.
Ham Veri: İşletmenin listesinde bulunan farklı veri tabanlarında kayıtlı işlenmemiş verilerin bir arada bulunmasıdır.
ETL: Veri ambarı uygulamaları içindeki hedeflenen sisteme yüklenen veri kaynaklarıdır.
Veri ambarı: Elt sürecinden sonra artık veriler analize hazır hale gelir. Birbirleri arasında ilişki kurarak bir araya gelirler.
Modelleme: İşleme hazır hale gelen verilerin sunum öncesi kuruma ait grafik raporlama süreci ile kullanıcılara uygun olan modeller dizayn edilir.
Sunum: Modelleme sürecinden sonraki aşamadır. Burada her kullanıcı kategorisi işlevsel halde olduğundan sisteme giriş yapılabilir ve sistem yönetilebilir.
Finans Uzmanı olan Gürcan Puy 1984 yılında İstanbul'da doğdu. Lisans eğitimini Dumlupınar Üniversitesi İşletme bölümünde, Yüksek lisansını ise Marmara Üniversitesi MBA , Yönetim ve Organizasyon dalında tamamladı. Eğitimi sırasında Örgütsel Davranış ve Yönetim Kuramlarına ilişkin projeler ve anket çalışmaları yapmıştır.